Azərbaycanda şadlıq saraylarında gələn ay üçün sifarişlərin sayı kəskin azalıb.

İqtisadiyyat.az paytaxtdakı bəzi şadlıq sarayları arasında sorğu keçirib.

Sorğu nəticəsində məlum olub ki, may ayında toy mərasimlərinin keçirilməsi ilə əlaqədar sifarişlərin sayında azalmalar mövcuddur. Qeyd edilir ki, əvvəlki aylarda demək olar, hər gün üçün sifarişlərin mövcud olmasına baxmayaraq, may ayı üçün bu rəqəm təxminən bir həftəyə enib.

Buna səbəb isə bu ayda toy etməyin uğursuzluqla nəticələnəcəyi ilə bağlı iddia olunan ənənə göstərilir. Restoran rəhbərləri deyir ki, buna baxmayaraq əvvəlki illərlə müqayisədə son illər may ayında toy edənlərin sayında artım müşahidə olunur.

Bəs may ayında niyə toy etmək olmaz?

AMEA-nın Folklor İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Elyar İslamoğlu İqtisadiyyat.az-a açıqlamasında deyib ki, may ayında toy edilməməsi ilə bağlı bu günə qədər heç bir dini, psixoloji, astroloji əsasa rast gəlinməyib.

Onun sözlərinə görə, əksinə, bu ay gül-çiçəyin daha çox olduğu, ağacların çiçəkləndiyi, havaların isindiyi ən gözəl aylardan biridir. E.İslamoğlu deyir ki, sadəcə bir qayda olaraq Azərbaycan toylarının payızda keçirildiyinə rast gəlinir:

"Çünki payız aylarında meyvələr yetişir, dənli bitkilər biçilir, bir sözlə bolluq olur. Bununla yanaşı, həm də toy vaxtı kəsiləcək heyvanlar daha ətli-canlı olurlar. Amma yaz aylarında isə xüsusilə də mayda mal-heyvan qışdan yeni çıxdığına görə onlar arıq və kəsimə bir o qədər də yararlı sayılmırlar. Bu da təbii ki, toy vaxtı ət tədarükünü qarşılamağa bir az çətinlik yaradır. Mayda toy etməməklə bağlı bundan başqa elə bir ciddi problem yoxdur. Amma hal-hazırda restoranlarda, şadlıq evlərində toylar keçirilir və ilin istənilən fəslində bütün meyvələri, eləcə də digər azuqələri tapmaq mümkündür. Ona görə də insanlar rahat şəkildə may ayında toylarını edə bilərlər".

Müsahibimiz söyləyib ki, Azərbaycanda may ayında toy etməməklə bağlı inancların formalaşması, əsasən, rus və ermənilərdən keçib: "Belə ki, ermənilər qondarma soyqırımlarına aprel ayının sonlarından başlayaraq yas saxlamağa çalışırlar və 40 gün davam edən dövr may ayını da əhatə etmiş olur. Bununla yanaşı, ruslarda da mayda toy edilməməsi ilə bağlı formalaşmış inanclar var. Onlar inanclarını mayın çətin, ağır ay olması ilə əsaslandırmağa çalışırlar. Ona görə də onlar may ayında toy etmirlər. Yəni may ayında toy etməməyin Azərbaycanla heç bir bağlılığı yoxdur. Əksinə, insanlar istədiyi formada may ayında rahat şəkildə toy edə bilərlər. Bu ayda toy edənlərin bədbəxt olması, xoşbəxt olmaması, güzəranların çətin olması ilə bağlı heç bir əsas yoxdur".

Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin daha bir maddəsində uyğunsuzluq var, əgər müvafiq düzəliş və ya əlavələr edilməzsə, bu normanın da praktikada tədbiqi ilə əlaqədar əmək mübahisəsi yaranacaq və ya yaranır:
1.AR Əmək Məcəlləsinin 69.3-cü maddəsinə əsasən, işçilər başqa işəgötürənlə əmək müqaviləsi bağladıqda, ərizəsində göstərdiyi gün əmək müqaviləsi ləğv edilə bilər.
2. Əmək Məcəlləsində olan bu norma qəbul olunanda əmək müqavilələrinin elektron qaydada qeydiyyata alınması barədə norma yox idi.
3 . Hal hazırda Əmək Məcəlləsinin 49.1-ci maddəsinə edilın dəyişikliyə əsasən: Əmək müqaviləsinin bağlanılması, bu müqavilənin- elektron informasiya sistemində qeydiyyata alınmasından və bu barədə işəgötürənə elektron qaydada məlumat göndərilməsindən sonra hüquqi qüvvəyə minir.
4.Yeni qəbul olunmuş normaya uyğun olaraq yeni işəgötürən də təbii olaraq işçi ilə yeni əmək müqaviləsi bağlamayacaq, bağlasa da, başqa işəgötürənlə əmək müqaviləsi olduğu üçün hüquqi qüvvəyə minməyəcək.Nəticədə isə Əmək Məcəlləsinin 69.3-cü maddəsinin tədbiqində problemlər, işçi ilə işəgötürən arasında isə əmək mübahisəsi yaranacaq.
5. AR Əmək Məcəlləsinin 49.1-ci maddəsinə edilən dəyişiklikləri əsas tutaraq hesab edirəm ki, AR-sı Əmək Məcəlləsinin 69.3-cü maddəsinin bu hissəsində də müvafiq dəyişiklik və ya əlavələr edilməli, bu halda bu hakın tədbiq edilməsi barədə konkret qayda müəyyən edilməlidir.
Azer Quliyev
TEREF

Böyük Britaniyanın baş naziri Rişi Sunak İordaniya kralı II Abdullah ilə Qəzza zolağına çatdırılan humanitar yardımın həcminin artırılması imkanlarını müzakirə edib.

Bu barədə Britaniyanın hökumət başçısının dəftərxanasının yaydığı bəyanatda deyilir.

Sənəddə deyilir: "Qəzza zolağına humanitar yardımı əhəmiyyətli dərəcədə artırmaq üçün birgə səylər müzakirə edilib, bura İordaniyanın rəhbərlik etdiyi əməliyyatda Böyük Britaniyanın hava daşıması, Qəzzaya quru humanitar dəhlizi və Qəzza ilə Kipr arasında dəniz dəhlizi daxildir".

Sunak həmçinin vurğulayıb ki, London anklava yardımın çatdırılması və HƏMAS hərəkatı tərəfindən saxlanılan girovların azad edilməsi üçün dərhal humanitar fasilə elan etməkdə israrlıdır.

"Baş nazir qeyd edib ki, Böyük Britaniyanın son məqsədi israillilər və fələstinlilər üçün iki dövlətli həllə nail olmaqdır. Liderlər Fələstin ərazilərində sabitlik və firavanlığı təmin etmək üçün Fələstin Milli Administrasiyasını dəstəkləməyin və islahatların aparılmasının vacibliyi barədə razılığa gəliblər", - Sunakın ofisi əlavə edib.

ABŞ-da Bakıdakı Səfirliyi 2025-2026-cı illər üzrə Hubert H. Humphrey Təqaüd Proqramı üçün müraciətlərin qəbulunu elan edib.

Səfirliyin məlumatında deyilir ki, bu, bir illik qeyri-dərəcə peşəkar inkişaf proqramı yerli və qlobal problemlərin həlli sahəsində əməkdaşlıq edən beynəlxalq ekspertlərə liderlik bacarıqlarını artırmaq üçün imkan yaradacaq.

Müraciətlərin qəbulu iyunun 4-dək davam edəcək.

2025-2026-cı təhsil ilində Maliyyə və Bankçılıq, Dövlət Siyasətinin Təhlili və Dövlət İdarəçiliyi, Texnologiya Siyasəti və İdarəetmə, Ünsiyyət və Jurnalistika, Hüquq və İnsan Hüquqları, Kənd Təsərrüfatı və Kənd İnkişafı, Təbii Sərvətlər, Ətraf Mühit Siyasəti və İqlim Dəyişikliyi, Şəhər və Regional Planlaşdırma, İctimai Səhiyyə Siyasəti və İdarəetmə, Maddələrdən Sui-istifadənin Maarifləndirilməsi, Müalicəsi və Qarşısının Alınması, Təhsilin İdarə Edilməsi, Planlaşdırılması və Siyasəti üzrə ixtisaslara yer verilib.

ABŞ səfirliyi bildirir ki, Hubert H. Humphrey Təqaüd Proqramı yerli və qlobal problemləri həll etmək, kollektiv rifah üçün dəyişiklikləri təşviq etmək məqəsdi ilə əməkdaşlıq edən beynəlxalq peşəkarlar arasında liderliyi artırır. ABŞ-lı həmkarları ilə akademik təhsil və peşəkar inkişaf yolu ilə bu böyüyən qlobal şəbəkə ən yaxşı təcrübələri bölüşür, ictimai və institusional potensialı inkişaf etdirmək, insan hüquq və azadlıqlarını təşviq etmək, dayanıqlı torpaqları təmin etmək və çiçəklənən icmaları inkişaf etdirmək üçün kritik əhəmiyyət kəsb edən sahələrdə təcrübə qurur. Gələcək liderlərə və siyasətçilərə ABŞ ali təhsili, cəmiyyəti, mədəniyyəti və peşəkar təşkilatlarında təcrübə təqdim etməklə, proqram amerikalılar və onların xaricdəki peşəkar həmkarları arasında davamlı, məhsuldar əlaqələr üçün əsas yaradır.

Rəsmi statistikaya görə, Humphrey məzunlarının 61 faizi evə qayıdır və hökumətlərdə müəyyən vəzifələrdə işləyirlər. Digərləri siyasət aparan, yeni ən yaxşı təcrübələri tətbiq edən və təşkilatlarında innovativ idarəetmə üsullarını tətbiq edən sahələrdə liderdir.

Məzunların 46 faizi milli siyasətlər işləyib hazırlamış, milli proqramlar yaratmış, milli təlimçi kimi fəaliyyət göstərmiş və öz ölkələrində qanunvericilik üzrə dövlət məmurlarına məsləhətlər vermişdir.

Ümumi (9 illik) orta təhsil səviyyəsi üzrə 2024-cü il martın 17-də keçirilən buraxılış imtahanının nəticələri elan olunub.

Redaktor.az xəbər verir ki, bu barədə Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) məlumat yayıb.

Bildirilib ki, imtahanda iştirak edən 9-cu sinif şagirdləri verilmiş keçidə (https://www.e-gov.az/az/services/read/2641/0?tqdk_xdm=19) daxil olaraq iş nömrəsi və şəxsiyyəti təsdiq edən sənədin nömrəsindən (və ya FİN kodundan) istifadə etməklə öz imtahan nəticələri, cavab vərəqinin qrafik təsviri ilə tanış ola bilərlər. İmtahan iştirakçıları iş nömrələrini buradan öyrənə bilərlər.

Şagirdlər imtahan nəticələri haqqında məlumatı (hər fənn üzrə ümumi balı) mobil operatorlar (Azercell, Bakcell, Nar, Naxtel) vasitəsilə bu imtahan üçün nəzərdə tutulan buraxılış vərəqəsində göstərilən kodu 7727 nömrəsinə göndərməklə də öyrənə bilərlər.

Yazı işlərinin (açıq tipli tapşırıqların cavabları) yoxlanılması prosesi onlayn şəkildə həyata keçirilib. Belə ki, hər marker yoxlama prosesinə öz evindən qoşularaq proqramın onun kompüterinə təsadüfi göndərdiyi işləri yoxlayıb. Qeyd edək ki, onlayn (evdən) yoxlama prosesində üztanıma texnologiyası tətbiq edilib və yoxlama prosesinin bütün tələblərinə (meyarların təkmilləşdirilməsi, işlərin şifrələnməsi, markerlərin hər tapşırıq üzrə yoxlamadan əvvəl kalibrləmədə iştirak etməsi, yoxlama ərzində "seeding" (markerlərə sayıqlığı itirməmək üçün əvvəlcədən hazırlanan və kalibrə edilən sualların mütəmadi olaraq göndərilməsi) prosesinin tətbiqi, işlərin markerlərə proqram tərəfindən təsadüfi göndərilməsi, imtahan protokollarının araşdırılması və s.) əməl olunub.

Yazı işlərinin onlayn (evdən) yoxlanılması üçün proqram təminatı Dövlət İmtahan Mərkəzinin mütəxəssisləri tərəfindən hazırlanıb.

Bu imtahanlarda iştirakı nəzərdə tutulan 46741 nəfərdən 485 nəfər imtahana gəlməyib. Tələb olunan imtahan qaydalarını pozduğu üçün 5 nəfərin nəticəsi ləğv olunub.

İmtahan iştirakçıları arasında 6 nəfər (siyahı) maksimal olan 300 bal toplamaqla ən yüksək nəticəni göstərib.

İmtahan nəticələri ilə bağlı müraciətlərə baxılması üçün DİM-də Apellyasiya Komissiyası fəaliyyət göstərəcək. Apellyasiya Komissiyasına müraciət etmək istəyənlər 30 aprel və 1, 2 may tarixlərində DİM-in saytında yerləşdiriləcək elektron ərizəni doldurmaqla qeydiyyatdan keçə bilərlər. Göstərilən müddət ərzində qeydiyyatdan keçməyənlər sonradan Apellyasiya Komissiyasına müraciət edə bilməyəcəklər. Elektron ərizədə haqqında müraciət edilən tapşırığın nömrəsi seçilməli, onunla bağlı müraciətin məzmunu yazılmalı və meyarın hansı bəndinə uyğun hesab edildiyi göstərilməlidir. Elektron ərizədə müraciətin məzmunu qeyd olunmadığı halda ərizə qəbul edilmir və həmin müraciət araşdırılmır. Apellyasiya prosesi aşağıdakı ardıcıllıqla aparılır:

Apellyasiya Komissiyası tərəfindən haqqında müraciət olunan bütün işlər araşdırılır;
Şagirdlərin müraciət etdikləri tapşırıqlar üzrə ekspert rəyi (yazılı şəkildə) apellyasiya ərizələrinə əlavə edilir;
Şagirdlərin apellyasiya ərizələrində qeyd etdikləri telefon nömrəsinə apellyasiya prosesinin başa çatması ilə bağlı “sms” göndərilir.

Bundan sonra şagirdlər apelyasiya.dim.gov.az saytında ərizələrinə daxil olaraq apellyasiyanın nəticəsi ilə tanış ola və ekspert rəyini oradan çap edə bilərlər.

Cavab vərəqində təlimata uyğun olmayan formada qeyd olunmuş cavablar, o cümlədən cavabın optik qurğu tərəfindən səhv kimi nəzərə alınması ilə nəticələnən düzəlişlərlə (məsələn qapalı sualda iki dairənin qaralanması və s.) bağlı müraciətlərə baxılmayacaq.

Apellyasiya Komissiyasına müraciət etməmişdən əvvəl şagirdlər DİM-in saytında, imtahan nəticələri ilə bağlı səhifədə öz nəticələri, cavab vərəqinin qrafik təsviri, hər bir açıq tipli tapşırıq üzrə qiymətləndirmə meyarları ilə, həmçinin tapşırıqların şərti və izahlarla (https://eservices.dim.gov.az/ejurnal/) tanış ola bilərlər. Ötən imtahanların təcrübəsi göstərir ki, apellyasiya üçün ərizə yazanların təqribən 15%-i ümumiyyətlə tapşırığa cavab verməyib və ya öz cavabı ilə mümkün doğru cavabları, qiymətləndirmə şkalasını müqayisə edib tanış olmadan komissiyaya müraciət ediblər. Abituriyentlərin nəzərinə çatdırırıq ki, bu tip müraciətlərə baxılmayacaq.

Bu gün əmək münasibətlərində ən böyük problem - "müddətli əmək müqaviləsinin" bağlanmasıdlr, desək yanılmarıq. Bu barədə Neftçilərin Hüquqlarını Müdafiə Təşkilatı İctimai Birliyi dəfələrlə - təşəbbüs qaldırmış, təkliflər vermişdir. Bir daha hesab edirik ki, AR-nın Əmək Məcəlləsində müddətli əmək müqaviləsi bağlanması ilə əlaqədar müvafiq dəyişikliklər edilməlidir. Belə ki:
Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 47-ci maddəsinin f) bəndi: tərəflərin hüquq bərabərliyi prinsipinə əməl edilməklə onların qarşılıqlı razılığı əsasında müddətli əmək müqaviləsinin bağlanmasına hüquqi əsas verir.
Əmək münasibətləri tərəflərin bərabərliyi və iradə azadlığı prinsiplərinə əsaslansa da, bu münasibətlərin Əmək müqaviləsi bağlanan hissəsində işəgötürən işçiyə nisbətən-üstün hüquqlara malikdir. İş yerlərinin az olması, iş yerlərinə tələbatın az olması, işə qəbulla bağlı son qərarın işəgötürənə məxsus olması və sair digər səbəblərdən. Bu səbəblərdən burada tərəflərin bərabər hüquqlararından danışmaq mənasızdır və işəgötürən istədiyi işçi ilə müddətli əmək müqaviləsi bağlayıb, həmin işçini təzyiq altında saxlaya,müddətlə əlaqədar istədiyi vaxt onu işdən çıxara bilir.
Hesab edirəm ki.AR-nın Əmək Məcəlləsində müvafiq dəyişikliklər edilməli, müddətli və ya müddətsiz əmək müqaviləsinin bağlanması aşağıdakı qaydada tənzimlənməlidir:
1. Konkret olaraq hansı hallarda müddətli, hansı hallarda əmək müqaviləsinin müddətsiz bağlanması barədə Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsində birbaşa olaraq imperativ (məcburi) hüquq normaları olmalıdır.
2. Əmək funksiyasının yerinə yetirilməsi şərtlərinə görə işin və ya göstərilən xidmətlərin daimi xarakterə malik olduğu qabaqcadan bəlli olduğu hallarda, əmək müqaviləsi müddəti müəyyən edilmədən bağlanmalıdır.
3. Əmək funksiyasının yerinə yetirilməsi şərtlərinə görə işin və ya göstərilən xidmətlərin daimi xarakterə malik olduğu qabaqcadan bəlli olduğu hallarda müddətli əmək müqaviləsinin bağlanması etibarsızdlr və müddəti müəyyən edilən müqavilə kimi hesab edilir.
4. İş və ya xidmətlərin daimi xarakterə malik olması əvvəlcədən bəlli olan işlərdə işçilərlə müddətki əmək müqaviləsi bağlayan işəgötürən inzibati məsuliyyət daşıyır.
5. Yalnız aşağıdakı hallarda tərəflərin hüquq bərabərliyi prinsipinə əməl edilməklə onların qarşılıqlı razılığı ilə müəyyən müddətə, müddətli əmək müqaviləsi bağlanıla bilər:
Qısa müddətli iş və ya xidmətlərin yerinə yetirilməsi ilə əlaqədar olan iş və ya xidmət üzrə, təbii və ya iqlim şəraitinə, işin xüsusiyyətinə görə il boyu görülə bilməyən mövsümü işlərin yerinə yetirilməsi zamanı, işin həcminin və davamiyyətinin qısa müddətli olduğu təmir- tikinti, quraşdırma, yeni texnologiyakatın tətbiqi və mənimsənilməsi, təcrübə-sınaq işlərinin aparılması və bu qəbildən olan digər işlərin görüldüyü hallarda, işçinin şəxsi, ailə-məişət vəziyyəti ilə bağlı olan, o cümlədən işləməklə yanaşı təhsil aldığı, müəyyən səbəbdən müvafiq yaşayış məntəqəsində müvəqqəti yaşadığı, pensiya yaşına çatdıqda işləmək istəyi olduğu hallarda və sair.
Azər Quliyev.
TEREF

Məsələ ilə bağlı iqtisadçı Xalid Kərimli Sonxeber.az-a açıqlama verib.

İqtisadçı inflyasiyanın sürətli olması vətəndaşın bankda vəsait saxlamaqdansa, əmlak bazarına üz tutmasına gətirib çıxardığını bildirib:

"Vətəndaş bilməlidir ki, hökümət bir bank üzrə 100 min manata qədər əmanəti sığortalayır. Belə ki, vətəndaşın gəliri 12 faizdən, xarici valyutada isə gəliri 2.5 faizdən aşağıdırsa, əmanətləri sığortalanır. Vətəndaş banka pul yatırarkən bəzən manata etibar etmir. Deyirlər manat risklidir. Dolları isə banka qoymaq istəmir. Bu zaman fikirləşir ki, 2.5 faizə görə banka niyə görə pul qoyum. Daha yüksək faiz verən banka isə etibar etmir. Hər bir vətəndaşın risk profili var. Əgər vətəndaş qısa müddətə nə isə alacaqsa, yığdığı pulu banka qoyması lazım deyil. İlk olaraq banklarda kifayət qədər depozit portvelləri var. Əgər banklara vəsait lazımdırsa, bu zaman faizi qaldırmalıdır. Amma faizlərə baxanda görürük ki, kifayət qədər yüksək deyil. Son aylar müəyyən qədər artım olsa da, ümumi olaraq əvvəlki illlərə görə depozit faizləri düşüb. Bu o deməkdir ki, bankların vətəndaşdan gələn pula ehtiyacı yoxdur. Bank vətəndaşın pulunu götürdükdən sonra bu pula faiz qoyub satmalıdır. Yəni bankdan kredit götürənlər də olmalıdır. Burada vətəndaşın və bankın ayrı-ayrı maraqları var. Son illər inflyasiyanın sürətli olması vətəndaşın bankda vəsait saxlamaqdansa, əmlak bazarına üz tutmasına gətirib çıxarıb".