Kopenhagen bələdiyyəsi aprelin 1-dən öz əməkdaşları üçün dördgünlük iş həftəsi rejimi tətbiq edir.

Modern.az xəbər verir ki, ilin sonunadək davam edəcək eksperimentdə bələdiyyənin 6 administrasiyasının 14 işçi vəzifəsi üzrə əməkdaşları iştirak edirlər. Eksperiment başa çatdıqdan sonra qısaldılmış iş həftəsi rejimi rəsmi qaydada təsdiq olunacaq.

“Pandemiyadan sonrakı bu vəziyyət Danimarka bələdiyyələri arasında bundan sonra da saxlanılacaq”, - deyə Roskille Universitetinin əmək qanunvericiliyi sahəsi üzrə tədqiqatçısı Yanne Qlerup bildirib.

Sözügedən təşəbbüsə daxil edilən müəssisələrdən biri də Kopenhagenin mərkəzində yerləşən və psixi cəhətdən zəif gənclər üçün nəzərdə tutulan Radiseveydir.

“Keçirilən iclasların birində bütün əməkdaşlarımız bunun çox yaxşı fikir olduğunu və iş həyatı ilə şəxsi həyat arasında daha yaxşı balans yaratmağa xidmət etdiyini bildiriblər”, - deyə bölmə rəhbəri Yonas Ammitsbyöll vurğulayıb.

O, bir neçə gün davam edəcək istirahət günlərində əməkdaşların daha yaxşı istirahət edə biləcəklərinə və qarşıdakı iş həftəsi üçün daha gümrah olacaqlarına inandığını deyib.

Yanne Qlerupun sözlərinə görə, bu qəbildən yeniliklər Danimarkanın biznes həyatında artıq çoxdan tətbiq olunur, indi isə ölkənin dövlət qurumları da bu nümunədən istifadə etmək niyyətindədirlər. Ötən il Kopenhagen bələdiyyəsində dördgünlük iş həftəsi rejiminin tətbiq olunması fikri irəli sürüləndə, bu ideyanı bütün partiyalar dəstəkləyib. Məqsəd əməkdaşlar arasında stresin azaldılması ilə yanaşı, bələdiyyəni həm də işəgötürən kimi daha cəlbedici quruma çevirməkdən ibarətdir.

“Bazar ertəsindən cümə gününədək gündə səkkiz saat işləmək və həftədə cəmi iki gün istirahət etmək ənənəsi artıq keçmişdə qalmalıdır”, - deyə Yonas Ammitsbyöll əlavə edib.

Daş dünyanın ən ibtidai silahlarından sayılır. İnsanlığın ən qədim çağlarında müharibələr daşla aparılırdı. Hətta sapand orta əsrlərə qədər istifadə olunan silah kimi tarixi düşüb. “Kitabi-Dədə Qorqud”un anlatdığına görə, Qaraca Çobanın ən yaxşı silahı sapand idi. İlk topların mərmiləri belə, daş olub. Babalarımız top lülələrinin içərisinə barıt və ağır daş qoyub fitili yandırmaqla düşməni daş-qalaq edirdilər.
Texnologiya inkişaf etdikcə, daş bir silah növü kimi dövriyyədən çıxdı. İndi yalnız Məkkədə müsəlman zəvvarlar şeytanı daşlamaq üçün bu silahdan istifadə edirlər. Amma deyəsən müasir Naxçıvanda da təqaüdçülər yenidən insanlığın ən qədim silahına üz tutmağa başlayacaqlar.
Sədərək təqaüdçilərinin Ovqat.com-a verdiyi məlumatdan belə anlaşılır.
Şikayətçilərin dediklərinə görə, artıq iki aydır nə pensiyalarını, nə də onunla bərabər verilən Prezident təqaüdünü ala bilirlər.
Bildirilir ki, Naxçıvanda fevral və mart ayında pensiya üzünə həsrət qalan yalnız sədərəklilər də deyil. Onlarla yanaşı, Kəngərli və Şərur rayonunun təqaüdçüləri də pul üzünə həsrət qalıblar.
“Naxçıvan MR Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi gündə min bir bəhanə gətirib bizim təqaüdləri vermək istəmir. Gah deyir ki, internet sistemində problem var, gah da başqa məsələləri bəhanə edir. Əslində isə belə deyil. Naxçıvanın 7 rayonunun 4-də pensiya və Prezident təqaüdləri verilib. Yalnız Sədərək, Şərur və Kəngərli rayonları qalıb”.
Şikayətçilərin sözlərinə görə, rayonlardan birinin pensiyaçılarına da eyni qaydada təqaüd vermirmişlər: “Eşitmişik ki, onlar gedib Naxçıvan MR Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiə Nazirliyini daşa tutublar. Səhərisi gün pensiyaları verilib. Naxçıvan rəhbərliyi rəsmən bizi də eyni yolla haqqımızı almağa vadar edir”, - Sədərək pensiyaçıları belə deyib.

Əhalinin ərzağa çəkilən xərclərinin xüsusi çəkisi durmadan artır – bu həyəcanverici tendensiyanı cari ilin son iki ayının statistikası göstərir. İlin əvvəlindən ərzağa edilən xərclər, hətta ev təsərrüfatlarının ümumi büdcəsinin yarısını keçib.

Bu tendensiya adətən qeyri-ərzaq məhsullarını almaqdan imtina və qənaət etmək istəyi ilə izah olunur. Bir qayda olaraq, belə istehlakçı davranışı qiymət artımı şəraitində müşahidə olunur, lakin statistikaya görə, Azərbaycanda ilin əvvəlindən inflyasiya 1 faizdən bir qədər yuxarı olub, son bir ildə illik inflyasiya isə 8,8 faizi ötməyib.

Bununla belə, cari ilin yanvar-fevral aylarında əhalinin pul kisəsindəki ərzaq seqmenti ötən ilin əvvəlində azalsa da, xərclərin yarısını ötüb. Adambaşına düşən orta aylıq pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 420 manat təşkil edib ki, bu da ötən illə müqayisədə təxminən 60 manat çoxdur. Dövlət Statistika Komitəsindən (DSK) verilən məlumata görə, hesabat dövründə ərzaq məhsulları, içkilər və tütün məmulatları üzrə adambaşına orta aylıq xərclər 232 manat, qeyri-ərzaq məhsulları üzrə isə 188 manat təşkil edib.

DSK-nın məlumatına görə, 2023-cü ilin yanvar-fevral ayları ilə müqayisədə pərakəndə əmtəə dövriyyəsi real ifadədə 3,5 faiz, o cümlədən ərzaq məhsulları, içkilər və tütün məmulatları üzrə 2,1 faiz, qeyri-ərzaq məhsulları üzrə 5,2 faiz artıb. Ərzaq xərclərinin payı ərzaq məhsullarının alınması xərclərinin bütün kateqoriyalar, o cümlədən qeyri-ərzaq malları və xidmətləri üzrə xərclərə nisbəti kimi hesablanır. Hesabat dövründə pərakəndə ticarət şəbəkəsində müştərilər tərəfindən alınan mallara sərf olunan vəsaitin 50,1 faizini ərzaq məhsulları təşkil edib.

Eyni zamanda, əhalinin ümumi xərclərinin 5,1 faizi içkilər və tütün məmulatlarına, 15,3 faizi toxuculuq, geyim və ayaqqabılara, 5,3 faizi isə avtomobil benzini və dizel yanacağına sərf olunub. Xərclərin 4,7 faizi elektrik malları və mebel, 2,4 faizi əczaçılıq və tibb ləvazimatları, 1,3 faizi kompüter, telekommunikasiya avadanlıqları və çap məhsulları, 15,8 faizi isə digər qeyri-ərzaq mallarının alınmasına sərf olunub.

Statistik məlumatlardan da göründüyü kimi, son illər əhalinin ümumi xərclərinin strukturunda ərzaq xərcləri artıb. Cəmi üç il əvvəl, 2021-ci ildə istehlakçıların son istehlak mallarına xərclədiyi pulun yalnız 48,7 faizi qidaya aid idi. İqtisadçıların fikrincə, ərzaq qiymətlərinin artmasının kökündə inflyasiya dayanır. Mütəxəssislərin fikrincə, ərzaq istehlakı üçün vəsaitin bu cür qeyri-mütənasib bölgüsü Azərbaycan vətəndaşlarının ümumi həyat səviyyəsinə mənfi təsir göstərir, onların digər zəruri ehtiyaclara qənaət etmək imkanlarını məhdudlaşdırır.

İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli deyir ki, ən yoxsul ailələr üçün ərzaq almaq böyük xərcdir və ərzaq qiymətləri onların ərzaq təhlükəsizliyinə birbaşa təsir edir: “2000-ci illərdə Azərbaycanda adambaşına düşən ÜDM-in əhəmiyyətli dərəcədə artmasına baxmayaraq, əhalinin istehlak strukturunda ciddi müsbət dəyişikliklər baş vermədi. Ev təsərrüfatlarının xərclərinin demək olar ki, yarısı ərzaqla bağlıdır. Eyni zamanda, bir ölkədə həyat səviyyəsi nə qədər yüksək olarsa, bu ölkənin əhalisinin ərzağa xərclədiyi resursların payı bir o qədər az olur”.

Diqqətlə araşdıranda məlum olur ki, Azərbaycan vətəndaşları qazandıqları hər 100 manatın 70 manatını istehlak mallarına xərcləyir. Bu xərclərin yarıdan çoxu, yəni 50 manatdan çoxu sırf ərzaq məhsullarının payına düşür.

Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, ərzaqların baha olması təkcə idxaldan asılılığın deyil, həm də yerli kənd təsərrüfatı məhsullarının bahalaşmasının nəticəsidir ki, bu da ilk növbədə fermerlərin bazarlara çıxışının məhdudluğu ilə əlaqələndirilir. Bu vəziyyət məhsulların əhəmiyyətli qiymət artımı ilə istehlakçılara çatmasına səbəb olur.

Kasıb ailələrdən olan uşaqlar zəngin ailələrdən olan yaşıdları ilə müqayisədə yaddaş və konsentrasiya problemlərinə daha çox meyillidirlər.

ABŞ-dən olan nevroloqlar bu qənaətdədirlər.

Mütəxəssislərin tədqiqatı “Molecular Psychiatry” jurnalında dərc olunub.

Qeyd olunur ki, tədqiqatda 9-11 yaş arası 8 739 uşağın məlumatları araşdırılıb.

Tədqiqatçılar yetkinlik yaşına çatmayanların beyin fəaliyyətini təhlil etmək üçün funksional maqnit rezonans görüntüləmə məlumatlarından istifadə ediblər.

Tədqiqatçılar həmçinin emal sürəti, iş yaddaşı, ardıcıl yaddaş, diqqət və dil bacarıqları da daxil olmaqla bir sıra qabiliyyətləri qiymətləndirən koqnitiv testlərdən əldə edilən məlumatları təhlil ediblər.

Onlar müəyyən ediblər ki, yüksək gəlirli ailələrdən olan uşaqlar bu idrak testlərində orta hesabla aşağı gəlirli həmyaşıdlarına nisbətən daha yaxşıdırlar.

Mənbə: Nature.com

2024-cü il mart ayının 1-i vəziyyətinə Dövlət Məşğulluq Agentliyinin yerli qurumlarında qeydiyyata alınmış işsiz şəxslərin sayı 216,6 min nəfər olmuş, onların 42,3 faizini (91,6 min nəfərini) qadınlar, 57,7%-ni (125 min nəfərini) kişilər təşkil etmişdir. İşsizlikdən sığorta ödənişinin orta aylıq məbləği 436 manat olmuşdur.

Bu, Dövlət Statistika Komitəsinin aylıq hesabatında bildirilib.

2024-cü il martın 1-i vəziyyətinə ilkin məlumatlara əsasən iqtisadi fəal əhalinin sayı 5 milyon 250,9 min nəfər olmuş, onlardan 4 milyon 964,1 min nəfərini məşğul əhali, 286,8 min nəfərini (5,5%-ni) işsiz əhali təşkil etmişdir.

Cari il fevralın 1-i vəziyyətinə muzdla çalışan işçilərin sayı 1 milyon 725,1 min nəfər, o cümlədən iqtisadiyyatın dövlət sektorunda 901,7 min nəfər, qeyri-dövlət sektorunda isə 823,4 min nəfər təşkil etmişdir.

İqtisadiyyatın neft-qaz sektorunda 31,4 min nəfər, qeyri neft-qaz sektorunda isə 1 milyon 693,7 min nəfər çalışmışdır.

Müəssisə və təşkilatlarda muzdla çalışan işçilərin 22,5 faizi məhsul istehsalı sahələrində, o cümlədən 7,3 faizi emal sənayesində, 6,3 faizi tikintidə, 3,3 faizi kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı və balıqçılıq sahələrində, 2,0 faizi su təchizatı, tullantıların təmizlənməsi və emalı, 1,9 faizi mədənçıxarma sənayesində, 1,7 faizi elektrik enerjisi, qaz və buxar istehsalı, bölüşdürülməsi və təchizatı sahələrində məşğul olmuşdur.

Xidmət sahəsində işləyənlərin 19,2 faizi təhsil, 18,6 faizi ticarət; nəqliyyat vasitələrinin təmiri, 8,5 faizi əhaliyə səhiyyə və sosial xidmətlərin göstərilməsi, 6,5 faizi dövlət idarəetməsi və müdafiə; sosial təminat, 5,0 faizi inzibati və yardımçı xidmətlərin göstərilməsi, 4,2 faizi nəqliyyat və anbar təsərrüfatı, 3,7 faizi peşə, elmi və texniki fəaliyyət, 3,1 faizi istirahət, əyləncə və incəsənət, 2,5 faizi turistlərin yerləşdirilməsi və ictimai iaşə, 2,2 faizi maliyyə və sığorta fəaliyyəti, 1,9 faizi informasiya və rabitə, 1,1 faizi daşınmaz əmlakla əlaqədar əməliyyatlar və 1,0 faizi digər sahələrdə xidmətlərin göstərilməsi sahələrində çalışmışlar.

Əslində işsizlərin real sayının daha çox olduğu ilə bağlı fikirlər var.

Maraqlıdır, işsizliklə bağlı açıqlanan rəqəmlər reallığı əks etdirir?

İqtisadçı Natiq Cəfərli "Cebhe.info"-ya açıqlamasında bildirib ki, rəqəmlər çox zaman reallığı əks etdirmir:

"Azərbaycanda rəsmi muzdla çalışanların əmək müqaviləsi ilə çalışanların sayı 1,7 milyondan bir az çoxdur. O zaman sual yaranır ki, o məşğul əhali hansı ki, rəsmi statistikada sayı 4,9 milyon qeyd olunur, onun 4,2 milyonu harada çalışır, necə çalışır?

Bununla bağlı hökumətin daha detallı açıqlama verməsinə ehtiyac var. Çünki hökumətin rəsmi statistikasında bir neçə sot torpağı olanları belə fermer kimi qeydə alırlar. Onların da sayı 1,5 milyona yaxındır. Yəni, onlar belə rəsmi statistikada işləyən sayılır. Bu doğrudurmu? Bu kimi detallar çoxdur. Hökumət məşğul olan əhalinin statistikasını açıqlamalıdır ki, rəqəmlər inandırıcı olsun".

Azərbaycanda pensiyaçıların sayı azalır.

2023-cü ilin əvvəlində pensiyaçıların sayı 1 milyon 114 min 200, bu ilin müvafiq dövründə isə 1 milyon 96 min təşkil edib. Yəni bir il ərzində pensiyaçıların sayı 18 min 200 nəfər azalıb.

Bu tendensiya davam edərsə, ölkədə pensiya yaşı da azaldıla bilərmi?

Əmək və sosial siyasət komitəsinin üzvü Vüqar Bayramov bildirir ki, komitədə sosial sahədəki dəyişikliklər barədə mütəmadi müzakirələr aparılır və müvafiq təkliflər hazırlanır. Yəni Pensiya sahəsində islahatların dərinləşməsi gündəmdə olan məsələlərdəndir.

Millət vəkili deyir ki, xanımlarla kişilərin orta aylıq əməkhaqqı arasında fərq mövcuddur. Ona görə də, pensiya yaşının differensial olaraq müəyyənləşdirilməsi təklif edilir.

Vüqar Bayramov bu istiqamətdə maliyyə yükünün hesablanmasını və islahatların genişləndirilməsini məqsədəuyğun hesab edir.

Daha ətraflı “Xəzər Xəbər”in süjetində: