Türkiyəli iş adamı Mustafa Tayata məxsus olduğu deyilən “Stil-Tekstil” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətində əmək hüquqlarını pozub.

“Stil-Tekstil” MMC rəhbərliyi barəsində İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 539.1-1-ci maddəsi əsasında protokol tərtib olunub.

Protokol Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi Yanında Dövlət Əmək Müfəttişliyinin Bakı Şəhər İdarəsi tərəfindən tərtib edilib.

Şirkətin qanuni təmsilçisi olan Osmanov Fəqan Vaqif oğlu dövlət qurumunun qərarından Bakı Şəhəri Sabunçu Rayon Məhkəməsinə şikayət edib və iş hakim Nigar İmanovanın icraatındadır.

Həmin maddəyə görə, əmək qanunvericiliyinin əmək müqaviləsinin bağlanması, dəyişdirilməsi və xitamının əsasları, əmək şəraiti, iş və istirahət vaxtı, məzuniyyət hüququnun həyata keçirilməsi, əmək və məzuniyyət haqlarının, ezamiyyə xərclərinin, müavinət və digər ödənişlərin ödənilməsi, qadınların və yaşı 18-dən az olan işçilərin əməyindən istifadənin xüsusiyyətləri ilə bağlı tələblərinə əməl olunması barədə müvafiq icra hakimiyyəti orqanının icrası məcburi olan qərarlarının və göstərişlərinin əmək münasibətlərinin iştirakçıları tərəfindən icra edilməməsinə görə - vəzifəli şəxslər min manat məbləğində, hüquqi şəxslər iki min manat məbləğində cərimə edilir. \\Valyuta.az

Martın 13-də Milli Məclisin Əmək və sosial siyasət komitəsinin növbəti iclası keçirilib. Komitənin sədri Musa Quliyev diqqətə çatdırıb ki, gündəliyə 6 məsələ daxil edilib.

İclasda, əvvəlcə “Əmək pensiyaları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə (birinci oxunuş) qanun layihəsinə baxılıb. Komitə sədri əmək pensiyaları ilə bağlı qaydaların daim təkmilləşdirildiyini, bu sahədə islahatların uğurla davam etdirildiyini və bu istiqamətdə əmək pensiyalarının təyinatının, ödənişinin, hesablanmasının, verilməsinin elektronlaşdırıldığını bildirib. O, “Elektron hökumət” layihəsi çərçivəsində Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi sistemində mühüm işlərin görüldüyünü və 159 xidmətin elektron qaydada həyata keçirildiyini qeyd edib. Nəzərə çatdırılıb ki, “Əmək pensiyaları haqqında” qanuna təklif olunan dəyişikliklər pensiya ödənişinin elektronlaşması sahəsində güzəştli şərtlərlə pensiya alanlara elektron xidmətin tətbiq olunması ilə bağlıdır.

Qanun layihəsi barədə Milli Məclis Aparatının Sosial qanunvericilik şöbəsinin müdiri Adil Vəliyev ətraflı məlumat verib. Bildirilib ki, sənəddə qanunun Uşaqlara görə güzəştli şərtlərlə yaşa görə əmək pensiyası hüququ olan şəxslərə dair 8-ci maddəsi yeni redaksiyada təqdim olunur. Dəyişikliyə əsasən, valideynlərini itirmiş və ya valideyn himayəsindən məhrum olmuş səkkiz yaşınadək övladlığa və ya qəyyumluğa götürülmüş uşaqlar da daxil olmaqla beş və daha çox uşağı olan və ya əlilliyi müəyyən edilmiş uşağı olan qadınların və kişilərin, uşaqların səkkiz yaşınadək sağ olması şərtilə, bu Qanunun 7-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş şərtlər daxilində yaş həddi 5 il azaldılmaqla yaşa görə əmək pensiyası hüququ vardır. Bununla yanaşı, bu Qanunun 8.1-ci maddəsi kişilərə münasibətdə qadın vəfat etdiyi (məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qərarı ilə ölmüş və ya xəbərsiz itkin düşmüş elan edildiyi), habelə məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qərarına əsasən valideynlik hüququndan məhrum edildiyi və ya nikaha xitam verildiyi üçün uşağın kişinin himayəsinə verildiyi hallarda tətbiq edilir.

Müzakirələrdə komitə üzvləri Vüqar Bayramov və Jalə Əliyeva məsələ ilə bağlı öz fikir və qeydlərini səsləndiriblər.

Sonra şöbə müdiri Adil Vəliyev Azərbaycan Respublikasının 2001-ci il 12 iyun tarixli 141-IIQ nömrəli Qanunu ilə təsdiq edilmiş “Dövlət vergi orqanlarında xidmət haqqında Əsasnamə”də dəyişiklik edilməsi barədə qanun layihəsini (birinci oxunuş) təqdim edib. Bildirilib ki, qanun layihəsi xüsusi növ dövlət qulluğu sayılan orqanların təcrübəsi öyrənilməklə, eyni zamanda, təcrübədə meydana çıxan müvafiq boşluqlar təhlil edilməklə, habelə Əsasnamənin təkmilləşdirilməsi məqsədilə hazırlanıb. Sənəd 30 yeni maddənin əlavə olunmasını, 10 maddənin ləğvini və 36 maddədə dəyişiklik edilməsini ehtiva edir.

Diqqətə çatdırılıb ki, vergi orqanlarının vəzifəli şəxslərinin sosial müdafiəsi və maddi təminatı ilə bağlı müddəaların bir fəsildə tənzimlənməsi məqsədi ilə Əsasnaməyə 5-1-ci fəsil əlavə olunur. Bu çərçivədə Əsasnaməyə yeni təminatlar, o cümlədən vergi orqanlarında xidmət yerinin dəyişdirilməsi ilə əlaqədar yaşayış yeri olmayan və bu səbəbdən kirayə götürülmüş mənzildə yaşayan vergi orqanının vəzifəli şəxslərinə pul kompensasiyasının verilməsi, onlar üçün elmi dərəcəyə görə əlavələrin verilməsi müəyyən edilir. Sənəddə, habelə istifadə edilməmiş əmək məzuniyyətinə görə kompensasiyanın verilməsi, vəzifəli şəxslərin mükafatlandırılması məqsədilə vəsaitin ayrılması, xüsusi rütbələr üzrə maaşların artırılması ilə bağlı dəyişikliklər də müəyyən edilir.

İclasda iştirak edən Dövlət Vergi Xidmətinin Hüquq Baş İdarəsinin rəisi Anar Rzayev “Dövlət vergi orqanlarında xidmət haqqında Əsasnamə”də dəyişikliklə əlaqədar fikirlərini açıqlayıb. Bildirilib ki, layihədə vergi orqanlarına xidmətə qəbulla bağlı staj müddətinin müəyyən edilməsi, sınaq və staj müddəti ilə bağlı məsələlərin daha detallı tənzimlənməsi, vergi orqanlarında xidmətə qəbul olunmasına yol verilməyən şəxslərin əhatə dairəsinin təkmilləşdirilməsi, vergi orqanının vəzifəli şəxsinin andının müəyyən edilməsi və digər məsələlərin daha təfərrüatlı tənzimlənməsi təklif olunur.

Qeyd olunub ki, sənəddə, habelə vergi orqanlarının vəzifəli şəxslərinə xüsusi rütbələrin, o cümlədən növbəti xüsusi rütbənin verilməsi qaydasının, onların sərəncamda olması, vəzifədə irəli çəkilməsi ilə bağlı məsələlərin təkmilləşdirilməsi nəzərdə tutulub. Digər dəyişikliklərdə vergi orqanlarının vəzifəli şəxslərinin həvəsləndirmə qaydasının təkmilləşdirilməsi, onların xidmətdə olmağının yaş həddi, onun uzadılması və bununla bağlı zəruri məsələlərin tənzimlənməsi, bir sıra digər dəqiqləşdirici və uyğunlaşdırma xarakterli düzəlişlər təsbit edilir. Layihənin qəbulu vergi orqanlarında xidmətin keyfiyyətinin yüksəldilməsinə xidmət edəcək.

Bu məsələ ilə bağlı komitə üzvü Arzu Nağıyev bir sıra suallar səsləndirib. Anar Rzayev verilən sualları ətraflı cavablandırıb.

Sonra Adil Vəliyev Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində, “Sosial sığorta haqqında”, “Gömrük tarifi haqqında” və “Reklam haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarında dəyişiklik edilməsi barədə qanunun layihəsini (birinci oxunuş) nəzərə çatdırıb. Bildirilib ki, layihəyə əsasən, “Sosial sığorta haqqında” qanunun 12-ci maddəsində “qərarına əsasən yaradılan” sözləri “müəyyən etdiyi orqanın (qurumun) yaratdığı” sözləri ilə əvəz olunur.

Sonra Adil Vəliyev “Şəhid adının əbədiləşdirilməsi və şəhid ailələrinə edilən güzəştlər haqqında”, “Çernobıl qəzasının ləğvində iştirak etmiş və həmin qəza nəticəsində zərər çəkmiş vətəndaşların statusu və sosial müdafiəsi haqqında”, “Veteranlar haqqında”, “Qaçqınların və məcburi köçkünlərin (ölkə daxilində köçürülmüş şəxslərin) statusu haqqında”, “Valideynlərini itirmiş və valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşaqların sosial müdafiəsi haqqında”, “Peşə təhsili haqqında” və “Əlilliyi olan şəxslərin hüquqları haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarında dəyişiklik edilməsi barədə (birinci oxunuş) qanun layihəsi ilə bağlı məlumat verib. Bildirilib ki, təklif olunan dəyişikliklərə əsasən, layihədə qeyd olunan qanunlarda müəyyən edilmiş sosial müdafiəyə xüsusi ehtiyacı olan şəxslərin təhsil müəssisələrində ödənişli əsaslarla təhsil aldıqları müddətdə onların təhsil haqqının dövlət büdcəsi vəsaiti hesabına ödənilməsi “Təhsil haqqında” qanunun 14.8-1-ci maddəsi ilə tənzimlənir.

İclasda komitə üzvü Əziz Ələkbərov sənədlə bağlı bəzi qeydlərini səsləndirib.

Sonra “Dərman vasitələri haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2023-cü il 14 iyul tarixli 979-VIQD nömrəli Qanununun icrası ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunlarında dəyişiklik edilməsi haqqında (birinci oxunuş) qanun layihəsi təqdim edilib. Qeyd olunub ki, uyğunlaşdırma xarakteri daşıyan dəyişikliklərdə “həkim reseptləri”, “dərman vasitələri”, “normativ-texniki sənəd” və bu qəbildən olan bir sıra söz və ifadələrin müvafiq olaraq “resept”, “dərman və tibb vasitələri”, “texniki normativ hüquqi akt” sözləri ilə əvəz edilməsi nəzərdə tutulur.

İclasda ikinci oxunuşda təqdim edilən “Media haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2021-ci il 30 dekabr tarixli 471-VIQ nömrəli Qanununun icrası ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunlarında dəyişiklik edilməsi barədə qanun layihəsinə də baxılıb. Sənəddə uyğunlaşdırma xarakterli dəyişikliklərin təklif olunduğu nəzərə çatdırılıb.

Müzakirəyə çıxarılan qanun layihələrinin hamısı Milli Məclisin plenar iclasında müzakirəyə tövsiyə olunub.

Tədbirdə komitənin sədr müavini Məlahət İbrahimqızı, üzvləri Rauf Əliyev, Sevinc Hüseynova, Aqil Məmmədov, İlham Məmmədov, Ziyad Səmədzadə iştirak ediblər.

“Ər-arvadın ümumi əmlakının bölünməsi ilə bağlı mübahisələrdə qanunvericiliyin tətbiqi təcrübəsi haqqında” Plenum qərar layihəsi müzakirəyə çıxarılaraq müvafiq qərar qəbul edilib.

Bu barədə Ali Məhkəmədən məlumat verilib.

Bildirilib ki, Plenumun iclasında mülki və ailə qanunvericiliyinin tətbiqi üzrə hüquqi yanaşmanın sabitliyinin təmin olunması və vahid məhkəmə təcrübəsinin formalaşdırılması məqsədi ilə aparılmış ümumiləşdirmənin nəticələri, habelə beynəlxlaq təcrübə nəzərə alınmaqla Ali Məhkəmənin Mülki kollegiyası tərəfindən hazırlanmış “Ər-arvadın ümumi əmlakının bölünməsi ilə bağlı mübahisələrdə qanunvericiliyin tətbiqi təcrübəsi haqqında” Plenum qərar layihəsi müzakirəyə çıxarılaraq, müvafiq qərar qəbul edilib.

Bəzi müəssisələr bayram günlərində əməkdaşları işə cəlb edir. Bu qərar rəhbəliklə işçi arasında qarşılıqlı razılaşma əsasında qəbul edilir. Belə olduqda həmin işçiyə əməkhaqqının hansı qaydada ödənilməsi ilə bağlı bəzi suallar ortaya çıxır.

Mövzu ilə bağlı Yenisabah.az-a danışan Azərbaycan Vəkillər Kollegiyasının üzvü Əsabəli Mustafayev bildirib ki, belə hallarda Əmək Məcəlləsinə əsasən işçiyə ikiqat əməkhaqqı verilməsi nəzərdə tutulub:

“Bayram günlərində və digər qeyri-iş günlərində işləyən işçiyə ikiqat əməkhaqqı hesablanır. Bu Əmək Məcəlləsində öz əksini tapıb. Əvvəllər bununla bağlı həmkarlar ittifaqının razılığı lazım idi, indi isə bir çox qurumda həmkarlar ittifaqı olmadığı üçün buna ehtiyac yoxdur. İşçinin könüllü razılığı ilə o bayram günlərində işə cəlb olunur və ona maaşın ikiqatı ödəniş olunur”.

Hüquqşünas bu qaydanı tətbiq etməyən müəssisələrin Əmək Məcəlləsinin tələblərini pozduğunu qeyd edib:

“İş növbəlidirsə, ikiqat hesablanma tətbiq olunmur. Bu işçi və işəgötürən arasında imzalanan əmək müqaviləsində də öz əksini tapır. Ancaq iş növbəli deyilsə və əmək müqaviləsində nəzərdə tutulmayıbsa, lakin həmin vaxtın tələbinə uyğun olaraq işçi növbəyə cəlb olunursa, o zaman ikiqat hesablanır. Bu cür hallar qarşılıqlı razılaşma ilə həll olunur. Birmənalı olaraq müəssisə əgər bayram günlərində işləyən işçilərinə ikiqat əməkhaqqı verilməsini təmin etmirsə, Əmək Məcəlləsinin tələblərini pozmuş olur”.

Nəinki ərzaq qiymətləri davamlı olaraq yüksəlir, üstəlik istehsalçılar qablaşdırılmış məhsulların çəkisini daim azaldır və istehsalın maya dəyərini azaltmaq üçün getdikcə daha ucuz olan inqrediyentlərdən istifadə edirlər. Nəticədə keyfiyyət pisləşir və buna görə də istehlakçılar əziyyət çəkirlər.

Ötən həftə Avropa Parlamentinin Xorvatiyadan olan üzvü Biljana Borzan bildirib ki, Avropa yeni inflyasiya növü – skimpflyasiya ilə üzləşib: “Bu, digər məsələlərlə yanaşı, Ukraynadakı münaqişə fonunda yaranıb. Bir çox ərzaq məhsullarının bir sıra inqrediyentləri daha aşağı keyfiyyətli olanlarla əvəz edilib. Məsələn, günəbaxan yağı yerinə palma yağı istifadə olunur”.

“Bu tədbirlər müvəqqəti hesab edilsə də, lakin bu günə qədər davam edir. Bəzi istehsalçıların qablaşdırmanın tərkibindəki dəyişiklik barədə istehlakçılara məlumat verməməsi və qida dəyərinin artıq orijinal məlumatlara uyğun gəlməməsi xüsusilə narahatedicidir”, - deyə o bildirib.

Ölkəmizin vətəndaşları çoxdan şikayətlənirlər ki, bir çox ərzaq məhsullarının keyfiyyəti əvvəlki kimi deyil. Bu, həm xarici, həm də yerli mallara aiddir. Kolbasa və sosislərin tərkibi adətən mənşəyi naməlum ət olur, şokolad çox vaxt plastik dad verir və s.

Bu tip inflyasiya Azərbaycana nə dərəcədə və niyə təsir edib və nə etməli?

Mövzu barədə AYNA-ya danışan Sağlam Cəmiyyət Hərəkatının rəhbəri, sosioloq Elçin Bayramlı deyib ki, dünyada baş verən siyasi, hərbi və iqtisadi böhranlar bütün ölkələri, o cümlədən Avropanı da əhatə edir: “Ukraynada davam edən NATO-Rusiya müharibəsi və qarşılıqlı iqtisadi sanksiyalar iqtisadi və kommersiya sistemini məhv edib. Bu səbəbdən də Rusiya və Ukrayna kimi nəhəng istehsalçıların istehsalının kəskin azalması fonunda qiymətin daha da qalxmaması üçün bir çox ərzaq məhsullarında ucuz əvəzedicilərdən istifadə etməyə çalışırlar”.

“Bu proseslər ölkəmizə də müəyyən təsir göstərib. Ölkəmizdə inflyasiya yüksək templə davam edir və ərzaq məhsullarının bahalaşması dayanmır. Xaricdən gətirilən məhsulların bahalaşması təbiidir, lakin yerli məhsulların təxminən yarısı üçün qeyri-təbii haldır, çünki bizdə maya dəyərinin artmasına təsir edən amillər yoxdur - məsələn, yanacaq, su, işıq, qaz, vergilər qalxmayıb, artırılmayıb və s. Yerli məhsulların digər yarısına gəldikdə, bəzi komponentlər xaricdən alındığından maya dəyərinin artması təbiidir. Məsələn, ev quşları və mal-qara üçün yem, müxtəlif gübrələr xaricdən alınır və onların qiyməti qalxıb ki, bu da xərcləri artırır”, - deyə sosioloq bildirib.

Keyfiyyətə gəlincə, həmsöhbətimizin sözlərinə görə, bütün dünyada bir çox məhsullarda təbii inqrediyentlər süni ilə əvəz olunur və əhalinin böyük əksəriyyəti maliyyə imkanları aşağı olduğundan onları almaq məcburiyyətindədir: “Məhsuldarlığı artırmaq və xərcləri azaltmaq üçün kənd təsərrüfatı məhsullarında kimyəvi maddələrdən geniş istifadə olunur. İdxalçılarımız keyfiyyətli məhsul adı altında daha ucuz və keyfiyyətsiz məhsullar gətirib satmağa başladılar. Bu, xüsusilə süd məhsulları ilə tez-tez olur. Məsələn, mağazalarımızda müxtəlif adlar altında “Belarus istehsalı” yazılan kərə yağının kiloqramı 13-14 manata satılır. Halbuki Belarusda belə brendlər yoxdur, hətta onların Bakıdakı rəsmi mağazalarında da yağ 24 manatdan aşağı satıla bilməz. Bu, o deməkdir ki, bu yağ palma mənşəli, ən yaxşı halda marqarinə bənzəyir. Eyni şey Yeni Zelandiya adı altında yağa da aiddir”.

“Ölkədə müstəqil laboratoriyalar olmadığı üçün məhsulun tərkibi haqqında məlumat əldə etmək demək olar ki, mümkün deyil. İstənilən məhsulun üzərinə hər şeyi yaza bilərsiniz və onsuz da heç kim onu yoxlaya bilməyəcək. İstehlakçıların heç bir hüququ yoxdur, yoxlama imkanı yoxdur, amma istehsalçı və satıcılar üçün əlverişli şərait yaradılıb. İstehlakçı hüquqları qanunu ancaq kağız üzərində mövcuddur. Müstəqil laboratoriyalar və keyfiyyətə nəzarət olmasa, əhalinin sağlamlığı risk altında olacaq”, - deyə mütəxəssis söyləyib.

Bayramlı daha bir problemi diqqətə çatdırıb: “GMO məhsullar getdikcə daha çox təbii məhsulları bazardan sıxışdırır. Bu, böyük təhlükədir, çünki ölkəmiz qlobal toxumçuluq şirkətlərindən asılı vəziyyətə düşə bilər. Ona görə də təbii toxumları qorumaq və çoxaltmaq lazımdır. GMO məhsulların idxalı, istehsalı və satışı qadağan edilməlidir. Azərbaycanın kənd təsərrüfatı sektoru əhalini ərzaq məhsulları ilə təmin etmək, hətta böyük həcmdə ixrac etmək potensialına malikdir. Xarici ekspertlər bildirirlər ki, dünya tezliklə ciddi ərzaq böhranı ilə üzləşəcək və bu, iqtisadi və sosial böhrana gətirib çıxaracaq”.

“Özünü ərzaqla təmin edən ölkələr o qədər də əziyyət çəkməyəcək. Amma o ölkələr ki, ciddi şəkildə idxaldan asılıdır - bura Azərbaycan da daxildir - onlarda vəziyyət çətin olacaq. Biz uzun illərdir ki, hökuməti aqrar sektoru daha da inkişaf etdirməyə, ərzaq təhlükəsizliyini təmin etmək üçün bütün imkanlardan istifadə etməyə təşviq etməyə çalışırıq. Lakin indiyədək görülən tədbirlər adekvat deyil, idxaldan asılılıq azalmır. Hesab edirəm ki, bir faiz gəlirlə xarici fondlarda saxladığımız strateji ehtiyatların müəyyən hissəsini ölkəyə gətirməklə, iqtisadiyyata investisiya qoymaqla daha çox gəlir əldə edə bilərik. Ölkədə istehsal artacaq, iqtisadi inkişaf sürətlənəcək, bolluq olacaq. Nəticədə idxaldan asılılıq azalacaq və ixrac imkanlarımız genişlənəcək”, - deyə müsahibimiz vurğulayıb.

Əmək Məcəlləsinin 37-ci fəsli qadınların əmək hüququ və onun həyata keçirilməsində təminatları müəyyən edir. Hamilə və ya üç yaşına çatmamış uşağın olması səbəbinə görə qadınla əmək müqaviləsinin bağlanmasından imtina etmək yolverilməzdir. Hamilə, 14 yaşınadək uşağı olan, həmçinin 18 yaşınadək əlilliyi müəyyən edilmiş uşağı olan qadınların gecə vaxtı yerinə yetirilən işlərə, iş vaxtından artıq işlərə, istirahət, iş günü hesab edilməyən bayram və digər günlərdə işə cəlb edilməsinə və ezamiyyətə göndərilməsinə yalnız onların yazılı razılığı ilə (hamilə və üç yaşınadək uşağı olan qadınlara münasibətdə onların, habelə uşağın həyat və ya sağlamlığına təhlükə yaranmaması barədə həkim rəyi olduqda) yol verilir.

Bunu AZƏRTAC-a açıqlamasında Vəkillər Kollegiyasının üzvü Toğrul Məmmədov deyib.

Onun sözlərinə görə, tibbi rəyə uyğun olaraq hamilə qadınlar üçün hasilat və ya xidmət norması azaldılmalı, yaxud onlar zərərli istehsal amillərinin təsirini istisna edən daha yüngül işə keçirilməlidirlər. Yaş yarımına çatmamış uşağı olan qadınlara iş vaxtı ərzində istirahət və yemək üçün verilən ümumi fasilədən başqa, həm də uşağını yedirtmək üçün əlavə fasilələr verilməlidir.

“Bu fasilələrin hərəsi azı 30 dəqiqə olmaqla, hər üç saatdan bir verilir. Qadının yaş yarımına çatmamış iki və daha çox uşağı olduqda hər fasilənin müddəti azı bir saat müəyyənləşdirilir. Hamilə, 14 yaşına çatmamış uşağı və yaxud 18 yaşınadək əlilliyi müəyyənləşdirilmiş uşağı olan, habelə tibbi rəy əsasında xəstə ailə üzvünə qulluq edən qadınların xahişi ilə işəgötürən onlara vaxta mütənasib əmək haqqı ödənilən natamam iş günü və ya natamam iş həftəsi müəyyən etməlidir. Bu halda qadının gündəlik və ya həftəlik iş vaxtının müddəti tərəflərin razılığı ilə müəyyən edilir”, - deyə vəkil bildirib.
Toğrul Məmmədovun sözlərinə görə, Əmək Məcəlləsinin 91-ci maddəsinə əsasən hamilə və yaş yarımadək uşağı olan qadınlar və üç yaşınadək uşağını təkbaşına böyüdən valideynlər üçün 36 saatdan çox olmamalıdır: “Müəssisənin ləğv olunması və müddətli əmək müqaviləsinin müddətinin bitməsi ilə əlaqədar əmək müqaviləsinə xitam verilməsi hallarından başqa hamilə və ya üç yaşınadək uşağı olan qadınların işəgötürən tərəfindən əmək müqaviləsinin ləğv olunması qadağan edilir. Hamilə qadınlar, uşağının üç yaşınadək sosial məzuniyyətdə olan və həmin məzuniyyət bitdikdən sonra bir ildən az müddətdə müvafiq peşədə çalışan qadınlar attestasiya olunmayan işçilərə aid edilir. Göründüyü kimi Əmək Məcəlləsi ilə hamilə, 14 yaşına çatmamış uşağı, yaxud sağlamlıq imkanları məhdud uşağı olan analara və uşaqlarını təkbaşına böyüdən atalar üçün güzəştlər nəzərdə tutulub”.

Vəkil bildirib ki, aliment ilə bağlı icra sənədi icra şöbəsində olduqda şəxsə bank hesabı göndərilir. Digər tərəf işlədiyi təqdirdə əməkhaqqıdan tutulur və tələbkarın hesabına göndərilir. Əgər şəxs işləmirsə, burada müəyyən problemlər yaranır. Bu zaman işləməmək şəxsi aliment öhdəliyindən azad etmir. Şəxs aliment borcunu ödəməlidir.

“Tərəfin təqdim etdiyi bank hesabına və ya poçt hesabı ilə göndərib qəbzi özündə saxlayıb aliment ödədiyini sübut edə bilər. Şəxs aliment borcunu ödəmirsə, tələbkar icra məmuruna məlumat verməlidir. İcra məmuru məsələni araşdırıb bu zaman qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş tədbirləri görür. İlk növbədə şəxs barəsində İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 528-ci maddəsinə, əsasən, inzibati protokol tərtib edilərək məhkəməyə təqdim edilir. 528-ci maddə “məhkəmə və digər orqanlarının icrası tələbi icra məmurunun tələblərinin yerinə yetirilməməsi” adlanır. Protokola baxan məhkəmə işin hallarına baxaraq işə xitam verə, 500-1000 manat arasında cərimə və yaxud da bir ayadək inzibati həbs cəzası verə bilər. İnzibati məsuliyyətdən sonra şəxs aliment borcunu ödəmirsə, növbəti dəfə icra məmuru tərəfindən həmin şəxs barəsində Cinayət Məcəlləsinin 306-cı maddəsi ilə cinayət işi açılır. Bu maddə ilə təqsirli bilinən şəxsi iki min manat məbləğində cərimə və ya üç ilədək azadlıqdan məhrum etmə kimi cəza gözləyir. Aliment borcu ilə bir dəfə cinayət işinə cəlb olunubsa, bununla da bir daha cinayət işi açılmayacağı qənaətinə gələ bilmərik. Çünki gələcəkdə yenidən aliment borcu yaranarsa, eyni proses həyata keçirilə bilər. Əgər uşaq yetkinlik yaşına çatana qədər borc yaranıbsa, həmin aliment borcu silinmir və yenə də onu ödəmək lazımdır”, - deyə T.Məmmədov vurğulayıb.

"...Zəng edib, dedilər ki, yeddi min manat civarında kredit borcum var, ancaq hal-hazırda üç yüz manat ödəsəm, bank məhkəmə iddiasını geri çəkəcək, borcumu aylıq qrafikə böləcəklər. Ancaq bunu şifahi olaraq telefon vasitəsilə dedilər. Zəng edən şəxs bankın Problemli Kreditlər Şöbəsindən idi. Heç bir yazılı sənəd təqdim etmədən eləcə dedi ki, "üç yüz manat ödəniş et, məhkəmə iddiasını geri çəkək".
Adının anonim qalmasını istəyən vətəndaş, Bizimyol.info xəbər portalına müraciət edərək, kredit borcu olduğu bankın müvafiq şöbəsinin ona zəng etdiyini və aralarında yuxarıda qeyd olunan dialoqun keçdiyini bildirir. Banka qeyd olunan məbləğdə borcu olan vətəndaş zəng vasitəsilə üç yüz manat tələb edən bu şəxsin kimliyini bilmir. Heç bir rəsmi sənəd təqdim edilmədən, eləcə "pulu ödə, məhkəməyə verməyək" anlamında hər hansı bir nömrədən zəng gəlib.

Belə hallarla üzləşən vətəndaşlar nə etməlidirlər?
Özünü Problemli Kreditlər Şöbəsinin əməkdaşı kimi tanıdıb, telefonda şifahi şəkildə vətəndaşdan pul tələb edən bu şəxslərə pul ödənilməlidirmi?
Banklara məxsus "problem həll edən" belə "şöbə"lərin vətəndaşdan bu şəkildə pul tələb etməyə ixtiyarı varmı?
Məsələ ilə əlaqədar iqtisadçı ekspert, hüquqşünas Əkrəm Həsənov, Bizimyol.info xəbər portalının suallarını cavablandırıb.

"Fərz etsək ki, vətəndaşa zəng edən şəxs həqiqəti deyir... Yenə də bu, o demək deyil ki, "300 manat ödəsən, biz borcu siləcəyik". Mən belə başa düşürəm ki, vətəndaşı bu yolla aldatmağa çalışırlar. Onlar demək istəyirlər ki, "biz indilik səni məhkəməyə vermirik, ancaq indi 300 azn ödə, sonra da qalanını hissə-hissə ödə". Təbii ki, bu təkliflə razılaşmaq qəti olmaz. Ona görə ki, əgər vətəndaş artıq gecikməyə düşübsə, ona faizdən əlavə cərimə də hesablayıblar. Adətən müqavilələrdə göstərilir ki, belə olduğu halda - müştəri pul ödədiyi zaman ilk növbədə, cərimənin məbləği çıxılır. Həmin vətəndaş gedib 300 manatı ödəsə, hamısını cəriməyə çıxacaqlar. O da hələ bilinmir ki, sözlərinin üzərində durub, məhkəmə iddiasını geri çəkəcəklər, ya yox. Sözdür, sadəcə ortaya atıblar.

Ümumiyyətlə, bank olsun, sığorta şirkətləri olsun, vətəndaşa bu cür təkliflər yazılı şəkildə verilməlidir. Tutaq ki, ödədim, qarşılığında nə olacaq? Anlaşılmz vəziyyət odur ki, ətəndaş məhkəmədən niyə çəkinir? Bu məsələ ən pis halda illərlə davam edəcək. Axırda deyəcəklər ki, gəlsin, pulunu ödəsin. Yəni məhkəmə vətəndaşa nə edəcək? Bank vətəndaşa elə minnət qoyur, elə üslubla danışır ki...

O şərtlə barışıq etmək olar ki, həmin cərimələri silsinlər. Yəni vətəndaş ödəniş edəcəksə, bu ödəniş cəriməyə yox, əsas məbləğə çıxılır. Əgər bank rəsmi qaydada bununla razılaşırsa, o şərtlə danışıq aparmaq olar.

Bir daha qeyd edirəm, bütün bunlar yazılı, yəni rəsmi şəkildə aparılmalıdır. Əgər razı deyillərsə, onda onlara güvənmək olmaz. Şübhəsiz ki, razılaşmadan sonra "biz elə söz deməmişik" deyərək boyunlarından ata bilərlər" - deyə, hüquqşünas bildirib.