Astara rayonunun Səlivə və Süparibağ kənd sakinləri ünvanlı dövlət sosial yardım almaq üçün etdikləri müraciətlərə dəfələrlə imtina cavabı almaqdan şikayətçidir.

"Bütün ümidimi bu yardıma bağlamışdım. İndi də imtina cavabı gəldi. Mən səhərə qədər əsəbdən yatmamışam", dörd uşaq atası olan Səlivə sakini Seyhun İbrahimov BBC News Azərbaycancaya deyir.

Təkcə müsahibimiz deyil, kənddə çətin şəraitdə yaşadığını deyən başqa ailələr də Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin müvafiq qurumlarının müxtəlif bəhanələrlə onların ünvanlı dövlət sosial yardım almasına əngəl olduqlarını, ünvanlı sosial yardımı təyin etmək üçün evinə yoxlanışa gələn komissiyadan narazı olduqlarını bildirirlər.

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında Dövlət Sosial Müdafiə Fondundan bu iddialar "əsassız" adlandırıb.

Ünvanlı dövlət sosial yardımı nədir?
Ünvanlı dövlət sosial yardımı — aztəminatlı ailələrə dövlət tərəfindən göstərilən pul yardımıdır. Ünvanlı dövlət sosial yardım orta aylıq gəliri onlardan asılı olmayan səbəblərdən hər bir ailə üzvü üçün ehtiyac meyarının məcmusundan aşağı olan az təminatlı ailələrə verilir.

2022-ci il üçün ehtiyac meyarının həddi 200 manatdır.

Ünvanlı dövlət sosial yardımı almaq üçün elektron qaydada müraciət edilməlidir.

DSMF-in saytında ünvanlı dövlət sosial yardımın təyinatı belə misal çəkilib - 4 nəfərdən ibarət ailənin orta aylq gəliri 400 manat təşkil edir. 2022-ci il üçün ehtiyac meyarının həddi 200 manat müəyyən edildiyindən, həmin ailənin ehtiyac meyarının məcmusu 200*4=800 manat təşkil edir. Bu halda ailəyə 800-400=400 manat məbləğində ünvanlı dövlət sosial yardımı təyin edilə bilər.

"Uşaqlarıma verməyə çörək tapa bilmirəm"
Seyhun İbrahimov uşaqlarından birinin sağlamlıq problemi olduğunu söyləyir. "Amma ünvanlı sosial yardım müraciətimə torpaq yerini düzgün yazmadığımı əsas göstərib, imtina veriblər" - deyə, o şikayətlənir.

"Uşağımın sinəsində əyrilik var, xəstədir. Ayda-ildə 200 manat qazanıram, o pulla bu uşaqları necə saxlayım? Bir kisə unu 40 manata satırlar, o pula mən ancaq çörək ala bilərəm. Guya mən iki əsgər böyüdürəm", - o bildirir.

Onun sözlərinə görə, əsəb xəstəsi olduğundan həkim ona stressdən uzaq olmağı məsləhət görüb, amma "övladlarının qayğısı onun xəstəliyini daha da artırıb".

"Siz görərdiniz bizim evə gələn komissiya mənə necə yuxarıdan-aşağıya baxırdı. Yəni ki, siz aşağı səviyyədəsiniz. Mən başa düşə bilmirəm ki, kasıblar adam deyil? Qarşıdan məktəb gəlir. Övladlarıma hansı pulla məktəb bazarlığı edəcəyəm, bilmirəm", Seyhun İbrahimov deyir.

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun sözçüsü Rəşad Mehdili BBC News Azərbaycancaya deyib ki, təmsil etdiyi qurumun əməkdaşlarının vətəndaşlara yuxarıdan-aşağı baxması məsələsi "subyektiv və əsassız iddiadır".

Seyhun İbrahimov deyir ki, məmurlardan ona övladlarını uşaq evinə göndərməyi məsləhət edənlər də olub, o da çarəni bunda görüb.

"İnanırsınız, qərarlaşdırmışdım ki, balalarımı uşaq evinə verim. Sonradan ürəyim dözmədi, verə bilmədim. Amma mənim yanımda qalanda da onlara verməyə çörək tapa bilmirəm".

Kəndin digər sakini Bəylər İbrahimov da ünvanlı dövlət sosial yardımı ala bilməməkdən şikayətçidir. Üç uşağına baxmağa imkanı olmadığını deyən atanın sözlərinə görə, "hər dəfə bir səbəblə" ona imtina cavabı verilir.

"Nə üçün imtina gəlib, nəyə görə? Bu daxmada yaşadığımıza görə? Nə qədər göz yaşı tökməliyəm? Dövlət uşaqlarıma sahib çıxsın. Bu komissiya nəyə görə bizə imtina verib, nə etməliyik? Sentyabrın 15-də məktəb başlayacaq mən bu uşaqları dərsə yola sala bilmirəm. Onların geyimlərini, ehtiyaclarını ala bilmirəm", - deyə, o əlavə edir.

"İcra başçısı dedi ki, get, dilənçiliyini elə" - Astara sakini
DSMF-in sözçüsü Rəşad Mehdili BBC-yə deyib ki, Səlivə kənd sakinləri - Bəylər və Seyhun İbrahimovlara ünvanlı dövlət sosial yardımı təyinatından imtina edilməsi vətəndaşların müraciət edərkən torpaqyanı sahələrinin həcmini düzgün göstərməmələri ilə bağlı olub:

"Bəylər İbrahimovun sonuncu - avqustun 22-də etdiyi müraciətinə 15 gün ərzində cavab veriləcək", o əlavə edib.

Astaranın Süparibağ sakini Bəxtiyar Məmmədov ünvanlı sosial yardımı təyin etmək üçün evinə yoxlanışa gələn komissiyadan narazıdır:

"İmtina imtinanın dalınca gəlir"
"Mənə heç bir xəbardarlıq etmədən həyətə girəndən çəkməyə başladılar. Mənə deyirlər ki, gördüyümüz hər şeyi çəkməliyik. Dedim, onda gəl, mənim cırıq ciblərimi çək. Qızım onkoloji xəstə olan anasına dəyməyə gəlib. Qızımı da evin sakini kimi çəkirlər. Qızımın şəxsiyyət vəsiqəsini göstərirəm ki, burda qeydiyyatda deyil, anasına görə gəlib. Deyir, yox, o da burda yaşayır".

Kənd sakini Fondu sosial müavinət təyinatı üçün şərtləri qəlizləşdirməkdə ittiham edir.

"Bunların məqsədi yalnız imtina verməkdir. İmtina imtinanın dalınca gəlir. Gah mənə imtina verirlər ki, sənin pay torpağın var, bəlkə oranı icarəyə vermisən? Mən heç o pay torpağının yerini belə bilmirəm".

DSMF sözçüsü Rəşad Mehdili Bəxtiyar Məmmədovun şikayətini araşdırdıqlarını deyib:

"Vətəndaşın iddiaları əsassızdır. Bizim əməkdaşlar çəkilişə başlamazdan öncə mütləq vətəndaşa xəbərdarlıq edir. Bəxtiyar Məmmədovun evində çəkiliş aparılarkən, o, qızının onlara qonaq gəldiyini bildirib. Əməkdaşlarımız da bu məlumatı dəqiqləşdirmək üçün əlavə suallar verib, lakin vətəndaş çəkilişi dayandırmağı tələb edib. Əməkdaşlarımıza maddi-məişət şəraitinin müayinəsini yekunlaşdırmağa imkan yaratmadığı üçün onun ailəsinə sosial yardım təyinatından imtina qərarı verilib".

Sadə hüquq platformasının həmtəsisçisi, hüquqşünas Sübhan Həsənli BBC-yə bildirib ki, nazirlik əməkdaşları vətəndaşın evinə çatanda çəkilişə başlamaq üçün mütləq icazə almalıdır:

"Əgər bu icazə alınmasa, bu, mülkiyyət hüququnun pozulması deməkdir. Vətəndaş istəmirsə, çəkilişdə ailə üzvlərinin üzünün görünməsinə də etiraz edə bilər. Amma çəkilişə tamamilə icazə verməsə, bu, onun imtina cavabı almasına səbəb olacaq. Çünki bu çəkiliş vətəndaşın maddi-məişət şəraitinin yoxlanılması üçün vacibdir".

Hərçənd ki, Sübhan Həsənli rəsmilərin vətəndaşların evini yoxlamaq mexanizmini doğru hesab etmir:

"Əvvəllər qayda belə idi ki, vətəndaşların evinə sadəcə yerli qurumların əməkdaşları gedirdi. Bu, prinsipcə məntiqli idi. Çünki məsələn, xüsusilə kiçik rayonlarda kimin evindən kimin qonaq, kimin sakin olduğunu müvafiq qurumların yerli nümayəndələri bilir. Onlar həmin ailələri tanıyır. Amma dövlət korrupsiya amilini əsas gətirərək, bu sistemi ləğv etdi və komissiya üzvlərinin yalnız Bakıdan gəlməsinə qərar verdi. Bu isə müəyyən mənada ədalətsizliyə səbəb oldu".

Sübhan Həsənlinin sözlərinə görə, hazırda ƏƏSMN-in ünvanlı dövlət sosial yardım təyinatı ilə bağlı bir sıra hallarda ədalətsizliklər var:

"Bəzən biz görürük ki, 50 min əhaləsi olan rayondan 50 nəfərə, 30 min əhaləsi olan rayondan isə 400 nəfərə ünvanlı dövlət sosial yardımı təyin ediblər. Rayonların iqtisadi-inkişafına baxanda isə təxminən eyni vəziyyətdə olduğunu görürsən. Bunun səbəbi isə bilinmir. Yəni, eyni qanunun icrası qonşu rayonlarda belə, fərqli icra olunur. Burada insan amili çox önəmli rol oynayır. Məncə, dövlət bunu standartlaşdırmalıdır. Bu komissiyanı aparan əməkdaşlara xüsusi təlimlər keçirilməlidir. Yanaşmalar yenidən təkminləşdirilməli və yoxlanışı yerli məmurlar həyata keçirməlidir".

Dövlət Sosial Müavinət Fondundan BBC-yə ünvanlı dövlət sosial yardıma dair qanunvericiliyin müxtəlif rayonlarda fərqli icrası ilə bağlı iddialarla bağlı şərh verilməyib, amma qeyd edilib ki, ünvanlı dövlət sosial yardımı təyinatı ilə bağlı yoxlanış aparan əməkdaşlarına təlimlər keçirlər.

"Qanunvericiliyə əsasən ünvanlı dövlət sosial yardımı üçün müraciət edən ailənin maddi-məişət şəraitinin müayinəsi aparılır. Ailənin Ərizə-bəyannamədə qeyd etdiyi məlumatların yoxlanması və dürüstləşdirilməsi üçün aparılan bu müayinə ailə təmsilçisinin iştirakı ilə, video, foto çəkilişi və səs yazısı əsasında, şəffaf qaydada, obyektiv şəkildə aparılır", Rəşad Mehdili əlavə edib.

Qurumdan bildirilib ki, 1 avqust 2022-ci il tarixə 44 min ailəyə (195 min nəfərə) ünvanlı sosial yardım ödənilir və ünvanlı dövlət sosial yardımının hər ailə üzrə orta aylıq məbləği son 4 ildə 2,2 dəfə, son bir ildə isə 40 faizədək artaraq 368,11 manata çatıb.

İzolda Ağayeva
BBC News Azərbaycanca

Hökumət neft-qaz satışından gələn milyardların bir hissəsini əhaliyə niyə vermək istəmir?

“Bu yay mövsümündə ancaq təqaüd aldığım gün bir-iki kilo meyvə ala bilmişəm. Pensiyam dərmanlarıma güc-bəla ilə çatır. Əti də eləcə, ayda bir kiloqram alarıq, ya yox…”

Bu sözləri “20-ci sahə”də yerləşən supermarketlərdən birində piştaxtalar arasında dolaşan Həmidə Səfərova deyir. Hərdən bir məhsulu vitrindən qaldırıb, qalın şüşəli eynəkli gözünə yaxınlaşdırıb, baxır, sonra qaytarıb yerinə qoyur. “10 gün qabaqla müqayisədə yenə 10-15 qəpik artırıblar, camaatı fikirləşən yoxdur, mənim kimi qəpiyi qəpiyin üstünə qoyub yaşamağa çalışan adamlar necə alsınlar?!” – deyib dərindən ah çəkir.

Yaxınlıqda sıralanan ət dükanlarının birindən çıxan Şahlar isə əlindəki torbanı yellədərək, gülümsünür: “Adam aldığından utanır, vallah. Əvvəl bir dəfəyə 3-4 kilo alırdım, indi ancaq dolmalıq 1 kilo 200 qram ət almışam. Yoldaşım tapşırıb ki, belə al, içinə düyüdən-ədviyyatdan qataq, uşaqların qarnı doysun”. Şahlar bildirir ki, 3 uşaq atasıdır, kirayədə qalır, tikintidə çalışır: “Rayonlarda dolanışıq heç yoxdur, torpağı çoxdan satmışam, puluna da şəhər ətrafından 1-2 sot yer almaq istəyirdim, amma böyük uşaq xəstələndi, əməliyyat etdirəsi olduq, güc-bəla ilə çatdı. Naşükür deyiləm, əvvəlkindən də az qazanmıram, amma pulun bərəkəti yoxdur, 100 manatın “başını kəsirsən, canı çıxır”.

İki ilə yaxındır, Azərbaycanda bahalıq cəmiyyətin başlıca mövzusudur. Qiymətlərin artması isə bilavasitə dövlət qurumlarının qərarları, ondan doğan fəsadlar, ümumiyyətlə, ölkə iqtisadiyyatında hökmranlıq edən inhisarçı şirkətlərin nəzarətsiz fəaliyyəti ilə bağlıdır. Məsələn, son bir ayda ölkədə Aİ-95 markalı yanacağın və çörəyin qiyməti xeyli artırılıb. Hökumət hər iki qiymət artımını dünya bazarlarındakı tendensiya ilə izah edir. Amma müstəqil ekspertlər bu arqumentləri qəbul etmirlər, bildirilir ki, xarici faktorlardan qaynaqlanan bahalığı dövlət kompensasiya etmək iqtidarındadır. Çünki yarım ildə təkcə neft-qaz satışından milyardlarla əlavə vəsait əldə edib, onun bir hissəsinə əhalini bahalıqdan qorumaq olardı. Xatırladaq ki, Maliyyə Nazirliyin yarım illə bağlı açıqladığı rəqəmlərə görə, büdcədə 2.5 milyard manatdan artıq profisit yaranıb.

İqtisadçı Nemət Əliyev isə deyir ki, ölkədə bu dərəcədə bahalaşmanın qarşısında nə sosial müavinət, nə təqaüd, nə pensiya, nə də maaş duruş gətirər. “Təsəvvür edin ki, ötən ilin iyulunda kilosu 78 qəpiyə satılan pomidor bu ilin iyulunda 1 manat 50 qəpiyə ticarət edilib. Bahalaşma səviyyəsi 92%-dir”, – o qeyd edir.

N.Əliyevin sözlərinə görə, hazırda Bakının iri market şəbəkələrində bu məhsul müştərilərə 2-2.5 manata təklif edilir: “81%-dən çox bahalaşan baş soğanın kilo qiyməti isə 53 qəpikdən 96 qəpiyə yüksəlib. İkinci çörək hesab etdiyimiz kartofun kiloqramı ötən ilin iyulunda 71 qəpiyə alınıb-satılırdısa, bu ilin iyulunda bu məsulun qiyməti 48% artaraq, 1 manat 5 qəpiyə qalxıb. Badımcanın qiyməti 82%-dən, göy lobyanın qiyməti isə 54%-dən çox artıb. Orta hesabla, tərəvəzlər 62%, meyvələr 24% bahalaşıb”.



İqtisadçı vurğulayır ki, Azərbaycan əhalisinin başlıca qidası olan əla növ buğda çörəyinin qiyməti 38%-ə yaxın bahalaşıb:

““Qreçka” kimi tanıdığımız qarabaşaq yarmasının qiyməti 37%-dən çox, günəbaxan yağı 32%, şəkər tozu 25%-ə yaxın bahalaşıb”.

Ekspert deyir ki, Dövlət Statistika Komitəsi tərəfindən açıqlanan rəsmi məlumatların müqayisəsi bu mənzərəni üzə çıxarır. Onun sözlərinə görə, qida rasionumuzda tez-tez istifadə etdiyimiz ərzaq məhsullarının bahalaşma səviyyəsi, sözün həqiqi mənasında, heyrət doğurur.

İqtisadçı daha sonra qeyd edilən dövrdə qeyri-ərzaq məhsullarının və xidmətlərin qiymətinə diqqət çəkir:

“Dəftərxana ləvazimatları 43%, mobil telefonlar 29%, noutbuklar 41%, poçt xidmətləri 58% bahalaşıb. Ötən ilin əvvəllərindən hökumətin rəvac verdiyi və hazırda da davam etdirdiyi bahalaşma dalğasının tempi hələ də səngimək bilmir”.

N.Əliyev əmindir ki, orta aylıq əməkhaqqı, pensiya, sosial müavinət artımları bu bahalaşma faizlərinin heç 100 metr yaxınlığına da düşə bilməz. “Bəs davamlı gəlir yerləri, iş yerləri olmayan milyonlarla bicarələr belə bir acınacaqlı şəraitdə nə etməlidirlər, haralara, kimlərə pənah aparmalıdırlar?”, – o, sual edir.

İqtisadçı bildirir ki, əgər hökumət üzərinə düşən sosial öhdəliyi yerinə yetirə bilmirsə, xaricə satdığımız xam neft, neft məhsulları və təbii qazın bahalaşmasından son il yarımda qazanılan 26 milyard manatdan bahalaşmanın ölkə daxilində yaratdığı neqativ təsirlərin neytrallaşdırılması məqsədlərinə xərcləmək istəmirsə, heç olmasa, əhalinin əl-qolunu bağlamamalı, təcili şəkildə quru sərhədləri açmaqla sərbəst ticarətə imkan yaratmalı, Gömrük Komitəsində fəaliyyət göstərən süni və qanunsuz qiymətartırma mexanizmini ləğv etməli, simvolik faizlərlə kredit verilişini təmin etməli, xarici investorların Azərbaycana gəlişinin şərtlərinin yaxşılaşdırılması üçün təxirəsalınmaz tədbirlər həyata keçirməlidir. “Əks halda, böyük müflisləşmə dalğasının qarşısını almaq çox çətin olacaq”, – Nemət Əliyev xəbərdarlıq edir.

“İnflyasiyanın olduğu bir vaxtda maaşları həmişə eyni səviyyədə saxlamaq düzgün deyil. Özəl sektorda çalışan sahibkarlar insanların həyat şəraitini nəzərə almalı və maaşları müəyyən qədər artırmalıdır”.

Bu fikirləri millət vəkili Vahid Əhmədov deyib.

O bildirib ki, işçilərin sosial vəziyyətini nəzərə alaraq maaş artımı məsələsi gündəmə gəlməlidir:

“Bahalaşma varsa, deməli, inflyasiya davam edir. Bahalaşma istər dövlət büdcəsi, istərsə də özəl təşkilatlardan maliyyələşən hər kəsə təsir edir. Belə hallarda dövlət tədbirlər həyata keçirir, büdcədən müəyyən yardımlar ayırır. Düzdür, özəl təşkilatlarda maaşlar onların daxili işidir. Lakin onlar da işçilərin sosial vəziyyətini nəzərə alaraq maaş artımı məsələni gündəmə gətirməlidir. Sahibkarlar başa düşməldir ki, qiymət artım işçilərin də büdcəsinə mənfi təsir edir. Ona görə iri marketlər, iaşə obyektləri, özəl sektor rəhbərləri çalışanların maaşlarına əlavələr etməlidir. Nə olsun özəl sektordur? Yaşayış minimumu, orta aylıq əməkhaqqı mütləq nəzərə alınmalıdır. Doğrudur, Vergilər Nazirliyi tərəfindən yoxlama aparılanda özəl sektora öz tövsiyələrini verirlər ki, maaşlar bu səviyyədən aşağı olmasın. Ola bilər, bəzi sahibkarlar maaşları aşağı səviyyədə göstərir ki, vergini az versin. Bu da gizili iqtisadiyyatın bir növüdür”.

V.Əhmədov antiinflyasiya tədbirlərinə də diqqət çəkib:

“Dövlət antiinflyasiya tədbirləri çərçivəsində sosial layihələrə diqqət yetirir. Az maaşı olanlar, müavinət alanlar, pensiya ilə yaşayan insanlara müəyyən qədər təminatın artırılması gözlənilir. Sosial tədbilər planında bunların hamısı nəzərdə tutulub. Çünki sosial tədbirlər paketi genişdir. Vəziyyətdən asılı olaraq həyata keçirilir. Son vaxtlar bahalaşmanın artmasıma görə aztəminatlı ailələr, pensiyası aşağı olanlara müəyyən yardım etmək lazımdır”. (Bakupost.az)

"Təcili pensiyalar və əmək haqları qaldırılmalıdır ki, vətəndaş dilənçi vəziyyətinə düşməsin"
Azərbaycanda ən zəruri gündəlik tələbat malları və ərzaq məhsulları bahalaşır. Manat dəyər itirdikcə, əhalinin onsuz da azalmaqda olan gəlirləri bir qədər də dəyərsizləşir və nəticədə yoxsulluq həddində yaşayanların, rifah səviyyəsi aşağı düşənlərin sayı artır. Bütün bu baş verənlərin fonunda hökumət əhalinin sosial müdafiəsini gücləndirmək üçün hansı addımlar ata bilər?

TEREF.AZ-ın məlumatına görə, mövzu ilə bağlı SİTAT.İNFO-nun sualını cavablandıran deputat Fazil Mustafa bildirdi ki, qiymət artımı fonunda hökumət bu istiqamətdə vətəndaşın problemini qarşılamalıdır: "Hökumət bu cür bahalaşmanın qarşısında vətəndaşın əzilməsinə imkan verməmlidir. Buna görə də təcili sosial paket təqdim olunmalıdır. Burada inflyasiyasının səviyyəsinə görə, ən az ona yaxın səviyyədə vətəndaşların aztəminatlı hissəsinin müdafiəsi istiqamətində addım atılmalıdır".

Deputat vurğuladı ki, hazırda özəl sektor da ağır vəziyyətdədir: "Malı gətirənlərində böyük əksəriyyəti dollarla alır və qiymət dəyişimində bu özünü göstərir. Xaricdə bahalaşıb deyə burada da qiymət qalxır. Çünki idxaldan asılı ölkəyik, bir çox məsələlərdə hələ ki, istehsalımızı qura bilmədik. İllərimizi boşa keçirdik. Buna görə də indi çətinliklərimiz daha çox özünü büruzə verəcəkdir. Daxili bazarımızı gücləndirmək üçün bir sıra sahələrdə iş görülməlidir, məsuliyyətsizlik indi özünü göstərməkdədir. Hökumətin bu istiqamətdə addımı qaçılmazdır".

F.Mustafa vurğuladı ki, bu süni qiymət artımı deyil: "Bu dünya bazarı ilə bağlı artımdır. Amma bir çox hallarda iş adamları da bu artıma maraqlı olmamalıdırlar. Amma onlar məcburdular buna getməyə. Belə bir məcburiyyət qarşısında artım varsa vətəndaş nə etməlidir? Vətəndaşın maaşı yetərli deyil. Ona görə də təcili surətdə pensiyalar, əmək haqları qaldırılmalıdır ki, bu inflyasiyanın qabağında Azərbaycan vətəndaşı dilənçi vəziyyətinə düşməsin. Bu istiqamətdə də bütün resursları hərəkətə gətirməliyik ki, bu dövrü çalxalanma olmadan, təlatümsüz çıxmağa imkan tapa bilək".

Bu gün “Azərbaycan kəndlisi təmbəldir” deyə iddia edən ekspertlər bölgələrə gedib onların problemləri ilətanış olublarmı? Onların həyat şəraitlərindən xəbərləri varmı? Bunu bilmirlər”.

Teref.az xəbər verir ki, bu sözləri Yenisabah.az-a Xalq artisti Nurəddin Mehdixanlı deyib. Son vaxtlar artan qiymətlərdə kəndlini günahkar hesab edən ekspertlərə cavab verən aktyor onları sərt şəkildə qınayıb:

“Əksər hallarda o cür ekspertlər Bakıda kabinetdə oturub klaviatura arxasından, televiziya ekranından ağıl öyrədirlər. Bilmədiyi məsələ haqqında fikir bildirmək son zamanlar bizdə dəb halını alıb. Mənə elə gəlir ki, hər hansı sahə üzrə fikir söyləmək istəyən ekspert məsələnin mahiyyətindən xəbərdar olmalıdır.

Bu gün Azərbaycan kəndlisi krediti neçə faizlə alır xəbəriniz varmı? Kəndli dövlət tərəfindən ona ayrılmış subsidiyaları nə şəkildə əldə edir? Həmin yardımların nə qədəri ona çatır? İstehsal etdiyi mal neçəyə alınır? Bütün bunları bilmədən qiymət artımının səbəbini havadan götürüb kəndlinin üstünə atmaq haqsızlıq və ədalətsizlikdir. Azərbaycan kəndlisi həmişə zəhmətkeş olub, hər zaman çörəyini dişi, dırnağı ilə qazanıb. Bu gün əgər Bakı şəhəri kənd təsərrüfatı məhsulları, ərzaq məhsulları ilə təmin olunursa, bu elə kəndlinin hesabınadır”.

Sənətçi bildirib ki, kəndli dövlət tərəfindən ayrılan yardımın çox cüzi hissəsini ala bilir:

“Dövlət tərəfindən kəndliyə ayrılan yardım ona son məqamda ya çatar, ya çatmaz. Çatsa da çox cüzi hissəsi gəlib çatır. Kəndlinin istehsal etdiyi məhsulu öldürüb, qəpik-quruşa ondan alırlar. Kəndli sonda aldığı krediti belə ödəyə bilmir. Kəndli heç vaxt təmbəl olmayıb.

Kənd təsərrüfatı sahəsində biz daha çox istehsalçı olmalıyıq. Amma təəssüflər olsun ki, marağı olan müəyyən qüvvələr var, onlar daha çox qazanmaq istəyənlər var. Onlar kənd təsərrüfatı sahəsindən kifayət qədər qazanc götürə bilmədiklərinə görə bu sahəni “ölü zona”ya çeviriblər və xarici ölkələrdən məhsulları gətirib baha qiymətə satırlar. Onlar dövlət büdcəsinin üstünə oturmaq oyunu oynayırlar. Nəticə etibarı ilə də ölkədə qiymət artımı yaranır. Dəfələrlə dövlət başçısı qiymət artımı ilə bağlı xəbərdarlıq edib. Xəbərdarlıqdan sonra sürətlə bəzi məhsulların qiyməti düşüb. Deməli, işbazlar qiymətləri həddindən artıq qaldırıblar. Dövlətini, millətini sevən adam onu çörəklə, qida ilə imtahana çəkməz”.

Şəmkir fermerləri məhsullarını sata bilmədiklərinə görə gileylənirlər.

Mərkəzi şəhərlərdə, o cümlədən paytaxtda kiloqramı bir manat civarında olan xiyarı Şəmkirdə fermerlər 5 qəpiyə satmaq məcburiyyətindədirlər. Xaşmazda 30-40 qəpiyə olan pamidor Bakı bazarlarında 1.5 manata satılır.

İstehsalçı ilə istehlakçı arasındakı bu qədər qiymət fərqi təbii ki, müəyyən suallar doğurur:

Axı, 250-300 kilometrlik məsafədə bu qədər qiymət fərqi necə yaranır?

Mütəxəssislərin rəyinə görə burda bir neçə vacib məqam var.

Birincisi, bölgədəki məhsulun ucuz olması mövsümidir. Az vaxt keçdikdən sonra qiymətlər regionlarda da qalxacaq.

İkincisi, mərkəzi şəhərlərdəki iri ticarət mərkəzinə girmək heç də asan deyil. İri ticarət şəbəkələrinin bir qismi öz mağazalarında istehlakçıya yalnız özlərinə məxsus aqroparklarda yetişdirilən məhsulları satır. Və bu zaman da qiyməti öz istəklərinə uyğun müəyyən edir.

Digər iri ticarət şəbəkələri isə mal sahiblərindən depozit tələb edirlər. Və bir çox fermerlərin də bu depoziti ödəmək imkanı olmur. Ona görə də fermerlər iri ticarət mərkəzlərinə girməkdə çətinlik çəkirlər.

Məsələyə münasibət bildirən kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Akif Nəsirli bildirdi ki, son illər hökümət kənddən şəhərə layihəsi üzərində çalışsa da hələlik istənilən nəticə hasil olmayıb:

“Bu gün mərkəzi şəhərlərdəki bazarlar bütün fermerlər üçün əlçatan deyil. Ona görə də bölgələrdəki ucuz qiymətlərlə iri şəhərlərdəki baha qiymətlərlə uyğun gəlmir. Belə demək mümkünsə mərkəzi şəhərlərdəki bazarlar inhisarlaşıb. Onları məhsulla təmin edən qurumlar sindikat şəklində məzənnəni müəyyən edirlər. Beləcə, qiymət süni şəkildə formlaşır”.

Azərbaycan aqrar ölkədir. Ona görə də bu sektorda uzun illər müəyyən ənənələr formalaşıb. Həmin ənənələrdən biri də o idi ki, bir zamanlar bütün rayonlarda tədarük təşkilatları vardı.

Bu tədarük təşkilatları yerli istehsalçılarla qabaqcadan müqavilə bağlayırdılar. Və bu müqavilə istehsalçı üçün gözəl stimul idi. O bilirdi ki, yetişdirdiyi məhsul əlində qalmayacaq. Və hətta qabaqcadan tədarükçüdən avans da alırdı.
Amma bu gün bu ənənə ancaq findıqçılıq, tütünçülük, taxılçılıq, pambıqçılıq və çuğundur sahəsində qalıb. Digər kənd təsərrüfatı məhsulları üçün konkret tədarükçü yoxdur. Xüsus ilə tərəvəzçilik və meyvəçilik sahəsi əziyyət çəkir. Halbuki, fermerlərə subsidiya əvəzinə bu cür müqavilələr təklif olunsa, həm ölkədə məhsul bolluğu olar, həm də fermerin bazar problemi birdəfəlik həll edilər.

Akif Nəsirli bu məsələyə də öz münasibətini bildirib:

“Məsələ burasındadır ki, hazırda ölkəmizdə kənd təsərrüfatı məhsulları bizim təsəvvür etdiyimiz qədər də bol deyil. Məhsul azlığı da qiymətə öz təsirini göstərir. Bu gün bütün regionlarda xiyarın kiloqramı 5 qəpik deyil. Elə rayonlar var ki, orda xiyar 50-60 qəpiyə təklif olunur. Bəli, fermeri məhsul istehsalına həvəsləndirmək lazımdır. Fermerin bazar problemi olmasa, həm məhsul bolluğu olar, həm də qiymətlərdə ümumi sabitlik yaranar”. (Bizim.Media)

Qazilərimizin intiharı artıq davamlı hal alıb və təəssüf ki, arzuolunmaz ənənəyə çevrilməkdədir. Müharibədən qələbə ilə qayıdan, düşmənin öldürə bilmədiyi igidlərimiz hansısa məmurun özbaşınalığı, laqeydliyi ucbatından və ya hansısa digər səbəbdən canına qəsd edir. Bu tendensiyanın qarşısını necə ala bilərik?

Teref.az-ın məlumatına görə, mövzu ilə bağlı SİTAT.İNFO-ya açıqlama verən hərbi ekspert Üzeyir Cəfərov bildirdi ki, qazilərin statusu və hüquqları məsələsi həllini tapmalıdır: "Mən qazi sözünü istifadə etməyə o qədər də həvəs göstərmirəm. Ona görə ki, Azərbaycanda "qazi" sözünün hüquqi tərəfi hələ yetərincə təsbit olunmayıb. Yəni, müharibə iştirakçısı, müharibə əlili, müharibə veteranı anlayışı var. Sentyabr ayında Milli Məclis toplananda qazi ifadəsini Veteranlar haqqında qanuna əlavə etməklə bu məsələni həll edə bilərik".
"Bir müddət bundan öncə ardıcıl baş verən hadisələrdə biz həyəcan təbili çaldıq. Mətbuat olaraq dedik ki, bu məsələlər öz həllini tapacaq. Əfsuslar olsun ki, son dəfə Sabirabadda olan qazimiz Elvin Cəfərov özünə qəsd etdi və dünyasını dəyişdi. İndi bu müharibə iştirakçısının vəziyyəti necə olacaq bilinmir, amma Bakıdakı xəstəxanaya təxliyyə olunub. Mən fürsətdən istifadə edərək deyirəm ki, heç bir halda onlar bu yola əl atmasınlar. Düşmən qarşısından qaçmayan, düşmənin yaratdığı o dözülməz fiziki və mənəvi çətinliklərə dözənlər canlarına qıymasınlar. Şiddətli döyüş gedirdi, vaxtlı vaxtında dincələ bilmirdilər, qida tapa bilmirdilər. Yəni belə bir çətinliyə dözən oğullar indi hansısa bir məmurun günahı ucbatından öz həyatına qəsd edir. Bu həm İslami tərəfdən günahdır, həm də hüquqi baxımdan sən doğrudan da müharibənin iştirakçısısansa, öz hüququnu istə və mübarizəni apar. Mən bu yolu tövsiyyə edirəm".

Ü.Cəfərov məsələ ilə bağlı Nazirlər Kabinetinə üz tutaraq bu sözləri ifadə etdi: "Mütəmadi olaraq müharibədə istər öndə , istər arxa cəbhədə iştirak etmiş, ezam olunmuş şəxslər hələ də öz haqq etdikləri müharibə veteranı adlarını almıyıblar. Mən bu mövzuda baş nazir Əli Əsədova müraciət etmək istəyirəm. Əli Əsədov siz nəyi gözləyirsiniz? Sizin tabeliyinizdə olan məmurlar niyə bu qədər biganədir? Bu məsələni həll etmək lazımdır. Artıq avqust ayı başa çatıb. Gələn ay 44 günlük müharibədə zəfərimizin 2 illik tarixi yaxınlaşır. Bu günə qədər minlərlə insan haqq etdiyi müharibə veteranı adını hələ də almıyıb. Hər işə vaxt tapılır, amma lazım olan işləri başa çatdırmırlar. Müharibə veteranları ilə bağlı hərb yönlü təşkilatlar var. Onlar da bir fəaliyyət göstərməlidirlər. Sanki bu yay onlara məsti-xumar bir şərait yaradıb. Hərə bir istirahət ocağına çəkilib. Sanki baş verənlər Azərbaycan da deyil, başqa ölkədə baş verir".

Polkovnik qazilərə səsləndi: "Mən bir daha bu fürsətdən istifadə edib müharibə iştirakçılarina müraciət etmək istəyirəm ki, heç bir halda onlar öz canlarına qəsd etməsinlər və problemleri olan zaman mətbuata müraciət etsinlər. Biz də həmin o biganə məmurlari ifşa edək və başa salaq ki, onların bilavasitə vəzifə borcudur. İcra hakimiyyətlərində olan müvafiq şöbələr ki var, hələ də öz işlərini lazımi səviyyədə yerinə yetirmirlər. Mən onlara müraciət edirəm- sizə nə oldu ? Birdən- birə bu 2 il ərzində siz də məmurlaşdınız? Yəni bu qədər biganə oldunuz? Olmaz belə şeylər, onlar bir qədər bu işlərdə çevik və operativ iştirak etməlidirlər və müharibədə olmayan adamları başa salmalıdırlar ki, müharibə iştirakçılarına həssas yanaşsınlar, onların problemlərinin həlli istiqamətində boş sözlər yox, konkret addımlar atsınlar".