Həmişə belə olur. Bəla gözlənilməz yerdən gəlir. 2025-ci il mayın 21-ni keçmiş Sovet İttifaqının bütün respublikaları, indi suveren və müstəqil dövlətlər tərəfindən yaxşı xatırlanmalıdır.

Məhz həmin gündən onların SSRİ-yə qayıtması üçün geri sayım başladı. Belə çıxır ki, SSRİ heç də yoxa çıxmayıb, amma “hələ də mövcuddur”.

Bu günə qədər hamımız, keçmiş “sovetçilər” bilirdik ki, Belovej sazişlərinə əsasən, 1991-ci il dekabrın 8-də dağılmış SSRİ-nin varisi hesab edilən Rusiya Federasiyasının rəhbərliyi hələ də bu faktla barışmayıb. Vladimir Putin özü hələ 2005-ci ildə SSRİ-nin dağılmasını 20-ci əsrin ən böyük geosiyasi fəlakəti adlandırmışdı. Daha sonra o, bunu faciə və “tarixi Rusiyanın dağılması” adlandırdı.

Kreml əsrlər boyu rus, sonra isə sovet imperiyalarının müstəmləkəsi olmuş ərazilərin itirilməsi ilə barışa bilmirdi. 1991-ci il dekabrın 21-də Azərbaycan, Ermənistan, Belarus, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Moldova, Rusiya, Tacikistan, Türkmənistan, Özbəkistan və Ukrayna liderləri tərəfindən Alma-Ata Bəyannaməsi imzalanması ilə SSRİ-nin xarabalıqları üzərində yaradılmış Müstəqil Dövlətlər Birliyində (MDB) sonrakı illərdə, hətta Prezident Boris Yeltsin dövründə də özünü əsas qardaş hesab etməkdə davam edirdi.

Lakin çekist qardaşlar Kremldə hakimiyyətə gəldikdən sonra imperiya keçmişini canlandırmaq cəhdlərinin əlamətləri görünməyə başladı. Putinin 2005-ci ildə keçmiş sovet respublikaları ilə bağlı bu bəyanatı və onun ardınca 2007-ci ildə Rusiyanın dünya siyasətindəki yerini qaytarmaq iddiası ilə Münhen çıxışı Rusiyanın xarici siyasət strategiyasının həyata keçirilməsinin gizli formadan açıq formasına keçidi qeyd etdi.
Sonra 2008-ci ildə Gürcüstan Abxaziyasının və Cənubi Osetiyanın, 2014-cü ildə Krımın hərbi işğalı, 2015-ci ildə Rusiya ordusunun Suriyaya yeridilməsi və aqressiv şəkildə əvvəlki əzəmətə qayıdışın kulminasiya nöqtəsi - 24 fevralda Ukraynaya genişmiqyaslı işğal, üç ildir, 22 aydır ki, qanlı müharibə var - İkinci Dünya müharibəsindən sonra Avropada ən böyük müharibə.

Keçmiş sovet respublikalarının qalan hissəsinə və Şərqi Avropa ölkələrinə gedən yolun ilk dayanacağı Ukrayna idi. Moskvanın niyyətlərini 2021-ci il dekabrın 17-də xarici işlər nazirinin müavini Sergey Ryabkov açıq şəkildə bəyan etdi və NATO-dan “toplanaraq 1997-ci il sərhədlərinə çıxmağı” tələb etdi.

Ukrayna xalqının qəhrəmancasına müqaviməti olmasaydı, “üç günə Kiyevi” almaq niyyətində olan bu 100 mindən çox ordu Hitler kimi bütün Avropanı gəzərdi. İndi aydındır ki, heç bir Avropa ölkəsi buna qarşı çıxmazdı və NATO nizamnaməsinin heç bir 5-ci bəndi işə yaramazdı.

Etiraf etmək lazımdır ki, həm postsovet respublikaları, həm də Şərqi Avropa ölkələri bu halda yenidən rus əsgərinin çəkməsi altına düşə bilərdi. Amma bu, baş vermədi. Rus ordusunun "boş" olduğu ortaya çıxdı, "dünyanın ikinci ordusu" mifi ukraynalılar tərəfindən tez bir zamanda dağıdıldı.

İndi isə üç il üç aylıq uğursuz Ukraynanı rus silahlarının gücü ilə zəbt etmək, daha sonra isə Trampın köməyi ilə təslim olmasın cəhdlərindən sonra Kreml uzun müddət düşünərək SSRİ-ni dirçəltmək üçün yeni, innovativ üsul tapıb. Və bu, rusların bütün bu illər ərzində xəyal etdiyi SSRİ-2 deyil, hələ də mövcud olan SSRİ-nin hüquqi tanınmasıdır.

Daha böyük bir fantazmaqoriya ilə çıxış etmək çətin olardı. İnanılmaz, amma həqiqətdir. Ötən həftə Sankt-Peterburq Beynəlxalq Hüquq Forumunun yekun mətbuat konfransında Rusiya Prezidentinin müşaviri Anton Kobyakov gözlənilmədən bütün ciddiliyi ilə dünyanı şoka salan bəyanatla çıxış edib. Belə çıxır ki, SSRİ “hələ də mövcuddur”. Bununla o, Rusiya Federasiyasının özünün də daxil olduğu keçmiş Sovet İttifaqının bütün respublikalarının 34 illik suveren və müstəqil mövcudluğu və inkişafı tarixini silib.
Onun sözlərinə görə, Sovet İttifaqının dağılması zamanı “hüquqi prosedur pozulub”, bu isə SSRİ-nin “hələ də var” olması deməkdir. SSRİ-nin Xalq Deputatları Konqresinin qərarı ilə yaradıldığını xatırladan Kobyakov belə qənaətə gəlib ki, o, elə həmin qurumun qərarı ilə buraxılmalı idi. Bundan əlavə, o, İttifaq respublikalarının Ali Sovetlərinin Belovej sazişlərini ratifikasiya etmək səlahiyyətinə malik olmadığını bildirib.

“Və hüquqi prosedur pozulubsa, onda belə çıxır ki, SSRİ hüquqi cəhətdən mövcuddur. Konstitusiya hüququ ekspertləri bunu deyirlər. SSRİ-nin dağılmasına konstitusiya hüququ ekspertləri tərəfindən hüquqi qiymət verilməlidir və bu vəziyyətin müzakirəsi artıq başlayıb”, - deyə Putinin müşaviri bildirib.

Diqqət yetirin, onun qrotesk bəyanatından gəldiyi əsas nəticə belədir: “Amma SSRİ dağılmayıbsa, məntiqlə, hüquqi baxımdan Ukrayna böhranının daxili proses olduğu üzə çıxır”.

Yəni, bu elmi-hüquqi fantastikanın bütün mahiyyəti indiki mərhələdə rusların, ukraynalıların deyil, Trampın gözü qarşısında Ukraynanın işğalına haqq qazandırmaqdır. Sabah Vitkoff və Tramp Kremlin bu ritorikasını izləməyə başlasalar, təəccüblənməyin, çünki onlar əvvəllər də Moskvanın başqa rəvayətlərini təkrarlayıblar: “Donbass, Krım, Luqansk və digər iki bölgə artıq Rusiyanın bir hissəsi hesab olunur, bu ərazilər rusdillidir və orada referendumlar keçirilib, burada xalqın əksəriyyəti Moskvaya səs verib”.

Belə bir bəyanatın Kreml nümayəndəsinin, Prezident Putinin özünün müşavirinin ağzından səsləndirilməsinə baxsaq, Rusiya rəhbərliyində SSRİ-nin bərpasının hüquqi bazası nəinki tapılıb, hətta layihənin rəsmi icrasına başlanılıb. Və onlar Ukrayna nümunəsindən istifadə edərək insanların beyninə ideya yeritməyə başlayacaqlar və inandırma prosesi Tramp və Vitkofdan başlayacaq, çünki ən asan onları aldatmaq olur.

Beləliklə, bütün postsovet dövlətlər, hazır olun!
Ancaq burada kiçik, lakin çox vacib bir qeyd etməliyik: SSRİ-nin ləğvi ilə bağlı Belovej razılaşmalarını Boris Yeltsin imzaladı. Bəs Vladimir Putini kim onun varisi təyin etdi? Həmi Boris Yeltsin.

Sual: Əgər Putinin köməkçisi Yeltsinin imzasını şübhə altına alırsa, o zaman Putinin təyinatı hüquqi baxımdan nə qədər əsaslıdır? Xüsusən də “indi də mövcud olan” SSRİ-də, həmçinin RSFSR-də Prezident vəzifəsi yox idi...

AYNA.AZ

Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski hesab edir ki, ABŞ Senatının atəşkəsdən imtina etdiyi iddiası ilə Rusiyaya qarşı yeni sanksiyalar paketinin qəbuluna heç bir maneə yoxdur.

Bizimyol.info xəbər verir ki, “European Pravda” nəşrinin verdiyi mlumata görə, o, bu barədə Fridrix Merzlə birgə mətbuat konfransında qeyd edib.

Zelenski iddia edir ki, hazırkı şəraitdə ABŞ-dan güclü sanksiyalar paketi “çox zəruridir”.

“Rusiya atəşkəslə razılaşmır. Düşünürəm ki, bu gün heç nə siyasi iradəyə və Senatda bu paketin qəbul edilməsinə səs verməyə mane olmur”, - deyib.

Siyasətçi hesab edir ki, məhdudiyyətlər Ukraynaya sülh gətirməyə kömək edəcək və Rusiya iqtisadiyyatına zərbə vuracaq.

Mayın 22-də ABŞ Senatı Moskvanın yaxın vaxtlarda Ukraynada atəşkəs üçün qəbuledilməz şərtlər irəli sürəcəyi təqdirdə Rusiyanı 500% ikinci dərəcəli tariflərin tətbiqi ilə hədələyib.

Daha sonra senator Lindsi Qrem Rusiya prezidenti Vladimir Putinə açıq məktubunda Moskvaya qarşı yeni sanksiyaların tətbiqinin mümkünlüyünü açıqlayıb. Parlamentarinin sözlərinə görə, Amerika Senatı vəziyyətin istənilən imkanından istifadə etməyə hazırdır.

Bundan əvvəl Zelenski Putinin NATO üzərində qələbəsi üçün şərtini qeyd etmişdi.

Bu gün Kazanın Sovetski Rayon Məhkəməsi dələduzluqda və hədə-qorxu ilə tələb etməkdə təqsirləndirilən, əvvəllər “qanuni oğru” statusuna malik Roman Sıçevin həbs müddətini uzadıb. İclasdan əvvəl “Realnoe Vremya” jurnalistinin sualını cavablandırarkən, o, “oğru” adından imtina etdiyini təsdiqləyib və sonra “Yaşasın Putin!” deyə qışqırıb.

Lent.az Rusiya mediasına istinadla bildirir ki, İstintaq Komitəsi Sıçevdən statusu soruşsa da, o, cavab verməkdən yayınıb.

Bu gün Tatarıstan üzrə İstintaq Komitəsinin xüsusilə mühüm işlər üzrə 1-ci şöbəsinin müstəntiqi Ayrat Giniyatullin məhkəmədən Sıçevin avqustun 1-dək istintaq təcridxanasında qalmasını istəyib. Müdafiə tərəfi buna etiraz edib.

Vəkil Andrey Lepinin qeyd etdiyi kimi, zərərçəkmiş Qaripovla üzləşmə zamanı müvəkkili Qaripovun ona böhtan atmağa əsaslarının və aralarında düşmənçilik olduğunu bildirib. “İndiki mərhələdə Sıçev hansı düşmən münasibətlərinin olduğunu deməyib”, - müdafiəçi əlavə edib.

Müstəntiq Ayrat Giniyatullin Roman Sıçevin həbsdə qalmasını istəyib. Sovetski rayon prokurorunun köməkçisi Alina Yarullina vəsatəti dəstəkləyib. Hakim müşavirə otağında olarkən Sıçev həyat yoldaşı ilə danışa bilib.

“Tatarıstanın avtoriteti” Sergey Neyderova qarşı işin araşdırılması zamanı Roman Sıçev artıq ifadə verib ki, o, şəxsən “qanuni oğru” olmayıb.

Məhkəmə vəsatəti təmin edib və Sıçev ən azı avqustun 1-dək həbsdə qalacaq.

Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Fərhad Məmmədov Rusiyada vaxtaşırı gündəmə gətirilən “SSRİ-nin bərpası” diskursunu şərh edərək bildirib ki, bu mövzu post-sovet məkanına qorxu siqnalı göndərmək məqsədi daşıyır.

Onun sözlərinə görə, bu dəfə Rusiyada SSRİ-nin düzgün şəkildə dağılmadığı və hüquqi baxımdan hələ də mövcud olduğu ilə bağlı müzakirələr aparılır. Hətta bu məqsədlə Sankt-Peterburqda – 25 ildir Moskvada hakimiyyəti əlində saxlayan qrupun “alma mater”ində – xüsusi hüquq forumu təşkil olunub.

Məmmədov qeyd edib ki, bu cür informasiyalar post-sovet ölkələrində qorxu yaratmağa hesablanmış informasiya atışlarıdır. Əsas mesaj ondan ibarətdir ki, Rusiya “Avrasiya İqtisadi İttifaqı” və “Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı” kimi layihələrlə kifayətlənməyib daha irəli gedə bilər.

O, bildirib: “Rusiyada fərqli düşünmək və davranmaq bacarığı yoxdur – bu, onların klassik yanaşmasıdır”.

Ekspert Rusiya elmi dairələrinin keçmiş SSRİ ölkələrinə hələ də zəif, öz identikliyini axtaran, daxili çəkişmələr və böhranlarla üzləşmiş dövlətlər kimi baxdığını bildirir. Bu yanaşma həmin ölkələri “qüsurlu dövlətlər” kimi təqdim etmək məqsədi daşıyır.

Lakin politoloq vurğulayıb ki, imperiyaların dağılmasından sonra bu cür proseslər təbiidir və Rusiya da bu qaydadan kənarda deyil: “Bu, tarixi aksiomadır. Rusiyada mərkəzdənqaçma meyilləri olmayıb? Çeçenistan müharibəsini xatırlayaq. Bəs Rusiya qonşuları ilə ərazi mübahisələrindən azaddır? Ukraynaya müdaxilə və təkrarlanan “torpaqları birləşdirmək” ritorikası bunun əksini deyir. Orada siyasi böhranlar olmayıb? 1993-cü ildə parlamentin tanklarla dağıdılması və ya Priqojinin üsyanı və Moskvaya yürüşü necə? Rusiya iqtisadi böhranlardan sığortalanıb? 1990-cı illərin defoltları və 'qara bazar ertələri' hələ də yaddaşlardadır. Rusiya cəmiyyətində sabit milli identiklik formalaşıbmı? Məsələn, Qafqaz bölgəsində yaşayanlar – onlar ruslardır, yoxsa sadəcə Rusiya vətəndaşlarıdır? Etnik və dövlət kimliyi arasında balans tapılıbmı?”

Politoloq əlavə edib ki, Rusiyada dövlət bayramları ilə bağlı belə qeyri-müəyyənlik yaşanır: “12 iyun nə bayramıdır? SSRİ-dən suverenliyin elan olunduğu gündür, yoxsa nəsə başqa? 4 noyabr isə ümumiyyətlə necə bayramdır? Rusiya vətəndaşlarının əksəriyyəti bu günün konkret adını və hansı günün əvəzinə təsis olunduğunu bilmir. Halbuki bu tarix yalnız 2004-cü ildə, 7 noyabr – Oktyabr inqilabının ildönümünün əvəzinə təsis edilib”.

Fərhad Məmmədov vurğulayıb ki, 17-ci əsrə edilən istinadlar, 18-ci əsrdəki ərazi iddiaları və 21-ci əsrdə sovetçiliyin təbliği – bütün bunlar milli identiklik axtarışlarının göstəricisidir: “Bu axtarış daim dəyişən bir prosesdir və dövlətin qarşısına qoyduğu məqsədlərdən asılı olaraq müxtəlif nəticələr doğura bilər – bəzən uğur, bəzən isə fəlakət”.

O, həmçinin əlavə edib ki, Rusiyada Şimali Qafqazın “daxili xaric” kimi adlandırılması da bu identiklik böhranının təzahürüdür.

Politoloqun fikrincə, bu təhlilin məqsədi Rusiya barədə inciklik və ya ittiham formalaşdırmaq deyil. Əsas ideya ondan ibarətdir ki, imperiyaların dağılmasından sonra yaşanan bu proseslər bütün post-imperiya məkanlarında baş verir və Rusiya bu baxımdan istisna deyil.

Fərhad Məmmədov əlavə edib ki, Rusiya SSRİ-nin hüquqi varisi statusunu daşıyır – BMT Təhlükəsizlik Şurasındakı daimi üzvlük və nüvə silahlarının qorunması bu statusun nəticəsidir. Lakin onun fikrincə, bu statusun hüquqi əsasları mübahisəlidir: “Əgər SSRİ-nin dağılması qeyri-qanunidirsə, o zaman Rusiyanın BMT-də daimi yerə sahiblənməsi də mübahisəlidir. Əgər bu fikirdə israrlıdırırlarsa, buyursunlar, BMT Təhlükəsizlik Şurasındakı yeri də geri qaytarsınlar və nüvə silahını SSRİ dağılan zamandakı olan coğrafiyaya paylasınlar”.

Sizlərə ermənilərin “qədim ermənistan” yalanlarını ifşa edəcək nadir bir xəritə təqdim edirəm. Xəritə Məşhur alman coğrafiyaşünası Georg Matthäus Seutter tərəfindən çəkilib.
Seutter Nürnberq şəhərində görkəmli J. B. Homanın rəhbərliyi altında oyma ustalığını öyrənib. 18-ci əsrin əvvəllərində Seutter Auqsburqda özünün müstəqil kartoqrafik nəşriyyat firmasını yaradıb.
Seutterin oyma bacarığı və şaxələndirilmiş xəritə istehsalına sadiqliyi nəticədə ona əhəmiyyətli nüfuz gətirib. Seutterin xəritələrinin əksəriyyəti Homann və Delisle firmaları tərəfindən nəşr edilirdi.

1732-ci ildə Seutter Alman İmperatoru VI Karl tərəfindən "İmperator Coğrafiyaçısı" adına layiq görülüb.
300-dən çox xəritə tərtib edən Seutter müxətlif kartoqraf və səyahların istinadlarına mütamadi müraciət edirdi ki,işlərində bir yanlışlıq olmasın. Bizim diqqəti çəkən bir xəritə isə “Magni Turcarum Dominatoris Imperium per Europam, Asiam, et Africam.accuratissima cura delineatum.” (Böyük Türk Hökmdarının İmperatorluğu bütün Avropa, Asiya və Afrikada ən dəqiq diqqətlə təsvir edilmişdir) 1740-cı idə Auqsburqda nəşr ediləndir.
Seutter öz xəritəsində bütün cənubi Qafqazı Azərbaycan və Şirvanın tərkibində göstərmişdir. Bu xəritədə Ermənistan ümumiyyətlə yoxdur, onun ərazisi Azərbaycanın tərkibində göstərilir.
Eyni zamanda xəritə ilə yanaşı O, əlifba sırası ilə adları və açıqlamasını da yazır. Fikir verin, Azərbaycan adını-ADİRBEİTZANİA adlandır və onunla yanaşı xəritədə Ordubad, İrəvan, Şamaxı, Dərbənd, Şəmkir və digər əraziləri dəqiqliklə yazır.
Xəritənin ölçüləri: 19.75 x 22.75 düym (50.12 x 57.75 sm)
Saxlandığı yer: Çikaqo muzeyi, İnventar nömrəsi: № 11915
Qeyd edim ki, bu xəritə bir daha sübut edir ki, Qafqazda erməni dövləti olmayıb, Ermənistan adında ərazi olmayıb, bu gün onların əlində olan İrəvan və digər şəhərlər Azərbaycana aid torpaqlarda yerləşib.
Dr.Zaur Əliyev

Bosniya və Herseqovinanın paytaxtı Sarayevonun yaxınlığındakı “Blazuj” miqrant qəbulu mərkəzində atışma baş verib.

TNS xəbər verir ki, təhlükəsizlik qüvvələri atışma nəticəsində 6 nəfərin yaralandığını və onların xəstəxanaya yerləşdirildiyini açıqlayıb. Yaralılardan biri Pakistan, digər beş nəfər isə Əfqanıstan vətəndaşıdır. Hadisə nəticəsində bir neçə nəfər saxlanılıb.

Atışmanın miqrant düşərgəsindəki cinayətkar dəstələr arasında baş verdiyi bildirilir.