Rusiya və Ukrayna 2022-ci ildə müharibəyə son qoyacaq sülh müqaviləsinin bir neçə layihəsini hazırlayıblar, lakin yekun mətni razılaşdırmayıblar. Sənəddə Avropanın prosesdə iştirakı müzakirə edilsə də, döyüşlərə son qoymaq üçün dəqiq plan yox idi. Tərəflər ABŞ-nin danışıqlarda iştirakı olmadan Ukraynanın təhlükəsizliyinə Vaşinqtonun mümkün təminatlarını da müzakirə ediblər.

Bu barədə “ForeignAffairs” jurnalınındərcetdiyiməqalədə bildirilir.

2022-ci ildə Moskva işğalçı müharibəyə başlayandan bəri Rusiya və Ukrayna nümayəndə heyətləri ölkələr arasında sülh sazişini müzakirə etmək üçün bir neçə görüş keçirib. Rusiya Prezidenti Vladimir Putin daha sonra müqavilənin hazır olduğunu bildirib. Lakin Ukrayna onun imzalanmasından imtina edib.

Bununla belə, “Foreign Affairs” yazır ki, 2022-ci ilin aprelinə qədər Ukrayna neytral və qeyri-nüvə statusuna razı olduğuna barədə danışıqlara dair kommünike layihəsi hazırlamışdı. Rusiya bundan gələcək müqavilə üçün əsas kimi istifadə etməyə razılaşıb.

Kiyev xarici hərbi bazalar üçün ərazi verməməyə və hərbi ittifaqlara qoşulmaqdan imtina etməyə razılaşıb. Mətnə görə, gələcəkdə Ukraynanın təhlükəsizliyinə Rusiya və ABŞ-dan başqa, Böyük Britaniya, Çin və Fransa da zəmanət verməli idi. Kiyev siyahıya Türkiyəni, Moskva isə Belarusu daxil etməkistəyirdi.

Kommunikedə həmçinin bildirilirdi ki, Ukraynaya hücum edilərsə və ona kömək lazim olarsa bütün qarant dövlətlər Kiyevin təhlükəsizliyini bərpa etmək üçün ona yardım etməyə borclu olacaqlar. Söhbət uçuşa qadağan zonanın tətbiqindən, silahların verilməsindən və ya qarant dövlətin öz silahlı qüvvələrinin köməyi ilə birbaşa müdaxilədən gedirdi. Jurnal qeyd edir ki, öhdəliklər NATO müqaviləsindəkindən daha dəqiq yazılıb. Bundan əlavə, qarant dövlətlər, o cümlədən Rusiya Ukraynanın Avropa İttifaqına üzvlüyünü təşviq etməli idi.

Sənəd layihəsində Rusiya və Ukraynanın Krım probleminin sülh yolu ilə həllinə çalışacağı da bildirilirdi. Xarici İşlər Nazirliyi qeyd edir ki, Rusiya 2014-cü ildə yarımadanı ilhaq edəndən bəri Moskva heç vaxt onun statusunun müzakirəsinə razı olmayıb və onu Rusiyanın ayrılmaz regionu adlandırıb. Onun statusu ilə bağlı danışıqlar aparmağı təklif etməklə, Kreml üstüörtülü şəkildə bunun belə olmadığını etiraf edib.

Moskva bəyan edir ki, Ukrayna Böyük Britaniyanın keçmiş Baş naziri Boris Consonun təzyiqi ilə danışıqlardan imtina edib. Lakin o, bunu inkar edir. “Foreign Affairs” bu şərhi “karikatura” adlandırır. Qeyd edir ki, Qərb ölkələri Rusiyadan gələn sülh təklifinə “dərin şübhə ilə” baxıblar.

O dövrdə Ukrayna siyasətində iştirak edən keçmiş ABŞ rəsmisi jurnala deyib ki, ukraynalılar kommunike dərc olunana qədər Vaşinqtonla məsləhətləşməyiblər. Baxmayaraq ki, onun təsvir etdiyi müqavilə Birləşmiş Ştatlar üçün yeni hüquqi öhdəliklər yaradacaq, o cümlədən Rusiya Ukraynanı yenidən işğal edərsə onuna müharibəyə girməli olacaq. Məqalədə vurğulanır ki, təkcə bu şərt razılaşmanı Vaşinqton üçün qəbuledilməz edib.

Nəşr qeyd edir ki, iki illik müharibə ərzində Vaşinqton və Aİ ölkələri Ukrayna məsələsində gələcəkdə ölkəni müdafiə etmək üçün real öhdəliklərə hazır olduqlarını nümayiş etdirməyiblər.

Xarici İşlər Nazirliyinin məlumatına görə, Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenskinin 2022-ci ildə danışıqlara marağı Qərbin mövzuya həvəs göstərməməsi səbəbindən azalıb. Rus ordusu Kiyevdən geri çəkildikdən sonra Ukrayna Moskva üzərində hərbi qələbənin mümkünlüyünə inanırdı. Bundan əlavə, rus hərbçilərinin Buça və İrpen şəhərlərində dinc əhaliyə qarşı qırğın törətməsi ictimai rəyi qəzəbləndirmişdi. Kiyev Rusiyaya qarşı daha sərt tələblər, o cümlədən qoşunların Donbassdan çıxarılması tələbi irəli sürməyə başladı. Nəticədə danışıqlar dalana dirəndi.

2022-ci ilin sentyabrında Putin Ukraynanın Zaporojye və Xerson vilayətlərinin müstəqilliyini tanıyan fərmanlar imzaladı və bu, onların rəsmi ilhaq prosesinin başlanmasına rəvac verdi. Həmin gün Zelenski özünə Putinlə danışıqlar aparmağı qadağan edən fərman imzalayıb.

Yazıda iki il əvvəl pozulan danışıqlarda Putin və Zelenskinin müharibəni bitirmək üçün kompromislərə razı olduqları xatırlanır. Jurnal təklif edir ki, gələcəkdə hərbi əməliyyatların dayandırılması ilə bağlı danışıqlar və müharibədən sonrakı razılaşmalar bir-biri ilə paralel aparılmalıdır.

Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Elçin Əlibəylinin təqdimatında “Quqarkda azərbaycanlılara tutulan divanın təşkilatçıları danışdılar” adlı veriliş efirə gedib.

Oxu.Az xəbər verir ki, verilişdə Ermənistan SSR hakimiyyəti və silahlı millətçi qrupları Qərbi Azərbaycanda yaşayan azərbaycanlılara qarşı planlı soyqırım üçün 1988-ci ildə hərəkətə keçməsindən, hər bölgədə amansız hücumlar, qətliam və talanlar törətməsindən, eləcə də erməni jurnalist Mane Papyanın araşdırmasında bütün bunların ermənilər tərəfindən Sumqayıtda baş verən toqquşmalardan xeyli əvvəl planlşadırıldığından bəhs olunub.

Verilişdə Böyük Qarakilsə, ermənilərin Quqark, Hamamlı, ermənilərin Spitak adlandırdığı rayonlarda və Kirovakan şəhərində Sumqayıt təxribatından xeyli əvvəl mütəşəkkil şəkildə planlaşdılırılan qətliam, talan və cinayətlər hadisələrin təşkilatçılarının dili ilə təqdim olunub.

Bildirilib ki, Böyük Qarakilsənin ovaxtkı prokuroru Qriqori Şahverdyanın şəxsi arxivində saxlanılan sənədlərdə bütün faktlar qeyd olunub:

“Belə ki, 1988-ci ildə Quqark rayonunda təxribat aktı törədilib, mart-noyabr aylarında 624 azərbaycanlı işdən çıxarılıb. 1989-cu il iyulun 10-a aid “Kirovakanda millətlərarası cinayətlər” adlı sənəddə 42 cinayət hadisəsi qeyd olunub. 1988-ci ilin mart ayından etibarən azərbaycanlıların evlərinə basqınlar, döyülmə və quldurluq halları qeydə alınıb. Azərbaycanlılar təkcə evdə deyil, işdə də narahat idilər. Həmkarları tərəfindən döyülmə halları, o cümlədən səbəbsiz işdən çıxarılma, bazarda azərbaycanlı satıcıların döyülməsi və sairə hallar olub. 1989-cu ildə Quqark rayonunun bir çox azərbaycanlıları öz mənzillərini satmaq, zəlzələdə itirilmiş mənzillərə görə kompensasiya almaq üçün geri qayıtdılar”.

Sonda vurğulanıb ki, erməni jurnalist şahidlərin və iştirakçı, təşkilatçıların dili ilə Pəmbək mahalına aid indi Quqark, Spitak və Vanadzor adlanan ərazilərdə, kənd, qəsəbələrdə törədilən amansız qırğınlar, talanların üstünü açıb, gerçəyi üç dildə çatdırıb:
“Ermənistan hakimiyyətinin 30 ildən çox gizlətdiyi faciələrin miqyası və sübutları təqdim olunub. Bu həm də ermənilərin uydurduqları, bircə sübutu olmayan Sumqayıt, Gəncə və Bakı olaylarından xeyli əvvəl planlı irticanın sübutudur”.

Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi qədim torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri - qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, xaçdaşlar, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.

Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi “XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin”, - fikrini əsas tutaraq Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.

Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.

Daha ətraflı Baku TV-nin süjetində:

Gürcüstanın paytaxtı Tbilisidə parlament binasının ətrafında keçirilən aksiyada polis xüsusi təyinatlıları etirazçılara müdaxiləyə başlayıb.

APA-nın Tbilisi müxbiri xəbər verir ki, ərazini tərk etmək istəməyən etirazçılara qarşı bibər qazı spreyindən istifadə edilib.

Polis hazırda aksiya iştirakçılarının parlament binasının arxa girişindən çıxarmağa çalışır.

Əraziyə su şırnağı maşını cəlb edilib.

Etirazçılar polisə müqavimət göstərirlər.

İranın PUA və raketlərlə İsrailə hücumu 11 sentyabr 2001-ci ildə Dünya Ticarət Mərkəzinə hücumdan sonra aviasiya tarixində ən böyük böhrana səbəb olub.

İndex.az xəbər verir ki, İranın İsrailə raket və pilotsuz uçuş aparatının (PUA) hücumları Avropa və Asiya arasında uçan təyyarələrin seçim imkanlarını daha da daraldıb və uçuşlarda fasilələrə səbəb olub.

Son iki gündə “Türk Hava Yolları”, “Pegasus”, “Ajet”, “Qantas”, “Lufthansa”, “United Airlines” və “Air India” kimi onlaral aviaşirkət reyslərini ləğv etmək və ya marşrutunu dəyişmək məcburiyyətində qalıb.

Hava məkanına və hava limanlarına nəzarət edən OPSGROUP-un təsisçisi Mark Zinin sözlərinə görə, İranın İsrailə hücumu 2001-ci il sentyabrın 11-də Dünya Ticarət Mərkəzinə hücumdan sonra aviasiya sahəsində ən böyük böhran olub.

Mark Zi açıqlamasında, fasilələrin bir neçə gün daha davam edə biləcəyini ifadə edib.

“Qərb Cənubi Qafqazda son dərəcə təhlükəli planlarını həyata keçirmək üçün Ermənistanı alətə çevirmək istəyir. Vaşinqton və Brüssel müvəqqəti vədlər altında İrəvanın Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı və Avrasiya İqtisadi İttifaqından çıxmasına, Rusiya hərbi bazası və sərhədçilərinin Ermənistandan çıxarılmasına can atır. Brüsseldə elan edilən qrant dəstəyinin həcmi Ermənistanın Avrasiya İqtisadi İttifaqı və MDB çərçivəsində əldə etdiyi çoxmilyardlı fayda ilə müqayisə edilə bilməz”.

Bu fikirlər Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin aprelin 5-də Brüsseldə Ermənistan, Avropa İttifaqı və Amerika Birləşmiş Ştatları arasında keçirilən danışıqların yekunları ilə bağlı bəyanatında yer alıb. Rəsmi Moskva bununla Nikol Paşinyan hakimiyyətini Qərbin onu yanlış yola yönəltməsinə imkan verməməyə çağırıb.

Rusiyada hesab edirlər ki, NATO paytaxtında baş tutan danışıqlar Paşinyan hakimiyyətinin planlaşdırdığı kimi keçməyib.

Ekspertlərin fikrincə, İrəvan Qərbə xidmətlərini pulsuz göstərməyəcəklərini bildirib. Paşinyanın parlamentdə son çıxışından da aydın olur ki, Ermənistan Qərbin bu cüzi yardımından razı qalmayıb və buna görə də Rusiyadan tam ayrılmaq istəmir.
Rusiyalı ekspertlər hesab edirlər ki, Brüssel danışıqlarının ancaq iqtisadi məzmunda olması ilə bağlı bəyanatlara inanmaq olmaz.

Daha ətraflı “İTV Xəbər Yekun”un süjetində:

"İran-İsrail gərginliyini diqqətlə izləyən iki tərəf də var. Bunun biri Rusiya, digəri İrandan maliyyələşən və silahlanan Hizbullah, Həmas, husilər kimi qruplardır. İran-İsrail gərginliyi Kremlin işinə yarayır!".

Sherg.az xəbər verir ki, bu sözləri politoloq Elxan Şahinoğlu deyib. O, qeyd edir ki, birincisi, Qərbin diqqəti istər-istəməz Rusiya-Ukrayna müharibəsindən yayınır:

" İkincisi, Rusiya İranla strateji tərəfdaş olsa da, Tehranın Suriyada möhkəmlənərək Bəşər Əsəd rejimi üzərindən nəzarət etməsini istəmir. Çünki, bu halda Əsəd rejiminin Moskvadan asılılığı azalır. İranın vəd etdiyinin əksinə olaraq İsrailə ciddi nəticəsi olmayan raket zərbələri Hizbullah, Həmas və husilərə rəhbərlik edənləri də düşündürəcək. Onlar da İranın əməlinin dilindən zəif olduğunu gördülər".

“Burada özümü əcnəbi kimi hiss edirəm, artıq özümü rahat hiss etmirəm”

Kanar adalarında yerli sakinlər turistlərdən bezib və onların hamısının ərazidən getməsini tələb edirlər. Tenerifedə bir qrup fəal bu təşəbbüslə çıxış edərək aclıq aksiyasına başlayıb. AYNA xəbər verir ki, bu barədə “Bild” yazıb.

Bildirilib ki, “Canarias seagota” təşkilatında birləşən 20-yə yaxın yerli birlik üzvləri də turistlərə qarşı çıxıb aclıq aksiyasına qoşulub.

“Burada özümü əcnəbi kimi hiss edirəm, artıq özümü rahat hiss etmirəm. Görünür, hər şey sadəcə ucuz pivə içmək, günəşin altında uzanıb burqer və kartof qızartması yemək istəyən britaniyalı və alman turistlər üçün nəzərdə tutulub”, - deyə etirazçılardan biri bildirib.

Fəallar turistləri ətraf mühitin pisləşməsi, nəqliyyat sıxlığı, qiymət artımı, su və mənzil çatışmazlığı, adaların həddindən artıq məskunlaşması və səhiyyə sektorundakı problemlərdə günahlandırır.

Etirazçılar həmçinin adalarda otel və qolf meydançalarının tikintisini dayandırmaq və turizm vergisinin tətbiqini istəyirlər. Onlar hiddətləniblər ki, hakimiyyət burada sənaye və kənd təsərrüfatını inkişaf etdirmir, bütün diqqətini turizmin inkişafına yönəldir.

“Bild” yazır ki, ötən il Kanar adalarına 14 milyona yaxın əcnəbi gəlib. Ötən illə müqayisədə onların sayı bu il 13 faiz artıb. Bu il turistlərin sayında artım tendensiyası davam edir.

“Yoxsulluq artır, həyat keyfiyyəti aşağı düşür və siz küçələrdə əvvəlkindən daha çox evsiz insan görürsünüz. Biz sosial və ekoloji çökməyə yaxınlaşırıq. Hər şey deyəsən turizmin xidməti ilə bağlıdır. Əhalinin ehtiyacları nəzərə alınmır”, aksiya iştirakçısı olan fəal Ruben Peres deyib.