 |
|
|
Alimlər kosmosda insan fəaliyyəti nəticəsində baş verəcək hava qəzalarının sayının artması ilə bağlı həyəcanverici tendensiya barədə məlumat veriblər.
Uçuş zamanı sərnişin təyyarələri ilə kosmik zibillərin toqquşması halları qeydə alınmayıb, lakin belə bir hadisə baş verərsə, nəticələri fəlakətli ola bilər. Yeni araşdırmaya görə, belə hadisələrin baş vermə ehtimalı artır və yaxın onilliklərdə artacaq.
Alimlər istifadə olunmuş raket pillələrinin və işləməyən peyklərin trayektoriyalarını bütün dünya üzrə sərnişin təyyarələrinin marşrutları ilə müqayisə edərək modelləşdiriblər. Məlumatların təhlili narahatedici tendensiya aşkar edib: kosmik zibillərin təyyarələrlə toqquşması riski durmadan artır.
Araşdırmaya görə, hər il sərnişin təyyarələrinə zibil düşməsi ehtimalı artır və aviasiya təhlükəsizliyinə getdikcə daha böyük təhlükə yaradır. Son illərdə raket və peyk buraxılışlarının sayında kəskin artım müşahidə olunur və bununla yanaşı, dünya üzrə sərnişin hava nəqliyyatının həcmi də artıb.
Hazırda orbitdə təxminən 2300 istifadə edilmiş raket mərhələsi və minlərlə işləməyən peyk var ki, onlar tezliklə atmosferə yenidən daxil olub Yerə düşəcəklər. Bu, xüsusilə ağır hava trafikini nəzərə alsaq, əlavə təhlükə yaradır.
Kosmik tullantıların əksəriyyəti atmosferdə yansa da, bəzi fraqmentlər Yerin səthinə çata bilər. Tədqiqat göstərir ki, təyyarənin gövdəsinə və ya mühərrikinə dəyən kiçik zibil parçaları belə ciddi zədələrə və təyyarənin qəzaya uğramasına səbəb ola bilər. Orbitdəki cisimlərin sayı artdıqca bu risk artmaqda davam edir.
Alimlərin fikrincə, kosmik obyektlərin orbitdən nəzarətsiz enməsi sərnişin aviasiyasına ciddi təhlükə yaradır. Toqquşma ehtimalı aşağı qalsa da, Yerə yaxın kosmosda kosmik zibilin miqdarı artdıqca bu, durmadan artır.
Araşdırma nəticəsində məlum olub ki, kosmik zibillərin təyyarələrlə toqquşması riski böyük hava limanlarının yaxınlığında xüsusilə yüksəkdir və yaxın onilliklərdə artacaq. Obyektlərin izlənilməsinin çətinliyi səlahiyyətliləri hava məkanını bağlamağa məcbur edib və bu, uçuşların gecikməsinə və ləğv edilməsinə səbəb olub.
Alimlər problemin raket pillələri və peyklər üçün idarə olunan geri dönüş sistemlərinə sərmayə qoymaqla həll oluna biləcəyinə inanırlar. Belə texnologiya artıq mövcud olsa da, kosmosa buraxılışların yalnız 35 faizində istifadə olunur. Tədqiqatçılar xəbərdarlıq edirlər ki, kosmik dağıntılarla bağlı vəziyyət getdikcə pisləşir və onun təyyarə ilə toqquşması səbəbindən ilk fəlakəti gözləmək olmaz. Problemi indi həll etmək lazımdır. /lent.az
İnsan bədəninin və həyat tərzinin gələcəkdə necə formalaşacağı elm adamlarının ən çox maraqlandığı mövzulardan biridir. Texnologiyanın inkişafı, genetik müdaxilələr və dəyişən həyat şəraiti insan təkamülünü gözlənilməz istiqamətlərə sövq edə bilər.
Beləliklə, daha qısa insanlardan tutmuş beyinlərə və hətta kosmosda yaşayan yeni növlərə qədər bu ssenarilər nə dərəcədə mümkündür?
Alimlər insanların 1000 il sonra necə formalaşacağını və görünəcəyini açıqlayıb.
Alimlərin apardıqları araşdırmalar sayəsində indi gələcəklə bağlı bəzi proqnozlar vermək mümkündür. Xüsusilə, insanların gələcəkdə necə görünəcəyi və dünyanın necə olacağı ilə bağlı daha etibarlı proqnozlar verilə bilər.
İnsanlar daha qısa olacaq...
UCL-də genetik olan professor Mark Tomas bildirib ki, təkamül tarixən uşaqların sağ qalması ilə bağlı olsa da, bu, həm də məhsuldarlıqla bağlı olub - neçə uşağınız var. Bu o deməkdir ki, daha çox uşağı olanların genlərini gələcəyə ötürmək şansları daha yüksəkdir.
Bəzi alimlər bu təkamül təzyiqlərinin gələcəkdə insanların daha qısa olmasına səbəb ola biləcəyini irəli sürürlər.
Biz daha "cəlbedici" olacağıq!
Professor Tomasın dediyinə görə, "Məməlilərdəki təbii vəziyyət odur ki, dişilər seçim edir. Amma güclü patriarxal cəmiyyətlərdə, dünyanın bir çox yerində olduğu kimi, ümumiyyətlə, kişilər seçim və nəzarət edir".
Cəmiyyətlər daha liberallaşdıqca və qadınların öz tərəfdaşlarını seçməkdə daha çox söz sahibi olduqları üçün bu seçici təzyiq yenidən qadınlara keçə bilər.
"Şükürlər olsun ki, biz indi qadınların seçim etdiyi bir dünyaya doğru irəliləyirik"- deyə professor Tomas bildirir."Qadınlar kişiləri ağıllarına, uğurlarına, gözəl görünüşünə və ya əzələli bədənlərinə görə seçəcəklər. Qadınların seçim gücü artdıqca, bu xüsusiyyətlərin daha çox yayılacağını gözləyə bilərsiniz."
Növbəti bir neçə min il ərzində daha cazibədar kişilər öz genlərini daha uğurla ötürdükcə, bəşəriyyət bir az daha "cəlbedici" ola bilər.
Qətiyyən qaralmağa ehtiyac olmaya bilər. Çünki 1000 ildən sonra insanların dərisi daha "qaranlıq" olacaq.
Dr. Richard Mann Anglia Ruskin Universitetində bioinformatika və böyük verilənlər üzrə baş müəllimdir. Onun sözlərinə görə, gələcəkdə baş verə biləcək şeylərdən biri demoqrafik vəziyyətin dağılmasıdır. ABŞ-dakı mövcud tendensiyalar, ən azı, irqlərarası nikahların getdikcə daha çox yayıldığını göstərir.
"Bu tendensiya davam edərsə, əhalinin strukturunda azalma müşahidə edə bilərik" - deyə o bildirib.
Texnologiyanın inkişafı insan təkamülünü formalaşdıra bilər...
Güclü yeni texnologiyalar insanlara öz təkamüllərini formalaşdırmaq imkanı verə bilər.
Dr. Richard Mann "Gələcəkdə təkamülün öz təbii gedişatına buraxılıb-buraxılmaması sual altına alınmalıdır" fikrini müdafiə edir və gen redaktəsi etməyin mümkünlüyünü, genofondu istədiyimiz kimi dəyişdirmək imkanımız olduğunu irəli sürür.
Bu gün alimlər bunu qeyri-etik hesab etsələr də, gələcək nəsillər buna daha az şübhə ilə yanaşa bilərlər. Artıq ABŞ-da boy, zəka və cinsiyyət kimi xüsusiyyətləri seçməyi vəd edən şirkətlər var.
Beynimiz daha kiçik olacaq...
Yeni Cənubi Uels Universitetinin təkamülçü bioloqu, professor Robert Brooks insan beyninin zamanla kiçiləcəyini gözlədiyini də bildirib.
Professor Brooks nəzəriyyəsinə görə, kompüterlər hesablama, məlumatların işlənməsi və sosial həyat funksiyalarını öz üzərinə götürdükcə, böyük beyinə sahib olmağın üstünlüyü azalacaq.
Əyri kürəklər, caynaqlı əllər...
Bəzi tədqiqatlar göstərir ki, texnologiyadan intensiv istifadə insan orqanizmində təkamül xarakterli olmasa da, dəyişikliklərə səbəb ola bilər.
Bunlara bütün günü kompüterə baxmaqdan daha qabarıq olan donqarlar və ya telefondan istifadə nəticəsində deformasiyaya uğramış və həddindən artıq inkişaf etmiş əllər daxildir.
Nəhayət, bizim kosmik şəraitə daha "uyğunlaşmış" insanlara çevrilmə ehtimalımız yüksəkdir!
Əgər bəşəriyyətin bir hissəsi kosmosa getsəydi, orada qalanların tədricən Yerdəkilərdən fərqli bir növə çevrilməsi qeyri-mümkün olmazdı.
Viskonsin-Madison Universitetində antropoloq Dr. Con Hawks: "Yer kürəsində insan əhalisi böyük və müxtəlifdir, lakin uzun kosmosa səyahət kiçik qrupların minlərlə il təcrid vəziyyətində yaşamasına səbəb ola bilər"-deyə bildirir.
"Min illəri əhatə edən səyahətdən sonra başqa bir ulduz sistemində davamlı insan cəmiyyəti qurmaq asan olmayacaq. Lakin belə bir ssenari yeni növün yaranmasına yol aça bilər". /Sfera.az
Fevralın 20-sində ölkəmizin bir sıra nüfuzlu onlayn media resurslarına qarşı kütləvi haker hücumu yaşanıb. Konkret olaraq, “Global Media Group”un nəzdində fəaliyyət göstərən onlayn resurslar hədəfə alınıb. “Global Media Group”un məsələ ilə bağlı yaydığı açıqlamada deyilib ki, bu kiberhücumlarla əlaqədar "Report.Az", "Oxu.Az", "Media.Az", "Baku.ws", ''Caliber.Az" saytlarında və "Baku TV"nin fəaliyyətində problemlər yaranıb. Bildirilib ki, serverlərə və saytların panelinə sızmalara cəhd edilib və saytların giriş səhifələrinə dini məzmunlu şəkillər yerləşdirilib. “Xüsusi qeyd etmək istərdik ki, bu, adi DDoS hücumu yox, peşəkar, hərtərəfli kiberhücumdur”, - açıqlamada qeyd olunub.
Yeri gəlmişkən, kütləvi hücumla bağlı Medianın İnkişafı Agentliyi də (MEDİA) açıqlama yaydı və bildirdi ki, bu hadisə Azərbaycanın informasiya təhlükəsizliyinə təhdid kimi qiymətləndirilir. “Ölkəmizin informasiya təhlükəsizliyinə yönəlmiş bu hücum bir daha sübut edir ki, milli informasiya məkanımız daim ictimai fikri çaşdırmaq istəyən qüvvələr tərəfindən nəinki dezinformasiya və yanlış xəbərlərin yayılması, habelə media infrastrukturuna müdaxilə olunaraq məlumatın mənbədən silinməsi və dəyişdirilməsi cəhdləri ilə hədəfə alınır”, - qeyd edilib.
Baş verən bu hadisə ölkə mediası və ictimaiyyət arasında rezonansa səbəb oldu. Çünki, “Global Media Group”un açıqlamasında da qeyd olunduğu kimi, bu, mütəşəkkil dəstə tərəfindən ciddi hazırlanmış, adi DDos hücumu deyildi. Kiber hücumu təşkil edənlər saytların giriş hissəsinə “hüseynçilər” loqosu yerləşdirməklə, əməllərinin arxasında dini motivlərin olduğu görüntüsü yaratmağa çalışdılar. Bununla da, kiber hücumun İranla bağlanılmasına cəhd edildi. Bu isə kiber hücumu təşkil edənlərin sadəcə iz itirməsindən başqa bir şey deyil.
Kiber hücumla bağlı ən müxtəlif ehtimallar var və bunlardan daha çox iki əsas ehtimal üzərində dayanmaq istərdik. Birinci ehtimal Rusiyada AZAL-a məxsus təyyarənin vurulması və ardınca "Rus evi" ilə bağlı “Global Media Group”un nəzdində fəaliyyət göstərən onlayn resurslarda dərc olunan materiallardır. Məhz bu araşdırmalar Rusiya mediası və ictimai dairələrində ciddi rezonans doğurdu və Azərbaycanın media resursları hətta məhkəmə ilə də hədələndi. Nəticə isə ortadadır. Azərbaycan tərəfi həmin “Rus evi”nin fəaliyyətinin dayandırılması barədə qərar qəbul etdi. Yəni kiber hücumun səbəblərindən biri də bu ehtimal ola bilər.
Digər bir məsələ. “Global Media Group”una daxil olan media resursları uzun müddətdir ki, Fransa və digər ölkələrin dekolonizasiya siyasətinə qarşı tənqidi materiallarla çıxış edir. Bakı Təşəbbüs Qrupunun neokolonializmə qarşı keçirdiyi beynəlxalq konfranslar bu media resurslarında geniş şəkildə işıqlandırılır və onların beynəlxalq aləmdə yayılması təşviq edilir. Yəni, kiberhücumun səbəblərindən biri də bu ola bilər. Dəfələrlə Bakı Təşəbbüs Qrupunun (BTQ) dəstəyi ilə Fransanın Afrikada və dənizaşırı əyalətlərdə neokolonializm siyasəti mövzusunda beynəlxalq konfranslar, tədbirlər keçirilib, müxtəlif qətnamələr qəbul edilib.
O cümlədən tədbirlərdə Seneqal, Burkina Faso, Kamerun, Qvineya Bisau, Konqo Demokratik Respublikası, Mavritaniya, Zimbabve, Nigerdən, həmçinin Yeni Kaledoniya və Mayotta adasından olan nümayəndələr iştirak edib. Həmin tədbirlərin məqsədi Fransanın Afrikadakı neokolonial siyasətinin aktual məsələlərini və onun bu dövlətlərin sosial-iqtisadi inkişafına təsirini müzakirə etmək olub. Müstəmləkə keçmişini nəzərə alaraq Afrika dövlətləri üçün mərkəzi məsələlərdən biri olaraq qalan suverenlik mövzusuna xüsusi diqqət yetirilib.
Müstəmləkəçiliyə mübarizə məqsədilə yaradılan Bakı Təşəbbüs Qrupu tək ötən il 2024-cü ildə 5 memorandum imzalayıb. Xarici tədqiqatçılar tərəfindən iki sanballı hesabat hazırlayıb. Bundan əlavə, təkcə Fransa deyil, digər müstəmləkəçi dövlətlərə qarşı da iş aparılıb. Dəfələrlə vurğulanıb ki, BTQ-nin mübarizəsi qətiyyən Fransa xalqı və ya dövləti ilə deyil. BTQ-nin yalnız Fransa müstəmləkələrinin haqq səsini dünyaya çatdırır, müstəmləkəçiliklə mübarizə aparır. BTQ-nin yaydığı bəyanatlarda da bildirilib ki, fəaliyyət göstərdiyi müddətdə müstəmləkə altındakı xalqların problemləri gündəmə gətirilib və bu təşəbbüs davam edəcək.
Bu səbəbdən də sonuncu ehtimalın üzərində bir qədər geniş dayanmaq da olar. Məsələ ondadır ki, məhz Fransa Azərbaycanın neokolonializmə qarşı mübarizəsinin ardınca ölkəmizə casus göndərmək kimi rəzil bir addıma da yol verdi. Hazırda da həmin şəxsin Bakıda məhkəmə prosesi keçirilir.
Təbii ki, sadalanan bütün məsələlərin hamısı ehtimallardır və bunların üzərində də araşdırmalar aparılmalıdır. Onlar da bəlli olduqdan sonra nəsə yekun bir fikir səsləndirmək olar.
REPORT.az
Çin xarici hərbi peykləri izləmək üçün dünyanın ən güclü kamerasını yaradıb.
Oxu.Az-ın "South China Morning Post" (SCMP) qəzetinə istinadən verdiyi məlumata görə, lazer əsaslı kamera Çin Elmlər Akademiyasının Aerokosmik İnformasiya Tədqiqatları İnstitutunda hazırlanıb.
Bildirilir ki, Sinxay (Kukunor) gölündə aparılan sınaqlar 100 kilometrdən çox məsafədən bir neçə millimetr dəqiqlikli görüntülər çəkib. Əvvəllər belə nəticələr qeyri-mümkün hesab edilirdi.
Geniş profilli lazer, real vaxt rejimində kamera tərəfindən alınan məlumatların rəqəmsal emalı sistemi ilə birləşərək, diametri 1.7 mm-ə qədər olan detalları görməyə və 15.6 mm dəqiqliklə obyektlərə olan məsafəni təyin etməyə imkan verir. Bu, obyektiv teleskop və kameralardan təxminən 100 dəfə yaxşıdır.
Mütəxəssislərin fikrincə, yeni kameradan istifadə etməklə kosmik peykin seriya nömrəsini oxumaq mümkündür.
Gələcəkdə analoji qurğular kosmosda yerləşdirilə bilər ki, bu da ən kiçik detalları, o cümlədən yerdəki insanın üzünü ayırd etməyə imkan verəcək.
Almaniyadan olan alimlər təsdiqləyiblər ki, Yer kürəsində bulud örtüyü dəyişib və bu, rekord temperaturların yaradılmasında mühüm rol oynayır. Qlobal temperaturun 2023 və 2024-cü illərdə sənayedən əvvəlki səviyyədən 1,5°C yuxarı qalxıb və yeni araşdırmalar göstərir ki, azalmış bulud örtüyü əsas səbəb ola bilər.
"DogruXeber.az" xəbər verir ki, araşdırma "Science" jurnalında dərc olunub.
Təbiətdə buludlar ikili rol oynayır. Onlar günəş işığını əks etdirir, Yeri soyudur və eyni zamanda infraqırmızı radiasiyanı tutur, istiliyi atmosferə qaytarır. Buludların növündən və hündürlüyündən asılı olaraq, bu təsirlər planeti soyuda və ya istiləşdirə bilər.
Alimlər yeni araşdırmada alçaq buludların əhəmiyyətli dərəcədə azaldığını qeyd ediblər. Araşdırma müəlliflərinin fikrincə, Yerin əks etdirmə qabiliyyəti 1940-cı ildən bəri özünün minimum dəyərinə çatıb. Bu azalma 2023-cü ildə qlobal istiləşməyə təxminən 0,2°C əlavə edə bilər ki, bu da əvvəllər izah olunmayan istiləşmənin bəzilərini izah edir.
Tədqiqatçılar həmçinin tapıblar ki, üç əsas bulud örtüyü zonası daralır - biri ekvatorun yaxınlığında, ikisi Şimal və Cənub yarımkürələrinin orta enliklərində. İlkin məlumatlar göstərir ki, bu bölgələrdə bulud örtüyü hər on ildə təxminən 1,5% azalır ki, bu da planetin istiləşməsinə səbəb olur.
Azalmış bulud örtüyü müsbət rəy döngəsinin bir hissəsidirsə, bu, qlobal istiləşməni gücləndirə bilər. NASA-nın iqlimşünası Corc Tseliodisin sözlərinə görə, bu mexanizm buludların indi onları gördüyümüz şəkli niyə dəyişdirdiyini izah edir.
Tədqiqatçılar etiraf edirlər ki, bulud örtüyündə gələcək dəyişiklikləri proqnozlaşdırmaq çətindir, çünki iqlim modelləri fərqli nəticələr verir. Bununla belə, bir nəticə artıq aydındır: Yer kürəsi özünün qoruyucu bulud təbəqəsini itirir və bu, gələcəkdə daha da ekstremal temperaturlara səbəb ola bilər.
“xAI” şirkəti İlon Maskın dünyanın ən ağıllı süni intellekti adlandırdığı “Grok 3” süni intellekt modelini pulsuz olaraq istifadəçilərin sərəncamına verib.
Bu barədə “xAİ”nin “X” platformasındakı rəsmi səhifəsində deyilir.
“Bu da belə: dünyanın ən ağıllı süni intellekti olan “Grok 3”dən pulsuz istifadə etmək olacaq (bizim serverlər əriyənə kimi)”, – deyə İlon Maskın təsisatçısı olduğu “xAİ” şirkətinin bəyanatında deyilir.
“Grok 3” süni intellektinin beta versiyasının artıq “X” sosial şəbəkəsinin tətbiq variantında, həmçinin, “Grok” saytında əlçatan olduğu deyilir.
“Grok 3”ün pulsuz versiyasını istifadə edən istifadəçilər daha dərin axtarışlar və təfsilatlı, əsaslandırılmış cavablar üçün “DeepSearch” funksiyasından, o cümlədən, riyaziyyat, elm və proqramlaşdırma sahələrində ən mürəkkəb tapşırıqların yerinə yetirilməsi üçün “Think” funksiyasından yararlana biləcəklər.
ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri strateji arsenalında yer alan “Minuteman III” qitələrarası ballistik raketinin növbəti sınağını həyata keçirib.
Raket Kaliforniyanın Vanderberq bazasından buraxılıb.
Sınaq buraxılışı ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin Qlobal Zərbə Komandanlığı tərəfindən təsdiqlənib.
Qeyd edək ki, “Minuteman III” raketləri 1970-ci ildən ABŞ ordusunun arsenalında yer alır. Üçmərhələli və bərk yanacaqla işləyən bu ballistik raketlər bir neçə döyüş başlığı daşımaq imkanına malikdir. Maksimal uçuş məsafəsi 13,000 km-dən çox, sürəti isə 24,000 km/saatı ötür.
VİDEO:
“Google”, köhnə “Xiaomi” smartfonlarında “YouTube” proqramı üçün olacaq dəyişiklikləri açıqlayıb.
Demokrat.az xəbər verir ki, bu barədə XiaomiTime portalı məlumat yayıb.
Yeniləmə şirkətin Android 7.1 və əvvəlki versiyaları ilə işləyən cihazlarına təsir göstərərək “YouTube” və “YouTube Music”in OS-nin köhnə versiyalarında fəaliyyətini dayandırmasına səbəb olacaq.
XiaomiTime-a görə, bir neçə məşhur Xiaomi modelləri: Mi 5, Mi 5s, Mi 5S Plus, Mi Max, Redmi 4, 4 Prime, 4X, Note 4, Note 4X, Note 5A, Redmi Y1, Note 5A Prime və Redmi Y1 Lite yenilənmədən təsirlənəcək.
Bundan əlavə, Xiaomi Mi 6, Mi Max 2, Redmi Note 5A Prime və Redmi Y1, Redmi 5 və Redmi 5A kimi Android 7.1 əməliyyat sistemi ilə işləyən smartfonların istifadəçiləri üçün YouTube dəstəyi itəcək.
Bu cihazlar üçün rəsmi “YouTube” dəstəyi dayandırılsa da, videolara baxmaq üçün alternativ yollar olacaq.
Dünyada ən sürətli internetə sahib olan ölkələrin adı açıqlanıb.
Azərbaycan bu sırada 90-cı yerdədir. Reytinq cədvəlindəki məlumata görə, Azərbaycanda internetin sürəti saniyədə təxminən 67 meqabitdir. Bu isə internet istifadəçilərini qane etmir.
Bəs internetin sürəti niyə aşağıdır?
Məsələ ilə bağlı İT üzrə mütəxəssiz Elvin Abbasov bildirib ki, internet ölkə üzrə hiperoptikləri yeniləməklə işlər həll olunmur.
Rəsmi qurumdan bildirildi ki, komissiya həm biznes mühiti, həm də beynəlxalq reytinqlər üzrə internetə qoşulma və internet infraksturunun işçi qrupunun tərkibində həm bazar iştirakçıları ilə, həm də beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq edilir. Növbəti illərdə ölkəmizdə internetin sürəti daha da artacaq.
/Milli.Az
Süni intellektə (Al) güvənərək gündəlik işlərimizi yerinə yetirmək, uzun müddətdə düşünmə qabiliyyətimizi zəiflədə bilərmi?
"DogruXeber.az" xəbər verir ki, "Microsoft" və Kernegi Mellon Universiteti tərəfindən aparılan bir araşdırmaya görə, bu ehtimal mövcuddur.
Elektron kalkulyatorlar istifadəyə verildikdən sonra insanların kağız-qələm ilə riyazi hesablamaları unutduğunu çoxumuz bilirik. "Microsoft" və Kernegi Mellon Universitetinin tədqiqatçıları süni intellektin də oxşar bir problemə səbəb ola biləcəyini bildirir.
Süni intellektə etibar etdikcə düşünməkdən uzaqlaşırıq
Aparılan araşdırmaya görə, insanlar AI vasitələrindən həddindən artıq istifadə etdikdə tənqidi düşünmə bacarıqları zəifləyir. Başqa sözlə, insanlar sürətlə "axmaqlaşır" və düşünmə/mühakimə qabiliyyətlərini itirirlər.
Xüsusilə süni intellektdən istifadə edərək ev tapşırıqlarını yerinə yetirməyə öyrəşən gənc nəsil, mühüm zehni bacarıqlarını inkişaf etdirmək şansını əldən verə bilər.
Araşdırma necə aparılıb?
Tədqiqatçılar 319 nəfərdən ibarət informasiya sahəsində çalışan işçiləri seçib, iş yerlərində süni intellekt alətlərini necə istifadə etdiklərini öyrənmək üçün sorğu keçiriblər.
Onlardan aşağıdakı suallara cavab vermələri istənilib:
- Verilən tapşırıqları necə yerinə yetirirlər?
- Bu tapşırıqları yerinə yetirmək üçün süni intellektdən nə dərəcədə istifadə edirlər?
- AI-ya nə qədər etibar edirlər?
- Süni intellektin təqdim etdiyi nəticələri necə qiymətləndirirlər?
- Süni intellektsiz eyni tapşırığı yerinə yetirmə bacarıqlarına nə qədər güvənirlər?
Araşdırmanın sonunda maraqlı bir nəticə əldə olunub:
- İnsanlar süni intellektə nə qədər çox güvənirlərsə, işi bir o qədər AI-ya həvalə edirlər.
- Bəzi iştirakçılar AI-nin həqiqi bacarıqlarını tam qiymətləndirmədən və səhv etmə ehtimalını nəzərə almadan onun nəticələrinə güvənərək işlərini ona tapşırırlar.
Bu nəticələr, süni intellektin düşündüyümüzdən daha ciddi bir risk yaradaraq insanların qərarvermə və düşünmə proseslərini zəiflədə biləcəyini göstərir.
Tənqidi düşüncə hələ də mümkündürmü?
Bununla belə, araşdırmada iştirak edən bəzi şəxslər süni intellektin düzgün işləməsinə daha az güvəndikdə, öz tənqidi düşünmə bacarıqlarını daha çox istifadə etdiklərini bildiriblər. Lakin, ümumilikdə insanların AI-nin təqdim etdiyi nəticələrə güvənməyə meyilli olduğu müşahidə olunub.
Bu araşdırma süni intellektin gündəlik həyatımıza təsirini və uzunmüddətli istifadəsinin insan zehni üzərində yarada biləcəyi mümkün fəsadları anlamaq baxımından vacib bir xəbərdarlıqdır.