Bu gün İranın Azərbaycandakı səfiri Seyid Abbas Musəvi Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinə (XİN) çağırılıb. Görüş zamanı İran səfirinə son zamanlar ölkəsi tərəfindən Azərbaycana münasibətdə nümayiş etdirilən təxribat xarakterli fəaliyyətə görə qəti narazılıq bildirilib. İran Səfirliyinin 4 əməkdaşının diplomatik statusa uyğun olmayan və Diplomatik Əlaqələr haqqında 1961-ci il Vyana Konvensiyası ilə ziddiyyət təşkil edən fəaliyyətinə görə Azərbaycan hökuməti tərəfindən “persona-non-qrata” (arzuolunmaz şəxs) elan edildiyi İran səfirinin diqqətinə çatdırılıb və həmin şəxslərin 48 saat ərzində Azərbaycan ərazisini tərk etməsi tələb edilib.
TEREF.AZ-ın məlumatına görə, Azərbaycanın tələbini "Sherg.az"a dəyərləndirən Ağ Partiya sədri Tural Abbaslı deyib ki, iki ölkə arasındakı gərginlik ən pik həddinə çatıb. Belə həddə çatmasında Azərbaycan tərəfinin heç bir günahı yoxdur:

"İkinci Qarabağ müharibəsi başlayandan indiyədək İran müxtəlif formada təxribatlara əl atıb. Müharibə dönəmində hərbi təxribatdan tutmuş, ölkə daxilində sabitliyin pozulması, casusluq fəaliyyəti ilə məşğul olub. Azərbaycanın İrandakı səfirliyinə hücum da edildi. Vətəndaşımız terrorun qurbanı oldu.
Digər bütün ölkələr kimi Azərbaycan da beynəlxalq hüquqa söykənərək istədiyi xarici hökumət vətəndaşını arzuolunmaz şəxs elan edə bilər. Bunun açıqlamasını vermək məcburiyyətində deyil.

Əminən ki, xüsusi xidmət orqanlarımız həmin 4 nəfərin fıaliyyəti ilə bağlı ölkə rəhbərliyinə və XİN-ə əsaslı faktlar təqdim ediblər. Onların Azərbaycanda qalmaqları təhlükəsizliyimizə zidd olduğu üçün belə bir tələb irəli sürülüb. Hər halda Azərbaycan tərəfinin addımından sonra İrandan reaksiya gələcək.

İran Azərbaycana qarşı pozuculuq fəaliyyətini yürütməsi və müstəqilliyimizi de-fakto tanımadığı müddət ərzindəndə gərginlik davam edəcək. Gərginliyi başladan Azərbaycan deyil, sonlandıran tərəf də olmayacaq, hər şey İrandan asılıdır".

“Avropa İttifaqının (Aİ) mülki missiyası Ermənistanın arzularını reallaşdırmır”.

Teleqraf.com xəbər verir ki, bunu politoloq Məhəmməd Əsədullazadə deyib.

Ekspertin fikrincə, İrəvan Aİ-nin yarı hərbi missiyasını Azərbaycanla sərhəddə - Zəngəzur istiqamətində yerləşdirməklə prosesi lehinə çevirməyi planlaşdırmışdı:

“Nikol Paşinyan missiyanın Azərbaycan əleyhinə hesabat hazırlayacağını, Brüsselin Bakıya təzyiq edəcəyini gözləyirdi. Amma Brüssel İrəvanın bu ümidini doğrultmadı. Azərbaycan Ermənistanla şərti sərhəddə strateji yüksəkliklərə nəzarəti bərpa edərək, İrəvanın Avropa İttifaqından gözləntilərinə son qoydu. Ümumiyyətlə, Brüssel Bakı ilə münasibətlərinin kəskinləşməsində maraqlı deyil.

Missiyanın tərkibindəki Fransanın destruktiv mövqeyi İrəvanı “cəsarət”ləndirmişdi.

Avropa İttifaqının missiyası Azərbaycanla şərti sərhəddən bir neçə kilometr aralıda müşahidə aparır. Bu da Avropa İttifaqının tərəflər arasındakı problemlərin bir hissəsi olmamaq istəyindən irəli gəlir.

Brüssel iki dövlət arasında vasitəçi olmaqda maraqlıdırsa, obyektiv mövqe tutmalı və beynəlxalq hüququ əsas götürməlidir”.

Məhəmməd Əsədullazadə KTMT hərbçilərinin sərhəddə yerləşdirilməsi ehtimalına da toxunub:

“Ermənistan Avropa İttifaqının onun arzusunu reallaşdırmadığına görə, KTMT hərbçilərinin sərhəddə yerləşdirilməsi məsələsini gündəmə gətirmək istədi. Amma iki stulda oturmağa çalışan Paşinyanın bu iki qurumu anti-Azərbaycan siyasətinə daxil etmək səyləri heç bir nəticə vermir. Bu da İrəvanın sülh müqaviləsində maraqlı olmadığını göstərir.

KTMT hərbçilərinin sərhəddə yerləşməsi, Avropa İttifaqı ilə Ermənistan arasında münasibətləri kəskinləşdirəcək”.

Azərbaycan xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov ilə Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının xarici işlər naziri şahzadə Feysəl bin Fərhan Al Səud arasında telefon danışığı baş tutub.

Bu barədə "Report"a Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyindən məlumat verilib.

Bildirilib ki, telefon danışığı zamanı iki ölkə arasında ikitərəfli və çoxtərəfli əməkdaşlıq gündəliyinin müxtəlif aspektləri, o cümlədən regional proseslər müzakirə edilib.

Nazirlər müqəddəs Ramazan ayı münasibətilə təbriklərini və ən xoş arzularını çatdıraraq, bu mübarək ayın bütün İslam dünyasına sülh, birlik və əmin-amanlıq gətirməsini diləyiblər.

C.Bayramov Azərbaycan və Səudiyyə Ərəbistanı arasında müxtəlif, o cümlədən siyasi, iqtisadi, enerji təhlükəsizliyi, humanitar və s. sahələr üzrə ikitərəfli və çoxtərəfli əməkdaşlıq gündəliyinin mövcudluğunu məmnuniyyətlə qeyd edərək, münasibətlərin inkişafında qarşılıqlı səfərlərin və təmasların mühüm rol oynadığını bildirib. Xüsusilə, iki ölkə arasında beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT), Qoşulmama Hərəkatı (QH) və İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT) çərçivəsində qarşılıqlı dəstək və həmrəyliyin nümayiş etdirilməsi məmnunluqla xatırlanıb. Feysəl bin Fərhan Al Səudun ölkəmizə ötən ilki səfəri, və cari ilin fevral ayında XİN-lər arasında keçirilmiş məsləhətləşmələrin əhəmiyyəti vurğulanıb.

Nazir Feysəl bin Fərhan Al Səud iki ölkə arasında dost münasibətlərin daha da inkişaf etdirilməsi üçün geniş potensialın mövcud olduğunu qeyd edib. Ali və yüksək səviyyəli təmasların, o cümlədən qarşılıqlı səfərlərin əhəmiyyətindən bəhs edilərək bu kimi təmasların münasibətlərin keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoymasına zəmin yaratdığı bildirilib.

İranın Ermənistana təyin etdiyi yeni səfir Azərbaycan, Pakistan, Suriya və Ukraynada diplomatik missiya keçib.

Aktualtv.az xəbər verir ki, İranın Ermənistandakı səfirliyi yeni təyin edilən səfirin keçmiş hərbçi olduğunu bildirib. Bu məlumat İran tərəfindən təkzib olunmur. İran onu “veteran” adlandırıb.

İran tərəfi bildirir ki, Ermənistandakı səfirin dəyişdirilməsinin səbəbi diplomatik missiyanın müddəti ilə bağlıdır.

Türkiyə Böyük Millət Məclisi Finlandiyanın NATO-ya daxil olması ilə bağlı qanun layihəsini təsdiq edib.

Bununla da Türkiyə hakimiyyəti Finlandiyanın NATO üzvlüyünə qəbuluna rəsmən razılıq verib. Finlandiya Xarici İşlər Nazirliyi buna cavab olaraq türk dilində “Teşekkürlər” mesajını paylaşıb.

Qeyd edək ki, rəsmi Ankara terrorçuluğa qarşı mübarizə ilə bağlı Finlandiyanın bütün şərtləri yerinə yetirdiyini bildirib. İsveç isə götürdüyü öhdəliklərdən yayındığına görə Türkiyə bu ölkənin NATO-ya daxil olmasını dəstəkləməyib.

Finlandiyanın NATO dövlətinə çevrilməsi Türkiyənin ABŞ-la münasibətlərinə müsbət təsir göstərsə də, Rusiya ilə gərginliyə səbəb ola bilər. Çünki Finlandiyanın alyansa qoşulması ilə NATO-nun Rusiyanın 1300 kilometr yeni sərhəddi yaranacaq. Bu isə Rusiya üçün ciddi təhlükə deməkdir. Kalininqrad coğarfi baxımdan NATO-nun mühasirəsinə düşəcək, Sankt-Peterburq və Moskva şəhərləri çox yaxın məsafədən NATO-nun strateji hücum silahlarının hədəfinə çevriləcək. ABŞ və NATO ballistik raketlərinin Finlandiyada yerləşdirilməsi Ukrayna cəbhəsində Rusiyanı geri çəkilməyə vadar etmək üçün ciddi təzyiq vasitəsidir.

Bu da Ukraynada müharibə başladıqdan sonra Qərb koalisiyasına qoşulmaqdam imtina edərək Rusiya ilə əməkdaşlığı davam etdirən Türkiyə ilə münasibətləri poza bilər.

Milli Cəbhə Partiyasının sədr müavini, politoloq Məhəmməd Əsədullazadə hesab edir ki, tərəflər arasında baş verə biləcək narazılıq yalnız Rusiyanın ziyanına ola bilər. Ekspert Cebhe.info-ya açıqlamasında bildirib ki, Rusiya Türkiyənin qərarını anlayışla qəbul etməyə məcburdur:

“PKK terror təşkilatını himayə edən Finlandiya və İsveç NATO-ya daxil olmaq üçün Türkiyənin təhlükəsizlik maraqlarını nəzərə almalıdır. Türkiyə bu prosesi uzatdı, mayın 14-də keçiriləcək prezident və parlament seçkiləri yaxlnlaşdığı bir dövrdə Finlandiyanın NATO-ya qəbuluna səs verdi. Buna görə Rusiyanın Türkiyədən müəyyən narazılığı olacaq. Amma Moskva bu məsələyə görə Ankara ilə qarşıdurmaya getməyəcək və münasibətləri pozmayacaq. Çünki Rusiyanın sıx strateji tərəfdaşlıq etdiyi ölkə məhz Türkiyədir. Rusiya Prezidenti Putinin Türkiyəyə səfər edəcəyinə dair müəyyən məlumatlar var. Hesab edirəm ki, Finlandiyanın NATO-ya daxil olması Rusiya-Türkiyə münasibətlərinə ciddi təsir etməyəcək. Çünki Rusiya yaxşı başa düşür ki, Türkiyə NATO üzvüdür. Türkiyə NATO-da gedən proseslərdə fəal rol oynayır. Türkiyə Rusiyanın maraqlarına görə Finlandiyanın NATO-ya qoşulmasına veto qoya bilməzdi. Eyni zamanda, Türkiyədəki seçkilərlə bağlı hakim Ədalət və İnkişaf Partiyasının öz siyasəti var. Türkiyə bu məsələdə ABŞ qarşısında müəyyən tələblər irəli sürüb. Görünür, ABŞ-la hansısa razılaşmalar əldə olunub və Türkiyənin maraqları təmin olunub. Moskva Finlandiyanın NATO-ya daxil olmasına görə Türkiyə ilə münasibətləri korlasa, bu, Rusiyanın ziyanına olar. Türkiyə ilə münasibətlərin pozulması iqtisadi və digər sahələrdə Rusiyanın maraqlarına cavab vermir'. Ekspertin fikrincə, Türkiyə müəyyən müddətdən sonra İsveçin də NATO-ya daxil olmasına razılıq verəcək: "Moskva yaxşı bilir ki, Türkiyə müstəqil siyasət həyata keçirir. Rusiyaya görə Finlandiyanın üzvlüyünə veto qoyulması beynəlxalq aləmdə Türkiyə üçün yaxşı qarşılanmazdı. Türkiyə Rusiya ilə əməkdaşlıq etsə də bu məsələlərdə Moskva ilə razılaşmaya getməyəcək. Rusiyanın da Türkiyəyə təzyiq göstərəcəyi gözlənilmir”.

Çin lideri Tsi Cinpin iki günlük Moskva səfəri zamanı Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə Rusiya-Ukrayna müharibəsini müzakirə etmişdi. Bundan əvvəl isə Çin lideri müharibənin dayandırılması üçün 12 maddəlik təkliflərini irəli sürmüşdü. Pekin Rusiya və Ukrayna arasında vasitəçi olmaq istəyirdi. Buna görə də Tsi Cinpinin Moskva səfərindən sonra “Çin lideri Moskvadan sonra Kiyevə də gedib Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski ilə görüşəcəkmi” sualı aktuallaşdı.
Ukrayna prezidenti Pekinin vasitəçilik təşəbbüslərini rədd etməyib, sadəcə Tsi Cinpinlə üzbəüz görüşüb fikir mübadiləsi aparmaq istəyir. Zelenski Tsi Cinpini Kiyevə səfər dəvət edib. Pekindən cavab yoxdur. Zelenskinin sonuncu dəfə Çin lideri ilə təması müharibədən əvvəl olub. Müharibə başlayandan sonra liderlər görüşməyib.
Çin lideri niyə Kiyevə getmək istəmir?
Birincisi, Tsi Cinpin Moskva ilə siyasi və iqtisadi zəminlərdə strateji tərəfdaşlığı genişləndirməkdə maraqlıdır. O Kiyevə gedib Ukrayna prezidenti ilə görüşməklə Kreml sahibi Vladimir Putinlə tərəfdaşlığına kölgə salmaq istəmir. Pekin Rusiyadan ucuz neft və qaz almaqda maraqlıdır.
İkincisi, Pekin Volodimir Zelenski Vaşinqtonun müttəfiqi sayır. Pekində hesab edirlər ki, Zelenski Vaşinqtonun təlimatları əsasında hərəkət edir. Tsi Cinpin bu səbəbdən də Kiyevə gedib Zelenski ilə görüşmək istəmir.
Tsi Cinpin Zelenski ilə görüşmədən Rusiya ilə Ukrayna arasında vasitəçi ola bilməyəcək. Əslində Pekin vasitəçi olmaq da istəmir, sadəcə Tsi Cinpin Qərbin Çinə qarşı artan təzyiqlərindən qurtulmaq üçün özünü “sülhdə maraqlı olan tərəf” kimi göstərmək istəyir. Ancaq bu alınmır. Pekinin vasitəçiliyinin Rusiyanın xeyrinə olduğunu hamı anlayır. Misal üçün Tsi Cinpin Ukraynanın ərazi bütövlüyünü dəstəklədiyini bildirsə də, “Rusiyanın müharibəyə başlama səbəblərini anlayırıq” fikrini bir neçə dəfə səsləndirib. Yəni Tsi Cinpin demək istəyib ki, Rusiya Ukraynaya qarşı işğalçı müharibəyə başlamaqla beynəlxalq hüququ pozmayıb, Kreml “həyati maraqlarından çıxış edib”. Görünür, Tsi Cinpin ona da işarə edib ki, Ukrayna Kremlin tələbi ilə NATO və Avropa İttifaqı üzvülüyndən imtina etməliydi.
Tsi Cinpinin 12 maddəlik təkliflərində Rusiya ordusunun Ukrayna ərazisini tərk etməsi vacibliyi göstərilməyib. Təklifllərin ümumi mahiyyəti budur ki, tərəflər arasında atəşkəs elan olunsun. Qarabağ nümunəsində atəşkəsin nəyə səbəb olduğunu bilirik, bu işğalın rəsmiləşdirilməsinə şərait yaradır. Rusiya-Ukrayna müharibəsində atəşkəs elan olunarsa İkinci Qarabağ müharibəsindən əvvəlki dövrdə - Azərbaycanla Ermənistan arasında aparılan danışıqlarda olduğu kimi Rusiyanın işğalçı qoşunları Ukrayna ərazisini tərk etməyəcək və uzun onilliklər Kiyevlə Moskva arasında nəticəsi olmayan danışıqlar davam edəcək. Bu isə Rusiyanın maraqlarına uyğundur.
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi