 |
|
|
Ağ Ev sahibi Donald Tramp Türkiyəyə ABŞ-ın ən etibarlı və vazkeçilməz müttəfiqi kimi yanaşır, üstəlik, prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanı da anlaşa biləcəyi çox azsaylı dünya liderlərindən biri hesab edir... ABŞ artıq Türkiyənin Suriyadakı milli təhlükəsizlik maraqlarına problem yaratmaq niyyətində deyil, Ağ Ev PKK/YPG terror təşkilatının gələcək taleyi barədə veriləcək qərarı da rəsmi Ankaranın öhdəsinə buraxır...
Suriya böhranının nizamlanması prosesi artıq intensiv xarakter daşıyır. Bu problemin tam şəkildə həlli bütövlükdə Yaxın Şərq regionunun gələcək taleyi baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır. Çünki Yaxın Şərqdə yeni düzənin məzmun və keyfiyyəti böyük ölçüdə məhz Suriyanın yenidən nevə bərpa ediləcəyindən birbaşa asıldır. Üstəlik, bu məsələ Yaxın Şərq regionunda geopolitik maraqları olan dövlətlər arasında kifayət qədər ciddi ziddiyyətlərə də yol açmaqdadır. Və bu ziddiyyətlər isə öz növbəsində geopolitik qarşıdurmalara da yol açmaqdadır.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Suriyanın yenidən bərpa olunması prosesinə hazırda yalnız Türkiyə tam şəkildə dəstək verməkdədir. Yaxın Şərqdə geopolitik hədəfləri olan digər ölkələr isə bu prosesi mümkün qədər ləngitməyə, hətta mümkün olarsa, ümumiyyətlə, əngəlləməyə çalışırlar. Belə ki, bəzi nüfuzlu dövlətlər hesab edirlər ki, Suriyanın ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsinə qətiyyən ehtiyac yoxdur. Əksinə, bu ölkənin yeni nüfuz dairələrinə, nəzarət zonalarına bölünməsi daha sərfəlidir. Və Türkiyə hazırda bütün bu təhıükəli planların müəlliflərinə təkbaşına müqavimət göstərməyə çalışır.
Məsələ ondadır ki, bir müddət öncə devrilmiş Əsəd rejiminin silahlı tör-töküntüləri Suriyanın müvəqqəti hökumətinə qarşı yenidən qiyam qaldırmışdılar. Əsas məqsəd məhz müvəqqəti hökuməti devirərək, Əsəd rejiminin bərpasına nail olmaqdan ibarətiydi. Ona görə də, Suriyada xüsusi maraqları və hərbi bazaları olan Rusiyanın bu qiyam cəhdində iştirakı olduğu ehtimal edilirdi. Üstəlik, Rusiyaya qaçmış devrilmiş prezident Bəşər Əsədin də Kreml tərəfindən Suriyaya təhvil verilməməsi belə şübhələri artırırdı. Və bu baxımdan, Kremlin Suriyanın bərpa prosesinə əngəl törətmək istəyən dövlətlərin sırasında yer aldığı da qətiyyən istisna deyil.
Maraqlıdır ki, Suriya kəşfiyyat orqanlarının Əsəd rejiminə bağlı ordu zabitləri tərəfindən planlaşdırılmış növbəti çevriliş cəhdinin qarşısını aldıqlarını bəyan ediblər. Suriya daxili işlər naziri Anas Xattab bildirib ki, təhlükəsizlik qüvvələrinin və xalqın qətiyyəti sayəsində bu təhlükənin qarşısını almaq mümkün olub. Belə anlaşılır ki, Rusiya Bəşər Əsədi Suriyaya təhvil vermədikcə, bu ölkədə sabitliyə qarşı həmişə təhdid olacaq. Və Kremlin bu faktordan Suriyanın müvəqqəti hökumətinə qarşı təzyiq faktoru kimi yararlanmaq niyyəti güddüyü də qətiyyən şübhə doğurmur.
Digər tərəfdən, ABŞ-ın Suriyadan öz hərbi bazalarını çıxartmaq niyyəti bu ölkənin gələcək taleyi baxımından, ən pozitiv yenilik hesab olunur. Belə ki, son məlumatlara görə, ABŞ ordusu Suriyanın şərqində yerləşən Deyr əz-Zor vilayətinin Konoko bölgəsindəki hərbi bazadan öz qoşunların çıxarılmasına artıq başlayıb. Ağ Evin bu qərarı ABŞ-ın regiondakı hərbi mövcudluğunu azaltmağa doğru atdığı çox əhəmiyyətli addım kimi qiymətləndirilir. Çünki Konoko enerji resursları ilə zəngin bir bölgədir və ABŞ hərbi kontingenti burada məhz PKK/YPG terror təşkilatı ilə birlikdə fəaliyyət göstərirdi.
Qərb mətbuatının iddialarına görə, ABŞ Yaxın Şərqdə hərbi gücünü artırmaq istiqamətində göstərdiyi cəhdlərə paralel olaraq, Suriyadakı qoşunlarının sayını təxminən iki dəfə azaltmağı planlaşdırır. Adının gizli qalmasını istəyən amerikalı rəsminin sözlərinə görə, Ağ Ev Suriyada ABŞ qoşunlarının sayını 2000 nəfərdən 1000 nəfərə endirmək niyyətindədir. Onun iddiasına görə, ABŞ bu prosesi ən uzağı iki ay ərzində yekunlaşdıracaq. Və bu barədə ABŞ təhlükəsizlik rəsmiləri İsrail xüsusi xidmət servislərini artıq məlumatlandırıblar.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, İsrail ABŞ qoşunlarının Suriyadan çıxarılmasına qarşı müqavimət göstərir. Bəzi məlumatlara görə, rəsmi Təl-Əviv Ağ Evi bu addımın yolverilməz olduğuna və ağır nəticələrə yol aça biləcəyinə inandırmağa çalışır. İsrailin əsas narahatlığı ABŞ-ın boşaltdığı Suriya ərazilərinə nəzarətin məhz Türkiyəyə keçə biləcəyi ilə bağlıdır. Və rəsmi Təl-Əviv Suriyada nəzarət balansının Türkiyənin xeyrinə dəyişə biləcəyi ilə bağlıdır.
Ancaq Ağ Ev hələlik rəsmi Təl-Əvivin bu narahatlığına pozitiv reaksiya verməyə tələsmir. Əksinə, Tramp administrasiyası Suriyanın Türkiyənin geopolitik nəzarəti altına verilməsinə qarşı olmadsığını açıq-aşkar qabardır. Hətta prezident Donald Tramp bir müddət öncə Suriyada Əsəd rejiminin devrilməsinin Türkiyənin intensiv fəaliyyəti sayəsində mümkün olduğunu vurğulamışdı. Və ona görə də, prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanla xüsusi münasibətlərinin mövcudluğunu qabardan Ağ Ev sahibi Türkiyənin Suriyadakı maraqlarına problem yaratmaq niyyətində olmadığına işarə etmişdi.
Eyni zamanda, Ağ Ev sahibi Donald Tramp hər kəsin rəsmi Ankara ilə münasibətlərdə məntiqli olmasının vacibliyini vurğulamaqla yanaşı, həm də İsrailin Türkiyə ilə mövcud problemlərini həll etməyə hazır olduğunu da bildirmişdi. Yəni, prezident Donald Tramp Türkiyəyə ABŞ-ın etibarlı və vazkeçilməz müttəfiqi kimi yanaşır. Üstəlik, Ağ Ev sahibi Türkiyə prezidentini anlaşa biləcəyi çox azsaylı dünya liderləri sırasına daxil edir. Və bu, o deməkdir ki, Tramp administrasiyası dönəmində Türkiyə-ABŞ münasibətləri ən yüksək səviyyəyə çataraq, yeni qlobal güc mərkəzinə çevrilə bilər.
Təbii ki, bütün bunlar Türkiyənin maraqları baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır. Xüsusilə də, ABŞ qoşunlarının PKK/YPG terror təşkilatının sığındığı Suriya ərazilərini tərk etməsi Türkiyənin milli təhlükəsizlik maraqlarının təmin olunmasına münbit şərait yaradır. Belə ki, Bayden administrasiyasının himayə etdiyi PKK/YPG terror təşkilatı hazırda ABŞ-ın ənənəvi dəstəyindən məhrum qalmaqdadır. Yəni, rəsmi Ankara Suriyadakı “terror yuvaları” dağıtmaq, PKK/YPG terror təşkilatını tamamilə sıradan çıxartmaq şansı qazanır. Və bu, yalnız Suriya deyil, ümuniyyətlə, Yaxın Şərq üçün yeni situasiyanın yaranma ehtimalını da ciddi şəkildə artırır.
Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
“Yeni Müsavat” Media Qrupu
Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan son açıqlamaları ilə gündəmi silkələyib. Onun sözlərinə görə, bəzi ölkələr sülh müqaviləsinin öz paytaxtlarında imzalanmasını təklif etsələr də, Ermənistan tərəfi bu sənədin bilavasitə Azərbaycan-Ermənistan sərhədində imzalanmasını istəyir.
Bu fikirləri Mirzoyan Sloveniya xarici işlər naziri ilə birgə keçirdiyi mətbuat konfransında səsləndirib.
O, əlavə edib ki, Ermənistan Azərbaycan tərəfinə bir təklif də təqdim edib: sülh müqaviləsi və ATƏT-in Minsk Qrupunun buraxılması ilə bağlı sənədlərin eyni gündə imzalanması.
Mirzoyan bildirib:
“Əgər de-fakto başa çatmış münaqişə de-yure olaraq sülh müqaviləsi ilə təsdiqlənərsə, artıq Minsk Qrupu formatına ehtiyac qalmayacaq. Əksinə, bu format bundan sonra əngəl yarada bilər. Bu səbəbdən Ermənistan təklif edir ki, eyni gündə – istənilən ardıcıllıqla – həm sülh müqaviləsi, həm də Minsk Qrupunun buraxılması ilə bağlı sənəd imzalansın”.
Qeyd edək ki, Mirzoyan bundan əvvəl də bu təklifi irəli sürmüşdü. O zaman da Ermənistan tərəfi, həm Minsk Qrupunun ləğvini rəsmiləşdirməyə, həm də sülh sənədini imzalamağa hazır olduğunu bildirmişdi.
Lakin reallıq fərqlidir. Azərbaycanın qarşısında qoyduğu iki əsas şərt hələ də yerinə yetirilməyib:
1. Ermənistan Konstitusiyasının dəyişdirilməsi – Bu sənədin bir sıra maddələri Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə qarşı iddialar ehtiva edir. Rəsmi Bakı hesab edir ki, bu maddələr dəyişdirilmədən sülh müqaviləsinin hüquqi sabitliyi təmin oluna bilməz.
2. ATƏT-in Minsk Qrupunun tam şəkildə hüquqi olaraq ləğv olunması və bu barədə birgə müraciətin hazırlanması.
Mirzoyan həmçinin bildirib ki, Antalyada keçirilən son danışıqlarda müəyyən irəliləyiş olsa da, hələ yekun qərar əldə olunmayıb. Bu, faktiki olaraq danışıqların hələ də kritik mərhələdə olduğunu göstərir.
Bu məqamda müşahidəçilər Ermənistandan gələn bu cür təklif və açıqlamaların sadəcə zaman qazanmağa, prosesin qarşısını almağa hesablandığını düşünür. Ermənistan tərəfi, bir tərəfdən, beynəlxalq aləmdə sülhə hazır olduğunu göstərməyə çalışır, digər tərəfdən isə Azərbaycanın əsas şərtlərindən – xüsusilə Konstitusiyanın dəyişdirilməsi məsələsindən – yayınmağa çalışır.
Diplomatik mənbələr bildirir ki, sülh sənədi artıq texniki redaktə mərhələsindədir. Tərəflər arasında əsas razılaşma əldə olunub, ciddi fikir ayrılığı yalnız yuxarıda qeyd olunan iki şərtlə bağlıdır.
Bütün bunları nəzərə alaraq, Ermənistanın eyni gündə iki sənəd imzalamaq təklifi simvolik görünsə də, praktiki baxımdan hələ də bu ölkənin öhdəliklərdən yayınmaq üçün “ikili oyun” oynadığını göstərir.
Azərbaycan tərəfinin mövqeyi isə aydındır: sülh, ancaq real dəyişikliklərlə mümkündür. Ermənistan yalnız açıqlamalarla deyil, konkret hüquqi addımlarla prosesi tamamlamalıdır. Əks halda, bu təkliflərin heç biri real nəticə verməyəcək.
Paris sərhəddəki “casus missiyası”nı genişləndirməyə çağırır; Yelisey sarayının destruktiv siyasəti daha nə qədər sürəcək? - reaksiyalar
Ermənistanın “bacısı” Fransanın Azərbaycana qarşı təxribatları səngimir. Rəsmi Paris indi də iki ölkə arasındakı sülh prosesini sabotaj etməyi hədəfləyib. Bu da növbəti sübut.
Fransanın xarici işlər naziri Jan-Noel Barrot Avropa İttifaqının (Aİ) Ermənistandakı missiyasının genişləndiriləcəyinə ümid etdiyini bildirib. Bu barədə Fransanın Ermənistandakı səfiri Olivye Dekotini sosial şəbəkələrdə məlumat verib.
“Ümid edirəm ki, orada (Ermənistanda - red.) yerləşdirilən Avropa missiyası genişləndiriləcək. O məqsədlə ki, bu gərginliyi (Ermənistan-Azərbaycan sərhədində - red.) müşahidə edə və cilovlaya bilsin”, - o qeyd edib.
Xatırladaq ki, yanvarın sonunda Aİ Şurası Avropa İttifaqının Ermənistandakı missiyasının mandatının daha iki il - 2027-ci il fevralın 19-dək uzadılması barədə qərar qəbul edib.
Onu da yada salaq ki, Bakı və İrəvanın sülh sənədində razılaşdırdığı son maddə məhz sərhəddən üçüncü qüvvənin çıxarılması barədədir. Belə çıxır ki, Fransa nəinki bu maddənin əleyhinədir, üstəlik, casus missiyasını genişləndirməyə çağırır. Deməli, həm də sülh sənədinə, böyük sülhə qarşı çıxır. Prosesi sabotaj edir.
Fransa eyni zamanda Ermənistanı silahlandırmağa davam edir. O Ermənistan ki, öz konstitusiyasından Azərbaycana qarşı ərazi iddiası ilə bağlı müddəanı çıxarmaq istəmir və özü üçün rekord həcmdə (1.7 milyarda dollar) hərbi büdcə müəyyən edib.
Rəsmi Bakı isə haqlı olaraq Parisdən ikiüzlü siyasətdən əl çəkməyi tələb edir. Azərbaycan XİN-in son açıqlamaları məhz bu yöndədir. Rəsmi Parisin bu destruktiv siyasəti daha nə qədər və hara kimi sürəcək?
“Fransanın Avropa və xarici işlər naziri Jan Noel Barronun Fransanın Azərbaycandakı səfirinin də istinad etdiyi iddialarını qətiyyətlə rədd edir və pisləyirik”. Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi Ayxan Hacızadə bildirib.
O deyib ki, Fransanın siyasətindəki ikili yanaşma - sülh niyyətini bəyan edərkən münaqişəyə sürükləyən davranışlar - narahatlıq doğuran uyğunsuzluğu nümayiş etdirir: “Belə ikiüzlü siyasət regionda davamlı sülh perspektivlərinə mane olur”.
XİN rəsmisi onu da vurğulayıb ki, bəşəriyyətə qarşı cinayətlərdə təqsirləndirilən şəxslərin məhkəmə proseslərinə maneçilik törədilməsi ölkənin suverenliyinə müdaxilə olmaqla yanaşı, dəhşətli qəddarlıqlara görə məsuliyyətin müəyyən edilməsi prosesini sarsıdır.
Aydın Mirzəzadə
Parlamentin Müdafiə, təhlükəsizlik və korrupsiya ilə mübarizə komitəsinin üzvü Aydın Mirzəzadə “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, Fransa Azərbaycanla münasibətləri daha da gərginləşdirmək və açıq düşmənçilik niyyətindən əl çəkmir. “Onun son təklifi əslində bu düşmənçiliyi bir daha təsdiq edir. Ümumiyyətlə, Ermənistanda mülki missiyanın fəaliyyətinə heç bir əsas yoxdur. Çünki iki dövlət arasında müharibə bitib, Ermənistan Qarabağı Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi tanıyıb, hazırda sülh təşəbbüsləri var. Belə olan halda, Ermənistanda Azərbaycan ərazisini izləyən bir qrupu saxlamağın mənası yoxdur və bu, məhz Azərbaycana qarşı təzyiq siyasətidir”, - deyə deputat açıqladı. A.Mirzəzadənin sözlərinə görə, Fransadan bu çağırış həm də Ermənistanı yenidən müharibəyə sürükləmək cəhdidir: “Eyni zamanda Parisin İrəvanda revanşistlərə dəstək verilməsində, Ermənistanın silahlandırılmasında xüsusi rolu var. Lakin Yelisey sarayının Cənubi Qafqazda "suyu bulandırmaq" cəhdləri baş tutmayacaq və region öz problemlərini həll etmək istəyindədir".
Samir Əsədli
Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyasının sədr müavini Samir Əsədli isə qeyd etdi ki, Fransanın çağırışları bölgədə Qərbin təsirlərini artırmağa hesablanıb. VHP rəsmisi bildirdi ki, burada antisülh ritorikası ilə yanaşı, Rusiyanın Cənubi Qafqazda təsir gücünü azaltmaq da hədəflənib. S.Əsədli vurğuladı ki, Makron Fransası son beş ildə düşmənçilik edir: “Azərbaycandan Fransaya bir pislik olmayıb. İki ölkə arasında iqtisadi, mədəni əlaqələr var, "Total" enerji şirkəti Azərbaycanda pay sahibidir, amma Yelisey sarayının siyasətində Bakıya qarşı nifrət, kin bəslənir. İkinci Qarabağ müharibəsi başlandığı tarixdən bu günə qədər Fransanın Azərbaycana münasibətində düşmənçilik artan xətt üzrə gedir. Hətta Makron bizi təcavüzkarlıqda ittiham edib. Yəni dünya da, Paşinyan da Qarabağın Azərbaycana aid olduğunu təsdiqləyib, təkcə Makron Fransası barışmır. Məncə, burada qərəzlə bərabər siyasi hiyləgərlik var".
S.Əsədli əlavə etdi ki, bu hiyləgərlik Ermənistana dəstək nümayiş etdirməklə onu Rusiyanın cəngindən qoparmaq cəhdidir: “Əfsuslar olsun ki, bu siyasət yürüdülərkən Azərbaycana haqsızlıq edilir. Bakının üzərinə gəlməklə bölgədə qalmaq səyləri uğursuzluğa düçar olacaq. Fransanın hansı mövqe sərgiləməsindən asılı olmayaraq, Azərbaycan beynəlxalq hüquqa söykənən addımlarını atır, haqqını sökə-sökə alır. Odur ki, bölgəyə "casus şəbəkəsi"ni yerləşdirməklə hər hansı planları həyata keçirmək mümkün olmayacaq. Əgər həmin missiya belə obyektivdirsə, son günlər mövqelərimizin atəşə tutulmasını qeydə alsın və hesabatla çıxış etsin. Sadəcə, onların sayını 1500 nəfərə çatdırmaq niyyəti var və Fransa Brüsseli bunu daha tez reallaşdırmağa çağırır. Halbuki Ermənistan Azərbaycanla razılaşıb ki, sərhədin delimitasiya edilmiş ərazilərində avropalı müşahidəçilər olmasınlar. Amma Fransa bu anlaşmaya zidd mövqedən çıxış edir. Paris sülhün ən çox Ermənistana lazım olduğunu başa düşməlidir".
Qeyd edək ki, Avropa Birliyinin Ermənistandakı “müşahidə missiyası”nın Azərbaycanla şərti sərhəddə avantürist addımları davam edir. Ermənistanla Azərbaycan arasındakı şərti sərhədə yerləşdirilən AB missiyasının üzvləri durbinlə Azərbaycan ərazilərini müşahidə edirlər. Bakı onların bölgədən çıxarılmasını tələb edir. Amma missiyanın tərkibinə Aİ üzvü olmayan Kanadanın da polisləri qoşulublar. Rusiya da bu monitorinq qrupunu kəşfiyyat missiyası adlandırıb və fəaliyyətinin bölgədə sülhün əleyhinə yönəldiyini bəyan edib. Azərbaycan bu missiyanın öz ərazisində yerləşməsinə ilk gündən razı olmayıb, Ermənistanda isə iki aylıq fəaliyyətinə “hə” demişdi. İndi isə fəaliyyət müddəti 2027-dək uzadılıb.
Emil SALAMOĞLU,
“Yeni Müsavat”
İlk yayımlanma zamanı: 16 aprel -23:32
Rusiya 2022-ci ildə Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı işğala başladıqdan sonra Avropa İttifaqı rus vətəndaşlarına viza rejimini sərtləşdirdi. Lakin Kremlə yaxın oliqarxlar, hərbi sifarişlərlə zənginləşən şirkət rəhbərləri və xüsusi xidmət orqanlarına bağlı şəxslər “qapalı Avropa”nın qapılarını başqa yolla açmağı bacardılar – Serbiya pasportu ilə.
Musavat.com xəbər verir ki, Serbiyada jurnalist araşdırmalarına əsasən, 2022–2025-ci illər arasında ən azı 204 rusiyalıya Serbiya vətəndaşlığı verilib. Onların əksəriyyəti nə ölkədə yaşamış, nə də rəsmi prosedurları keçmiş şəxslərdir. Hökumət bu addımı “milli maraq”la əsaslandırıb.
Bu “xüsusi siyahı”da yer alanlardan biri də azərbaycanlı iş adamı Anar Əlizadədir. SOCAR-ın əvvəlki rəhbərliyinin (Rövnəq Abdullayev) yaxın tərəfdaşı kimi tanınan Əlizadə 2024-cü ilin 28 noyabrında Serbiya vətəndaşlığı alıb. Sənədi imzalayan şəxs – hazırkı baş nazir Miloş Vuçeviçdir.
Fransanın “Liberation” qəzeti Əlizadəni xaricdə azərbaycanlı müxalifətçilərin qətlində iştirakda ittiham edib. Qəzetin yazdığına görə, onun adı SOCAR-la bağlı maliyyə sxemlərində və siyasi təqiblərlə əlaqəli fəaliyyətlərdə hallanır.
Digər “xüsusi” vətəndaşlar arasında Rusiyanın FSB kəşfiyyat xidmətinin sabiq əməkdaşları, hərbi sənaye maqnatları və neonasistlərlə əlaqəli şəxslər də var. Onlardan biri – İvan Sibirev – Rusiya ordusunun işğal etdiyi Ukrayna şəhərlərində şirkəti vasitəsilə gəlir qazanıb. Dimitri Sergeyev isə FSB generalı Nikolay Patruşevin ailəsinə yaxın şəxsdir və Serbiya daxilində Rusiya müxalifətini izləməkdə ittiham olunur.
Korrupsiya araşdırmaçısı İlya Şumanov bu vətəndaşlıq paylamalarının siyasi razılaşma olduğunu deyir: “Rusiya Serbiyaya avtoritar idarəetmə alətləri ötürür. Bu, sosial media üzərində nəzarətdən tutmuş bot fermalarına qədər hər şeyi əhatə edir.”
Jurnalistlər Serbiya hökumətinə bu qərarlarla bağlı suallar göndərsələr də, rəsmi cavab ala bilməyiblər. Serbiya hökuməti, bu qərarı “Serbiyanın milli maraqlarını” təmin etmək adı altında verdiyini iddia edir. Lakin, yerli və beynəlxalq hüquq müdafiəçiləri, bu qərarın əslində siyasi və iqtisadi maraqlarla əlaqəli olduğunu vurğulayır.
Əlizadə yalnız bir nümunədir. 2022-ci ildən bəri 200-dən çox rusiyalı, müxalifətçilərin təqibi ilə əlaqəli şəxslər və müharibədən qazanan oliqarxlar, Serbiyanın xüsusi proseduru ilə vətəndaşlıq alıblar. Hökumət bu şəxslərə viza tələblərini keçərək, onların Şengen zonasına səyahət etməsini təmin edən Serbiya pasportlarını verib.
Bu qərarların, Belqradın Moskva ilə əlaqələrini gücləndirmək məqsədi daşıdığına dair güclü ittihamlar mövcuddur. Ilja Şumanov, “Arktida” təşkilatından olan korupsiya araşdırmaçısı, Serbiya hökumətinin bu qərarları siyasətə təsir edən maliyyə dəstəyi və autoritar praktikaların təkmilləşdirilməsi üçün bir addım olaraq gördüyünü qeyd edir.
Serbiya pasportu – indi sadəcə səyahət sənədi deyil, Kremlə açılan “arxa qapı”dır.
Anar Əlizadə kimdir?
Azərbaycan ictimaiyyətinə uzun illər tanış olmayan, ancaq 2013-cü ildən sonra adı geniş şəkildə hallanmağa başlayan iş adamı Anar Əlizadə, 1978-ci ilin 21 sentyabrında Naxçıvan şəhərində anadan olub. O, 1996–2000-ci illərdə Naxçıvan Dövlət Universitetində iqtisadiyyat üzrə bakalavr təhsili alıb. Daha sonra Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasında magistr təhsili alaraq iqtisadi idarəetmə ixtisasına yiyələnib.
Əlizadənin biznes fəaliyyəti 1990-cı illərin sonlarında Türkiyədən Naxçıvana məhsul gətirib satmaqla başlayıb. Ailə biznesi çərçivəsində sərnişin daşımaları və avtomobil idxalı da onun fəaliyyət sahələri arasında olub. 2000-ci illərin əvvəllərində o, Bakıya köçərək ticarətdən əldə etdiyi ilkin kapitalı daşınmaz əmlak bazarına yönəldir. O dövrdə daşınmaz əmlakda baş verən qiymət artımı Əlizadəyə böyük qazanc qazandırır və bu, onun biznes karyerasında dönüş nöqtəsi olur.
2000-ci illərin ortalarında Anar Əlizadə Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri ilə iş əlaqələri qurur. Burada Azərbaycan investisiyalı ilk şirkətlərdən birini quraraq elektronika sahəsində fəaliyyət göstərir. Daha sonra isə “Grand MMC” adlı şirkətlə neft avadanlıqları ticarətinə və texniki xidmət sahəsinə daxil olur. Bu fəaliyyətlər onu SOCAR-ın – Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin – tərəfdaşına çevirir.
Əlizadə bir müddət sonra ARDNŞ ilə birgə SOCAR Trading SA şirkətini təsis edir və bu şirkətin 25 faizinə sahib olur. Eyni zamanda, altı il ərzində həmin şirkətin baş icraçı direktoru və direktorlar şurasının sədri postunu tutur. O, 2012-ci ildə bu şirkətdəki bütün payını SOCAR-a sataraq rəsmi şəkildə ayrılır.
2007-ci ildə isə Sinqapurda təsis etdiyi Union Grand Energy adlı şirkətlər qrupunu qurur və bütün bizneslərini bu struktur altında birləşdirir. Şirkətin Azərbaycandakı nümayəndəliyi rəsmi qeydiyyata alınır.
Anar Əlizadənin adı ictimaiyyətə ilk dəfə 2013-cü ildə Global Witness təşkilatının hazırladığı “Anonim Azərbaycan” adlı hesabatla tanıdılır. Həmin hesabatda onun fəaliyyəti və dövlət resurslarına çıxışı diqqət mərkəzində olur. Maraqlısı budur ki, həmin vaxta qədər bəzi sənədlərdə onun adı “Anar Əliyev” kimi keçsə də, hesabatdan sonra “Əlizadə” soyadı ilə rəsmi və ictimai istifadəyə keçir. Bəzi hallarda isə ad “Alizadə” kimi transliterasiya olunur.
Əlizadənin bu yüksəlişindəki əsas dayaqlardan biri onun SOCAR-ın sabiq prezidenti Rövnəq Abdullayevin dayısı oğlu olmasıdır. Bu yaxınlıq, iddialara görə, SOCAR-ın daxili iqtisadi imkanlarından istifadə etməyə və strateji layihələrə daxil olmağa şərait yaradıb.
Musavat.com
Rusiya Təhlükəsizlik Şurası sədrinin müavini Dmitri Medvedevlə əlaqəli şirkət və fondlar 2024-cü ildə 8 milyard rubl gəlir əldə edərək tarixlərində ən yüksək maliyyə göstəricisinə imza atıblar.
Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə "Mojem obyasnit” nəşrinin əldə etdiyi maliyyə hesabatlarında bildirilir.
Medvedevin "imperiyası” daxilində ən yüksək gəliri Toskanadakı üzüm bağlarının sahibi olan "FinkonsaltingK” şirkəti əldə edib. Əgər bu şirkət 2023-cü ildə 941 milyon rubl zərərə düşmüşdüsə, 2024-cü ildə 4,1 milyard rubl mənfəət göstərib. Bundan əlavə, Qış Olimpiya Növlərinin Dəstəklənməsi Fondunun gəliri üç dəfə artaraq 772 milyon rubldan 2,5 milyard rubla yüksəlib. Medvedevin İvanovo vilayətinin Ples şəhərindəki malikanəsinə sahib olan "Gradislava” fondunun da mənfəəti 865 milyon rubldan 926 milyon rubla qalxıb.
Medvedevə bağlı digər iki fondun gəliri əvvəlki ilə nisbətən azalsa da, hələ də müsbət zonada qalıb: "Soçqosproyekt” 356 milyon, "Dar” isə 197 milyon rubl mənfəət əldə edib. Bununla belə, "Dar” fondu "Qazprombank”dan 2,1 milyard rubl kredit götürüb və girov kimi "Seym-Agro” ASC-nin səhmlərini təqdim edib. Bu şirkət Medvedevin əmisi oğlu Andreyə məxsusdur və Kursk yaxınlığındakı istixana kompleksi ilə məşğuldur. "Dar” fondunun hesabatında göstərilir ki, bu borc ödənmir, hər dəfə refinansasiya edilərək müddəti uzadılır.
Bu fond və şirkətlərin qazandığı pullar Medvedevin Plesdəki malikanəsinin genişləndirilməsinə yönəldilir. "Mojem obyasnit”ə görə, "Dar” fondunun maliyyə hesabatına əlavə olunmuş izahlarda 2024-cü ildə Medvedevin mülkündə ovçuluq evi, qapalı üzgüçülük hovuzu, yardımçı tikililər inşa edildiyi və 347 min rubl dəyərində vinil plaççalar alındığı qeyd olunur.
Medvedevin Plesdəki "gizli bağ evi” ilk dəfə 2016-cı ildə Aleksey Navalnının Korrupsiya ilə Mübarizə Fondunun araşdırmasında üzə çıxmışdı. Kompleks 80 hektar ərazini əhatə edir və bir neçə tikilidən ibarətdir. Medvedevin nümayəndələri isə bu obyektin yalnız müvəqqəti yaşayış üçün istifadə edildiyini bildiriblər.
Ukrayna müharibəsi başlayandan sonra Medvedev hücumkar bəyanatlarla çıxış edən əsas simalardan birinə çevrilib. O, dəfələrlə Ukrayna şəhərlərinə zərbələr endirilməsinə və "rus şəhərləri olan” Kiyev və Odessanın ələ keçirilməsinə çağırıb. Medvedevə görə, bu müharibəyə SSRİ-nin dağılması səbəb olub və Rusiyanın əsas məqsədi "Kiyevə maksimal zərbə endirməkdir”. O bildirib ki, "düşmən” hələ də müqavimət göstərir və "tam məğlub edilməyib” – bu açıqlamanı Medvedev Rusiya və ABŞ arasında Ukrayna üzrə danışıqlar fonunda verib.
Baş nazir Nikol Paşinyan, Ermənistan parlamentində müharibə tərəfdarı olanlara sərt reaksiya göstərib. Onun son çıxışı və bu zaman Çingiz xanın adını çəkməsi cəmiyyətdə maraqla qarşılanıb. Mediada yayılan məlumatlara görə, Nikol Paşinyan həmin çıxışında belə deyib:
“Çingiz xan demək olar ki, bütün dünyanı fəth etmişdi. Lakin o, dayanıqlı bir dövlət qurmağı bacarmadı. Çünki fəth etmək bir məsələdir, amma dövlət qurmaq və onu davamlı şəkildə yaşatmaq tamamilə fərqli və daha çətin bir məsələdir”.
Tarixdə Monqol İmperiyasının ermənilərlə nə kimi əlaqəsi olub? Çingiz Xanın ermənilərə münasibəti necə olub?
Globalinfo.az-a açıqlamasında fəlsəfə doktoru, siyasi şərhçi Faiq Ələkbərli bildirib ki, ermənilər və bir çox digər xalqlar türklərin bölgəyə Çingiz xanın dövründə gəldiyini zənn edirlər:
“Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan da bir erməni olaraq əcdadlarının ideyalarının daşıyıcısıdır. Onlar türkləri və moğolları bu coğrafiyaya sonradan gəlmiş, yəni yad ünsür kimi görürlər. Ermənilər bizi həm türk, həm də moğol adlandırırlar. Çingiz xanın soyundan olanları da eyni kateqoriyada qiymətləndirirlər”.
Tarixi kontekstdən bəhs edən Faiq Ələkbərli qeyd edib ki, XIX əsrin sonlarında çap olunan Azərbaycan və erməni mətbuatı bu ideoloji qarşıdurmaları açıq şəkildə əks etdirib:
“1875-77-ci illərdə nəşr olunan “Əkinçi” qəzetində Həsən bəy Zərdabi İslam birliyinə üstünlük verən fikirlər irəli sürürdü. Həmin dövrdə, 1872–1921-ci illərdə Tiflisdə çap olunan erməni qəzeti “Mşak”ın redaktorlarından biri Qriqor Artsruni idi. O, Zərdabinin fikirlərinə cavab olaraq yazırdı: “Siz türklər və moğollar Orta Asiyadan gəlmisiniz. Sizin yeriniz oradır. Birliyinizi də orada qurun”.
Nikol Paşinyan bu mövqeyin davamçısıdır və açıq şəkildə Çingiz xana qarşı mənfi münasibət bəsləyir. Onun çıxışlarında türklər və moğolların Ermənistan üçün təhlükə yaratdığı tez-tez vurğulanır.
Paşinyan, sələflərinin ideoloji xəttini davam etdirərək, Çingiz xana və türklərə qarşı mənfi münasibət nümayiş etdirir. Onun çıxışlarında türklərin və moğolların bölgəyə təhlükə olduğu mesajı açıq-aşkar hiss olunur.”
Paşinyanın Çingiz xan travması – Parlamentdə Monqol xaqanının adını buna görə çəkibmiş…
“Ermənilərin irəli sürdüyü bu iddialar tamamilə əsassızdır. Biz türk xalqları bu torpaqlarda 3-5 min il öncədən bəri yaşayırıq. Gələcəkdə də burada var olmağa davam edəcəyik”.
Tehran Vaşinqtonla mümkün razılaşma üçün masa arxasına keçməyə hazır olduğunu bəyan edib.
Musavat.com xəbər verir ki, İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçi jurnalistlərlə görüşdə ölkəsinin ABŞ-la yeni danışıqlara başlaya biləcəyini bildirib. Onun sözlərinə görə, bu, yalnız amerikalıların “konstruktiv mövqe” nümayiş etdirməsi halında mümkündür.
“Uran zənginləşdirmə məsələsi real və mühüm mövzudur. Biz bəzi narahatlıqlara baxmayaraq, İranın nüvə proqramına olan etimadı möhkəmləndirmək üçün işləməyə hazırıq. Lakin zənginləşdirmə prinsipinin özü müzakirə mövzusu deyil,” – deyə Əraqçi qətiyyətlə vurğulayıb.
Musavat.com
Ermənistanda hakimiyyətdə olan Baş nazir Nikol Paşinyanın “Mülki Müqavilə” Partiyasına qarşı etiraz aksiyaları başlayıb. Dünəndən etibarən Ermənistan paytaxtı İrəvanın bir neçə yerində aksiyalar keçirilib. Aksiyadan biri Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinin binası qarşısında baş tutub. Nazir Ararat Mirzoyanın və hökumətin ifadə etdiyi fikirlərin əleyhinə keçirilən aksiyada Qarabağdan könüllü getmiş ermənilər, revanşist meyillilər iştirak ediblər. Onlar “Qarabağ məsələsinin” bağlanmadığını vurğulayaraq hökumətin bununla bağlı siyasətinə etirazlarını bildiriblər.
“Ermənistan hakimiyyətinin mövqeyi aydındır, lakin biz fikirlərimizə hörmət olunmasını tələb etməliyik. Hakimiyyət anlayışı müvəqqətidir, burada yaşayan bizik. Ararat Mirzoyan və hökumət birtərəfli qərarlar verir, biz isə buna qarşıyıq. Bir zaman fərqli qərarlar verən liderlər gələcək. Bu məsələni gündəmə gətirmək üçün çalışmalıyıq”, – etirazçılar qeyd ediblər.
Bu gün isə etirazçılar bəyan ediblər ki, aprelin 23-də, qondarma “soyqırımı” günündə daha böyük mitinq keçiriləcək.
Bununla yanaşı, Ermənistan hökumətinin sosial-iqtisadi siyasətinin əleyhinə də aksiya keçirilib. Ermənistanda vergilərin artırılmasına etiraz edən kiçik biznes nümayəndələri hökumət binası qarşısında toplaşıblar. Aksiya iştirakçıları vergi yükünün artırılmasına qarşı 2300-dən çox imza toplayıblar.
Kiçik və Orta Biznesin Əməkdaşlıq Assosiasiyasının rəhbəri Akop Avakyan bildirib ki, Nazirlər Kabineti biznes icması ilə dialoqa getmək istəmir, qərarlar sahibkarların rəyi nəzərə alınmadan qəbul edilir. O hesab edir ki, hakimiyyətin öz qərarını yenidən nəzərdən keçirməkdən imtina etməsi yalnız əks təsirə səbəb olacaq.
Avakyan qeyd edib ki, ölkənin müxtəlif bölgələrindən, o cümlədən çovğunlu hava şəraitində Gümrüdən belə insanlar aksiya üçün paytaxta gəliblər: "Ən böyük problem dialoqun olmamasıdır. Burada yalnız monoloq var. Hökumət öz dediklərinin mütləq doğru olduğunu düşünür və real iqtisadi subyektlərlə heç nəyi müzakirə etmir".
Assosiasiyanın digər nümayəndələri, o cümlədən Ermənistan Mühasiblər Assosiasiyasının rəhbəri Ermine Tovmasyan yeni vergi sisteminin "kölgə mühasibatlığının" artmasına gətirib çıxara biləcəyini söyləyib. Onun sözlərinə görə, vergi dəyişikliyinin ilin ortasında tətbiqi sənədləşmə və vergi uçotu prosesində əlavə çətinliklər yaradacaq.
Ekspertlər hesab edirlər ki, Ermənistanda Paşinyan hökumətini hər vəchlə devirməyə çalışan müxalif qüvvələr belə aksiyalardan istifadə edə bilərlər. Analitiklər hesab edirlər ki, revanşist meyilli müxalifət Qarabağdan könüllü köç etmiş ermənilərin vasitəsilə Ermənistanda qarışıqlıq yaratmaq niyyətindədir.
Sabiq dövlət müşaviri, politoloq Qabil Hüseynli AYNA.AZ-a deyib ki, Qarabağdan könüllü getmiş erməniləri qızışdırıb meydana salan məhz “Qarabağ klanı” deyilən müxaliflərdir: “Onların başında da keçmiş prezidentləri, Xocalı cəlladı olan Robert Köçəryandır. Eyni zamanda, daha bir müharibə cinayətkarı olan Serj Sarkisyandır. Bu adamlar Rusiyanın köləliyindən can qurtara bilməyən şəxslərdir. Rusiyanın göstərişi ilə Qarabağdan köçən erməniləri qızışdırırlar ki, aksiyalar mitinqlərə çevrilsin, ölkə qarşıdurma meydanına çevrilsin və bunlar da hakimiyyətə gəlsinlər. Amma onların dəstəyi azdır, hazırkı hökuməti devirmək ehtimalı yoxdur. 44 günlük müharibədə acınacaqlı şəkildə məğlub olan Ermənistanda həmin vaxt silsilə mitinqlər keçirildi, amma nəticə əldə edə bilmədilər. Çünki Paşinyanın siyasətindən narazı olanlar Köçəryanı, Sarkisyanı da dəstəkləmirlər. Ona görə də, Paşinyanı devirmək cəhdləri iflasa uğrayır”.
Kiçik sahibkarların aksiyasına gəlincə, analitik deyib ki, onların problemi başqadır: “Onlar vergilərin artırılmasından, hökumətin onları dinləməməsindən, problemlərinə biganəlikdən narazıdırlar. Bu mənada, həmin etirazçıların Qarabağdan könüllü gedən revanşistlərə qoşulması ehtimalı azdır. Amma bir qrup orada, bir qrup burada Paşinyana qarşı aksiya keçirirlərsə, bu, hökumətə ciddi problem yarada bilər”.
Ayna.az
ABŞ Prezidenti Donald Trampın İranla bağlı son açıqlaması mövcud gərginlik fonunda narahatlıqları artırıb. O, lazım gələcəyi təqdirdə Vaşinqtonun Tehranın nüvə obyektlərini məhv etməklə, İrana qarşı sərt addımlar atmağa hazır olduğunu söyləyib. Ağ Ev rəhbəri deyib ki, bu ölkənin nüvə silahı ola bilməz və onlar ABŞ ilə danışıqlarda tez hərəkət etməlidirlər. Tramp İranın nüvə silahı əldə etməyə çox yaxın olduğunu bildirib və bunu yolverilməz adlandırıb.
Maraqlıdır ki, bu bəyanat ABŞ ilə İran arasında nüvə məsələləri üzrə Omanın Muskat şəhərində keçirilməsi gözlənilən ikinci görüş ərəfəsində verilib.
Danışıqların ilk raundunda Ağ Evi nə kimi detallar narahat edə bilər? Növbəti müzakirənin ehtimal hücumun qarşısını alması mümkündürmü?
Globalinfo.az-a danışan siyasi şərhçi Kənan Novruzov hazırkı situasiyada İsrailin İranı müharibəyə çəkmək istəyə biləcəyini vurğulayıb:
“Amma Təl- Əviv Vaşinqtonun dəstəyindən əmin deyil və bu səbəbdən narahatdır. Ümumiyyətlə, ABŞ İsrailə onun istədiyi səviyyədə dəstək vermir, çünki İranın parçalanması an məsələsidir.
Doğrudur, Tramp Tehrana qarşı sərt mövqeyi ilə seçilir. Çünki o, sələfinə nisbətən İsrailə və yəhudi lobbisinə daha yaxındır. Buna baxmayaraq, ABŞ İranın dağılmasında maraqlı deyil. Çünki Tehran ərəb dünyası ilə əlaqələr üçün Vaşinqtona lazımdır.
Beləliklə, Ağ Ev İranla münasibətlərdə kifayət qədər həssas davranır. ABŞ-ın İsrailin İrana mümkün hücumunda dəstəyini də istisna etsək, deməliyik ki, yaxın gələcəkdə Tehrana nə Təl- Əviv, nə də Vaşinqtondan ciddi hərbi təhdid var.
Buna baxmayaraq, ABŞ xüsusilə iqtisadi baxımdan İrana təzyiqləri davam etdirəcək. Məncə, tərəflər razılaşma əldə biləcəklər”.
Bu yaxınlarda Rusiya Prezident Administrasiyasında dəyişiklik olunub.
Dəyişikliyə əsasən, Ermənistan üzrə kurator vəzifəsi Dmitri Kozakdan alınaraq Rusiyanın keçmiş baş naziri Sergey Kiriyenkoya həvalə olunub.
Kiriyenkonun vəzifəyə başladıqdan sonra atdığı addımlar da diqqət çəkib. O, bəzi erməni xadimləri ilə əlaqə saxlayıb, ardınca isə Ermənistanın ikinci prezidenti Robert Köçəryanla Moskvada görüşüb.
Maraqlıdır, Rusiya Ermənistanla bağlı hansı addımı atmağa hazırlaşır?
Mövzu ilə bağlı "Cebheinfo.az"-a açıqlama verən politoloq Yusif Bağırzadə bildirib ki, Sergey Kiriyenko ermənilərin Rusiyadakı diasporu ilə çox yaxındır:
"Belə ki, ermənilərin Rusiyadakı diasporunu maliyyələşdirən əsas simalardan olan Samvel Karapetyan və Sergey Kiriyenkonun çox yaxın münasibətləri var. Hətta rus və xarici kütləvi informasiya vasitələrində yayılan məlumatlara əsasən, Karapetyan Kriyenkoya Moskva şəhərində böyük həcmdə lüks evlər hədiyyə edib. Yəni Sergey Kiriyenko erməni diasporunun Kremldəki adamı hesab olunur".
Ekspert qeyd edib ki, Rusiya rəhbərliyi tərəfindən anidən Ermənistan üzrə kuratorluğun Dmitri Kozokdan alınaraq Sergey Kiriyenkoya verilməsi elə-belə hadisə deyil:
"Böyük ehtimalla, Kreml gələn il Ermənistanda keçiriləcək seçkilərə müdaxilə etmək istəyəcək. Ermənistanda keçirilən son seçkilərdə iqtidarın ölkənin ikinci böyük şəhəri Gümrünü müxalifətə uduzması ilkin işartılar idi. Yəni, bu, gələcəkdə Ermənistanda seçki yolu ilə hakimiyyət dəyişikliyinin olması üçün zəmin hazırladı. Ümumiyyətlə, Ukrayna müharibəsi bitdikdən sonra Rusiyanın Cənubi Qafqaza müdaxiləsi artacaq.
Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanın xarici siyasəti Kremlin xoşuna gəlmir. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, Samvel Karapetyanın Ermənistanda nüfuzu böyükdür və enerji sektoruna nəzərət edir. Bu səbəbdən də Ermənistanda gələcəkdə keçiriləcək seçkilərdə Kiriyenkonun Karapetyan vasitəsilə təsir etmək imkanları böyükdür".
Yusif Bağırzadə əlavə edib ki, Rusiyanın ən çox diqqət yetirdiyi məsələlərdən biri də Zəngəzur dəhlizidir:
"Bu gün dəyişən dünyada logistika prioritet hesab olunur. 10 noyabr 2020-ci ildə imzalanan üçtərəfli Bəyanata əsasən, Zəngəzur dəhlizi açılmalı və onun təhlükəsizliyinə nəzarət Rusiyanın sərhədçilərinə verilməli idi. Lakin Ermənistanın indiyə kimi bu istiqamətdə addım atmaması da Moskvada xoş qarşılanmır.
İndiki Ermənistan hakimiyyəti Zəngəzur dəhlizinin açılmasına qarşı olduğu üçün Kreml Paşinyanı devirmək istəyir. Yəni, Rusiya Ermənistanda öz adamını iqtidara gətirərək dəhliz məsələsini həll etməyi hədəfləyir".