 |
|
|
Xankəndidəki qondarma rejim özünü buraxdığını elan etdi! Qızıl qanlı qaranlıq dönəm qapandı! Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyev mümkünsüz sayılanı mümkün etdi! Müzəffər Ali Baş Komandan ilk rus imperator I Pyotrdan başlayıb Xankəndidəki qondarma rejimin son “prezident”i Samvel Şahramanyanadək uzanan uzaq-yaxın, irili-xırdalı, qanlı-qadalı (gələn il 300 ili tamam olacaq) uğursuz dönəmi əbədi qapatdı!
Bəli, uzun bir qaranlıq dönəm qapandı! Bu əbədi qapanış, bu özünü cəhənnəmə buraxma öz-özünə baş vermədi, təbii. Yeni gerçəkliklər İlham Əliyevin zəngin dövlətçilik təcrübəsi, sarsılmaz siyasi iradəsi, beynəlxalq prosesləri zərgər dəqiqliyi ilə qiymətləndirməsi, güclü iqtisadiyyat, qüdrətli ordu qurması sayəsində yarandı! 44 gün içində 30 illik işğala son verən dövlət-xalq birliyinin memarı İlham Əliyevdir! İşğalsonrası dönəmdə azadlıqdan abadlığa sürətli keçidi təmin edən İlham Əliyevdir. Böyük qayıdışı gözləniləndən daha tez həyata keçirən, şəhərlərin təməlini atan, kəndlər salan da İlham Əliyevdən başqası deyildir. Müharibə bitdikdən sonra Orduya büdcə ayırmalarının artırılması, “əvəzçıxma” ağılsızlığına düşənlərin (Daşkəsən-Kəlbəcər-Laçın yönündə) ötən ilin sentyabrındakı hücum cəhdinə ağır cavab verilməsi, Laçın rayonunun girişinə - Ermənistanla şərti dövlət sərhədinə post qoyulması... – məhz İlham Əliyevin adı ilə ən sıx şəkildə bağlıdır! Bu ilin sentyabrındakı ildırımsürətli antiterror tədbirləri də İlham Əliyev zəkasının məhsulu, İlham Əliyev qətiyyətinin təntənəsidir! İlham Əliyevin uzaqgörənliyi bizi yeni qələbələrə, uğurlara, böyük gələcəyə aparır!
100 il öncə - 07 iyul 1923-cü ildə yaradılmış (keçmiş) Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti 26 noyabr 1991-ci ildə Azərbaycan mərkəzi hakimiyyət orqanları tərəfindən Konstitusiya normalarına uyğun şəkildə rəsmən ləğv edilmişdi; lakin 2 sentyabr 1991-ci ildə Xankəndi mərkəzli qondarma rejim qurulmuş və bununla (onsuz da gərgin olan) bölgə qan çanağına dönmüşdü... 32 illik çox ağır, üzücü və pozucu dönəmi ancaq Dəmir Yumruğun kəramətiylə qapamaq mümkün qılınmışdır, əfəndim!
Əsgəran, Hadrut (Ağoğlan), Ağdərə, Xocavənd, Şuşa rayonları və vilayət tabeli Xankəndi şəhərinin daxil olduğu Muxtar Vilayət təsis olunanda respublika hökumətinə Qəzənfər Musabəyov başçılıq edirdi (Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin sədri; 07.05.1922–14.03.1930). SSRİ-nin rəhbəri (21.01.1924 – 05.03.1953) İosif Stalin, Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi Rəyasət Heyətinin ZSFSR-dən sədri isə o illərdə (30.12.1922–19.03.1925) Nəriman Nərimanovuydu. Amma Azərbaycana faktiki rəhbərliyi 37 yaşlı Sergey Mironoviç Kirov (Azərbaycan SSR KP MK 1-ci katibi; iyul 1921–yanvar 1926) edirdi. Əsl soyadı Kostrikov olan Sergey Mironoviç (15 mart 1886–01 dekabr 1934), Azərbaycandan çox uzaqlarda – Rusiyanın Vyatka quberniyasının (indi RF-nin Kirov vilayətinin) Urjum şəhərində doğulmuşdu. Təbii, nə o, nə onun kimi digər yadelli bolşeviklər (Levon Mirzoyan, Ruben Rubenov, Nikolay Gikalo, Vladimir Polonski, Viktor Naneyşvili, Vladimir Dumbadze, Yelena Stasova...) Azərbaycan ruhunu, xalqın istəklərini, gerçəklikləri bilirdi və bu bilməməzliyin çanağı başımızda dəfələrlə çatladı... Onların öz bildikləri vardı...
100 ildən bir qədər də o yana gedək – ağsaçlı tarixin qara vərəqlərindən öyrəndiklərimizə, tarixçi alimlərimizin yazdıqlarına göz ataq:
Erməni-rus münasibətləri Rusiyanın Kazanı (1552), Həştərxanı (1556) tutması, Osmanlı ilə savaşları (1635-1639, 1711, 1768-1774, 1787-1791 və b.) ilə genişləndi, onun Xəzər qıyısı torpaqları tutmaq çabalarıyla daha da möhkəmləndi. Bu olayların gedişi zamanı ermənilərin Rusiya İmperiyasının ərazilərinə - yəni indiki Azərbaycan Respublikası ərazilərinə, ümumən Qafqaza köçürülməsi, burada erməni koloniyaları yaradılması başlandı.
Girişdə də vurğuladığımız kimi, bu işdə I Pyotrun 299 il öncə (10.10.1724) erməni xalqı üçün imzaladığı fərman böyük rol oynadı. Həmin fərmana görə Rusiyanın işğal etdiyi torpaqlara ermənilərin köçürülməsi və məskən salmaları üçün uyğun yerlərin ayrılmasına razılıq verilirdi.
I Pyotrun bu siyasi xətti onun varisləri tərəfindən sonrakı yüz il boyunca davam və inkişaf etdirildi. 1804-1813-cü illər rus-Qacar savaşlarında Rusiyanın qələbəsi və Azərbaycanı bölən “Gülüstan anlaşması” ermənilərin köçürülməsi tələbini bir daha (qəti şəkildə) irəli sürdü. 1826-1828-ci illərdəki rus-Qacar savaşının gedişində İrəvan tutulduqdan sonra bu plan həyata keçirilməyə başlandı.
195 il öncə - 10 fevral 1828-ci ildə imzalanmış “Türkmənçay anlaşması”nın 15-ci maddəsi ermənilərin köçürülməsini nəzərdə tuturdu...
A.S.Qriboyedov, N.N.Şavrov və b. yazdıqlarından da bilindiyi üzərə, rus ordusunun tutduğu (Arazın o tayındakı şəhərlərimizdən) Təbriz, Xoy, Salmas və Marağadakı ermənilər (Arazın bu tayındakı ərazilərimizə) Naxçıvan, İrəvan və Qarabağ vilayətlərinə köçürüldü. Ermənilər Gəncə və İrəvan quberniyalarının ən yaxşı xəzinə torpaqlarında – əsasən Qarabağın dağlıq hissəsi və Göyçə gölü qıyılarında məskunlaşdırıldı...
Budur, 299, 210, 195, 100 və nəhayət 32 illik gedişat Dəmir Yumruqla durduruldu! İlham Əliyev I Pyotrdan başlayıb II Nikolayla bitən çarlıq Rusiyasının, Leninlə başlayıb Qorbaçovla bitən sovetlər dönəminin canımıza yeritdiyi çibanı gorbagor elədi, cəhənnəmə göndərdi! Kreml öndə olmaqla ATƏT-in Minsk qrupu həmsədrlərinin balladığı-şalladığı qondarma rejim özünü buraxmaq zorunda qaldı!
Xalqımızın gözü aydın olsun!
Ordumuzun, dövlətimizin bayrağı ucalardan enməsin!
Əziz şəhidlərimizin ruhu şad olsun, qazilərimiz tez sağalsın!
Dövlətimiz zaval görməsin!
axar.aqz
1979-cu ildən çıxan İranının “Jomhouri-e Eslami ” qəzeti yazıb ki, Türkiyə+Azərbaycan Ermənistanın indiki zəif halından istifadə edərək Zəngəzur dəhlizini zorla açmağa cəhd etsələr, bunun bədəli ağır olacaq. Onu da vurğulayım ki, bu qəzetə bir vaxtlar İranın hazırkı dini lideri Əli Xameneyi rəhbərlik edib. Qəzet yazır: "Azərbaycan İranın qırmızı xəttini pozmaq ərəfəsindədir. Əgər Əliyev elan olunmuş qırmızı xətti keçmək niyyətindədirsə, şübhəsiz ki, o, Bakıda mühüm dəyişikliklərə səbəb ola biləcək başqa cür qətiyyətli reaksiya gözləməlidir”.
Əlbəttə, bunlar qeyri-ciddi söhbətlərdir və gülüş doğurur. Zəngəzur dəhlizi açılmalıdır. Bu, ortada olan reallıqların və zamanın hökmüdür. Ermənistan istənilən halda bu dəhlizin açılmasına razılıq verməlidir. Çünki Türkiyə və Azərbaycanla yanaşı Rusiya da bu dəhlizin açılmasında maraqlıdır. Balaca Ermənistanın Türkiyə+Azərbaycan və Rusiyaya müqavimət göstərmək şansı sıfırın altındadır. İran nə qədər tez bu sadə həqiqəti anlasa, bir o qədər özünə yaxşı olar...
O da aydındır ki, Ermənistan Zəngəzur dəhlizinə razılıq verməsə, Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsi imzalanmayacaq. Üstəlik, Türkiyə də, Azərbaycan da Ermənistanla sərhədləri də açan deyil. Bu isə o deməkdir ki, Ermənistan İranın ümidinə qalacaq. İrana sığınan Ermənistan isə Qərb üçün cəlbedici deyil...
Elbəyi Həsənli
Teref.az
Amerika Birləşmiş Ştatları bütün tərəfdaşlarına silah satmır. Türkiyə NATO çərçivəsində Amerikanın strateji tərəfdaşı sayılsa da, Vaşinqton Ankaranın hərbi təyyarələr almaq istəyini illərdir uzadır. ABŞ hətta Rusiya ilə müharibə aparan Ukraynaya belə hərbi təyyarə satışını son ana qədər uzadıb. Müharibə başlayan kimi Ukraynanın Amerika istehsalı F-16 hərbi təyyarələri olsaydı, Rusiya Ukraynanın hava məkanında mütləq üstünlüyə malik olmazdı.
Bu arada, ABŞ prezidenti Cozef Bayden Vyetnama hərbi texnika satmağı planlaşdırır. Halbuki, Vyetnam soyuq müharibə illərində keçmiş SSRİ-nin tərəfdaşı idi. ABŞ 1960-1970-ci illər ərzində Vyetmanda müharibədə iştirak edib, bu ölkəyə tonlarla bomba atıb, nəticədə yüz minlərlə insan həlak olub. SSRİ həmin illərdə Vyetnam kommunistlərinə silah və hərbi texnika göndərirdi. Kommunist rejiminin hakim olduğu Vyetnam SSRİ-nin varisi Rusiya ilə sıx münasibətlərə malikdir. Buna baxmayaraq, Vaşinqton keçmiş düşməni Vyetnamla hərbi sahədə əməkdaşlığıa üstünlük verib.
Vaşinqtonun məqsədi Vyetnamı Çin və Rusiyadan uzaqlaşdırmaqdır. “Reuters” agentliyinin məlumatına görə, Vaşinqton Vyetnama F-16 qırıcı təyyarələr satacaq. Halbuki, Amerika bu təyyarələri heç yaxın tərəfdaşlarına satmır. Vyetnamın bu təyyarələrə ehtiyacı var. Çünki Vyetnamın Çinlə müxtəlif sahələrdə münasibətlərinin olmasına baxmayaraq, Hanoy Pekinin regional siyasətindən narazıdır. Vyetnam Çinin dənizlərdə hərbi gücünü artırmasını özü üçün təhlükə kimi qiymətləndirir. Vyetnam əlindəki Rusiya silahını daha modern Amerika silahları ilə əvəz etmək istəyir. Vyetnam Amerikadan hərbi texnika və F-16 qırıcı təyyarələri alarsa, Rusiya və Çinin bu ölkəyə qarşı münasibəti dəyişəcək.
Bu arada, Tayvan adası ətrafında da vəziyəti gərgindir. ABŞ Tayvana müasir silahlar göndərməkdə davam edir. Pekin Amerikanı Çinin daxili işlərinə qarışmaqda ittiham edir. Amerika Tayvanla hərbi təlimlərinin sayını artırıb. Tayvan isə əksinə Çinin bölgədə artan hərbi təlimlərindən narahatdır. Tayvan rəsmiləri “Reuters” agentliyinə verdikləri müsahibələrdə Çinin hərbi təlimlərinin bölgədə müharibə risqini artırdıqlarını deyiblər. Çinin dənizlərdə hərbi təlimləri Yaponiyanı da narahat edir. Çin hərbi təlimlərinin bir qismini Yaponiyanın adaları yaxınlarında həyata keçirir. Yaponiyanın “Kyodo” agentliyinin məlumatına görə, Çinin hərbi gəmiləri tez-tez Yaponiyanın dəniz ərazilərinə daxil olurlar. Çin Yaponiyaya aid bir qisim adanı mübahisəli sayır və ona görə həmin istiqamətdə hərbi gəmilərinin sayını artırıb.
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
Teref.az
Görünən odur ki, Putin Qarabağda yaşayan ermənilərin bir çoxunu İrəvana köçürərək orada vəziyyəti daha də qəlizləşdirib Paşinyanı devirməkdə israrlıdır. İrəvan erməniləri ilə bu iş alınmır, indi əhalinin “ülvi” hisslərini istismar etməklə, “qaçqın-köçkün” hekayəsini alovlandırmaqla çevriliş hazırlayır.
Paşinyanın artıq itirəcəyi heç nə yoxdur, Ermənistanın 10 Noyabr bəyanatından çıxdığını elan etsə, oktyabrın əvvəlində Avropada baş tutacaq görüşdə sülh sazişinin qarşılıqlı ərazi bütövlüyünün tanınması ilə başlayan ilk protokolunu inzalasa, əla olar. Bu zaman “rusməramlıların” Qarabağda qalması üçün bütün hüquqi təməl çökər – bu niyə vacibdir?! Deyim: Bu gün Rusiya da, Qərbin bəzi savadsız siyasətçiləri də Qarabağda yaşayan erməni əhalisinin təhlükəsizliyinə bir tək Azərbaycanın məsuliyyət daşıdığını deyirlər – təbii ki, Azərbaycan dövləti və hökuməti öz ərazisində yaşayan erməni əsilli azərbaycanlıların (vətəndaşlıq tanımıdır) təhlükəsizliyinə zəmanət verməlidir, təmin etməlidir – amma o şərtlə ki, o bölgədə digər əlisilahlı heç bir qüvvə olmasın: ya biz elan etməliyik ki, ola biləcək provokasiyalara görə “rusməramlılar” məsuliyyət daşıyır, ya da deməliyik ki, siz çıxın, ərazidə başqa heç bir silahlı qüvvə qalmasın, o zaman da bütün məsuliyyəti biz öz üzərimizə götürürük.
Nə qədər ki, ruslar ordadır, istənilən provokasiya törədib bunu Azərbaycanın üzərinə ata bilərlər...
Natiq Cəfərli
Teref.az
Sentyabr ayı həm də xaricdə oxuyan tələbələrin gediş ayıdır. Bu ayda quru sərhədləri də bağlı olduğu üçün qismən ucuz olması arzu edilsə də, qiymətlər kəlləçarxa çıxıb.
Teref.a yazır ki, bunu Yenicağ qəzetinin baş redaktoru Aqil Ələsgər öz feysbuk səhifəsində yazıb.
Daha sonra Aqil Ələsgər fikirlərini şərh edərək yazır:
Təqdim etdiyim qiymətlər baqajsız, bir tərəfə olan biletlərdir.
Qısacası görünən budur ki, AZAL-ın hazırkı rəhbərliyi Canikin ölənlərinə rəhmət oxutmağa şiddətli şəkildə and içib.
Teref.az olaraq y6azıdakı fikirlərlə bağlı qarşı tərəfin mövqeyini dərc etməyə hazırıq!
Teref.az
“Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində Ermənistan Müdafiə Nazirliyinin qanunsuz silahlı birləşmələrinə qarşı apardığı antiterror hərbi əməliyyatı ilə bağlı Fransanın təşəbbüsü ilə keçirilən BMT Təhlükəsizlik Şurasının iclası daha əvvəl “humanitar böhran”la bağlı müzakirələrdə olduğu kimi, fiasko ilə başa çatdı”.
“AzPolitika.info” xəbər verir ki, bunu ABŞ-da yaşayan siyasi təhlilçi Ramiz Yunus BMT Təhlükəsizlik Şurasında keçirilən dinləmələri şərh edərkən bildirib.
“Bu, BMT Təhlükəsizlik Şurasının təmsil etdiyi beynəlxalq ictimaiyyətin, nəhayət, mövcud reallıqları qəbul etdiyini, indi sadəcə olaraq, yerli əhalinin Azərbaycan qanunvericiliyinə reinteqrasiya prosesini diqqətlə izləyəcəyini göstərir”, - o əlavə edib.
R.Yunus vurğulayır ki, ilin sonuna qədər Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsi imzalamaq üçün real imkan var: “Baxmayaraq ki, buna müdaxilə edəcək çoxlu mərkəzlər var. Ona görə də rəsmi Bakı rahatlaşmamalı, həm Ermənistanla Azərbaycan arasındakı şərti sərhədin bütün perimetri boyunca, həm də Qarabağın özündə tam silahlanmalı və sülh müqaviləsi imzalanana qədər və Qarabağdan son rus əsgəri gedənə qədər öz gündəliyini israrla təbliğ etməlidir. Leonardo da Vinçinin dediyi kimi: "Hər bir maneəni əzmlə dəf etmək olar".
Yəqin ki, heç kimə sirr deyil ki, Böyük Pyotrun uğurlarının rahatlıq vermədiyi Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin xəyalı “cəsəd” dövlətin - Sovet İttifaqının reanimasiyasıdır. Aydındır ki, qədim yunan filosofu Heraklitin “eyni çaya iki dəfə girmək olmaz” aforizminə məhəl qoymayaraq, 21-ci əsrin uğursuz “Bütün Rusiyanın İmperatoru” manyakal əzmkarlıqla sərsəm ideyanı həyata keçirməyə çalışır.
Hələ 2005-ci ildə Vladimir Putin SSRİ-nin dağılmasını “milyonlarla insanın faciəsi və geosiyasi fəlakət” adlandırmışdı ki, bu da təkcə onun nostalji hisslərini deyil, həm də qonşu ölkələr üçün Rusiya Federasiyası dövlət başçısının əsl niyyətləri barədə bir növ açıqlama olduğunu göstərirdi.
Üç il sonra, 2008-ci ildə Rusiya-Gürcüstan müharibəsi başladı, nəticədə Gürcüstan Abxaziya və Cənubi Osetiya kimi ərazi itkiləri verdi. Bunun ardınca 2014-cü ildə Krımın ilhaqı baş verdi və bu, beynəlxalq ictimaiyyət arasında o qədər də hiddət yaratmadı. Sivil dünya sadəlövhcəsinə Rusiyanın ambisiyalarının təmin olunduğuna inanaraq, süst, deklorativ bəyanatlarla məhdudlaşdı.
Cəzasız qalacağına əmin olan Putin SSRİ-nin bərpasına az qaldığına inanaraq, 2022-ci il fevralın 24-də Ukraynaya qarşı müharibəyə başladı. Təcavüzkar inanırdı ki, tez zamanda ukraynalı “nasistləri qoz qabığı kimi” əzəzcək, bundan sonra digər postsovet ölkələrinə “sovet xoşbəxtliyi”ni təqdim etmək mümkün olacaq.
Ancaq bildiyiniz kimi, Ukraynada hər şey Kremlin planı ilə getmədi: Moskva boğazına qədər “Ukrayna bataqlığında” ilişib qaldı və SSRİ ilə bağlı xəyallar unudulmalı oldu. Lakin, məlum olduğu kimi, uzun müddətə deyil. Rusiyada imperialist yırtıcı düşüncənin sağlam düşüncədən daha güclü olduğu ortaya çıxdı.
“Sovet mövzusu” özünü yenidən hiss etdirdi. Lakin bu dəfə Putinin arzusunu hakim “Vahid Rusiya” partiyasının üzvü, Dövlət Dumasının deputatı Yevgeni Fyodorov səsləndirib. Rusiya mətbuatı xəbər verir ki, o, Dövlət Dumasına qanun layihəsi hazırlayıb və həmin layihədə keçmiş SSRİ tərkibində Rusiya imperiyasının bərpasını təklif edib.
Deputat öz mövqeyini onunla əsaslandırıb ki, guya müstəqil dövlətlərin, keçmiş işğal olunmuş respublikaların ərazisində hər zaman müxtəlif münaqişələr baş verir. Buna görə də, Rusiya bu ölkələrin hər biri ilə vuruşmalı olsa belə, onları SSRİ-yə qaytarmaq "məntiqli" olardı.
Onun sözlərinə görə, indiki Ukrayna işğalı belə qayıdışın başlanğıcıdır. Hesab edir ki, keçmiş İttifaq respublikaları Rusiya Federasiyası ilə münaqişə vəziyyətində idi və gələcəkdə də münaqişədə olacaqlar.
"Bütün keçmiş respublikalar gec-tez Rusiya ilə toqquşacaq və ya döyüşəcək – bu, nəzəriyyə məsələsidir", - Fyodorov deyib.
O, həmçinin əmindir ki, Rusiya mahiyyətcə Sovet İttifaqıdır və o, sadəcə olaraq öz ərazilərini qaytarır.
Bu, nədir – növbəti bir təbliğati cəfəngiyyat? Və ya bəlkə bu, Kremlin artan iştahının bir növ elanıdır və Fyodorovun sözləri ciddi qəbul edilməlidir?
Teref.az -ın məlumatına görə, Azərbaycan Milli Məclisinin üzvü, politoloq Rasim Musabəyov AYNA-ya açıqlamasında söyləyib ki, bu cür təşəbbüslər və qərarlar əsasında, hətta Rusiyanın özündə belə, bəzi analitiklər, media və ümumiyyətlə, bəzi vicdanlı vətəndaşlar Dövlət Dumasını “Dövlət Durası” adlandırırlar: “Və bu cür təşəbbüslər, fikrimcə, Rusiya qanunvericilərinin onsuz da o qədər də yüksək olmayan hörmətini plintusdan aşağı səviyyəyə endirir. Bir vaxtlar rusiyalı parlamentarilər Belovejskaya sazişlərini pisləyiblər. Və nə? Onlar tarixi yenidən yazmaq üçün mütəxəssislər deyillər. Və hansısa bəyanatı qəbul edərək, nəyinsə dəyişəcəyini düşünürlər? Heç nə dəyişməyəcək”.
“Sadəcə olaraq, bu deputat öz qeyri-adekvatlığı ilə və Dövlət Dumasında bu təşəbbüsə baxılarsa və ya bununla bağlı hansısa qərar qəbul edilərsə, həmkarları da həm parlamenti, həm də siyasi sistemi gözdən salacaqlar. Biz isə onlara qeyri-ciddi insanlar kimi yanaşacağıq”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
Deputat bəzi rusiyalı deputatların daha da axmaq bəyanatlar verməsindən təəssüfünü ifadə edib: “Məsələn, Dövlət Dumasının deputatı Mixail Delyagin Azərbaycanın neft və boru kəməri strukturuna nüvə zərbəsi endirməyi təklif edib. Yaxud Jirinovski və onun tərəfdarları da bu cür cəfəngiyyatları ara-sıra dilə gətirirdilər. Ona görə də hesab edirəm ki, deputat Fyodorovun sözlərinə rusiyalı parlamentarilərin özlərini nüfuzdan salan qeyri-ciddi bəyanat kimi yanaşmaq lazımdır”.
“Bundan əlavə, bu, Rusiya qanunvericilərinin hətta onlarla əlaqələr saxlayan ölkələrin parlamentləri ilə də əlaqə saxlamasını çətinləşdirir. Mən təbii ki, Azərbaycanı nəzərdə tuturam. Tam aydındır ki, bu cür təşəbbüslər və düşmən bəyanatlar Dövlət Dumasının divarları arasında dəstək taparsa, o zaman belə bir qanunverici orqanla münasibətləri saxlamaq son dərəcə çətin olacaq. Mən bunu Rusiya Federasiyası Federal Məclisi ilə Əməkdaşlıq üzrə Parlamentlərarası Komissiyanın üzvü olan bir deputat kimi deyirəm. Yenə deyirəm ki, belə deputatlarla işgüzar münasibət saxlamaq çox çətin olacaq”, - deyə Musabəyov fikrini yekunlaşdırıb.
Erməni xalqı, doğurdan da, ciddi daxili faciə yaşayır, qurduqları bütün miflər dağılır, xəstə fantaziyalardan xilas olmaq ağrılıdır, çətindir, amma xilas ola bilsələr özlərini, gələcəklərini qurtaracaqlar. 80-90-cı illərdə onlar Rusiyanın köməyi ilə müvəqqəti torpaq "qazandılar", amma müstəqilliklərini tam itirdilər.
Azərbaycan isə müvvəqəti olaraq torpağını itirsə də, müstəlliyini qazandı, Rusiyadan asılılığını minimuma endirib neft-qaza söykənən olsa da, öz iqtisadi modelini qurdu. İndi elə Rusiyadan da istifadə etdi, amma Rusiyanın yanında yer almadı, ala da bilməz, çünki Türkuyə, Qərbə bağlı iqtisadi modeli, "elitanın" Qərbdə böyük aktivləri var. Ona görə də, "rus Azərbaycanda gücləndi", tezisi içi boş görünür.
İndi Ermənistan müstəqil olmaq istəyir, əvəzində işğal etdiyi torpaqları itirdi, amma heç müstəqillini də qazana bilmədi, ən azından, bu çox çətin görünür.
Siyasət belədir, 100 metrəyə qaçış yarışı deyil, marafondur, strateji qələbə üçün, hərdən taktiki məğlubiyyətlər ola bilər...
Natig Cəfərli
Teref.az
Yevlaxda bir ilk: Azərbaycan yeni status qazana bilər – Gözlənilməz…
facebook sharing button Sharetwitter sharing button Tweetemail sharing button Emailwhatsapp sharing button Sharesharethis sharing button Share
2023-09-20 20:11:04
Yevlaxda bir ilk: Azərbaycan yeni status qazana bilər – Gözlənilməz…
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Qarabağda başlatdığı lokal xarakterli antiterror tədbirləri bu gün saat 13:00-dan etibarən tam dayandırıldı. Buna səbəb qarşı tərəfin Azərbaycanın şərtləri əsasında danışıqlar masasına oturmağa hazır olduğunu bildirməsi oldu.
Erməni sakinlərin nümayəndələri rəsmi Bakının üç şərtini qəbul etdi:
1. Hərbi əməliyyatlar dayandırılacaq;
2. Qarabağdan Ermənistan silahlı qüvvələrinin qalıqları silah və texnikalar habelə separatçı silahlı qüvvələr tərk-silah edilib ərazidən çıxarılacaq;
3. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və qanunları əsasında reinteqrasiya məsələlərinin müzakirə edilməsi üçün Qarabağın erməni sakinlərinin nümayəndələri ilə 2023-cü il sentyabr 21-də Yevlaxda görüş keçiriləcək;
Erməni ordusunun hərbçilərinin, habelə separatçıların hərbi birləşmələrinin ərazimizdən çıxarılması, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının təklif etdiyi kimi, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və qanunları əsasında reinteqrasiya məsələlərinin müzakirə edilməsi üçün Qarabağın erməni sakinlərinin nümayəndələri ilə sabah Yevlaxda görüşün keçiriləcək olması müsbət hadisədir.
Xüsusilə hərbi birləşmələrin ərazidən çıxarılması lokal toqquşmalar riskini ciddi ölçüdə azaldır. Reinteqrasiya prosesi çərçivəsində Yevlaxda görüşün keçirilməsi isə qarşı tərəfin dövlət statusundan imtina etdiyi, Azərbaycanın daxili subyekti olduğunu qəbul etməsi deməkdir.
Burada sual doğuran məqamlar da var:
Birincisi, Qarabağ bölgəsində yerləşən Ermənistan silahlı qüvvələrinin birləşmələri, qeyri-qanuni erməni dəstələri silahı yerə qoyub, döyüş mövqelərindən və hərbi postlardan çıxıb, tam şəkildə tərk-silah olunaraq Azərbaycan ərazilərini tərk edəcəkləri deyilsə də, separatçılar vaxt qazanmaq üçün də bu yola əl ata bilər. Digər tərəfdən proseslərin Rusiya sülhməramlı kontingenti ilə əlaqələndirilmiş şəkildə həyata keçirilməsi də bu narahatlığı artırır.
Məsələ ondadır ki, 2020-ci ildə də 10 Noyabr bəyanatının dördücü bəndinə əsasən Qarabağ bölgəsində yerləşən Ermənistan silahlı qüvvələrinin birləşmələri, qeyri-qanuni erməni silahlı dəstələri tərk-silah edilib, ərazini tərk etməli, paralel olaraq da sülhməramlılar əraziyə gəlməli idi. Lakin sülhməramlılar regiona gəlsə də, nə Ermənistan silahlı qüvvələrinin birləşmələri, nə də qeyri-qanuni erməni silahlı dəstələri regiondan çıxarıldı.
İkincisi, bugünkü açıqlamada artıq məhv olmuş separatçı “hökumət” və “parlament”, habelə ona bağlı yerli “özünüidarəetmə orqanlarının” özünü buraxması, “polis” və bu qəbildən olan silahlı “təhlükəsizlik qüvvələrinin” tərk-silah edilməsinə dair heç bir nüans qeyd edilmədi.
Qarabağdakı ermənilərə yalnız “milli azlıq” statusu verilə bilər. Lakin qondarma “hökumət” və “parlamentin” buraxılmaması ermənilərin muxtariyyət tələblərinin hələ də aktual olduğunu göstərir.
Üçüncüsü, sentyabr 21-də Yevlaxda keçiriləcək görüşdə tərəflərin müzakirə edəcəyi məsələlər məlum deyil. Məsələ ondadır ki, proseslərdən əvvəl Rusiya XİN başçısı Sergey Lavrovun hazırladığı deyilən 14 maddəlik sənəd rus və erməni mediasında geniş şəkildə tirajlandı. Sənədin mahiyyəti ümumi mənada ermənilərə yüksək muxtariyyət ehtiva edirdi. Düzdür, sabahkı görüşdə bu sənəd əsasında müzakirənin olub-olmayacağı haqda nəsə demək çətindir, lakin ehtiyatı əldən vermək olmaz. Bu sənəd bizim maraqlarımıza qətiyyən uyğun deyil.
Dördüncüsü, Rusiya Qarabağdan Ermənistan silahlı qüvvələrinin qalıqlarını, habelə separatçı silahlı qüvvələri çıxarmasından sonra sülhməramlı kontingentin sayını artırmaq istəyə bilər.
Yuxarıda qeyd etdiklərim ehtimal risk faktorlarıdır.
Antiterror tədbirlərinin cəmi bir gün ərzində nəticə verməsi, şübhəsiz ki, ölkəmizin və ordumuzun uğuru, qələbəsidir. Hərb meydanında əldə etdiyimiz nəticəni Yevlax görüşündə masada təkrarlamalıyıq.
Sabahkı danışıqlarda mövqeyimizdən geri addım atmamalı, tələblərimizi diktə etməliyik. Xüsusilə Qarabağ ermənilərinə “milli azlıq” statusundan başqa statusun verilməsi qəbul edilməməlidir. Onlar da digər “milli azlıq”lar kimi Azərbaycan konstitusiyasında qeyd edilən imtiyazlardan faydalana bilər. Qondarma “hökumətin” və “parlamentin” buraxılması, erməni icmasına Bakının seçdiyi şəxsin rəhbərlik etməsi təmin olunmalıdır.
Separatçıların keçmiş “rəhbərləri”nin, I və II Qarabağ müharibəsində ordumuza və mülki əhaliyə qarşı qəddarlıq etmiş şəxslərin təhvil verilməsi də mütləq gerçəkləşməlidir. Bu şəxslər Azərbaycan qanunları qarşısında cavab verməlidirlər.
Bütün bunlara nail ola bilsək, “Qarabağ münaqişəsi birdəfəlik bitdi” deyə bilərik. Bu həm də Azərbaycana postsovet məkanında münaqişə həll etmiş tək ölkə statusu verəcək.
Turan Rzayev
Bütün şərtlərimiz və tələblərimiz kiçik detallarına qədər yerinə yetirilməlidir, çünki separatçılar yazırlar ki, “təslim olmaq məcburiyyətindəyik, ancaq bizim günümüz yenə gələcək”.
Elə etməliyik, “həmin günləri” bir daha gəlməsin, bir daha baş qaldıra bilməsinlər. Silahları təhvil verməyə hazır olduqlarını bildirsələr də, reinteqrasiya mövzusunu "müzakirə predmeti" kimi qələmə verirlər.
Azərbaycan qanunlarına tabe olmalısınız! Bu müzakirə predmeti deyil, əsas tələblərimizdən biridir. Xankəndinə silahlı qüvvələrimizin daxili və prosesi yerindəcə nəzarət etməyə ehtiyac yaranacaq.
Rusiya hərbi kontingentinin bunları edəcəyinə inamımız yoxdur. Rusiya hərbi kontingentinin özünə də nəzarət lazımdır.
Elxan Şahinoğlu
Teref.az