Ardını oxu...
BMT-nin Beynəlxalq Məhkəməsi qərar çıxarıb ki, Azərbaycan Qarabağı tərk etmiş və qayıtmaq istəyən ermənilərə şərait yaratmalıdır.

Rəsmi Bakı bunu etməyə hazır olduğunu əvvəldən bəyan edib. Buna baxmayaraq, “Azərbaycan ermənilərin geri qayıtmasını təmin etməlidir” məsələsi mütəmadi olaraq gündəmə gətirilir. Erməni əhalisi isə geri qayıtmaq niyyətində deyil, əslində onları “qaçqın” elan edən rəsmi İrəvan da siyasi və iqtisadi maraqlarına görə bunu istəmir. Burada məqsəd “Qarabağın erməni əhalisindən” Bakıya qarşı təzyiq aləti kimi istifadə etməkdir.

Qərarda diqqətçən bir məqam da var: Azərbaycan Qarabağın erməni əhalisinin bütün qeydiyyat sənədlərinin, şəxsiyyətini təsdiq edən sənədlərin və xüsusi mülkiyyət sənədlərinin saxlanmasını təmin etməlidir.

Birincisi, erməni əhalisinin şəxsiyyətini təsdiq edən sənəd Ermənistan pasportu və qondarma rejimin saxta “pasportları”dır: ermənilər özləri ilə sənədlərini də aparıb, bu baxımdan, həmin sənədlərin Azərbaycan tərəfindən saxlanılması praktiki olaraq mümkün deyil;

İkincisi, Azərbaycanın suveren ərazisində başqa ölkənin və qondarma rejimin “pasportunun” mövcudluğu beynəlxalq hüquqa uyğun gəlmir və bu amil BM-nin qərarında bu tələbi kağız üzərində “qeyd” olaraq saxlayır;

Üçüncüsü, erməni əhalisinin xüsusi mülkiyyət sənədləri özlərində olduğu kimi, onların bu hüquqa malik olması da şübhəlidir, çünki bu əhalinin böyük hissəsi işğal dövründə Azərbaycan ərazisinə qanunsuz köçürülüb və öz qovulan azərbaycanlıların mülklərini ələ keçiriblər;

BM-nin qərarı praktiki müstəvidə nəyisə dəyişmək gücündə deyil. Lakin qərara əsasən Azərbaycan 8 həftə ərzində ermənilərin hüquqlarının təmin edilməsi və görülən tədbirlər barədə BM-yə hesabat təqdim etməlidir. Rəsmi Bakı hesabata işğal dövründəki qanunsuz köçürmələri, gedən ermənilərin böyük hissəsinin Qarabağa aidiyyətinin olmadığı faktlarını, o cümlədən, ermənilənin mənimsədiyi mülklərin azərbaycanlılara məxsus olduğuna dair sənədləri daxil edə bilər.

Müəllif: Asif Nərimanlı
Təqdim etdi: DİA-AZ.COM (ƏRSOYUN BLOQU)
 
Ardını oxu...
Gürcüstan və Ermənistan müdafiə nazirləri İrəvanda ikitərəfli əməkdaşlıq planı imzalayıb. Bu razılaşma Fransanın “Bastion” zirehli texnikasının Ermənistana Gürcüstan vasitəsilə aparılması faktı fonunda diqqət çəkir. Və mümkündür ki, Ermənistanın silahlandırılmasında Gürcüstan marşrutundan istifadə davam edəcək, hətta intensivləşəcək, İrəvan və Tbilisi də bununla bağlı rəsmi razılaşma əldə edir.

Tbilisinin “Bastion”lar üçün tranzit olmasının Bakıda anlayışla qarşılandığı müşahidə edildi. Çünki Gürcüstanın Avropa İttifaqına üzvlüklə bağlı namizəd statusunun təsdiqlənməsi gündəmdədir və Tbilisi bunu riskə atmaq istəməyib. Hərçənd, proses təhlükəli miqyas alacağı təqdirdə Bakı anlayışla qarşılamaya da bilər, xüsusilə hərbi texnikanın daşınmasının intensivləşməsi və hücum silahlarının ötürülməsi fonunda. Müdafiə nazirlərinin imzaladığı ikitərəfli əməkdaşlıq planı bunun baş verəcəyi gözləntisini ön plana çıxarır.

Müəllif: Asif Nərimanlı
Təqdim etdi: DİA-AZ.COM (ƏRSOYUN BLOQU)
Ardını oxu...
“Hazırda Cənubi Qafqazda Rusiya – Qərb qarşıdurmasının episentri Ermənistan ərazisidir. Ermənistan Rusiyanı şantaj etməklə Qərbə doğru sürətlə irəliləmək niyyətindədir”.

Bunu Konkret.Az-a açıqlamasında politoloq Tural Əliyev deyib.
Onun fikirincə, Paşinyan elə hesab edir ki, Qərb Rusiyanın hücumundan Ermənistanı müdafiə edəcək: “Məsələyə təkcə Rusiya – Ermənistan kontekstində deyil, regional baxmaq lazımdır. Rusiyanın regiona dair özünün baxış bucağı var. Hazırda Ermənistan iqtisadiyyatı bütövlükdə Rusiyadan asılıdır. Rusiya ilk növbədə sanksiya tətbiq etsə, embarqo qoysa, Ermənistan iqtisadiyyatı tamamilə dağılacaq. Belə olan halda Qərb Ermənistanı xilas edə bilərmi? İlkin olaraq müəyyən dərəcədə yardımlar edə bilər. Amma Ukrayna məsələsində görünür ki, Qərb nə qədər silah yardımı göstərsə də, son günlər narazılıqlar var. Cəbhədə də müəyyən çətinliklər mövcuddur, Ukrayna ordusu irəliləyə bilmir. Ermənistanı isə Rusiyanın əlindən heç bir qüvvə ala bilməyəcək. Hazırda Rusiyanın Ermənistana təsir rıçaqları yetərincədir. Rusiya müəyyən dərəcədə müşahidəçi mövqeyi tutub. Diplomatik kanallarla öz mesajlarını çatdırır və Ermənistan tərəfə bildirir ki, son addımları dost münasibəti kimi qəbul etmirlər. Deməli, bunun bir cavabı olmalıdır. Ermənistanda kütləvi mitinqlər hələlik alınmır. Amma bu hadisələr fonunda elə proseslər cərəyan edə bilər ki, vəziyyət həqiqətən nəzarətdən çıxar və Paşinyan hökuməti üçün mənfi nəticələrə səbəb olar. İstənilən halda Ermənistan hakimiyyəti hazırda intihar yolunu seçib. Əgər Qərb Ermənistanı Azərbaycanla şərti sərhəddə təxribata cəlb edərsə və göndərdiyi silahlar Azərbaycana qarşı tuşlanarsa, bu, Ermənistan üçün çox ağrılı cavabla nəticələnəcək. Çünki Azərbaycan Ordusunun gücünü görüblər. Cənubi Qafqazda yeni bir gərginlik ocağı yaratmaq Qərbin marağındadır. Amma Ermənistan düşünməlidir ki, bunlar erməni dövlətçiliyi üçün nə ilə nəticələnə bilər. Rusiyanın bundan qabaq istər Gürcüstan, istərsə də Ukraynadakı addımlarının qarşısında Qərb heç nə edə bilmədi. Çox güman ki, Ermənistanla münasibətdə də eyni ssenari təkrarlanacaq. Ermənistanı Rusiyanın caynağından qopara biləcək güc yoxdur”.
 
Ardını oxu...
Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan Baş nazir Nikol Paşinyanın Kollektiv Təhlükəsilik Müqaviləsi Təşkilatına üzv ölkələrin dövlət başçılarının noyabrın 23-də Minskdə keçiriləcək sammitinə qatılmaqdan imtina etməsinin səbəblərini açıqlayıb.

Cebhe.info-nun məlumatına görə, A.Qriqoryan Ermənistan İctimai Televiziyasına müsahibəsində ölkəsinin KTMT-də fəaliyyətini dayandırdığını deyib. Ancaq Ermənistan Təhlükəsizlik Şurası katibinin irəli sürdüyü arqumentlər KTMT-dən imtina etmək üçün hər hansı hüquqi və siyasi əsas yaratmır. Armen Qriqoryan iddia edir ki, 2021-ci ilin may ayında Azərbaycan qoşunları Ermənistanın “suveren ərazisinə daxil olan” zaman rəsmi İrəvan KTMT-dən tələb olunan yardımı almadığı üçün Kollektiv Təhlükəsizlik Şurasının iclaslarında iştirakını dayandırıb.

“2020-ci il müharibəsindən sonra KTMT “Dağlıq Qarabağ”ın Ermənistanın suveren hissəsi olmadığını və təşkilatın bu məsələlərlə məşğul ola bilməyəcəyini bəyan etdikdən sonra Ermənistan KTMT iclaslarında iştirakını dayandırıb. 2021-ci ilin mayında Azərbaycan qoşunları Ermənistanın suveren ərazisini işğal edib. Biz KTMT-yə üz tutduq və həmin andan keçən ilin sentyabrına qədər Azərbaycan növbəti dəfə Ermənistana hücum edəndə və biz yenidən yardım üçün təşkilata müraciət etdik, biz onu heç vaxt almadıq.

O vaxtdan bəri KTMT-yə hələ cavab ala bilməyən çoxlu suallarımız olub. KTMT-nin Kollektiv Təhlükəsizlik Şurasının sessiyasında iştirak etməməyimizin səbəbi də budur”- Qriqoryanın iddiası belədir.

Armen Qriqoryanın hər hansı siyasi məntiqə uyğun olmayan açıqlaması belə deməyə əsas verir ki, KTMT 44 günlük müharibədən sonra Qarabağın Ermənistanın suveren ərazisi olduğunu bəyan etməliymiş. Yəni KTMT Ermənistanın Qarabağa olan ərazi iddiasını dəstəkləməməklə müttəfiqlik münasibətlərinə xəyanət edib. Yalnız İkinci Qarabağ müharibəsində deyil, hələ 2016-cı ilin aprel döyüşləri zamanı da KTMT döyüşlərin Azərbaycanın suveren ərazisində getdiyini, bu məsələyə müdaxilənin düzgün olmadığını bəyan edib.

Alyansa üzv olan ölkələr birmənalı şəkildə Azərbaycanın haqlı mövqedə olduğunu bildirib. Hazırda Ermənistan rəsmiləri və bir çox siyasi ekspertlər Rusiyanın rəsmi İrəvanın 44 günlük müharibədə, ondan sonrakı proseslərdə, o cümlədən bu il sentyabrın 19-20-də Azərbaycan ordusunun Qarabağda keçirdiyi antiterror əməliyyatında neytral mövqe sərgiləməsini Prezident Vladimir Putinin Baş nazir Nikol Paşinyana mənfi münasibətinin olması ilə izah edir. Ancaq nəzərə almaq lazımdır ki, 2016-cı ildə Ermənistanda Paşinyan hakimiyyətdə deyildi və prezident postunda Rusiyanın adamı sayılan Serj Sarkisyan idi.

Buna baxmayaraq, Rusiya hərbi əməliyyatların Azərbaycan ərazisində getdiyini əsas gətirərək nə ikitərəfli müqavilələr çərçivəsində, nə də KTMT-nin Ermənistana dəstək verə biləyəcəyini bildirdi. Təşkilata üzv olan Qazaxıstan, Qırğızıstan, Belarus isə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü və suverenliyini açıq şəkildə dəstəkləyib. İkinci Qarabağ müharibəsində isə Azərbaycan öz ərazilərini işğaldan azad edib və Ermənistana müdaxilə etməyib. Ona görə də KTMT-nin Ermənistana hərbi dəstək verməsi üçün heç bir əsas olmayıb.

Əks təqdirdə, KTMT-nin belə bir addım atması işğal prosesinə qoşulması demək olardı. İstər 2016-cı ildə, istərsə də 2020-ci ildə KTMT-yə daxil olan türkdilli dövlətlər və Belarus hərbi qarşıdurmaya getməyəcəyini açıq bəyan edib. Hadisələrin sonrakı inkişafı Rusiyanın Ermənistana görə Azərbaycanla və Türkiyə ilə münasibətlərin pisləşməsində maraqlı olmadığını sübut etdi. Bu baxımdan, Armen Qriqoryanın arqumentləri absurddur. Azərbaycan Ordusunun guya 2021-ci ildə Ermənistana müdaxilə etməsinə dair Qriqoryanın dedikləri fikirlərə gəlincə, bunun arxasında bir neçə hədəfə hesablanmış gizli plan dayanır.

Halbuki, Ermənistan 1992-ci ildə Azərbaycan ərazilərinin işğalına başlamaqla özünün sovet dövründə Azərbaycan SSR-i ilə mövcud olmuş adminstrativ sərhədlərindən imtina edib. Yəni Ermənistanın Azərbaycanla sərhədləri mövcud deyil. Ona görə də Armen Qriqoryan və Nikol Paşinyan vaxtaşırı 2021-ci ildə Azərbaycan Ordusunun guya Ermənistana müdaxilə etdiyinə dair açıqlamalar verməklə 44 günlük müharibədən sonra mövqe tutduğu ərazilərin guya Ermənistana məxsus olduğunu iddia edir.

Məqsəd həmin mövqelərin Ermənistanın legitim dövlət sərhəddi olduğunu qəbul etdirməkdir. Bununla Ermənistan həm Azərbaycana ərazi iddiasını həyata keçirmək, həm də delimitasiya və demarkasiya prosesindən yayınmaq istəyir. Əslində, delimitasiya və demarkasiya işləri həyata keçirilmədiyi üçün Azərbaycan Ordusunun mövqe tutduğu ərazilərin Ermənistana aid olduğunu iddia etmək mümkün deyil. Üstəlik, Ermənistan bu məsələni gündəmə gətirməklə ondan Azərbaycana qarşı beynəlxalq təzyiq aləti kimi istifadə etməyə çalışır. Ancaq Ermənistanın niyyəti bununla bitmir.

Armen Qriqoryan “Ermənistanın suveren ərazisi” adlandırdığı torpaqlardan danışarkən əslində, Azərbaycana məxsus Kişik İşıqlı və Böyük İşıqlı yüksəkliklərini nəzərdə tutur. Nikol Paşinyan da əvvəllər Laçın rayonu ilə sərhəddə, Kiçik İşıqlı yüksəkliyi istiqamətində yerləşən Gorus rayonunun Xəzinavar (ermənilər Xoznavar deyir-red.) kəndinə məxsus ərazilərin guya 2021-ci ilin may ayında Azərbaycan qoşunlarının nəzarətinə keçdiyini bildirib. Hətta Paşinyan bu kəndi Ermənistanın işğal altında saxladığı Azərbaycanın 8 kəndinin qaytarılması üçün ərazi mübadiləsi kimi təklif edib.

Halbuki, bu deyilənlərin heç bir əsası yoxdur. Çünki Xəzinavar kəndi Ermənistan ərazisindədir və hazırda orada ermənilər yaşayır. Sadəcə, Ermənistan bu yalanı ortaya atmaqla 3455 metr hüdürlüyə malik Kiçik İşıqlı yüksəkliyinə və orada yerləşən Qaragöl gölünə ərazi iddiasını ortaya qoyur. Azərbaycan 2021-ci ilin may ayında strateji əhəmiyyətə malik Kişik İşıqlı və 3552 metrlik Böyük İşıqlı yüksəkliklərini işğaldan azad edib, Qaragölə nəzarəti bərpa edib. Həmin yüksəkliklər Ağdam-Əsgəran-Xankəndi yolundan Gorus-Şahbuz yoluna qədər bütün ərazilərə nəzarət etmək imkanı verir. Ona görə də Ermənistanın bu yüksəklikləri öz ərazisi kimi təqdim etməyə çalışır.

Eyni zamanda, Ermənistan KTMT-dən uzaqlaşmasını Azərbaycan qoşunlarının guya ərazilərinə müdaxilə etməsi kimi qondarma arqumentlə əsaslandırmaqla Qərbə inteqrasiya kursundan yayındırmağa çalışır. Son vaxtlar Fransa ilə hərbi əməkdaşlığı dərinləşdirən və Avropa İttifaqının müşahidə missiyasını xüsusi statusla genişləndirməyə çalışan Ermənistan Rusiya ilə təhlükəsizlik sahəsində müttəfiqliyə xitam vermək siyasəti yürüdür. Yəni Ermənistan Rusiyadan uzaqlaşmaq və Avropa İttifaqını özünün təhlükəsizliyinin təminatçısına çevirmək istəyir. Bu məqsədlə Ermənistanın KTMT-dən çıxmağa hazırlaşdığı bildirilir.

Armen Qriqoryanın açıqlaması da göstərir ki, Ermənistan artıq KTMT-dəki fəaliyyətini dayandırmağa qərar verib. Növbəti mərhələdə isə KTMT-dən çıxmaq barədə Baş nazir Paşinyan parlamentə təklif göndərə bilər. 2021-ci ildə KTMT-nin guya Ermənistanı Azərbaycan qoşunlarından müdafiə etmədiyinə dair Qriqoryanın dedikləri isə məsuliyyəti Rusiyanın üzərinə atmaq və Kremlin mümkün zərbələrini hədəfdən uzaqlaşdırmaq niyyəti güdür.

Müəllif: Müşfiq Abdulla - Mənbə: Cebhe.info
Ardını oxu...
Avropa İttifaqının nümayəndəsi Cozef Borelin son açıqlaması Qərbin “Azərbaycanın Ermənistana hücum edəcəyi” ittihamını informasiya müstəvisindən rəsmi səviyyəyə yüksəltməsi deməkdir. Borel bildirir ki, Azərbaycana “Ermənistanın ərazi bütövlüyü pozulmasının ağır nəticələrinin olacağı” haqda xəbərdarlıq ediblər.
Qəribə situasiya yaranıb: rəsmi Bakı hansısa hücum hazırlığının olmadığını deyir, hətta “hücum ittihamlarının” istinad nöqtəsi olan Zəngəzur dəhlizinə marağın itdiyini bəyan edib, Qarabağda antiterror tədbirlərindən sonra hərbi müstəvidə də hansısa hərəkətlilik yoxdur, əksinə Azərbaycan sülh gündəliyini önə çıxarıb, buna rəğmən, ittihamlar dayanmır, əksinə daha da artır və Bakının bütün açıqlamaları, təkzibləri gözardı edilir;
Bütün bunlar Cənubi Qafqazda müəyyən ssenarilərin tətbiqinə hazırlığın tərkib hissəsidir və hədəf məlumdur.
Cari hədəf: Cənubi Qafqazda Ermənistan üzərindən möhkəmlənmək;
Ortamüddətli hədəf: Rusiyanı Ermənistandan çıxarmaq, bölgədə mövqelərini zəiflətmək;
Uzaqmüddətli hədəf: dəhlizlər uğrunda mübarizədə Orta dəhlizin önünü kəsmək üçün yeni münaqişə ocağı yaratmaq, bu marşrutda təsir imkanları qazanmaq;
Cari hədəf istiqamətində intensiv addımlar atılır:
- Fransa Ermənistanın silahlandırılmasını və ordusunun yenidən dizayn edilməsini üzərinə götürüb;
- Avropa İttifaqının müşahidə missiyasının sayı artırılır;
- Aİ üzvü olmayan Kanadanın müşahidə missiyasına qoşulması NATO-nun bu missiya adı altında Ermənistana daxil olması kimi də qəbul edilə bilər;
- Ermənistana hərbi yardım təkcə Fransa ilə məhdudlaşmır, Aİ Sülh Fondu çərçivəsində prosesə qoşulur;
Ortamüddətli hədəf – Rusiyanın Ermənistandan çıxarılması - cari hədəfə paralel şəkildə həyata keçirilə bilər, çünki Qərb İrəvan üzərindən bölgədə möhkəmlənərkən, Moskvanın əks-həmlələrinin də qarşısını almalıdır.
Daha öncə də yazmışdıq: bu hədəfə nail olmaq – Rusiyanın Ermənistandakı təhlükəsizlik rolunu sıradan çıxarmaq və onun yerini tutmaq üçün əsas-bəhanə lazımdır. Bu hədəfə aparan yolda Azərbaycanın vasitə olaraq seçildiyi görünür. Və hazırlanan ssenaridə sərhəd təxribatının törədiləcəyi istisna deyil. Ermənistan Azərbaycana hücum edir və yaranan eskalasiya fonunda Rusiyanın, eləcə də KTMT-nin “müdafiə öhdəliklərini” yerinə yetirmədiyini əsas gətirərək, “təhlükəsizlik müttəfiqini” dəyişdirməyi, təşkilatdan çıxmağı aktuallaşdırır;
Bakının bütün təkziblərinin, rəsmi açıqlamalarının gözardı edilərək, irəli sürlən “Azərbaycan Ermənistana hücum edəcək” ittihamı ictimai rəydə “alibin” yaradılmasına hesablanıb. Və Borelin timsalında ittihamın rəsmiləşdirilməsi prosesdə təxribat mərhələsinə keçildiyi, yaxud yaxın dövrdə keçiləcəyi ehtimalını ön plana çıxarır.
Bu kontekstdə əsas diqqətçəkən məqam Nikol Paşinyanın KTMT-nin noyabrın 23-də Minskdə keçiriləcək sammitində iştirakdan imtina etməsidir. Nikol anlayır ki, bu, Rusiyanın təzyiqinin artmasına səbəb olacaq və sammit gününə qədər, eləcə də ondan sonra Moskva-İrəvan xəttində kəskinləşməni gücləndirəcək. Azərbaycanla sərhəddə eskalasiyanın yaradılması ssenarisi də həm Moskvanı qabaqlamaq, həm də İrəvanın təşkilatdan çıxmasını aktuallaşdırmaq məqsədilə məhz KTMT-nin sammiti ərəfəsində tətbiq edilə bilər.
Mümkün təxribat ssenarisində proseslərin nəzarətdən çıxması və genişmiqyaslı hal alması gözləntisi də var. Əslində Orta dəhliz üzərində qanlı toqquşma planlarında hədəflərdən birinin bu olduğu da istisna edilməməlidir.
Asif Nerimanli
Teref. Xocanın Blogu
 
 
 

XIX əsrdə İngiltərənin baş naziri olmuş Henri Palmerstonun (1859-1865) “İngiltərənin daimi dostu və düşməni yoxdur, daimi mənafeyi var”, - fikri hələ də dillərdə dolaşır.

Düzdür, bir çoxları bu qanadlı ifadəni Böyük Britaniyanın digər baş naziri Uinston Çörçillin (1940-1945, 1951-1955) adına çıxırlar.

Niyə bu ifadə bu qədər populyardır?

Çünki sadə bir həqiqəti mükəmməl şəkildə - yəni hər kəsin anlaya biləcəyi bir formada ortaya qoyur. Bu fikir bütün dövlətlər üçün keçərlidir.

Hazırda Fələstində yaşayan fəlakət dünyanın gündəmindədir. Azərbaycanda da bu, əsas müzakirə mövzusu olaraq qalır. Sirr deyil ki, Türkiyə və Azərbaycanda HƏMAS-İsrail müharibəsinə münasibətdə xeyli fərqlər var. Türkiyə ilə Azərbaycanın münasibətləri sayın Tayyib Ərdoğanın dediyi kimi “eşi, bərabəri” olmayan münasibətlərdir. Əksər məsələlərdə Türkiyə ilə Azərbaycanın münasibətləri az qala yüzdə yüz üst-üstə düşür. Ancaq bəzən fərqlər də olur. Bax, HƏMAS-İsrail müharibəsi “bəzən fərqlər olur”ların başında gəlir.

Maraqlıdır ki, İrana dəstək verənlər belə, bu fərqdən yararlanmağa çalışırlar. Məsələn, deyirlər ki, İsrail Azərbaycan ilə necə müttəfiq ola bilər ki, Azərbaycanın qardaş dediyi Türkiyəyə qarşı PKK-ya dəstək verir.

İsrail PKK-ya dəstək verirmi?

Bu suala Türkiyə və İsrail mediasına istinadən cavab verməyə çalışacağıq.

Daha hansı ölkələr və hansı məqsədlə PKK-dan yanadır? Bu məsələyə də ötəri toxunacağıq.

Ondan başlayım ki, Türkiyə və İsrail Qərbi Asiyada yerləşən iki nüfuzlu ölkədir. Fələstin və kürd məsələlərindəki fikir ayrılıqları, Şərqi Aralıq dənizindəki ziddiyyətli mövqelər iki ölkə arasında bir neçə dəfə yüksək səviyyəli böhrana səbəb olub. Hətta bu ölkələr arasında diplomatik münasibətlər ən aşağı həddə qədər enib. 2010-cu ilin mayında yaşanan “Mavi Marmara” olayından sonra Türkiyə-İsrail münasibətləri dalana dirəndi. Sonda Azərbaycanın təkidli səyləri nəticəsində aradakı buzlar əriyib getdi. Heç şübhəsiz ki, müəyyən zaman kəsiyindən sonra Türkiyə-İsrail münasibətləri yenidən canlanacaq. Niyə bunu əminliklə deyirik? Çünki dövlət maraqları bunu tələb edəndə tərəflər hərəkətə keçmək zorunda qalacaqlar...

Hələlik isə Türkiyə-İsrail münasibətlərindəki gərginlik Qərbdə anti-Türkiyə mövqeyində olan mərkəzlərin güclənməsinə təkan verib. Məsələn, Maykl Rubin “19fortyfive.com” saytında “Israel Should Openly Support The PKK” (İsrail açıq şəkildə PKK-ya dəstək verməlidir) adlı məqalə ilə çıxış edib. Türkiyə və Azərbaycana qarşı düşmən mövqeyində olan, ermənilərə xüsusi simpatiyası ilə tanınan müəllif buyurur ki, kürdlərin zenit raketləri və dronlara qarşı texnologiyaya ehtiyacı var. İsrail bu ehtiyacı təmin etməlidir. Alternativ kimi ortada olan odur ki, HƏMAS-ı himayə edən, islamçı və getdikcə anti-semit olan Türkiyənin yəhudilərə, israillilərə, amerikalılara və daha geniş şəkildə Qərbə qarşı terrorizmi dəstəkləməkdə daha güclü, cəsarətli və daha da fəallaşmasına imkan vermək olmaz. Maraqlıdır ki, sözügedən məqalə Qərbin bir çox media orqanları tərəfindən dönə-dönə yayımlanıb...

Qərbdə kürd məsələsi dedikdə daha çox PKK-ya münasibət nəzərdə tutulur. Xatırladım ki, PKK Türkiyə, Avropa İttifaqı və ABŞ tərəfindən terrorçu təşkilat kimi tanınır. Ancaq bu, Qərbin PKK-ya dəstək verməsinə qətiyyən mane olmur...

Türkiyə və İsrail bir-birindən nə istəyir?

Bu suala İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahunun cavabı 2017-ci ilin sentyabrında İsrail mediası tərəfindən yenidən gündəmə gətirilmişdi: “İsrail Türkiyədə həyata keçirilmiş bütün terror aktlarını pisləyir və Türkiyədən də İsraildə baş verən bütün terror aktlarını pisləyəcəyini gözləyir”.

Netanyahu İstanbulda baş verən ölümcül partlayışdan sonra belə demişdi: “Terrorla mübarizə qarşılıqlı olmalıdır. Terrorun qınanması və pislənməsi də həmçinin qarşılıqlı olmalıdır. İsrail dövlətinin Türkiyə də daxil olmaqla, təmasda olduğu bütün ölkələrdən gözlədiyi budur”.

O da maraqlıdır ki, ilk öncə İsrail kürdlərdən İraqa qarşı istifadə edib. Belə ki, Molla Mustafa Bərzani öz tərəfdarları ilə İraq rejiminə qarşı üsyana qalxdı. Bu, İsrailə İraqa qarşı hibrid müharibə aparmaq imkanı verdi. İsrail Bərzani klanına maddi-texniki dəstək, hərbi təlim və yeni perspektivlər təklif etdi. Kürdüstan Demokrat Partiyasında kəşfiyyat təşkilatının əsasları daha sonra “Mossad” tərəfindən qoyuldu. 1967 və 1973-cü illərdə Ərəb-İsrail müharibələri zamanı ərəblərə verdiyi dəstəyə görə İsrail İraqı Bərzaninin partizan hücumları ilə “mükafat”landırdı. İsrail kəşfiyyatının Şimali İraqa daxil olmasına İran şahı da dəstək verdi. Elə indi də İraq Kürdüstanı ilə İsrailin münasibəti yüksək səviyyədədir. Son illərdə İsrail kürdlərdən dəyəri 1 milyard dollardan artıq olan neft alıb...

Tarixən İsraillə PKK arasında yaxşı münasibətlər olmayıb. 1971-ci ildə İstanbuldakı İsrail konsulu marksist təşkilatlar tərəfindən oğurlanaraq öldürülüb. Bu, İsrailin Fələstinlə bağlı Türkiyədəki solçu təşkilatlara diqqət yetirməsinə səbəb oldu.

Türkiyənin “hurriyetdailynews.com” saytı 2011-ci ilin noyabrında “On Israeli-PKK relations” (İsrail-PKK münasibətləri haqqında) adlı məqaləsində belə yazır. Dr. Nihat Ali Özcan bildirir ki, İsrailin solçu axtarışı diqqəti Abdulla Öcalan və PKK-ya yönəltdi. Məlum oldu ki, Öcalan 1979-cu ildə Türkiyədən Suriyaya qaçıb. Daha sonra Suriya kəşfiyyatı və Marksist Cibril və Havatme və Fələstinin Azadlıq Xalq Cəbhəsinin köməyi ilə Livanda məskunlaşıb. Bu üç qurum İsrail üçün problem mənbəyi oldu və Abdullah Öcalanın yaraqlılarına partizan təlimi verməyə başladı...

Deməli, Fələstin və kürdlər əl-ələ veriblər. Biri Türkiyəyə, digəri İsrailə qarşı vuruşur. Türkiyə kürdlərə dəstək verdiyinə görə İsraili ittiham edir, İsrail də Fələstinə dəstək verdiyinə görə Türkiyədən şikayətçidir. O da maraqlıdır ki, PKK İsrailə qarşı da vuruşub. Belə ki, 1982-ci ildə İsrail Livana hücum etdi. O vaxt beynəlxalq marksist təşkilat kimi tanınan PKK İsrailə qarşı silahlı mübarizəyə başladı. Döyüşlərdə 11 nəfər itirdi, xeyli PKK-lı yəhudilər tərəfindən həbs olundu. O vaxt PKK-nın arxiv sənədləri İsrailin əlinə keçdi. Yəhudilər həmin məlumatları Türkiyə ilə bölüşdülər...

Dr. Nihat Ali Özcan qeyd edir ki, SSRİ dağıldıqdan sonra Türkiyə ilə rəqabətdə olan Rusiya, İran və Suriya PKK-ya dəstəyini daha da gücləndirdi. 1992-ci ilin sentyabrında İsrail PKK-ya dəstək verən İran və Suriyaya qarşı Türkiyənin yanında yer aldı. 1993-cü ilin mayında PKK fəaliyyətini daha da gücləndirdi...

Diqqət edin, 90-cı illərdə Rusiya, İran və Suriya PKK-ya dəstək verib. Suriya və İran indi də PKK-nın yanındadır. Rusiya isə PKK-dan ciddi şəkildə uzaqlaşıb. Sabah Rusiya-Türkiyə münasibətlərində gərginlik yaransa, PKK həmən rəsmi Moskvanın yadına düşəcək. İndi isə Türkiyə Rusiya üçün vazkeçilməz müttəfiqdir...

Dr. Nihat Ali Özcan qeyd edir ki, Türkiyənin daha müasir silahlara, texnikaya, kəşfiyyata və əməliyyat texnikasına ehtiyacı var idi. Bu ehtiyac Türkiyə-İsrail əlaqələrinin inkişafına təkan verdi. İsrail Fələstində “intifada” qarşı əldə etdiyi təcrübəni Türkiyə ilə bölüşdü və bu, Türkiyənin PKK-ya əhəmiyyətli “itkilər” verməsinə kömək etdi. Ümumilikdə PKK təhlükəsi Türkiyə-İsrail münasibətlərində əsas rol oynayıb. Bu gün biz bilirik ki, İsrail PKK-nın həbsdə olan lideri Öcalanın tutulmasında mühüm yer tutub. Öcalanın ələ keçirilməsindən sonra PKK-nın İsrailin Berlin konsulluğuna hücum cəhdi, 4 PKK üzvünün İsrail mühafizəçiləri tərəfindən öldürülməsi təsadüfi deyildi...

Maykl Rubin də “19fortyfive.com” saytında gedən “Israel Should Openly Support The PKK” adlı məqaləsində 1999-cu ildə İsrailin “Mossad” təşkilatının Türkiyəyə PKK-nın qurucusu Abdullah Öcalanı tutmağa kömək etdiyini bildirir.

Öcalanın həbsindən sonra PKK əvvəlki nüfuzunu itirə-tirə getdi. Bu amil də Türkiyənin İsraildən asılılığını zəiflətdi. PKK ilə hərbi mübarizə artıq gündəmin əsas mövzusu olmadığı üçün Türkiyə-İsrail “strateji ittifaqı” öz önəmini ciddi şəkildə itirdi...

Bu məqama da xüsusi diqqət yetirməkdə fayda var. Belə ki, İsrailin əsas müttəfiqi olan ABŞ və Avropa İttifaqı (bütövlükdə Qərb) PKK məsələsində Türkiyənin maraqlarını nəinki nəzər almır, hətta bu maraqlara qarşı açıq şəkildə hörmətsizlik nümayiş etdirirlər. Məsələn, 2019-cu ildə Türkiyənin “Anadolu Agency” media mərkəzi Amerikanın nüfuzlu nəşrlərindən olan “Newsweek”də gedən məqalədə ABŞ Təhlükəsizlik Şurasının üzvünün səsləndirdiyi fikrə diqqət çəkib. Amerika rəsmisi deyib ki, "ABŞ Yaxın Şərqdən çəkilir. Yaxşı olar ki, Amerika Türkiyə sərhədləri yaxınlığında ikinci İsrail dövləti yaratsın. Düzünü desəm, ABŞ-ın Türkiyə, Suriya və İraqda yaşayan kürd xalqına dəstək verməsi daha yaxşıdır... Bu, bölgədə ikinci İsrail dövlətinin yaranması kimi bir şey olardı”.

Zatən, Amerikanın kürdlərlə bağlı apardığı bu siyasət bütün çılpaqlığı ilə indi də ortadadır.

Bəs, kürd məsələsinə İsrailin münasibəti necədir?

“The Times of Israel” qəzetində 2017-ci ildə çıxış edən baş nazir Benyamin Netanyahu bu suala belə cavab verir: “İsrail PKK-ya qarşıdır və HƏMAS terror qruplaşmasına dəstək verən Türkiyədən fərqli olaraq, PKK-nı terror təşkilatı hesab edir. Ancaq İsrail hər cür terrora qarşı olsa da, kürd xalqının öz dövlətini qurmaq üçün qanuni vasitələrlə apardığı mübarizəni dəstəkləyir”.

Heç şübhəsiz ki, Türkiyə-İsrail münasibətlərində yaranmış soyuqluq yəhudi dövlətinin PKK-ya yenidən qucaq açmasına gətirib çıxaracaq. Heç PKK da bu fürsəti əldən verməz.

Türkiyə HƏMAS-a dəstək verməsə, İsrail PKK-ya dəstək verərmi? Verməz. Bunu bilə-bilə nədən Türkiyə HƏMAS-a dəstək verir? Birincisi, PKK Türkiyə üçün artıq ciddi təhlükə mənbəyi deyil. İkincisi və ən önəmlisi odur ki, Türkiyənin İslam Dünyasında böyük maraqları var. Bu maraqların təmin olunması üçün Türkiyənin HƏMAS-a dəstək verməsi gərəkir...

Elbəyi Həsənli
 
Ardını oxu...
“Azərbaycan Ermənistana qarşı diplomatik müharibədə qalib gəlməsi üçün bütün münasib imkanlardan istifadə etməlidir”.

Bu sözləri politoloq Rəşad Bayramov Cebhe.info-ya açıqlamasında deyib. O, söhbət zamanı o, bildirib ki, Ermənistanın və onun havadarlarının Azərbaycana qarşı diplomatiya müharibəsi uzunmüddət davam eləyir.

“Diplomatiya müharibəsinin ən böyük təsirini 44 günlük Vətən müharibəsində gördük. Açıq demək lazımdır ki, İkinci Qarabağ müharibəsində çox ciddi diplomatik-siyasi müqavimətlə üzləşmişdik. Ancaq ölkəmiz bu müqaviməti müvəffəqiyyətlə dəf etməyi bacardı. Ölkəmizin diplomatik müstəvidə tam qələbəsini məhz dövlət rəhbərimiz İlham Əliyev təmin edib. Prezidentimizin 44 gün ərzində müsahibələri və səsləndirdiyi fikirləri daha geniş şəkildə müzakirə predmentinə çevrildi.

Müharibənin gedişatı zamanı İlham Əliyevin səyləri nəticəsində bir çox ölkələr neytral mövqedən çıxış etdilər. Amma sonrakı dövrdə, xüsusilə indiki zamanda Azərbaycan üzərində beynəlxalq səviyyədə təziqlər artıb. Beynəlxalq qurumlar -Avropa İttifaqı və AŞPA, eyni zamandaABŞ, Kanada, Fransa və digər Qərb ölkələri, eləcə də Hindistan intensiv şəkildə anti-Azərbaycan kampaniyası aparır. Çox təəssüf ki, bu müstəvidə hələlik Azərbaycan o qədər uğurlar əldə etmir.

Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, həmin qurumlar və ölkələrin anti-Azərbaycan siyasəti Ermənistanı müdafiə etmək baxımından deyil, məhz öz geosiyasi maraqlarını təmin etmək baxımından nümayiş etdirir. Bu gün həmin ölkələrin Cənubi Qafqazda öz geosiyasi maraqlarını təmin etmək üçün Ermənistandan sərfəli vasitə kimi istifadə edirlər. Yəni ABŞ, Fransa və Kanada kimi ölkələr Ermənistan üzərindən Azərbaycana təziq edirlər”.

Politoloq vurğulayıb ki, bütün bu təzyiqlərin qarşısının alınması, ən əsası da diplomatik müharibədə növbəti qələbə qazanmaq üçün bütün imkanlardan istifadə edilməlidir:

“Təkcə dövlətin imkanları yetərli deyil, rəhbərlik bunun üçün ümumi səfərbərlik elan etməlidir. Bildiyimiz kimi, Azərbaycanda bəzi media qurumlarının xarici ölkələrdəki media qurumları ilə təmasları var. Media qurumlarının, habelə diaspor təşkilatları, qeyri-hökumət təşkilatları və siyasi partiyaların imkanlarından istifadə edilməlidir. Azərbaycanla bağlı həqiqətlərin beynəlxalq səviyyədə təbliğinə kifayət qədər vəsait yatırılmalıdır”.
 
Ardını oxu...
Cəlilabadın 15 mindən çox əhalisi olan Göytəpə şəhərində üç məktəb fəaliyyət göstərir. Amma hər üç məktəbin binasının qəzalı vəziyyətdə olduğu deyilir.

Bu barədə Meydan TV-yə Göytəpə sakinləri məlumat veriblər. Sakinlər deyirlər ki, 1 və 3 saylı məktəblər 2 saylı məktəbə nisbətən yaxşı hesab oluna bilər. Baxmayaraq ki, həmin məktəblər də qəzaldır, hər an təhlükə baş verər. İki saylı məktəb isə ümumiyyətlə, üç-dörd ballıq zəlzələyə davamlı deyil. Onların sözlərinə görə, savad dalınca məktəbə gedən uşaqlar xəstəlik tapırlar.

Sakinlərdən biri – Zaur Xəlilov bildirib ki, həmin məktəbi illər əvvəl bitirib. Hazırda övladı 2 saylı məktədə təhsil alır. Son on-on beş ildə heç nə dəyişməyib, əksinə bina getdicə daha da bərbad hala düşüb. Məktəbin tavanı, döşəməsi çöküb, divarları nəmişlikdən qaralıb. Yağış yağarkən su siniflərə dolur. Qışda uşaqları məktəbə göndərə bilmirlər.

“Məktəbdə istilik sistemi yoxdur, odun sobası ilə qızdırmağa çalışırlar. Qapısı, pəncərəsi örtülməyən, yamaq-yamaq olmuş məktəbi odun sobası qızdıra bilmir. Sinif otaqlarında taxta döşəmə çürüyüb, uşağın ayağı çalaya düşür. Binanın təmiri mümkün deyil, söküb, yerində yenisini tikmək lazımdır”, – Xəlilov bildirib.

Məktəbdə 600-dən çox şagird təhsil alır. Bu təhsil ocağının binası 50 ildən çoxdur əsaslı təmir edilmir. Sonuncu dəfə bir-iki il əvvəl valideynlərə yeni məktəb binası tikiləcəyinə söz verilib.
1 və 3 saylı məktəblərin də təmirə ehtiyacı var. Pəncərələr sellofan torbalarla qapadılıb, divarlarda iri çatlar yaranıb. Sakinlər deyirlər ki, rayon mərkəzindən sonra ikinci ən böyük şəhər hesab edilən Göytəpədə gənclərin vaxt keçirmələri üçün mədəniyyət evi, idman meydançası yoxdur.

“Heç olmasa məktəblərə diqqət ayırsınlar. Elə bil Göytəpə unudulub, heç kimin yadına düşmür. Uşağı məktəbə göndəririk, ya xəstələnir, ya da başına hansısa fəlakət gələcəyindən narahat ola-ola yaşayırıq. Belə anti-sanitariya şəraitində hansı təhsildən söhbət gedə bilər?” – Xəlilov qeyd edib.

Göytəpə Şəhər Bələdiyyəsinin sədri İlqar Həsənov Meydan TV-yə bildirib ki, 2 saylı məktəb əvvəllər kilsənin at tövləsi olan binada yerləşir. Binada 40 ildən çoxdur dərs keçirilir.

“Ora məktəb deyə bilmərəm, at tövləsi kimi də yararlı deyil. Məktəblərin təmirə ehtiyacı olması ilə bağlı rayon rəhbərliyi səviyyəsində aidiyyatı qurumlara müraciət olunub. Amma hələ ki, məktəb tikintisinə başlanılmayıb. Göytəpədə qaz, işıq var, amma məktəblər qəzalı vəziyyətdə olduğundan qazla deyil, odun sobası ilə qızdırılır. Hər üç məktəbin təmirə ehtiyacı var”, – bələdiyyə sədri deyib.

Məktəbdən isə bildiriblər ki, binanın vəziyyətindən Elm və Təhsil Nazirliyi xəbərdardır. Onlara tezliklə yeni binanın tikintisinə başlanılacağını deyiblər.

Elm və Təhsil Nazirliyindən münasibət öyrənmək mümkün olmayıb.

“Belə anti-sanitariya şəraitində hansı təhsildən söhbət gedə bilər?”
Ardını oxu...
Mənbə: Meydan TV
Teref: Xocanın Blogu
Səhifəmiz bütün maraqlı tərəflərin rəyləri üçün açıqdır...
 
 
 
Ardını oxu...
"Məlum olduğu kimi, Vergi Məcəlləsinin 102 və 106-cı maddələrinə təklif olunan dəyişikliyə əsasən, gələn ildən kiçik sahibkarların gəlir vergisinə 75 faiz güzəşt qismən ləğv edilir. Bu güzəşt yalnız o sahibkarlara şamil olunacaq ki, onların azı 3 əməkdaşı olsun və sosial sığorta borcu olmasın. Maraqlıdır, hökumət niyə bu addımı atır? Məqsəd vergi daxilolmalarını artırmaqdır? Axı bu güzəştin ləğvi büdcə gəlirlərinin ciddi artımına səbəb olmayacaq, maksimum 40-50 milyon manat əlavə vəsait daxil ola bilər".
Bu fikirləri Bakupost.az -a iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli deyib.
Onun sözlərinə görə, bütün dünyada hökumətlər kiçik sahibkarlara dəstək olmağa çalışır:
"Bir çox ölkələrin sabitlik formulu odur ki, orada büdcə gəlirlərinin 60-70 faizini kiçik və orta sahibkarlar təmin edir. Məhz bu zaman sabit inkişaf yolu yaranır”.
N.Cəfərli qeyd edib ki, Azərbacyanda sözügedən dəyişikliklə guya kiçik sahiblkarları 3 iş yeri açmağa “təşviq” edirlər:
"Məqsəd də aydındır, sonra Prezidentə məruzə etmək istəyirlər ki, aparılan siyasət nəticəsində yeni iş yerləri açılıb. Ancaq kiçik sahibkar baxacaq ki, dövriyyəsi 200 mini keçən kimi ƏDV ödəyicisinə çevrilir, gəlir 200 mindən aşağı olanda bunun 4-6 min manatını vergi verməlidir. O, oturub hesablayacaq ki. əgər 3 nəfər qohumunu formal, minimum əmək haqqı ilə rəsmiləşdirsə, onların Sosial Müdafiə Fonduna ödənişləri il boyu 2-3 min arası olacaqsa, edəcək, yox, əgər bu baş ağrısıdırsa, etməyəcək. Qeyri-rəsmi fəaliyyətə üstünlük verəcək. Məcəlləyə edilən dəyişiklik ölkədə kölgə iqtisadiyyatını genişləndirəcək".
 
 
 
Ardını oxu...
HƏMAS-İsrail müharibəsinin davam etdiyi bir zamanda Ankaranın Təl-Əvivə təzyiqləri artır. Xüsusilə Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan İsrail Baş naziri Benyamin Netanyahunu son günlər sərt tənqid edir. Netanyahu isə deyib ki, girovlar azad edilməyincə atəşkəs olmayacaq.

ABŞ hakimiyyəti İsrail və Qətər arasında HƏMAS-ın girovlarının azad edilməsinə dair danışıqlarda iştirakını təsdiqləyir. Bu barədə ABŞ prezidentinin milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri Ceyk Sallivan CBS News telekanalının efirində bildirib.

Maraqlıdır, müharibənin indən sonrakı gedişi, ssenarisi necə olacaq? Bu da Ukrayna müharibəsi kimi uzanacaqmı?

Globalinfo.az-a danışan politoloq Əlimusa İbrahimov deyib ki, İsraillə HƏMAS arasındakı müharibə davam edir və yeni-yeni müharibə qurbanları haqqında məlumatlar kütləvi informasiya vasitələrinin manşetlərinə çıxarılır:

“İsrailə ərəb və müsəlman ölkələri tərəfindən təzyiqlər getdikcə artır. Amma bu təzyiqlərin real nəticələri hələ özünü göstərmir. Yəni İsrail hücumun dayandırılması istiqamətində heç bir addım atmır. Belə məlum olur ki, İsrail ona edilən təzyiqlər müqabilində hələ də uzun müddət davam gətirmək iqtidarındadır, ya da arxasında dayanan qüvvələrə ümidi çox böyükdür.

Hazırda diqqət Səudiyyə Ərəbistanının ev sahibliyi ilə keçirilmiş Ərəb Dövlətləri Liqası (LAS) və İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) zirvə görüşünə yönəlib. Bu fövqəladə sammitdən böyük nəticələr gözlənilirdi. Orada Qəzza zolağında cərəyan edən hadisələrlə bağlı müsəlman ölkələrinin vahid mövqeyi təqdim olunmalı idi. Bu, gözlənilən kimi oldu: İsraillə bir sıra dövlətlər, ilk növbədə Fars körfəzi arasında davam edən yaxınlaşma prosesinə baxmayaraq, İslam dünyası Fələstini dəstəklədiyini bir daha təsdiq etdi. Baxmayaraq ki, yekun qətnamənin HƏMAS-a dəstək üçün birləşdirilmiş hərəkətlərə çağıran ən sərt versiyaları rədd edildi. Ancaq eyni zamanda, sənədin gözləniləndən daha çox anti-İsrail olduğu ortaya çıxdı.

Yəqin ki, Qəzza zolağında gedən döyüşlərdə nisbi sakitlik məhz Səudiyyə Ərəbistanında keçirilən sammitlərlə əlaqəli idi. Silahlı toqquşmalar davam edir, lakin qarşılıqlı atəşin intensivliyi bir qədər azalıb. Döyüşlər arasındakı qısa fasilələr zamanı Qəzzaya humanitar yardım daşıyan daha çox yük maşınlarının keçməsinə şərait yaradılıb. Bundan əlavə, Rusiya vətəndaşlarının çoxdan gözlənilən anklavdan təxliyəsi başladı. Rusiya Fövqəladə Hallar Nazirliyinin mətbuat xidməti bazar günü bildirib ki, 60-dan çox Rusiya vətəndaşı Rəfah keçid məntəqəsi vasitəsilə Misirə gedib”.

Politoloqun sözlərinə görə, Qəzza zolağında onların bir neçə yüz nəfəri var:

“Həftəsonu Səudiyyə Ərəbistanının Əl-Hədas telekanalı da öz mənbələrinə istinadən xəbər verib ki, israillilərlə HƏMAS arasında mübadilə haqqında razılıq əldə olunub. İddialara görə, HƏMAS tərəfindən oktyabrın 7-8-də girov götürülən 100 nəfər bütün fələstinli qadınların və azyaşlıların İsrail həbsxanalarından azad edilməsi müqabilində azad ediləcək. Bu məlumatın rəsmi təsdiqi hələ ki yoxdur. Lakin söhbətlərin getməsi belə müsbət əlamətdir.
Sammitin gedişində diqqət üç qonağa – Suriya prezidenti Bəşər Əsəd, İran Prezidenti İbrahim Rəisi və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğana yönəlmişdi. Suriya və İran hakimiyyəti son vaxtlar Səudiyyə Ərəbistanı ilə münasibətləri yaxşılaşdırıb. Rəisi üçün bu ölkəyə bu səfər onun seçilməsindən və 2023-cü ilin martında krallıqla diplomatik münasibətlərin qurulmasından sonra ilk səfər idi. O, vəliəhd şahzadə Məhəmməd bin Salmanla danışıqlar aparıb. Danışıqlar nəticəsində Səudiyyə Ərəbistanının faktiki rəhbəri İranla əlaqələri daha da gücləndirmək niyyətində olduğunu vurğulayıb.

Ərdoğan ikili sammitdə İsrailin ən sərt tənqidçisi kimi çıxış etdi. Çıxışlarında yəhudi dövlətinin pislənməsi və şəxsən İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahuya qarşı hücumlarla yanaşı, iki məqam diqqəti çəkdi: o, Türkiyənin HƏMAS-ı terror təşkilatı hesab etmədiyini təsdiqləyib və Qəzza zolağında yeni konfrans keçirmək ideyasını irəli sürüb. Ərdoğan bildirib ki, İsrail də daxil olmaqla bütün region dövlətləri orada iştirak edə bilər.

Qəbul edilmiş yekun qətnamə müsəlman dünyasının ümumi mövqeyinin ifadəsi idi. O, Rəisinin İsrailin Qəzza zolağındakı əməliyyatını dayandırmayacağı təqdirdə Fələstini silahlandırmaq təklifini dəstəkləmədi. Ərəb Liqasının Əlcəzairin təklif etdiyi sərt qətnamə layihəsi də keçməyib. Orada İsrail ordusunu silahla təmin etmək üçün ABŞ bazalarından və onların Qərb müttəfiqlərindən istifadənin qarşısının alınması, İsraillə diplomatik əlaqələrdən tutmuş hərbi-texniki əlaqələrə qədər istənilən əlaqənin dondurulması, habelə İsrailin mülki aviasiyasının ərəb ölkələrinin səması və Azərbaycanda uçuşlarına qadağa qoyulması ilə bağlı müddəalar var idi. Qətnamə layihəsinə Əlcəzairlə yanaşı, Suriya, Tunis, Fələstin, İraq, Livan, Oman, Liviya, Küveyt, Qətər və Yəmən də dəstək verib. Lakin Səudiyyə Ərəbistanı da daxil olmaqla dörd ölkə buna qarşı çıxdı. Ərəb Liqasının qətnaməsi ilə bağlı qərarın konsensusla qəbul edilməli olduğunu nəzərə alsaq, Əlcəzair layihəsi keçmədi. İkili sammitdə bir sıra dövlətlər tərəfindən irəli sürülən İsrailə və ola bilsin ki, onun müttəfiq ölkələrinə neft tədarükünə embarqo qoyulması ideyası da dəstəklənməyib”.

Ekspert bildirib ki, bütün bunlarla yanaşı ikili sammitin sonunda qəbul edilən qətnamənin daha çox anti-İsrail olduğu ortaya çıxdı:
“Bəhreyn və BƏƏ-nin müharibənin əvvəlində verdiyi və həm İsrailin, həm də HƏMAS-ın hərəkətlərini pisləyən bəyanatlar orada öz əksini tapmadı. Amma qətnamədə israillilərə silah ixracının dayandırılması çağırışı, ikili standartlar siyasətinin pislənməsi və bir sıra müraciətlər yer aldı. BMT Təhlükəsizlik Şurasından müharibəni dayandırmaq, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsindən (ICC) İsrailin hərbi cinayətlərini (lakin HƏMAS-ın deyil!) araşdırmaq, Kimyəvi Silahların Qadağan edilməsi Təşkilatından isə İsrail hərbçilərinin işlərini araşdırmaq tələb olunub. Ərəb Liqası və İslam Birliyi Təşkilatının katiblikləri İsrailin Qəzza zolağında törətdiyi cinayətləri sənədləşdirmək öhdəliyi götürüblər. Yəni BCM-nin köməkçisi kimi fəaliyyət göstərmək.

“Müsəlman dünyası münaqişə ilə bağlı vahid mövqeyə malikdir və o, Fələstinin lehinədir. İsraili qismən dəstəkləməyə hazır olan ölkələr mövqelərini dəyişmək məcburiyyətində qaldılar. Yekun bəyanat tamamilə anti-İsrail və Fələstin tərəfdarı oldu, yalnız Ərəb Liqası çərçivəsində müzakirə edilsəydi, buna nail olmaq çətin olardı”, – Rusiya Beynəlxalq Əlaqələr Şurasının eksperti Kirill Semenov bu barədə məlumat verərkən deyib.

Bu təzyiqlər qarşısında İsrail hələ də müqavimət göstərir və onun sonadək Qəzzada hücumu davam etdirəcəyinin qarşısını almağın mümkün olmayacağı təəssüratı yaranır. Deməli ərəb və müsəlman ölkələrinin cəhdləri hələ də nəticə vermir. Belə olan halda növbəti addımlar nədən ibarət olacaq?

İsrail ərəb ölkələrinin növbəti toplantısına və ona qarşı daha sərt tədbirlər səsləndirəcəklərinə qədər ən azından Qəzzada işi bitirməyə çalışır. Amma bu mümkün olacaqmı? Digər tərəfdən o girovlar azad edilməyənə qədər hücumu davam etdirəcəyini bildirir. Amma girovlar azad edildikdən sonra hücumu dayandıracağına da qəti zəmanət vermir”.

Turan Rzayev
Globalinfo.az

Dünyapress TV

Xəbər lenti