 |
|
|
Dünyanın bir sıra ölkələrində İnstaqram sosial şəbəkəsinin fəaliyyətində problemlər müşahidə olunur.
TEREF xəbər verir ki, bu barədə məşhur internet resursların işini izləyən "Downdetector" xidmətinin səhifəsində bildirilib.
8,7 mindən çox istifadəçi tətbiqin işləməməsindən, serverə giriş problemlərindən şikayət edir.
İnstaqramın işindəki nasazlıqlardan ən çox ABŞ, Braziliya, Böyük Britaniya, Kanada, Niderland və Fransanın sosial şəbəkə istifadəçiləri şikayət edirlər. (Report)
Smartfonlarımızda nə saxlanılmır. Və əlbəttə ki, çoxlu SMS.
Bu SMS mesajlarından bəziləri maliyyə təhlükəsizliyiniz üçün real təhlükə yarada bilər.
Bu SMS-lər fırıldaqçılar üçün xüsusi maraq kəsb edir, çünki onlar fırıldaqçılara istifadəçilərin şəxsi məlumatlarına giriş əldə etməyə imkan verir.
Nəticədə, təcavüzkar telefonunuzda ona lazım olan məlumatı əldə edərsə, pul oğurlaya bilər.
Ekspertlərin sözlərinə görə, şəxsi məlumatlarınız, o cümlədən maliyyə məlumatları, həmçinin smartfonunuzda saxlanılan login və parollar onu həssas edir.
Bu cür məlumatlar fırıldaqçıların əlinə keçərsə, pulsuz qalma riskiniz var.
Bunun qarşısını almaq üçün mütəxəssislər adətən qeydiyyat zamanı xidmətlər tərəfindən göndərilən parol və loginlərdən ibarət məlumatları smartfonunuzdan silməyi məsləhət görürlər.
Siz həmçinin şəxsi məlumatlarınızı, sənədlərin fotoşəkillərini və ya yazışmaları telefonunuzda saxlamamalısınız.
Sizə SMS vasitəsilə göndərilən şübhəli keçidlər daha böyük təhlükə yaradır.
Çox vaxt onlara klikləmək smartfon sahibinin pul itirməsi ilə başa çatır.
Buna görə də ekspertlər bu cür mesajları dərhal silməyi məsləhət görürlər.
Şəxsi hesabınıza daxil olmaq üçün çoxsaylı keçidləri olan SMS mesajları da potensial təhlükə yaradır.
Onların vasitəsilə fırıldaqçılar hesablarınıza giriş əldə edə bilərlər.
Biz onları silirik. Eləcə də banklardan hesab, onun qalığı, qalan vəsait və s./Lent.az
Planet sakinləri yanvar-fevral aylarında Günəş sisteminin, demək olar ki, bütün planetlərini adi gözlə görə biləcəklər.
Aif.ru-nun verdiyi məlumata görə, bu barədə astronomik hadisələr üzrə rusiyalı mütəxəssis Oleq Uqolnikov xəbər verib.
Onun sözlərinə görə, 2025-ci il hətta şəhər şəraitində də səmada müşahidə edilə bilən astronomik hadisələr baxımından kifayət qədər maraqlı olacaq.
"Hətta şəhər şəraitində də bunları görmək mümkün olacaq. Artıq Günəş sisteminin, demək olar ki, bütün planetlərinin çox yaxşı axşam görünüşü dövrü başlayıb. Qərbdə Veneranı - planetlərin ən parlağını görə bilərik ki, o, yaxşı havada hətta gündüz də görünür. Onun yanında Saturn, cənubda Yupiter, şərqdə isə Mars görünür", - deyə astronom bildirib.
Alim qeyd edib ki, Uran və Neptunu görmək üçün teleskopdan istifadə etmək lazımdır.
Uqolnikov əlavə edib ki, Merkuri fevralın sonu və martın əvvəllərində axşam səmasında görünəcək.
Daha əvvəl məlumat verilmişdi ki, yanvarın 12-dən başlayaraq növbəti bir neçə gün ərzində bu ilin ən parlaq kometlərindən biri olan C/2024 G3-ü (ATLAS) müşahidə etmək mümkün olacaq. Komet üfüqün cənub-şərq hissəsində adi gözlə görünəcək.
NASA-nın “Landsat” 8 və 9 peykləri, Xəzər dənizində tez-tez su üzərinə çıxıb yenidən yoxa çıxan müəmmalı bir adanın görüntülərini qeydə alıb.
Musavat.com xəbər verir ki, alimlər tərəfindən “Görünməz Ada”, yaxud "Kabus" adlandırılan bu geoloji fenomen 2023-cü ilin əvvəlində Kumani palçıq vulkanının püskürməsi nəticəsində meydana gəlib.
2024-cü ilin sonunda ada yenidən su səthindən itərək, alimləri çaşqın qoyub. Bu qeyri-adi hadisə Xəzər dənizində əvvəllər də müşahidə olunmuş və əsasən Kumani vulkanının fəaliyyətinə bağlı olduğu təsdiqlənmişdi.
Araşdırmaçılar, vulkanın bu unikal coğrafi dəyişikliklərə səbəb olan dinamikası üzərində çalışaraq, adanın yenidən üzə çıxma ehtimalını öyrənməyə davam edirlər.
Musavat.com
Ekspert: “Texnologiya sadəcə bir vasitədir, problem insandadır”
ABŞ-nin Las-Veqas şəhərində “Tesla Cybertruck”ın partladılması ilə bağlı cinayət işində maraqlı detallar ortaya çıxıb. Şəhər polisinin şerifi Kevin Mak Mahill bildirib ki, şübhəli şəxs süni intellekt olan ChatGPT-dən cinayəti planlaşdırmaq üçün istifadə edib.
“Bizdə sübutlar var ki, şübhəli şəxs hücumu planlaşdırmaq üçün ChatGPT-dən yararlanıb,” - deyə şerif qeyd edib.
Hüquq-mühafizə orqanlarının məlumatına görə, şübhəli Metyu Layvelsberqer süni intellekt vasitəsilə partlayıcı maddələrin miqdarını və fişəngləri haradan əldə edə biləcəyini öyrənməyə çalışıb.
“Yeni Musavat” xatırladır ki, hadisə Las-Veqasda, “Trump International Hotel”in qarşısında baş verib. “Tesla Cybertruck” pikapının partlaması nəticəsində bir nəfər həyatını itirib, yeddi nəfər xəsarət alıb. Polis bu hadisəni potensial terror hücumu kimi araşdırır.
“Biz bilirdik ki, süni intellekt bir şəkildə həyatımıza təsir edəcək. Lakin bu, ABŞ-də ChatGPT-dən belə məqsədlə istifadə edildiyi ilk məlum hadisədir,” - deyə şerif vurğulayıb.
Polis şübhəlinin ChatGPT-yə verdiyi sorğulara konkret olaraq hansı cavabları aldığını açıqlamayıb.
Doğrudan da bıçaq cərrahın əlində bir, quldurun əlində isə ayrı anlamdadır.
Bəs bəşəriyyət süni intellektin bu qəbil ağır fəsadlarından özünü qoruya biləcəkmi?
İnformasiya texnologiyaları sahəsində ekspert Mehman Xəlilov Yeni Müsavat qəzetinə açıqlamasında deyib ki, bu hadisədə, nə qədər acınacaqlı olsa da, bəşəri fəsad görmür.
“Hadisəyə soyuqqanlı yanaşaq. Bəli, faciə baş verib, onun əsas səbəbkarı süni intellekt deyil axı. Süni intellekt sadəcə bir alətdir, məsələn, çəkic və ya bıçaq kimi. Kiminsə onu ev tikmək və ya yemək hazırlamaq üçün istifadə etməsi mümkündür, amma başqa birisi bu aləti zərər vermək üçün işlədə bilər. Əgər ChatGPT olmasaydı, həmin şəxs həmin məlumatları başqa yerdən - kitablardan, forumlardan və ya digər mənbələrdən öyrənəcəkdi. Biz axı nə axtarış sistemlərini, nə də kitabxanaları informasiyaya çıxış təmin etdiklərinə görə günahlandırmırıq.
Mən mətbuatdan hadisə ilə bağlı son məlumatları oxumuşam. Həmin şəxsin məktubu haqqında da hüquq-mühafizə orqanları məlumat yayıb. “Cybertruck” sadəcə diqqət çəkmək üçün bundan istifadə edib. O, öz daxili böhranını ifadə etmək üçün ən gurultulu yolu seçib. Bu, müəyyən mənada bəzi insanların öz etirazlarını bildirmək üçün radikal üsullara əl atmasına bənzəyir. Onların məqsədi zərər vermək deyil, sadəcə, başqa çıxış yolu görmürlər.
Amma gəlin baxaq, görək bu hadisə bizə nəyi öyrədir. Kimsə düşünə bilər ki, problem texnologiyalardadır, amma elə deyil. Texnologiya sadəcə bir vasitədir. Problem insandadır. Onun məktubunun məzmunundan, atasının verdiyi müsahibədən də görünür ki, 37 yaşlı Metyu Layvelsberger böhran vəziyyətində olub. O, ChatGPT-nin bilik bazasında partlayıcı maddə hazırlayıb və istifadə edib. Amma eyni məlumatdan başqa birisi partlayıcı maddələr haqqında elmi iş yazmaq üçün də istifadə edə bilər. Kiminsə zərərli ideyaları kitabdan öyrənməsi halında kitabxanaları bağlayırıqmı? Əlbəttə ki, yox. Söhbət qadağadan yox, insanların belə ümidsiz vəziyyətlərə düşməsinin qarşısını necə almaqdan getməlidir.
Şübhəsiz ki, süni intellekt yaradan şirkətlər, məsələn, OpenAI, təhlükəsizlik istiqamətində mütəmadi olaraq işlər görürlər və görməlidirlər. Məsələn, ChatGPT zərərli fəaliyyətlər üçün təlimatlar vermir və yaxud məlumat verdikdə təhlükə barədə xəbərdarlıq edir. Amma bu nəzarət mexanizmlərini 100%-lik təkmilləşdirmək heç vaxt mümkün olmayacaq. İnsan istəyərsə, texnologiyalardan zərər vermək məqsədi ilə istifadə edə bilər. Bu, alətin günahı deyil, məsuliyyət məsələsidir. Kimsə kəsici alətdən silah kimi istifadə edirsə, onda cərrahlar neştərsiz qalmalıdır? Xeyr.
Hadisə bəşəriyyətin fəsadları haqqında deyil, daha dərindən baxsaq, cəmiyyətdəki problemlərdən xəbər verir. Bu, tənhalıq, dəstəyin olmaması və inamsızlıq böhranı haqqındadır. Süni intellekt burada sadəcə bir dekorasiyadır. Biz texnologiyaların qadağası, yaxud məhdudlaşdırılması haqqında yox, insanlara daha diqqətli və həssas olmaq yolları barədə düşünməliyik".
İnformasiya texnologiyaları üzrə ekspert Fərhad Mirəliyev deyir ki, süni intellekt yeni istifadəyə verildiyi vaxtlarda onun təhlükəsi aktual məsələlərdən biri idi. Sonradan təhlükənin qarşısını almaq üçün xüsusi alqoritmlər tətbiq edildi. Bununla da süni zəkanın etik kodeksi hazırlandı.
“Beləliklə, cinayət tərkibi olan, zərərli suallarla bağlı süni intellekt insanlara bildirdi ki, belə suallara cavablar olmayacaq. Lakin sonradan müəyyən üsullarla, yenə də dolaşdırıcı suallar verməklə insanlar öz istədiklərinə cavablar ala bildilər. Hazırda süni intellektin etik davranış qaydaları ilə bağlı iş davam edir.
Süni intellektdən zərərli məqsədlər üçün istifadə ölkələrdən deyil, istifadə edən insanın niyyətindən asılıdır. Cinayətkar ölkə tanımır, niyyətinə, hədəfinə bağlı olur".
Şahanə RƏHİMLİ,
Musavat.com
"Yanacaq sistemi benzinlə işləyən avtomobillərə əlavə qaz avadanlığı yalnız yol hərəkətinin təhlükəsizliyi üzrə müvafiq elmi-tədqiqat institutunun rəyi əsasında bu sahə üzrə ixtisaslaşmış servislərdə quraşdırıla bilər".
TEREF xəbər verir ki, bu sözləri Oxu.az-a açıqlamasında Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsinin (BDYPİ) rəsmisi polis polkovnik-leytenantı Mübariz Ağayev deyib.
O bildirib ki, avtonəqliyyat vasitələrində belə avadanlıqların quraşdırılması tövsiyə edilmir:
"Təhlillər onu deməyə əsas verir ki, müvafiq qaydada quraşdırılmış olsa belə, istismar müddətində avadanlığa lazımi texniki qulluq göstərilməməsi, onun vaxtaşırı texniki müayinəyə təqdim olunmaması, eyni zamanda, texniki-təhlükəsizlik baxımından köhnə, istifadəyə yararsız avtomobillərdə qaz avadanlığından istifadə halları bu növ avtomobillərin iştirakı ilə baş verən yol-nəqliyyat hadisələri zamanı ağır fəsadlara gətirib çıxarır.
Bu səbəbdən yol hərəkəti təhlükəsizliyinin təmini və yol hərəkəti iştirakçılarının həyat və sağlamlıqlarının qorunması məqsədilə avtonəqliyyat vasitələrində belə avadanlıqların quraşdırılması tövsiyə edilmir", - o əlavə edib.
Xatırladaq ki, yanvarın 4-də Bakının Nizami rayonu, Babək prospektində taksi şirkətlərindən birinə məxsus olan "Chevrolet Cobalt" markalı avtomobildə quraşdırılmış, həcmi 200 litr olan qaz balonunda baş vermiş ani partlayış nəticəsində sürücü İlqar Rzayev müxtəlif dərəcəli xəsarətlər alıb.
Amerikalı tədqiqatçılar Jeffrey Greeson və Gerrit Bruhaug kosmos zondunu işıq sürətinin 10%-ə qədər sürətləndirmək üçün relativistik elektron şüalarından istifadə etməyi təklif etdilər. Bu, zondun cəmi 40 il ərzində ən yaxın ulduz olan Alpha Centauri-yə çatmasına imkan verəcək.
32gun.az bildirir ki, bu kəşf barədə Universe Today (UT) portalı məlumat yayıb .
Breakthrough Starshot kimi indiki ulduzlararası səyahət layihələrinin əksəriyyəti günəş yelkənləri və güclü lazerlər vasitəsilə ulduzlara kiçik zondların göndərilməsini nəzərdə tutur. Bununla belə, bu cür zondlar mənalı elmi araşdırmalar üçün çox kiçikdir. Greeson və Bruhaug alternativ yanaşma təklif etdilər: müasir elmi avadanlıqla təchiz edilmiş Voyager zondlarının ölçüsündə kosmik gəmi göndərmək. Bu cihaz ulduzlararası sürətlərə çatmağa imkan verəcək uzun enerji şüasından istifadə etməklə sürətləndiriləcək.
Onların yanaşmasında əsas yenilik hissəcik şüasının böyük məsafələrdə çürüməsinin qarşısını alan “nisbi sıxılma” fenomeninin istifadəsidir. Bu, enerjini Günəşdən yüzlərlə astronomik vahiddə yerləşən zonda səmərəli şəkildə ötürməyə imkan verəcək. İnkişafı həyata keçirmək üçün elm adamları Günəşin yanında üzən və işıq təzyiqi və maqnit sahəsinin birləşməsinə görə hərəkətsiz qalan şüa əmələ gətirən platformanın qurulmasını təklif etdilər.
Layihə nəzəri mərhələdə qalsa da, hesablamalar göstərir ki, minimal texnoloji təkmilləşdirmələrlə onun həyata keçirilməsi yaxın gələcəkdə mümkündür. Alimlər hesab edirlər ki, bu cür missiyalar digər ulduz sistemlərinin tamhüquqlu tədqiqinin başlanğıcı və kosmik texnologiyanın inkişafında mühüm addım ola bilər.
Braziliya Hərbi Hava Qüvvələrinin Təyyarə Qəzalarının Araşdırılması və Məlumatlandırılması Mərkəzi Qazaxıstanın Aktau şəhəri yaxınlığında qəzaya uğrayan Azərbaycan Hava Yollarına (AZAL) məxsus təyyarənin uçuş qeydlərinin ("qara qutu"larının) deşifrəsini başa çatdırıb.
Oxu.Az xəbər verir ki, bu barədə Braziliyanın G1 portalına qurumdakı mənbələr məlumat verib.
"İki qeyd cihazından məlumatların çıxarılması, toplanması və yoxlanılması başa çatıb", - deyə mənbə bildirib.
Eyni zamanda, qeyd edilib ki, Mərkəz artıq Qazaxıstanın hakimiyyət orqanlarına müvafiq məlumat göndərib.
Kalifornium planetin ən bahalı və nadir metalı hesab olunur.
Gununsesi.info xəbər verir ki, bunu rusiyalı ekspert Dmitri Baranov deyib.
Onun sözlərinə görə, bu metal atom sənayesi, şüa terapiyası və materialların tədqiqatında istifadə olunur.
Ekspert kaliforniumun yalnız ABŞ və Rusiyada istehsal olunduğunu bildirib.
Nyutona qədər Yerdə və fəzada cisimlərin hərəkətləri izah edilə bilmirdi. Çoxları elə hesab edirdilər ki, insanın taleyi qorxulu ruh və iblislərin fitnələri, hiylələrilə təyin olunur. Cadugərlik, mövhumat, xurafat və ovsunlama Avropanın elmi mərkəzlərində ciddi müzakirə olunurdu. Elm bu günki anlamda mövcud deyildi.
Yunan filosofları və xristian teoloqları cisimlərin istək və emosiyalarla hərəkət etdiyini düşünürdülər. Aristotelin ardıcıllarına görə hərəkətdə olan cisimlər zamanla "yorulur" və sürətlərini azaldırlar. Ciisimlər yerə ona görə düşürlər ki, Yerlə birləşməyi "arzu edirlər" - o vaxtkı alimlər belə izah edirdilər.
Ruhların xaotik dünyasına nizamı gətirəcək adam Albert Eynşteynin tam tərsi idi. Temperamenti və xarakterinə görə ondan xeyli fərqlənirdi. Əgər Eynşteyn ünsiyyəti sevən, insanlarla dialoqu sevən biri idisə, Nyuton özünə qapalılığı və paranoyaya meyilli olması ilə tanınırdı. Şübhəçi idi, hamı ilə münaqişə edir, elmi prioritetinin üstünlüyünü gözə soxurdu. Çox azdanışandı, hətta o qədər ünsiyyətdən qaçırdı ki, Britaniya parlamentinin üzvü olduğu müddətdə iclaslarda cəmi bircə cümlə söyləmişdi: hava cərəyan etdiyi üçün pristavdan pəncərəni bağlamağı xahiş etmişdi.
Nyuton da, Eynşteyn də dahi idilər, onları çox şey birləşdirirdi. Hər ikisi həftələrlə, hətta aylarla evdən çıxmadan çalışa bilir, fiziki olaraq tükənənə qədər yazıb, pozurdular. Və hər ikisi Kainatın sirlərini açaraq, onları sadə şəkildə təsvir etməyə nail oldular…
Bu gün - 4 yanvar bizə Dünyanı sevdirən, onun Nizamına valeh etdirən İsak Nyutonun (1643-1727) doğum günüdür.
Bu gün Elmə inanan, Elmin yeganə mürşid olduğunu qəbul edən hər kəsin doğum gündür!
https://t.me/ibrahim_nebioglu
TEREF