Niderlandlarda arxeoloqlar I əsrə aid qızıl və gümüş pullardan ibarət xəzinə tapıblar

Niderlandda arxeoloqlar I əsrə aid qızıl və gümüş pullardan ibarət böyük bir xəzinə tapıblar. Pulu təmsil edən sikkələrdə Roma, İngiltərə və Afrika imperatorlarının və krallarının portretləri əks olunub.

32gun.az bildirir ki, Niderlandın Milli Arxeologiya Muzeyinin (RMO) rəsmi saytında xəbər yayılıb.

Arxeoloqlar Amsterdamdan 39 km cənub-şərqdə yerləşən Bunnik şəhərində 404 sikkə aşkar ediblər. Tapılan 116 qızıl sikkədən 72-si Roma auresi olub və e.ə. 19-cu ildən e.ə. 47-ci ilə qədər olan dövrə aiddir.

Həmçinin, Britaniyada kəlt krallarından Kunobelin portretini təsvir edən 44 qızıl ərintisindən ibarət sikkə (statir) tapılıb. Kunobelin hakimiyyəti e.ə. 9-cu ildən e.ə. 42-ci ilə qədər davam edib.

Xəzinədə həmçinin e.ə. 200-cü ildən e.ə. 47-ci ilə qədər dövrə aid 288 gümüş sikkə yer alıb. Onlardan birində Yuli Sezarın şəkli vurulub. Bundan başqa, Numiya (hazırki Əlcəzair) kralı Yuba ilə bağlı nadir bir nüsxə də tapılıb.

Arxeoloqlar hesab edirlər ki, bu xəzinə e.ə. 47-ci ildə basdırılıb. Pulun Roma hərbçilərinə aid olduğu, bəzilərinin onları maaş olaraq aldığı, bəzilərinin isə müharibə qəniməti kimi əldə etdiyi güman edilir. Ola bilsin ki, legionerlər bu pulları döyüşdə sağ qalmaqları şərəfinə tanrılara təşəkkür edərək basdırıblar.

Onu SSRİ-nin Çarli Çaplini adlandırıblar və o, gənc yaşlarından təkcə öz ölkəsində deyil, xarici ölkələrdə də populyarlıq qazanıb.
Arkadi Raykin öz çıxışları ilə milyonlorın ürəyini fəth edib, hətta siyasi liderlər də onun talantına biganə qala bilməyiblər.
1939-cu ildə İosif Stalinin 60 illiyi münasibətilə Kremldə keçirilən ziyafətdə yubilyarın masası ilə üzbəüz əyləşən Raykin öz çıxışını təqdim etdikdən sonra Stalin onu ayaqüstə alqışlayıb.
Bu tədbirdən sonra Arkadi Raykinə hələ 14 dəfə də Stalinin qarşısında çıxış etmək, onun alqışlarını eşitmək qismət olub.
Arkadi Raykin Leonid İliç Brejnevin də ən çox sevdiyi aktyorlardan biri olub. O, SSRİ xalq artisti adını, Lenin mükafatını, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı kimi yüksək təltiflərini məhz Brejnevdən alıb.
Amma aktyorun siyasilərlə münasibətində problemlər də yaşanıb. 1970-ci illərdə Leninqradda Estrada və Miniatür Teatrının bədii rəhbəri və rejissoru olanda Leninqrad vilayət Partiya Komitəsinin birinci katibi Qriqori Romanovla Raykinin arasında söyuq münasibətlər hökm sürüb.
Romanov Raykinin Brejnevlə yaxın münasibətdə olduğunu bilə-bilə onun yerli televiziya və radioda çıxışlarına qadağa qoyub, konsertlərinin sayını məhdudlaşdırıb.
Müasirlərinin qənaətinə görə, Arkadi Raykinin populyarlığı, Kremldə çoxsaylı dostlarının olması birinci katibin qıcığına səbəb olub. Münasibətlərin gərginliyi o həddə çatıb ki, Arkadi Raykin Brejnevə müraciət etmək məcburiyyətində qalıb, o, baş katibdən teatrın Moskvaya köçürülməsini xahiş edib. Brejnev aktyorun müraciətinə müsbət cavab verib:
- Əlbəttə, sizin kimi dünya şöhrətli bir aktyor hansısa bir vilayətin birinci katibinə yox, baş katibə daha yaxın olmalıdır.
Beləliklə, 1980-ci illərin əvvələrində teatr və bütün kollektiv Moskvaya köçürülüb və Arkadi Raykin fəaliyyətini paytaxtda davam etdirib.
Arkadi Raykin 1911-ci ildə Riqada yəhudi ailəsində anadan olub. Uşaqlıqdan aktyor olmaq arzusu ilə yaşayıb.
Ancaq valideynləri onun bu arzusuna qarşı çıxıblar. Atası Arkadini gələcəkdə elm adamı kimi görmək istəyib.
Elə bu məqsədlə də oğlunu tanınmış pedaqoqların hazırlığına cəlb edib. 1922-ci ildə ailə Leninqrada köçüb.
Raykin valideynlərindən xəbərsiz bu şəhərdəki Leninqrad Səhnə İncəsənəti İnstitutunun aktyor-rejissor fakültəsinə qəbul olunub.
Ali təhsilini başa vurduqdan sonra Raykin ilk aktyorluq fəaliyyətinə Leninqrad Gənclər teatrında başlayıb.
Daha sonra isə onu Leninqrad Estrada və Miniatür Teatrına qəbul ediblər. Bu teatrda çalışdığı zaman Arkadi Raykin dəfələrlə ümumittifaq müsabiqələrin laureatı olub.
1941-1945-ci illərdə Arkadi Raykin dəfələrlə ən ağır cəbhələrdə konsert proqramları ilə çıxış edib.
O, döyüşən ordu qarşısındakı mütəmadi çıxışlarına görə “Vətən müharibəsi” ordeni ilə təltif olunub.
Müharibədən sonra fəaliyyətini yenidən Leninqrad Estrada və Miniatür Teatrında davam etdirən Raykin bir neçə ildən sonra həmin teatrın bədii rəhbəri olub və ömrünün sonuna qədər ona rəhbərlik edib. Ölümündən bir il əvvəl teatrın adı dəyişdirilərək Rajkin adına “Satirikon” teatrı adı ilə əvəzlənib.
Raykinin ölümündən sonra isə teatra onun oğlu Konstantin Raykin rəhbərlik edib.
Arkadi Raykin SSRİ-nin müttəfiq respublikaları arasında ən çox qastrolda olduğu respublikalardan biri Azərbaycan olub.
Onun üçün Bakıda xüsusi mənzil saxlayıblar. Raykinlə uzun müddət bir yerdə çalışan yazıçı-satirik Mixail Jvanetski həmin qastrolları belə xatırlayıb:
“Biz Bakıda tez-tez səfərdə olurduq. Bizim üçün şəhərin mərkəzində xüsusi ev ayırırdılar. Arkadi Raykin gecələr gizli “Amerikanın səsi” radiosuna qulaq asırdı.

Dalğalar yaxşı tutmayanda isə əsəbləşirdi. Ümumiyyətlə, Arkadi Raykin çox kaprizli bir adam idi. Bakıda bizə qarşı xüsusi diqqət göstərirdilər. O, yeməyə hamıdan qabaq gedirdi, əvvəlcə özünü mətbəxə salırdı, yeməklərin hansı ərzaqlardan hazırlanmasını yoxlayırdı, aşpazları sorğu-suala tuturdu. Sonra isə süfrənin başına keçərək aktyorlara deyirdi:
- Arxayın yeyə bilərsiniz. Mən hər şeyi yoxlamışam.
Qastrol zamanı o, bütün aktyorların qayğıları ilə maraqlanırdı. Kimdə nə isə kiçik bir problem olardısa, yerindəcə həll etməyə çalışırdı...”
Arkadi Raykin öz sənətinə həmişə yüksək qiymət verib. Heç vaxt imkan verməyib ki, çıxışlarını dəyərindən az qiymətləndirsinlər. Qastrollar zamanı qonorarının məbləğini o özü müəyyənləşdirib. Məsələn, İngəltərəyə 10 günlük qastrolu zamanı ondan nə qədər qonorar istəyəcəyini soruşanda Raykin konkret cavab verib:
- Öz məşhurlarınıza nə qədər qonorar verirsinizsə, mənim qonorarım həmin məbləğdən bir az üstün olmalıdır.
Düzdür, alınan məbləğlərin hamısı Raykinə çatmayıb. Sovet dövrünün mövcud qanunlarına görə həmin böyük məbləğlərin əsas hissəsi dövlətə keçirilib. Amma Raykin də heç vaxt cibiboş gəzməyib.
Şəxsən Brejnevin tapşırığı ilə Arkadi Raykin Moskvanın mərkəzində böyük mənzillə təmin olunub, ona növbədənkənar dövlət vəsaiti hesabına “Volqa” avtomobili bağışlanıb.
Uşaqlığından ömrünün sonuna qədər Arkadi Raykinin səhhətində ciddi problemlər olub.
13 yaşında olarkən angina xəstəliyinin düzgün müalicə olunmaması ucbatından o, 9 ay yataqdan qalxa bilməyib. Hətta həkimlər onun yaşayacağına ümid etməyiblər.
Uzun-uzadı müalicələrdən sonra Raykin ayağa qalxıb. Növbəti dəfə 30 yaşında xəstəliyin fəsadları baş qaldırıb və o, revmokardit xəstəliyinə düçar olub. Həkimlərin ciddi cəhdindən sonra Raykinin xəstəliyini yühgülləşdirmək mümkün olub.
1987-ci ildə isə, Raykin 76 yaşında olarkən aktyorun xəstəliyi növbəti dəfə şiddətlənib. Bu dəfə onu xilas etmək mümkün olmayıb.
Arkadi Raykin Moskvada, Novodeviçye qəbirstanlığında dəfn olunub.
TEREF

Endonezya'da 25 bin yıllık bir piramit arkeologlar arasında büyük tartışmalara yol açtı: "İnsan eliyle yaratıldığına dair hiçbir kanıt yok" dediler.
Endonezya Bilim Enstitüsü'nün Archeological Prospection dergisinde yayınlanan bir makaleye göre, MÖ 25.000 yılında Endonezya'daki Gunung Padang piramitinin bir katmanı oluştu. MÖ'de inşa edilmiş ve dünyanın en eski evi olarak kabul edilir. Çalışma Danny Hilman Natawidjaja tarafından yönetildi ve piramidin yapısının insan eli ile mi yaratılıp yaratılmadığı sorusunu gündeme getirdi. Araştırmacılar, piramidin çekirdeğinin doğal olarak oluşmuş ve daha sonra şekillenmiş ve kaplanmış Andezit lavından oluştuğunu savunuyorlar, son buzul çağında görülmemiş gelişmiş duvarcılık becerilerinin mevcut olduğunu öne sürüyor.
Bilim insanları sismik dalgalar kullanarak yamacın içini takip ederek piramidin bazıları 15 metreye kadar uzunluğunda ve 10 metreye kadar tavanlar olan karmaşık bir delik ve gizli odalar ağına ev sahipliği yaptığına dair kanıt keşfetti.
Araştırmalar, ileri inşaat tekniklerinin sadece yaklaşık 1000 yıl önce tarımın gelişmesiyle ortaya çıktığına dair geleneksel varsayımlara meydan okuyor ve bu tür yeteneklerin daha önce yaratıldığını öne sürüyor. Gunung Padang daha yaşlı olduğu için, bu piramitleri inşa eden medeniyetlerin inanılandan binlerce yıl önce var olduğu anlamına gelir.
sıkı hayranlar

ABŞ-nin keçmiş prezidenti Barak Obama Hollivud ulduzu Cennifer Enistonla münasibət yaşayır.

Oxu.Az-ın "Mint" qəzetinə istinadla verdiyi məlumata görə, bu barədə aktrisanın özü dostlarının məclisində etiraf edib.

Bundan sonra isə xəbər ictimaiyyətdə yayılıb.

"Cenniferin dostlarının məclisində münasibət təsadüfən ortaya çıxdı - Cennifer özü bunu etiraf etdi. Bu qeyri-real səslənir, amma onun yaxın dostları arasında bu sirr deyil", - deyə aktrisanın dostu bildirib.

Nə Eniston, nə də Obama romantik əlaqə haqqında məlumatı təsdiqləməyib. Lakin siyasətçi və həyat yoldaşı Mişel Obama arasındakı problemlər kimi bir çox şey onların birliyinə işarə edir.

Qeyd edək ki, Obama cütlüyü 1992-ci ildən birlikdədir, lakin indi ailələrində böhran yaşanır və boşana biləcəkləri iddialar səslənir. Şayiələrə səbəb Barak və Mişel Obamaların ictimai tədbirlərdə birlikdə görünməməsi olub. Hətta əyləncəli ictimai tədbirlərdə deyil, 9 yanvarda keçirilən ABŞ-nin keçmiş prezidenti Cimmi Karterin dəfn mərasimində də belə olub. Mişel, həmçinin ABŞ prezidenti Donald Trampın andiçmə mərasiminə qatılmayıb. Sosial şəbəkələrdə yazırlar ki, bu, onların münasibətlərindəki problemlərlə bağlıdır, çünki əvvəllər Barak və Mişel bütün tədbirlərə birlikdə qatılırdılar.

Cütlük 1992-ci ildə evlənib. Barak və Mişel Obamanın iki qızı var - 26 yaşlı Maliya və 23 yaşlı Saşa.

Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı Tənzilə Rüstəmxanlı İHH İnsani Yardım Vəqfinin, Türkiyə-Azərbaycan İş Adamları və Sənayeçiləri İctimai Birliyinin (TÜİB) və “Damla” İB-nin birgə təşkilatçılığı ilə çəkilən Hacı Zeynalabdin Tağıyevin həyatından bəhs edən “Tağıyev” sənədli filminin təqdimat mərasimində iştirak edib.
Nizami Kino Mərkəzində keçirilən təqdimatda Türkiyə və Azərbaycanın ictimaiyyət və mədəniyyət nümayəndələri, filmin yaradıcı heyəti iştirak ediblər.
Tədbirdə qeyd edilib ki, bu sənədli film tək Tağıyevin həyat və fəaliyyətindən bəhs etmir, eyni zamanda, cəmiyyətə xeyriyyəçilik ruhunu aşılayır.
Qeyd edək ki, “Tağıyev” filmi “Rumman” şirkətinin istehsalıdır. Filmin rejissoru M. Abdülqafur Şahindir.

Türkiyə mediasında rastıma bir məqalə çıxdı..Ermənistanın keçmiş prezidenti, uşaq qatili Serj Sərkisyan ilə Türkiyənin keçmiş prezidenti Abdulla Gül arasında belə bir dialoq olub:
Abdulla Gül:
- “Sarı Gəlin” bizdə anonimdir. Sizdə də elədirmi?
Serj Sərkisyan:
- Bəli, bizdə də anonimdir. Sarı bizdə dağ deməkdir. Yəni dağlı qız mənası verir. Cənab Gül, görürsünüzmü? Mahnılarımızın və yeməklərimizin nə qədər ortaq bir dadı var
Bu gün Azərbaycanda “Sarı Gəlin” mahnısı milli simvola çevrilibdir. Onun bizim xalqa məxsusluğu yüz faiz elmi faktlarla sübut edilibdir. Nə erməni, nə də gürcü poeziyasında bu cürə bəndlər və sözlərlə əlaqəli heç bir şeir yaxud mahnı sözü yoxdur. Bu mahnının tarixi haqqında müxtəlif versiyalar var, onlardan biri də mahnının Ağqoyunlu hökmdarı Həsən Padşahın sifarişi ilə Dəspinə Hatun ilə toy gününə yerli aşıq tərəfindən yazılıb.
Dəspinə Hatun (Teodora) gözəlliyi ilə məşhur idi. Zəmanəsinin ad-san qazanmış hökmdarları, mənsəb sahibləri onunla evlənmək istəsələr də, Atası- Trabzon imperatoru IV İohann və qardaşı David onları rədd etmiş, Teodoranı (Dəspinə Hatunu) güclü dövlət olan Ağqoyunlularla ittifaq bağlamaq üçün 1458-ci ildə Həsən Padşahla evləndirmişdilər. Teodora, bundan sonra Despina xatun kimi tanınmağa başlandı (Despina yunanca xatun, kraliça titullarının ekvivalentidir).
Bu xristian və müsəlman hökmdarları arasında ilk və əfsanəvi izdivac olaraq bilinir. Toy günü qızılı çadrda əyləşən Dəspinə hatunu Həsən Padşahın çadrına qədər olan yolda əsgərlər qılınclarını göyə qaldırmışdılar. Sarı saçlarını açıq qoyan Dəspinə hatunu çadra qədər olan yolda aşıqlar müşayət ediblər
. Dəspinə hatun o zaman Türk qadınlarının üsulunda bəzənmiş və saçlarını törəyə uyğun düyünləmiş idi. Sinəsinə isə gül bağlayan Dəspinə hatunu görən aşıq ilk sözləri belə ifa edir:
Saçın ucun hörməzlər,
Gülü qönçə dərməzlər.
Bu sevda nə sevdadır?
Səni mənə verməzlər.
Qədim zamanlardan Azərbaycan türkləri emosional məqamlarda bədahətən dörd misralıq şeirlər deyirdilər. Dəspinə hatun Həsən Padşaha yaxınlaşır, Hökmdar onun duvağını qaldıranda aşıq növbəti dörd misranı deyir:
Bu dərənin uzunu,
Çoban, qaytar quzunu.
Nola, bir gün görəm,
Nazlı yarın üzünü.
Əfsanəyə görə mahnı Həsən Padşahın o qədər xoşuna gəlir ki, aşığa qızıl kisəsi ilə yanaşı bir at da hədiyyə edir.
Bəzi qaynaqlar isə yazır ki, aşığa mahnını sifariş edən Həsən Padşahın anası, böyük diplomat Sara Xatun olub və mahnının ilk adı "Saranın Gəlini olub"
Hüseyn Cavidin "Şeyx Sənan" əsərinin süjetində qismən öz əksini tapıb. Şeyx Sənanda da, "Sari Gəlin"də də aşiq müsəlman, məşuqə isə xristiandır.
“Sarı gəlin” xalq mahnısının, başqa millətin nümayəndələrinin nə söyləməsindən asılı olmayaraq, mətninin quruluşuna, məzmununa, melodiyasının lad yönümünə və inkişaf prinsiplərinə uyğun olaraq Azərbaycan xalq mahnı yaradıcılığının parlaq nümunəsi olduğunu sübut edir. Millətindən asılı olmayaraq “Sarı gəlin”i dinləyən hər kəs onun sehrinə düşür.
Zaur Aliyev , dosent
TEREF

Aktrisa Ancelina Coli Bred Pitt ilə boşanmadan varlanmağa cəhd etməkdə günahlandırılıb.

Oxu.Az-ın verdiyi məlumata görə, bu barədə "Radar Online" məlumat yayıb.

"O, Bredi cəzalandırmaq istəyirdi və onu tələb olunan hər hansı məbləğ üçün çek yazmağa məcbur edənə qədər səkkiz il boşanmanı uzatdı. O, bu boşanmadan əvvəlkindən daha varlı çıxdı", - deyə nəşrin insayderi bildirib.

O həmçinin əlavə edib ki, aktrisa keçmiş həyat yoldaşını emosional əzab çəkməyə məcbur etməyə və bir neçə milyon məbləğində ödəniş almağa çalışıb.

Bundan əvvəl Ancelina Coli və Bred Pittin boşanma prosesinin başa çatması ilə bağlı razılığa gəldikləri bildirilmişdi. Jurnalistlərin məlumatına görə, aktyorlar dekabrın 30-da boşanma sənədlərini imzalayıblar. Colinin vəkili Ceyms Simonun sözlərinə görə, bu, 8 il əvvəl başlayan uzun məhkəmə prosesinin yalnız bir hissəsidir. O əlavə edib ki, aktrisa yorğundur, amma bu hissənin bitməsinə şaddır.

Pittin vəkili boşanma ilə bağlı məlumatı şərh etməkdən imtina edib.

В традиционной культуре и языке тюркских и монгольских народов можно обнаружить много общего и сходного, что свидетельствует об их взаимодействии с древнейших времён. Здесь не будем касаться алтайской гипотезы и различных взглядов на неё, скажем лишь, что мы придерживаемся мнения учёных, склонных говорить о существовании уникальной тюркско-монгольской языковой общности, сложившейся в условиях тесных и продолжительных контактов языков, не связанных узами генетического родства. Это В.И. Рассадин, Б.Я. Владимирцов, Г.Д. Санжеев, Д. Шинор, Дж. Клосон, А. Рона-Таш, Г. Дерфер и др. Л.Л. Викторова считает, что лингвистический материал и чисто лингвистический подход недостаточны, чтобы дать чёткий ответ на вопрос о происхождении и развитии языков. Чтобы решить эту проблему, необходимо учитывать данные смежных наук. Комплексный подход, сопоставление лингвистических и этнографических ареалов в филологии установился в XIX – начале XX века. Существующая отдельно по отношению к языкознанию дисциплина этнолингвистика способствует разрешению ряда этнографических проблем, организуя исследования духовной культуры в сравнительно-историческом, генетическом аспекте в первую очередь.
***
В начале XIII века объединение всех монгольских и тюркских племён в империи Чингисхана привело к очень важным последствиям. Впервые была разрушена система племенной обособленности тюркских и монгольских племён. Об их связях А.М. Щербак пишет следующее: «Особого внимания заслуживают контакты тюркских и монгольских народов в Сибири и Средней Азии в период после завоеваний Чингисхана; Сибирь оказалась той территорией, где процесс взаимодействия был, по существу, непрерывным вплоть до недавнего времени». Сопоставительное изучение обрядов тюркских и монгольских народов Сибири и Средней Азии выявляет сходство многих диахронных элементов ритуала. Это даёт возможность изучения путей этнокультурных связей тюрков и монголов. В данной работе мы хотели бы остановиться на некоторых общих элементах обрядов жизненного цикла человека монгольских и тюркских народов (кочевников Евразийской степи).
В обрядах детства существует так называемый дородовой цикл. С самого начала беременности у монгольских и тюркских народов женщина должна была соблюдать систему запретов и ограничений. Сравним – у казахов, также как и у бурят и калмыков, запрещалось есть верблюжатину в связи с представлением о том, что беременность затянется до 12 месяцев, как у верблюдицы. «Первоначальный смысл запрета был связан, вероятно, с представлением о верблюде как символа плодородия, отмеченных у ряда тюркоязычных народов. Так, узбечки в тех случаях, когда запаздывают роды, пролезали под верблюдом. У кыргызов те же самые действия совершала бесплодная женщина с целью избавления от недуга».
Также запрет существует у казахов, у тувинцев к употреблению зайчатины. Существовало поверье, что в случае поедания беременной заячьего мяса может родиться ребёнок с заячьей губой. Характерно, что у алтайцев находка мёртвого зайца с целым черепом или только одного черепа зайца называлась ардина (счастье) и считалось верным средством, обеспечивающим рождение детей. Найденный череп мужчина носил при себе на поясе, а человек, имевший достаточное количество детей, хранил в сундуке. У бурят «наверху колыбели укреплялся обод, дуга, на которую вешали шкурку зайца, используемую в качестве занавески (прикрывали лицо младенца, защищая его реально и магически, ибо шкурке зайца приписывались магические свойства)». Данные тюркских и монгольских материалов свидетельствуют о существовании представления о том, что различные добродетели и пороки можно приобрести посредством употребления мясной пищи.
***
Аналогичными в обрядах детства также является захоронение последа и хранение пуповины, имеющих значение оберега человека, первое пеленание ребёнка в колыбель после 3-4 дней жизни младенца. Главным атрибутом обряда положения ребёнка в колыбель после 3-4 дней жизни младенца. Главным атрибутом обряда положения ребёнка в колыбель является люлька. Исполнительница обряда укладывает ребёнка в колыбель, к которой привязывают всевозможные обереги; у казахов – волчьи когти, перья филина, связка колец из пресного теста, у бурят и калмыков – обглоданную бедренную кость бычка или барана, волосы новорожденного.
***
Далее рассмотрим отдельные обрядовые элементы свадебного ритуала тюрков и монголов. В свадебной обрядности баран выступает в качестве главного сакрального объекта. Как пишет Г.Г. Галданова, использование барана объясняется его практической значимостью в повседневном быту номадов-скотоводов. У одних тюрко-монгольских этнических групп самой престижной частью считалась голова, а у других – крестец. Свадебный сговор у монголов утверждался закланием жертвенного барана. Казахи завершали сговор закланием белого барана, вкушением свадебных ритуальных блюд – бараньей грудинки, печени. Кыргызы и казахи используют баранью печень с курдючным салом. У алтайцев жених привозил тушку овцы и вешал её на коновязь, сжигал голень барана, обернув нутряным салом, – это называлось «внесение голени». У тюрков и монголов через дымовое отверстие свадебной юрты выбрасывали наружу голову барана или берцовую кость или шейные позвонки, чтоб дым проходил быстро.
Следующим культовым объектом в обрядах жизненного цикла является лошадь. Голову лошади некоторые народы использовали в качестве «тоолэй» на свадьбе. Тоолэй – сваренная голова, которую подносят самому почётному гостю. В состав приданого невесты обязательно входил «энжэ морин», лошадь в приданое. В похоронно-поминальной обрядности бурят лошадь сопровождала умершего человека в иной мир и называлась «хойлго морин». Конь хойлго, как считали, должен быть у каждого человека, чтобы на нём можно было вернуться к предкам. Лошадь хойлго резали на месте захоронения умершего. Шкуру вешали рядом на шесте. У всех тюрков и монголов отмечается такой ритуал, как привязывание к гриве посвящаемых животных, к предметам шаманского снаряжения, к деревьям на перевалах лоскутов, ленточек, волос из гривы лошади.
У саха хайлыга, хойлуга – «скотина, убиваемая после смерти человека на его похороны». Т.А. Бертагаев происхождение слова «хойлго» возводит к корню «хой» из слова «хойто» – север, так как буряты хоронят умерших на северной стороне, т.е. хойлго – это «лошадь, направляемая на север». Мы предполагаем, что слово «хойто» в данном случае обозначает не север, а будущее, ибо, как полагали буряты, этот конь сопровождал умершего в потусторонний мир. «Аналогичный обряд, – указывает Л.П. Потапов, – сохранился у южных алтайцев до XIX века и носил название койлого, а лошадь, предназначенная сопровождать покойника в загробный мир, называлась койло-ат». Также у тюркских и монгольских народов есть абсолютно идентичный обычай трёхкратного обхода с чашей молока против солнца вокруг лошади с покойным, восклицая при этом «куруй» (тюрк.), «хуруй» (монг.) – обряд удержания счастья.
***
Подводя итоги, можно сказать, что функционирование одинаковой основы в обрядах жизненного цикла человека у тюркских и монгольских народов указывает об их исторической и культурной общности.
Оригинал текста https://cyberleninka.ru/.../traditsionnaya-obryadnost-u...
Автор: Патаева Валентина Дугаровна
Фотограф Онгарбек Алхаров

TEREF

Kino Sənətləri və Elmləri Akademiyası 2024-cü il üçün “Oskar” mükafatına namizədləri açıqlayıb.

TNS xəbər verir ki, 97-ci mükafatlandırma mərasimi martın 2-də “Dolby Theatre”də baş tutacaq.

Ən yaxşı film: “Anora”, “Brutalist”, “Bob Dilan: Naməlum”, “Konklav”, “Dyun 2”, “Emiliya Peres”, “Mən hələ də buradayam”, “Nikel oğlanlar”, “Substansiya”, “Pis: Qərbin ifritəsi haqqında nağıl”.

Ən yaxşı rejissor: Şon Beyker – “Anora”, Breydi Korbet – “Brutalist”, Ceyms Menqold – “Bob Dilan: Naməlum”, Jak Odiar – “Emiliya Peres”, Korali Farca – “Substansiya”.

Ən yaxşı kişi rolu: Edrian Broudi – “Brutalist”, Timoti Şalame – “Bob Dilan: Naməlum”, Kolman Dominqo – “Sinq Sinq”, Reyf Fayns – “Konklav”, Sebastyan Sten - "Şagird: Trampın yüksəlişi”.

Ən yaxşı qadın rolu: Sintiya Erivo – “Pis: Qərbin ifritəsi haqqında nağıl”, Karla Qaskon – “Emiliya Peres”, Mayki Medison – “Anora”, Demi Mur – “Substansiya”, Fernanda Torres – “Mən hələ də buradayam”.

Ən yaxşı orijinal ssenari: “Anora”, “Brutalist”, “Əsl ağrı”, “5 sentyabr”, “Substansiya”.

Ən yaxşı uyğunlaşdırılmış ssenari: “Bob Dilan: Naməlum”, “Konklav”, “Emiliya Peres”, “Nikel oğlanlar”, “Sinq Sinq”.

Ən yaxşı vizual effektlər: “Yad: Romul”, “Daha yaxşı olmaq: Robbi Uilyams hekayəsi”, “Dyun 2”, “Meymunlar planeti: Yeni çarlıq”, “Pis: Qərbin ifritəsi haqqında nağıl”.

Ən yaxşı səs: “Bob Dilan: Naməlum”, “Dyun 2”, “Emiliya Peres”, “Pis: Qərbin ifritəsi haqqında nağıl”.

Ən yaxşı qısametrajlı film: “Girov”, “Anuya”, “Mən robot deyiləm”, “Sonuncu reyncer”, “Səssiz qala bilməyən adam”.

Ən yaxşı dizayn: “Brutalist”, “Konklav”, “Dyun 2”, “Nosferatu”, “Pis: Qərbin ifritəsi haqqında nağıl”.

Ən yaxşı orijinal mahnı: “Brutalist”, “Konklav”, “Emiliya Peres", “Pis: Qərbin ifritəsi haqqında nağıl”, “Vəhşi robot”.

Ən yaxşı saundtrek: “Brutalist”, “Konklav”, “Emiliya Peres”, “Pis: Qərbin ifritəsi haqqında nağıl”, “Vəhşi robot”.

Ən yaxşı sənədli film: “Qara qutu gündəlikləri”, “Başqa torpaq yoxdur”, “Forfor müharibəsi”, “Dövlət çevrilişinə saundtrek”, “Şəkər qamışı”.

Ən yaxşı cizgi filmi: “Axın”, “Tərs üz 2”, “İlbizin xatirələri”, “Uolles və Qromit: Ən vəhşi intiqam”, “Vəhşi robot”.