 |
|
|
TV Müsavat-ın efirində Emil Salamoğlunun təqdimatında yayımlanan “Canlı debat” verilişinin bu dəfəki qonağı Böyük Azərbaycan Partiyasının sədri Elşad Musayev olub.
Musavat.com xəbər verir ki, Elşad Musayev proqramda Ermənistanın bölgədə törətdiyi təxribatlar və onların yaratdığı təhlükələr haqqında ətraflı danışıb.
Mövzu ilə bağlı daha çox məlumat üçün videonu təqdim edirik.
31 dekabr - Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü və Yeni il bayramı münasibətilə Xankəndidə "Qış nağılı" yarmarkası fəaliyyətə başlayıb. Yarmarka 27 dekabrdan 5 yanvar tarixinə qədər davam edəcək. Yerli şirkətlərin bir çoxunun təmsil olunduğu bu yarmarkanın sponsorlarından biri də Veysəloğlu Şirkətlər Qrupudur. Yarmarkada eyni zamanda şirkətimizə aid olan “OBA” və “ARAZ” marketlər şəbəkələri də öz məhsulları ilə iştirak edir. Qeyd edək ki, bu yarmarka Azərbaycanın suverenliyinin tam təmin olunmasından sonra Xankəndidə keçirilən ilk belə tədbirdir.
Xocalı rayonunun Ballıca kəndinə növbəti köç karvanı yola salınıb.
Dekabrın 27-də 119 nəfərdən ibarət 21 ailənin Xocalı rayonunun Ballıca kəndinə köçürülməsi həyata keçirilib.
Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü və Yeni il bayramı ərəfəsində öz ata-baba yurdlarına qayıdan keçmiş məcburi köçkünlər 32 ildən sonra ilk dəfə olaraq hər iki bayramı doğma torpaqlarında qeyd edəcəklər.
Ballıca kəndində bütün infrastruktur yenidən qurulub. Kənd elektrik enerjisi, içməli su, təbii qaz və sürətli internetlə təmin olunub.
Qeyd edək ki, Ballıca kəndi 1992-ci ildə Ermənistan ordusu tərəfindən işğal edilib. Kənd 2023-cü il sentyabrın 19-20-də həyata keçirilmiş lokal xarakterli antiterror əməliyyatı nəticəsində azad olunub.
Xatırladaq ki, dekabrın 13-də Ballıcaya 152 nəfərdən ibarət 27 ailə köçürülüb. (Report)
Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan ölkənin eks-prezidentlərini debata çağırıb.
Bizim.Media xəbər verir ki, bu barədə Paşinyan özünün sosial şəbəkə hesabında yazıb.
“Yaxşı ki, keçmiş prezidentlər öz nümayəndələri vasitəsilə Qarabağla bağlı danışıqlar prosesi ilə bağlı bu gün mənim yazıma cavab verdilər. Amma mən nümayəndələrin arxasında gizlənmirəm və düşünürəm ki, onların da gizlənməməsi düzgün olardı. Keçmiş prezidentlərlə canlı debat formatında dediklərimi əsaslandırmağa hazıram. Bu gün mənim nəşrimə etiraz edən prezidentlərin reaksiyasını səbirsizliklə gözləyirəm”, - o bildirib.
Qeyd edək ki, Paşinyanın sosial şəbəkələrdə Qarabağ problemi ilə bağlı etirafi Ermıənistanın sabiq prezidentlərin arasında narazılıq yaradıb. Paşinyan sözügedən paylaşımda yazıb: “1994-cü ildən, yəni atəşkəsdən sonra Dağlıq Qarabağın Azərbaycana qaytarılması ilə bağlı danışıqlar prosesi davam edir. Danışıqlar prosesinin başqa məzmunu yox idi. Ermənistan Respublikasında başqa məzmunlu diskussiyalar sırf daxili siyasi problemlərin həlli üçün tətbiq edilib”.
Dekabrın 22-də cari tədris ili üçün respublika fənn olimpiadalarının rayon (şəhər) mərhələsi keçirilib.
Ümumilikdə 90 mindən çox şagirdin iştirak etdiyi fənn olimpiadaları 8, 9, 10 və 11-ci sinif şagirdləri arasında 7 fənn (riyaziyyat, fizika, kimya, biologiya, Azərbaycan dili və ədəbiyyatı, tarix və coğrafiya) üzrə ölkənin müxtəlif bölgələrində 190 mərkəzdə keçirilib.
İşğaldan azad olunmuş ərazilərimizdə fəaliyyətə başlamış ümumi təhsil müəssisələrinin şagirdləri də fənn olimpiadalarının rayon (şəhər) mərhələsində iştirak ediblər. Belə ki, Xankəndi şəhəri Nizami Gəncəvi adına 4 nömrəli, Şuşa şəhəri 1 nömrəli, Xocalı şəhəri 1 nömrəli və Füzuli şəhər Mirzə Uluqbəy adına 1 nömrəli tam orta məktəblərdə ümumilikdə 213 nəfər şagird respublika fənn olimpiadalarına qatılıb.
Qeyd edək ki, respublika fənn olimpiadalarının rayon (şəhər) mərhələsi informatika fənni üzrə VIII-IX siniflər üçün 28 dekabr, X-XI siniflər üçün isə 29 dekabr tarixində keçiriləcək.
Rayon (şəhər) mərhələsinin nəticələri www.portal.edu.az platforması və iştirakçıların təhsil aldıqları ümumi təhsil müəssisələri vasitəsilə elan olunacaq.
Respublika fənn olimpiadalarının keçirilməsində məqsəd gənclərin elmə və təhsilə marağını artırmaqla yanaşı, onların intellektual inkişafına töhfə vermək, eyni zamanda müvafiq istiqamətlərə olan marağın artırılmasından ibarətdir.
Bakının Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı tələbi də sülh sazişi sənədində var, sadəcə olaraq, bu haqda danışmırlar. Çünki Əliyev bu məsələnin həllinin cibində olduğunu hesab edir, ona görə də bunu qeyd etmir.
Publika.az xəbər verir ki, bu barədə Ermənistanın keçmiş xarici işlər naziri Vardan Oskanyan Prezident İlham Əliyevin Rusiya mediasına müsahibəsində sülh sazişinin detalları haqda fikirlərinə münasibət bildirərkən deyib.
Oskanyan iddia edir ki, Azərbaycan Zəngəzur dəhlizini özü nəzarətə götürəcək.
“Paşinyan dəhlizlə bağlı vəd verib və Bakıda hesab edirlər ki, bu, onlara dəhlizi nəzarətə götürmək hüququ verir. Ermənistan hakimiyyəyi dəhlizi “qırmızı xətt” adlandırsa da, reallıq fərqlidir. Bu, Paşinyanın “Qarabağ Ermənistandır” dedikdən sonra “Qarabağ Azərbaycandır” deməsini xatırladır”, - Oskanyan iddia edib.
Qeyd edək ki, Prezident İlham Əliyev Rusiya mediasına müsahibəsində sülh sazişinin 17 maddədən ibarət olduğunu, 15 maddənin razılaşdırıldığını, 2 maddənin isə müzakirə edildiyini açıqlayıb. Bu maddələr bir-birinə qarşı beynəlxalq iddialardan imtina və sərhəddə üçüncü tərəflərə məxsus qüvvələrin yerləşdirilməməsidir.
Respublikanın müxtəlif ərazilərində yataqxana, sanatoriya və inzibati binalarda müvəqqəti məskunlaşmış ailələrdən ibarət növbəti köç karvanı Bakı şəhərinin Qaradağ rayonundan Şuşa şəhərinə yola salınıb.
Gundeminfo.az xəbər verir ki, bu mərhələdə Şuşa şəhərinə 51 ailə - 208 nəfər köçürülüb.
Qeyd edək ki, hazırda Qarabağda və Şərqi Zəngəzurda, ora köçürülən keçmiş məcburi köçkünlərlə yanaşı, bu bölgədə aparılan layihələrin icrasında çalışan, həmçinin ayrı-ayrı dövlət qurumlarının yerli bölmələrində xidməti vəzifələrini yerinə yetirən, yenidən fəaliyyətə başlamış səhiyyə, təhsil, mədəniyyət, turizm, sənaye, energetika müəssisələrində işləyən, ümumilikdə, 30 minə yaxın insan yaşayır.
Politoloq: “Ermənistan bunu könüllü etməsə belə, məcbur qalacaq”
Azərbaycanla Ermənistan arasında barışığa və diplomatik münasibətlərin bərpasına ən ciddi əngəllərdən biri, sözsüz ki, Zəngəzur dəhlizi ilə bağlıdır. Çünki bu, ərazisi onun iradəsindən kənar ayrı salınmış (1920 noyabr) Azərbaycan xalqının halal haqqıdır. Doğrudur, bu məsələ artıq imzalanacaq sülh sənədinin predmeti deyil. Ancaq xalqımız üçün sülh müqaviləsinin imzalanması qədər önəmlidir. Ona görə ki, söhbət həm də tarixi ədalətin bərpasından gedir. Erməni tərəfi isə buna inadlı müqavimət göstərməyə davam edir. Qərb havadarlarından dəstəyi artdıqca bu dirəniş daha qabarıq görünməkdədir.
Son olaraq Ermənistan baş nazirinin müavini Mger Qriqoryan iki gün öncə deyib ki, heç bir Zəngəzur dəhlizi olmayacaq. “Biz artıq dəfələrlə təkrar etmişik ki, bu olmayacaq (dəhlizi nəzərdə tutur - red.)”, - deyə o, jurnalistlərə açıqlamasında vurğulayıb. Bu əslində Paşinyan hökumətinin Bakı ilə sülh anlaşması ilə bağlı pozitiv bəyanatlarının demaqogiyadan savayı bir şey olmadığının növbəti sübutudur. Deməli, kapitulyant ölkə bölgədə “izqoy” (dalan) durumdan çıxmaq istəmir. Özü bilər. Amma Zəngəzur dəhlizi bir az tez, bir az gec açılacaq. Daha bir səbəb: bu məsələdə Ermənistan əsas söz sahibi olan ölkə deyil. Üstəgəl, Bakı və Ankaranın mövqeyi dəyişməzdir.
“Ümid edirəm ki, Zəngəzur dəhlizi layihəsi tezliklə həyata keçiriləcək”.
Bunu Türkiyə Böyük Millət Məclisinin sədri Numan Qurtulmuş deyib. Spiker Türkiyənin Zəngəzur dəhlizi məsələsində Azərbaycanı güclü şəkildə dəstəklədiyinə diqqət çəkərək əlavə edib: “Zəngəzur dəhlizi təkcə Türkiyə və Azərbaycanın deyil, bütün region ölkələrinin maraqlarına əsaslanır. Bunun sülh dəhlizinə çevriləcəyinə ümid edirəm”. Təbii ki, uduşda həm də Ermənistan olacaq, əgər xeyri ilə şərini ayırd edə bilsə və yenə də xarici güclərin əlində alət olmasa...
Günay Ağamalı
Deputat Günay Ağamalı “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, regionda Azərbaycanın iradəsindən kənar heç bir siyasi və iqtisadi proses uğur qazana bilməz: “Ermənistan baş nazirinin müavini Mger Qriqoriyanın Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı fikirləri rəsmi İrəvanın uzlaşmaz siyasi ritorikasının təzahürüdür. Zəngəzur dəhlizi layihəsi İkinci Qarabağ müharibəsinin hərbi nəticələrinin təsdiqi olan 10 noyabr bəyanatının tərkib hissəsidir. Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan kapituliyasiya aktına imza atmaqla ölkəsinin məğlubiyyətini rəsmiləşdirdi və bunun fonunda müəyyən öhdəliklər götürdü. Lakin zaman keçdikcə proseslər fərqli məcrada inkişaf etməyə başladı. Cənubi Qafqaz uğrunda gedən geosiyasi mübarizə Fransa və ABŞ-ın Ermənistan üzərində hakimiyyət qurması ilə nəticələndi. Onlar İrəvanın xarici siyasətini yönləndirməyə başladılar və Nikol Paşinyan göstərilən dəstək əhatəsində vaxt qazanmağa hesablanmış addımlar atdı. Onların ikili oyunları eyni prinsiplərlə sülh danışıqlarına da sirayət edir. Ancaq Zəngəzur koridorunun regional və interkontinental müstəvidə əhəmiyyətini dərk etdikdə Azərbaycanla yanaşı Ermənistan üçün də geniş perspektivlər yaranır. Çünki söhbət Asiya və Avropanı birləşdirən nəqliyyat dəhlizindən gedir. Bu, Ermənistan üçün təcrid və üçüncü dövlətlərin təsirindən çıxaraq müstəqil siyasət həyata keçirməyin yeganə yoludur. Lakin Nikol Paşinyan bu reallıqları görməzdən gəlir və sələfləri Köçəryan və Sərkisyan kimi ölkəsini forpost dövlət statusunda saxlamağa üstünlük verir. Bütün hallarda cənab Prezident İlham Əliyevin uzaqgörən siyasəti və Azərbaycanın çoxəsrlik dövlətçilik ənənələri qarşımıza qoyduğumuz məqsədlərə çatacağımıza əsas verir. Buna Zəngəzur dəhlizinin reallaşması da daxildir. Cənubi Qafqazın ən güclü və qüdrətli dövləti Azərbaycandır. Regionda bizim iradəmizdən kənar heç bir siyasi və iqtisadi proses uğur qazana bilməz”.
Əli Orucov
AMİP liderinin köməkçisi, politoloq Əli Orucov sonunda Ermənistanın məcbur qalıb razılıq verəcəyini düşünür: “Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan arasında imzalanan 2020-ci il noyabr bəyannaməsində Azərbaycanın Qərb regionlarını Naxçıvanla birləşdirən dəhlizin açılması da nəzərdə tutulub. Və dəhlizin təhlükəsizliyinə təminat da Rusiyanın müvafiq dövlət qurumuna həvalə edilib. Lakin həmin bəyanatın üzərindən 4 il ötməsinə rəğmən Ermənistan dəhlizin açılmasına imkan vermir. Hər dəfə müxtəlif bəhanələrlə bundan yayınır. Zəngəzur bölgəsi keçmiş sovetlər dönəmində Azərbaycanın mövqeyi öyrənilmədən qanunsuz olaraq Ermənistana verilib. Dövlətimiz Ermənistana hədiyyə edilən Azərbaycanın digər əraziləri kimi buna qarşı iddia irəli sürməkdə tam haqlı olsa da humanist və sülhpərvər yanaşır. Xarici siyasətini imitasiya və yalan üzərində quran Ermənistan Zəngəzur dəhlizinin açılmasına İrəvanın suverenliyi nəzərə alınmaqla razılıq verəcəyini bildirsə də, ancaq sonradan bundan imtina etdi. Görünür Fransanın və İranın patronajlığından cürətlənib və baş nazirin müavini Mger Qriqoryanın dili ilə Paşinyan imzaladığı bəyanatdan qaçmağa çalışır. Əslində Zəngəzur dəhlizinin açılması, nəqliyyat kommunikasiya xətlərinin işə salınması Ermənistan üçün də böyük əhəmiyyət kəsb edir. Ermənistan blokadadan özünü xilas edərək beynəlxalq məkana, beynəlxalq bazara çıxış imkanı qazanır və Avroatlantika məkanına inteqrasiyasını sürətləndirir. Eyni zamanda dalan ölkədən yüksək gəlir əldə edən tranzit ölkə statusu qazanır. Bu, Ermənistanın təhlükəsizliyi və Rusiyanın təsirindən qurtulmaq üçün də vacib amildir. İranın Zəngəzur dəhlizinin istifadəyə verilməsini qırmızı xətt adlandırması heç də Ermənistana görə deyil, bunun Tehran öz mənafeləri kontekstidən çözülməsini istəyir. Fransa düşünür ki, dəhlizin açılması Türk coğrafiyasının sürətli inteqrasiyasını sürətləndirəcək və Azərbaycanın mövqeləri daha möhkəmlənəcək, ona görə də bunu əngəlləməyə çalışır. Bu mənada Tehranla Parisin mövqeləri üst-üstə düşür. Ancaq Türkiyə və Rusiya Zəngəzur dəhlizinə fərqli prizmadan yanaşırlar. Xüsusən də Ankara bunun regionun inkişafı və əməkdaşlığın genişləndirilməsi, həmçinin təhlükəsizliyinin qorunmasında təsirinin olacağı qənaətindədir və ona görə də bu problemin müsbət həllinin tapılmasında təşəbbüskar kimi çıxış etmək istəyir. Təsadüfi deyil ki, Türkiyə rəsmiləri bununla bağlı həmişə pozitiv mövqe sərgiləyirlər. Fikrimcə, Ermənistanın hiylələri işləməyəcək və regionun əsas aparıcı dövlətləri olan Türkiyə, Rusiya və Azərbaycanın davamlı təşəbbüsləri öz müsbət bəhrəsini verəcək. Dəhliz açılacaq. Prezidentin dediyi kimi, Ermənistan bunu könüllü etməsə belə, məcbur qalacaq”.
Cavanşir ABBASLI,
“Yeni Müsavat”
Dahi Üzeyir Hacıbəyovun məhşur “O olmasın bu olsun” əsəri əsasında çəkilən filmdə Məşədi İbadın papağı başına qoymaqla bağlı tərəddüdü zamanı belə bir ifadə işlədir “Papağı belə qoysam Qarabağın pambıq bəylərinə oxşayacam”. Bu filmdən sonra sitat cəmiyyətdə yayılmış və bu gün də istifadə edilir.
Bu günə qədər də bu filmdən yaranan sitat cəmiyyətdə iki mənada istifadə edilməyə başlanır. Birinci “Layiq olmadığı halda özünü əsilzadə, varlı, imkanlı kimi göstərən, imtiyazlı təbəqəyə aid olduğunu iddia edən şəxslər haqqında istehza ilə işlədilən ifadə” kimi, ikinci isə o dövrün biznesi olan Pambıq istehsalı və satışından sonra varlanan yeni milyonçu-bəylər mənasında.
Lakin daha çox istehza kimi işlədilsə də bu ifadənin tarixi kökünü bilməyənlər gen boluna bu sözü deyirlər. Əzizlərim bu ifadənin indi əsl səbəbinə baxaq, sonra qərar verək-istehza edək yoxsa onlarla fəxr edək.
Tarix elminin tədqiqatlarına görə Qarabağ düzündə qədimdən pambıq, üzüm, taxıl və subtropik meyvələr yetişdirilir, heyvandarlıq inkişaf etmişdir, qış otlaqları var.
Azərbaycanın cənub–qərbində yerləşən Qarabağ xalça məktəbi iki regionda–dağlıq və aran zonalarında inkişaf etmişdir. Yazılı mənbələrdə ərəb tarixçiləri Əl–Müqəddəsi, Məsudi və b. tərəfindən X əsrdən başlayaraq yun və pambıq emalı ilə məşğul olan iri sənətkarlıq mərkəzi kimi adı çəkilən Qarabağda xalçaların həm ipək həm də pambıqdan tikilməsini yazırlar. Qarabağın pambıqları Asiya və Avropa bazarlarında təlabatlı mallardan idi.
Hətta 1912-ci ildə Yelizavetpol quberniyasında pambıqtəmizləmə sənayesində fəaliyyətə başlayan və ilkin kapitalı 600 min manat olan “Qafqaz pambığı” aksioner cəmiyyətinin 1916-cı ildə artıq 5 milyon manat kapitalı var idi.
Qarabağda pambıq fermerlərinin çoxu imkanlı ailələr idilər. Onların hektarlarla ərazilərində əkilən pambıq həm xalça, həm də geyimlərdə istifadə edilirdi. Təkcə Şuşa şəhərində 100-ə yaxın bez parça və digər parçalar istehsal edən sexləri və dəzgahları var idi. Şuşadan Türkiyə, Qacar dövlətinə, Rusiyaya, Gürcüstana pambıqdan hazırlanan iplər və bez parçalar ixrac edilirdi.
Bu varlı ailələrin isə şəhərin və regionun iqtisadi həyatında iştirak etməsi üçün titulları yox idi. Düzdü bəzilərinin bəy –xan titulu var idi. Məsəl üçün Həm Azərbaycanın, həm də türk dünyasının ictimai-siyasi həyatında tanınan, Mustafa Kamal Atatürkün yaxın məsləhətçisi olan Əhməd bəy Ağaoğlunun atası Mirzə Həsən Qarabağa yerləşmiş məhşur Qurdlar nəslindən olan pambıq fermeri idi.
Yaxud Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin parlament üzvü Fərrux bəy Kultin Şuşa qəzasının Hindarx kəndində geniş torpaq sahəsi alıb. Yeni aqrotexniki qaydada pambıq əkib, pambıqtəmizləmə zavodu tikib.
O dövrdə Azərbaycanda, xüsusilə Qarabağ bölgəsində varlı adamların, xüsusilə pambıq fermerlərinin regional iqtisadi həyatında iştirakı mümkün deyil idi, çünki bir titulu olmayan şəxsin şəhər icmasında təmsil edilməsi mental dəyərlərlə görə iznli deyil idi. Bunu nəzərə alan Rusiya impertatoru I Nikolay 1846-cı ilin dekabrında fərman imzalayır və buna əsasən Bu fərmana görə Azərbaycandan olan bəy, xan, ağa nəsilləri rus dvoryanları ilə eyni hüquqa malik hesab edilirdi. Bu qərara əsasən birinci və ikinci Rus –Rran müharibələri dövründə bəylərin, xanların əllərindən alınmış imtiyazları bərpa olunmağa başlayır.
O dövrdə pambıq işi ilə məşğul olanların gəliri çox olduğundan, bəylik rütbəsini əsasən onlar ala bilirdilər. Yerli bəylər varlı pambıq fermerlərini öz sıralarına dəvət edirdilər və birlikdə şəhərin və regionun inkişafına çalışırdılar.
Yeni bəylik titulu alan pambıq fermerləri xeyriyyə işlərində, şəhərin və regionun inkişafında böyük pullar xərc çəkməyə başladılar. Gənclərin təhsil alması, su çəkilməsi, yolların çəkilməsi, mədəni və iqtisadi işlərə fəal qoşulublar.
Qeyd edim ki, Azərbaycanın ilk müdafiə partiyası olan DİFAİ-nin əksər üzvləri elə Qarabağın pambıq bəyləri idi. Nuru Paşanın Azərbaycana gələndə maliyyəsinin əksər hissəsini bu bəylər çəkmiş idi. Cümhuriyyət ordusunda bu bəylər və onların övladları xidmət edirdilər. Ermənilərə qarşı Qarabağda savaşda iştirak edən bu bəylər idilər.
İfadənin yaranma tarixi də buradan yaranmışdır.
Niyə Üzeyir bəy bu ifadəni əsərinə salıb və onu səhv başa düşüb istehza edirlər. Məlumdur ki, Bəy bu əsəri yazanda artıq Lenin-Stalin dövrü idi və qırımızı terrorun represiyya dalğası hər an onu da qurban edə bilərdi. Burada Bəy bunu istehza kimi qeyd eləsə də, əslində subliminal olaraq Qarabağın bəylərini yada salır.
Zaur Aliyev dosent
TEREF
“Təqribən iki ay əvvəl son informasiya ondan ibarət idi ki, orada erməni millətindən olan 20-yə yaxın sakin yaşayır”.
“Qafqazinfo” xəbər verir ki, bu sözləri Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev “Rossiya Seqodnya” Beynəlxalq İnformasiya Agentliyinin baş direktoru Dmitri Kiselyova müsahibəsində deyib.
Qarabağda yaşayan ermənilərlə bağlı suala cavab verən dövlət başçısı qeyd edib:
“Hələ 2023-cü ilin sentyabrında, biz birgünlük antiterror əməliyyatı keçirənə qədər Qarabağ ermənilərinin Azərbaycan dövlətinə reinteqrasiyası planını rəsmi olaraq dərc etdik. Bu, açıq şəkildə edildi. Bu, internetdə elan olundu. Çünki erməni ictimaiyyətinin nümayəndələri ilə təmas qurmaq üzrə çoxsaylı cəhdlərimiz uğurla nəticələnmədi. Onlar bizə məhəl qoymur, bizimlə görüşmək, bizimlə danışmaq istəmirdilər. Belə olan təqdirdə orada yaşayanların, necə deyərlər, diqqətinə çatdırmaq üçün biz bunu internetdə yaydıq. Orada kifayət qədər aydın şəkildə hər şey yazılıb, istəyən hər kəs baxa bilər, təhsildən, mədəni mühitin qorunub saxlanmasından, reinteqrasiyadan, inteqrasiya yollarından, yaxud yaşamaq üçün müraciət etmək və ya vətəndaşlıq almaq, yaxud işləməyə icazə verilməsinədək bütün məsələlər. Vəziyyət bundan ibarət idi. Əgər onlardan hər hansı biri bütün bu baş verənlərdən sonra hansısa anlaşılmaz “Dağlıq Qarabağ respublikasında” yaşadığını düşünürdüsə, bu, onların problemidir. Yəni, hər hansı bir insan kimi. Bir insan Azərbaycandan Rusiyaya işləməyə gedir, müvəqqəti yaşayış hüququ və ya çalışma icazəsi alır, qeydiyyatdan keçir, sonra o, vətəndaşlıq üçün müraciət edir. Proses bundan ibarətdir. Biz də bunu təklif etdik, amma heç biri qəbul olunmadı. Belə olan halda orada vəziyyət dəyişdi, orada qalanlar, – onların sayı isə o qədər də çox deyildi, təqribən 30-dan çox insan, bir hissəsi sonra çıxıb getdi, – əvvəlki kimi Azərbaycandan, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyindən sosial yardım alırlar, onların müalicəsi, ərzaqla təminatı qarşılanıb, orada həyat tam təmin edilib”.