Son günlərdə İranda sosial-iqtisadi zəmində etiraz aksiyalarının yeni vüsət alması müşahidə edilir. Elə bu fonda İran telekommunikasiya şirkətinin təqaüdçüləri Ərdəbil, Qəzvin, Ərak və Tehran daxil olmaqla müxtəlif vilayətlərdə aksiya və yürüş keçirməyə davam ediblər.

Sosial şəbəkələrdə paylaşılan videolarda müxtəlif şəhərlərdə toplaşan təqaüdçülərin şüarlar səsləndirdiyi və üzərində şüarlar yazıldığı plakatlar nümayiş etdirdiyi görünür.

Tehranda təqaüdçülər Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin yerləşdiyi küçədə yürüş təşkil ediblər. “İran İşçilərinin Azad Birliyi”nin “Telegram” kanalında yayılan videogörüntülərdə nümayişçilərin “korrupsiya azalsa, problemlər çözülər” və “haqqımızı alanadək küçədə qalacağıq” kimi şüarlar səsləndirdiyi eşidilir. Təqaüdçülər Tehranda nazirliyin yerləşdiyi küçədə, digər şəhərlərdə isə telekommunikasiya şöbələrinin önündə toplaşıblar. Sosial mediada paylaşılan başqa bir videoda isə piket keçirən təqaüdçülər “biz ədalət görmədik, təkcə yalan eşitdik” şüarını səsləndirirlər. Təqaüdçülər sığorta hüquqlarının tam yerinə yetirilməsini və digər ödənilşlərini tələb edirlər. Belə bir vəziyyətdə İranda Əmək Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsinin Tehranın pensiya pullarının ödənməsi üçün İranın Fars Körfəzindəki bir neçə strateji adalarını sata biləcəyinə dair bəyanatı böyük maraq doğurub. Bu, ölkə ictimaiyyətində narazılıq və şübhə dalğası yaradıb. Nazirliyin Sosial Təminat departamentinin baş direktoru Səccad Padam “90Eghtesadi” saytına müsahibəsində deyib ki, İran dərin iqtisadi böhran şəraitində yaranmış maliyyə çətinlikləri ilə bağlı pensiya pullarının ödənməsi üçün Kiş və Qəşm adaları da daxil, Fars körfəzindəki bir neçə adanı satmağa məcbur ola bilər. Padam qeyd edib ki, büdcə çətinlikləri hökuməti bir sıra infrastruktur layihələri üçün nəzərdə tutulmuş vəsaitləri artıq pensiya ödənişlərinə yönəltməyə məcbur edib. Onun sözlərinə görə, bu səbəbdən tikinti işləri üçün nəzərdə tutulmuş 850 trilyon rialın (1.6 milyard dollar) yalnız 20 faizi bu məqsədə xərclənib. Padam qeyd edib ki, İran hətta sanksiyasız şəraitdə günə 3 milyon barrel neft satsa da, pensiya fondu ilə bağlı problem həllini tapmayacaq. Sanksiyalardan əvvəl İran günə 2.5 milyon barrel neft satırdısa, hazırda bu rəqəm 1 milyon barreldir. Bu azalma nəticəsində İran büdcəsi ildə təxminən 45 milyard dollardan məhrum olur.

Xatırladaq ki, İranda ötən yaydan bəri həyat səviyyəsinin enməsinə, maaşların vaxtında verilməməsinə və lazımi sosial təminatın olmamasına görə kütləvi antihökumət aksiyaları baş verir. İran qanunları işçilərin müstəqil həmkarlar təşkilatları yaratmasını qadağan edir. Bu vəziyyətdə Padamın bəyanatları sosial media şəbəkələrində geniş müzakirələrə səbəb olub. İranın siyasi şərhçilərindən Əhməd Zeydabadi “Telegram” kanalında yazıb ki, Padamın faktiki olaraq pensiya fondunun müflisliyinə dair verdiyi bəyanat ölkədəki iqtisadi vəziyyətin son dərəcə kövrək olduğunu göstərir. Keçmiş siyasi məhbus Həngamə Şahidi “Twitter”də Kiş və Qəşm adalarının potensialı barədə yazıb. Şahidi qeyd edir ki, bu adalardakı azad iqtisadi zonaların düzgün idarə olunması və onlara daha çox sərbəstlik verilməsi ölkəyə böyük turizm gəlirləri gətirə bilərdi: “Bu gəlir iranlıların istirahət və əyləncə üçün Türkiyə, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Kipr və Malayziya kimi ölkələrdə xərclədikləri pulları əvəz edər və nəticədə İran iqtisadiyyatını mənfəətləndirə bilərdi”.

İqtisadi vəziyyətin pisləşdiyi bir vaxtda hakimiyyətin icbari hicab qaydasına əməl edilməsi üçün tədbirlərini gücləndirməsi Tehranın müxtəlif yerlərində hiddətlənmiş sakinlərin aksiyalara çıxması ilə nəticələnib. Paytaxtın Səttarxan, Aryaşəhr, Tehranpars və Kövhərdəşt Kərəc rayonlarında “Zülmkara ölüm, zəhmətkeşlərə həyat!”, “Xamneyiyə ölüm” və “Qadın, həyat, azadlıq!” şüarları ilə izdihamlı nümayişlər keçirilib. Buna bənzər etiraz aksiyaları İsfahan şəhərində də olub. Orada da siyasi məhbuslara və hazırda həbsxanada olan iranlı reper Tumac Salehiyə dəstək bildirən şüarlar səsləndirilib. Bəzi plakatlarda “Biz yenə gəldik, üsyan davam edir” və “Dini hökumətin axırı çatıb!” kimi şüarlar yazılıb. Tehranın Səttarxan rayonunda isə açıq şəkildə ali rəhbər ayətüllah Əli Xamneyiyə qarşı şüarlar səsləndirilib. Tehranın qərbində Aryaşəhrdə isə şüarlar əsasən İran İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusuna qarşı yönəlib. Küçələrdə hicabsız qadınların sayı artdıqca, şəhərin hakimiyyət orqanları İslam Respublikasının geyim kodeksinin daha sərt tətbiq edilməsi üçün tədbirlər keçirir. Tehran meri Əlirza Zəkani deyib ki, şəhər boyunca müşahidə kameralarının sayı artırılıb və hicabsız qadınlar metroya buraxılmır. Şərhçilər bildirirlər ki, İran hakimiyyəti 1979-cu ildən bəri hicab qaydasının tətbiqi sahəsində ən böyük çətinliklərlə üzləşib. Bu arada hicab qaydasını pozan məşhurlara qarşı hüquqi müstəvidə ən sərt tədbirlər görülür. Kino və televiziya aktrisaları Əfsanə Bayeqan və Fatimə Motamed-Aryaya qarşı ictimai yerdə hicabsız göründüklərinə görə cinayət işləri açılıb. Tehran Polisinin informasiya bürosu bildirib ki, bundan əvvəl aktrisalar Katayun Riyahi və Pantea Bəhrama qarşı da cinayət təhqiqatına başlanıb. Büro bildirir ki, aktrisalara qarşı işlər onların ictimai yerlərdə hicabsız görünməsinə və sosial media şəbəkələrində hicabsız fotolar dərc etməsinə görə açılıb. Aktrisa Əfsanə Bayeqan “Instagram” hesabından bunları yazıb: “Çox təəssüf ki, bizim ən gözəl və saf inanclarımız riyakarlığın, diktatorluğun, cəhalət və xəyanətin ayaqları altına atılıb. Bu gün mən vətənimin bütün övladları, kədərli anaların ürəkləri, həqiqət və aydınlıq naminə səsimi ucaldıram: Qadın naminə, həyat və azadlıq naminə, vətən və firavanlıq naminə!”. Şərhçilər qeyd edirlər ki, son vaxtlarda İranı bürümüş etiraz aksiyaları zəifləsə də, hicab qanununa müqavimət, əksinə güclənməkdə davam edir. Hakimiyyət “hicab və paklıq qanununa” riayət etməyən qadınları ağır cəzalarla hədələyir. Hökumət hicab qaydasını pozanları cəzalandırmaqla kifayətlənmir, hicab qaydasının pozulduğu ictimai məkanları – kafe, restoran, aptek və biznesləri bağlayır. Xatırladaq ki, İranda qadınların hicablanması 1979-ci ildən ayətullah Ruhulla Xomeyninin fətvası ilə məcburi elan edilib. Həmin vaxtdan bəri İranda qadınlar hicab qaydasına ən müxtəlif formalarda müqavimət göstərirlər. Lakin ötən ilin sentyabrında 22 yaşlı Məhsa Əmini polis idarəsində öldükdən sonra hicaba qarşı müqavimət hərəkata çevrilib.
baki xeber

Ankarada Rusiya və Ukrayna nümayəndə heyətlərinin üzvləri arasında dava düşüb.

Hadisə bu gün Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı Parlament Assambleyasının (QDİƏT) sammitində baş verib.

Belə ki, Rusiya Dövlət Dumasının deputatı Olqa Timofeyeva “Müqəddəs Georgi lenti” taxıb.

Ukrayna rəsmiləri onun çıxışını pozmağa çalışıb və arxasında bayraqlar açıblar.

Rusiya nümayəndə heyətinin üzvləri isə ukraynalıların hərəkətlərinin qarşısını almağa çalışıb.

Baş verən hadisədən sonra Türkiyə parlamentinin sədri Mustafa Şentop vəziyyətə müdaxilə edib.

O, fasilə elan edib və qaydaları pozanlardan iclas zalını tərk etmələrini tələb edib.

Anadolu Ajansı

"Ermənistanın qonşu ölkələrə nəinki ərazi iddiası yoxdur, hətta olmayacaq".

Bunu ölkənin baş naziri Nikol Paşinyan parlamentdə bildirib.

"Ermənistanın belə bir iddiası yoxdur və bunu planlaşdırmır", - Paşinyan qeyd edib.

İsrail parlamentinin 32 deputatı xarici işlər naziri Eli Kohenə Güney Azərbaycanla bağlı təklif verib.

Belə ki, təklifdə Güney Azərbaycan Respublikasının yaradılmasına dəstək verilməsi çağırış öz əksini tapıb.

“Azərbaycanlılar İranda ən böyük milli azlıqdır, bu ölkədə onların sayı 20 milyon nəfərə çatır”, - deyən israilli deputatlar xarici işlər nazirinə ünvanladıqları məktubda rəsmi Tehranın İranda yaşayan azərbaycanlılara qarşı mədəni soyqırımı həyata keçirdiyini qeyd ediblər.

Məktub müəllifləri həmçinin bildirib ki, Güney Azərbaycanın azadlıq hərəkatı beynəlxalq dəstək alarsa, Tehrana ciddi zərbə vuracaq. Müstəqil dövlət yaranacağı təqdirdə isə artıq mövcud olan Azərbaycan Respublikası ilə birlikdə İsrailin regionda əsas müttəfiqinə çevriləcək.

İranın bölünməsinə çağıran bu məktub, əsasən, 120 üzvdən ibarət Knessetdə qatı sağçı və din tərəfdarı olan partiyaları təmsil edən deputatlar tərəfindən imzalanıb. Müraciəti imzalayanlar arasında İsrailin keçmiş Baş naziri Aviqdor Liberman da var.

Diqqətçəkən məqam isə bu təklifin İsrail xarici işlər naziri Eli Kohenin Bakıya səfərindən az sonra üzə çıxmasıdır.

Güney Azərbaycan türklərinin milli haqlarının İran rejimi tərəfindən pozulması və kütləvi repressiyalara məruz qalması daima beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətindən kənarda qalıb.

Bu baxımdan, Güney Azərbaycanın azadlığı məsələsinin İsrail parlamenti kimi nüfuzlu beynəlxalq qurumda qaldırılması kifayət qədər ciddi hadisədir. Knesset üzvlərinin xarici işlər naziri Eli Kohenə verdiyi bu təklif Güney Azərbaycanın öz müqəddəratını təyin etməsi baxımdan ilk xarici dəstək kimi qiymətləndirilə bilər.

TEREF.AZ-ın məlumatına görə, Türkiyədə yaşayan Güney azərbaycanlı milli fəal Məhsa Mehdili Cebhe.info-ya açıqlamasında bildirib ki, İsrail parlamentarilərinin müraciəti Güney Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatının siyasi uğurudur:

"Lakin Güney azərbaycanlılar milli-azadlıq mübarizəsində başqa dövlətlərə deyil, xalqın iradəsinə və Azərbaycan dövlətinin mənəvi dəstəyinə güvənir. Əslində, Güney Azərbaycan milli hərəkatının mövcudluğu bir həqiqətdir.

Ancaq dünyada fərqli proseslər baş verir. Görünür, yaranmaqda olan yeni siyasi reallıqlar və dəyişikliklərlə bağlı bəzi dövlətlər bu məsələyə dəstək verməyi qərara alıb. İsrail parlamentarilərinin müraciəti çox həssas məsələdir. Əgər Güney Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatının məqsədləri bəzi dövlətlərin maraqları ilə üst-üstə düşürsə, bu bizim uğurumuzdur.

Hesab edirəm ki, Güney Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatı heç kimin “arxa bağçası” olmamalıdır. Hər hansı bir dövlət bu məsələdən “siyasi kart” kimi istifadə etməyə çalışmamalıdır. Güney Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatı xalqımızın ödədiyi bədəllərdən bəslənən, müstəqil bir mədəni fəaliyyətdir. Bu hərəkat daima öz müstəqilliyini qoruyub saxlamağa üstünlük verib, heç bir dövlətin siyasi oyuncağına çevrilməyib.

Bizim üçün bu dünyada Azərbaycan dövləti qədər ikinci doğma dövlət yoxdur. Ümumiyyətlə, başqa dövlətlərin maraqları ilə Güney Azərbaycanın mənafeyi üst-üstə düşürsə, bu çox böyük uğurdur. Eyni zamanda, biz müstəqil hərəkat olaraq dəstəyimizi xalqımızdan və Azərbaycan dövlətindən almışıq.

Azərbaycana dost olan ölkələr bizim də dostumuzdur. Amma bizim tək güvən yerimiz Azərbaycan dövlətidir. Bizim mədəni şəkildə, yəni silaha əl atmadan dividentlər əldə etməyimizə və məqsədimizə çatmağımıza kömək edən dostların olması müsbət haldır. Bu, bizim gələcəkdə daha güclü olacağımızdan xəbər verir. Bu o deməkdir ki, İran dövləti ilə bizim milli mənafeyimiz üst-üstə düşmür. İran özünə qədər düşmən qazanıb ki, bizə dəstək verənlərin sayının artacağını güman edirəm”.

Ermənistan Azərbaycanı İrəvan-Qafan sınaq reysi barədə xəbərdar edib

APA-nın xəbərinə görə, bu barədə Ermənistanın Mülki Aviasiya Komitəsi məlumat yayıb.

Aprelin 26-da saat 10:58-də İrəvanın Zvartnots hava limanından gələn təyyarə Qafanın Sünik hava limanına enib. Uçuş üçün kiçik tutumlu (19 sərnişin üçün) Çexiya istehsalı olan L-410-UVP E20 təyyarəsi seçilib.

"Müəyyən edilmiş qaydada aprelin 25-də həyata keçirilən reys barədə məlumat stasionar teleqraf rabitəsindən istifadə etməklə Azərbaycanın hava hərəkəti xidmətinə ötürülüb", - məlumatda deyilir.

Mülki Aviasiya Komitəsi təyyarənin qalxma və eniş zamanı Azərbaycanın nəzarət etdiyi ərazini keçib-keçməməsi ilə bağlı suala mənfi cavab verib.

Komitə qeyd edib ki, istənilən sınaq uçuşunun məqsədi texniki və digər problemlərin müəyyən edilməsi və aradan qaldırılmasıdır.

Knessetin Güney Azərbaycanla bağlı Xarici İşlər Nazirliyinə müraciəti Güney məsələsinin beynəlxalq müstəviyə daşınması baxımından çox önəmlidir.

Bu sözləri Axar.az-a Təbriz Araşdırmalar İnstitunun mütəxəssisi Babək Şahid Knessetdə millət vəkillərinin Güney Azərbaycanla bağlı müraciətini şərh edərkən deyib.

O, bu məsələnin parlamant səviyyəsində müzakirəsini bölgədə baş verən proseslərlə əlaqələndirib:

“Güney mövzusu məlum səbəblərdən bəlli bölgələrin gündəmindədir. İndi bu, İsraildə açıq şəkildə müzakirə edilir. Ehtimal ki, İsrail-İran münasibətlərindəki mövcud gərginlik səbəbindən bu baş verib. Həmçinin, Təl-Əvivin digər ölkələr, əsas da Amerika ilə əlaqələri diqqətə alınmalıdır”.

O, özünü müxalifət nümayəndəsi hesab edən Rza Pəhləvinin israilli deputatların müraciətinə sərt reaksiya verməsinin səbəbsiz olmadığını bildirib:

“Rza Pəhləvinin İsrail parlament nümayəndələrinə sərt reaksiya verməsinə bir neçə aspektdən yanaşmaq lazımdır. O özünü fars millətçiliyinin davamçısı olaraq görür. Fars millətçiliyi anlayışının ideoloji təməli türk və ərəb düşmənçiliyidir. Rza Pəhləvi ilk dəfə deyil ki, Güney Azərbaycan məsələsinə qarşı çıxır. 2006-cı il may qiyamında “Haray-haray, mən türkəm” şüarı ilə küçələrə çıxan azərbaycanlılar üçün belə bir fikir demişdi: “Əgər söhbət Güney Azərbaycandan gedirsə, mən Xamenei ilə birlikdə onlara qarşı mübarizə etməyə hazıram”. Digər tərəfdən isə Pəhləvi özünü müxalifət nümayəndəsi olaraq Güney Azərbaycan aktivistləri ilə rəqabətdə hiss edir. Bir neçə gün öncə paylaşdığı videoda demişdi ki, hamı onun ölkəyə dönməyini istəyir. Fəqət, türkçülər və əhvazlar ortalığı qarışdırır. Türkçülər deyəndə, Güney azərbaycanlıları nəzərdə tutur və açıq şəkildə kiminlə rəqabətdə olduğunu bəyan etmiş olur. Pəhləvini İranda fars mərkəz bölgələri və bəlli qruplar dəstəkləyir. Bu toplum onu sekulyar dövlətin rəmzi olaraq görürlər”.

Pəhləvinin Güney Azərbaycanda hər hansı nüfuz sahibi olmadığını deyən mütəxəssis onu da diqqətə çatdırıb ki, “müxalif lider” öz tərəfdarlarını itirməkdən qorxduğu üçün səssizliyini pozmaq məcburiyyətində idi:

“Onun İsrailə səfərinin ardından qısa müddət sonra Güney məsələsinin parlamentə çıxarılması Pəhləvini dəstəkləyənlər üçün gözlənilməz oldu. Onu tənqid atəşinə tutdular. Məsələ, xüsusilə, fars millətçiləri tərəfindən daha çox müzakirə olundu. Pəhləvi isə öz tərəfdarlarını bir növ razı salmaq üçün belə bir sərt açıqlama vermək məcburiyyətində qaldı”.

Ekspert Güney Azərbaycanla bağlı məsələnin türk ölkələrinin parlamentində müzakirəsinin daha çox əhəmiyyət daşıdığını deyib:

“Bu addım türk ölkələrinin parlamentində atılarsa, Güney Azərbaycan üçün yaxşı nəticələr vəd edə bilər. Çünki Güney məsələsi türk birlikləri ölkələrinin ələ ala biləcəyi məsələdir. Güney Azərbaycanda hakim olan ana siyasət türkçülük, milli müqəddərat və bütöv azərbaycançılıq məsələsidir. Bu mənada Güney mövzusu daha çox türk dünyasını maraqlandırmalıdır. Önəmli addımlar atılmalı, Güney Azərbaycan kimi dövləti olmayan türk toplumlarına hüquqi status tanınmalıdır”.