“Yeni il süfrəsinin əsas problemlərindən biri həddindən artıq yeməkdir. Bəzi insanlar qəsdən gecə ziyafəti ərəfəsində bütün günü yemək yemirlər və tamamilə səhv edirlər”.

“Cebhe.info” xəbər verir ki, bunu həkim, dietoloq Daria Rusanova deyib.

“Yeməkdə uzun fasilə və şiddətli aclıq həddindən artıq yeməyə kömək edir. Ənənəvi olaraq, yeməklərlə dolu bir süfrə qurmaq bizim üçün adətdir. Bu, hətta iradəli insanların belə müqavimət göstərməsi çətin olan böyük sınaqdır”, - deyə o bildirib.

Həkimin sözlərinə görə, həddindən artıq yemək zamanı insan diskomfort hiss etməyə başlayır. Onun hərəkət etməsi daha çətinləşir, ümumi fəaliyyət və beyin fəaliyyəti azalır, yuxululuq yaranır.

"Bu, həzm orqanlarının daha intensiv işləməsi üçün artan qan axını tələb etdiyi üçün baş verir, buna görə də beyin və digər orqanlar daha az qəbul edir. Nəticədə sinir və intellektual proseslər ləngiyir. Bundan əlavə, həddindən artıq yemək tez-tez şişkinlik və qida həzmində problemlər yaradır. Belə olanda da bayram mütləq pozulacaq”,- deyə həkim xəbərdarlıq edib.

Yeni il süfrəsində ən vacib şey vaxtında dayanmaqdır

“Hər bir insanın beyni ona toxluq siqnalları göndərir. Ancaq hər kəs onları aydın şəkildə tanıya bilmir, xüsusən də bundan əvvəl insan şiddətli aclıq keçirmişsə. Məsələn, əgər paltarınızın düymələrini açmaq və ya yuxululuq hiss edirsinizsə, siz artıq yemək yemisiniz, daha əvvəl dayanmalı idiniz. Yeməyinizi hansı nöqtədə bitirməli olduğunuzu başa düşməyə kömək edəcək bir “hiylə” var. İnsan ac olanda yeməyi çox tez udmağa başlayır, yəni qaşıq və ya çəngəllə tez işləyir.

Hərəkətlər yavaşladığı anda bədən bizə ilk siqnalı göndərir. Yeməyin dadı da göstərici olacaq. İlk anlarda onun yaxşı dadını hiss edirik, bu dad kütləşirsə, bu da bir siqnaldır. Başqa bir siqnal masada söhbətin başlamasıdır. İnsan tox olanda əhvalı yaxşılaşır, şüursuz olaraq danışmağa başlayır”, - deyə həkim qeyd edib.

Doyduğunuz an masadan qalxın

“Əgər özünüzü yüngül və enerjili hiss edirsinizsə, bu, o deməkdir ki, ehtiyacınız olan qədər yemisiniz. Hər zaman oturduqda mədə reseptorlarımız daha pis işləyir, bədən mövqeyini dəyişdikdə aktivləşir və toxluq hiss etmək daha asan olur. Ona görə də masa arxasında söhbətlər başlayanda ayağa qalxıb özünüzü yoxlamaq üçün yaxşı vaxtdır”, - deyə həkim tövsiyə edib.

Başqa bir “hiylə”

“Bir çoxumuz uşaqlıqdan kifayət qədər yeməməyin zərərli olduğuna öyrəşmişik. Bayram şənliyinin ortasında belə davranış- yeməmək hətta hörmətsizlik kimi də qəbul edilə bilər. Buna görə yeməkləri çox miqdarda bişirməməlisiniz. Yeməklər daha müxtəlif ola bilər, amma porsiyalar böyük olmamalıdır”, - o əlavə edib.

Əgər siz hələ də yeməyə müqavimət göstərə bilmirsinizsə daha çox spirt içməyi dayandırmalısınız:

“Çünki bu, həddindən artıq yeməyi daha da stimullaşdırır. Yaxşısı ayağa qalxıb çölə çıxmaq və 20-30 dəqiqə gəzməkdir. Bu, metabolik prosesləri sürətləndirəcək və bədənin qidanı daha sürətli həzm etməsinə kömək edəcəkdir. Ancaq həddindən artıq yeməkdən sonra aktiv fiziki fəaliyyətdən qaçmaq daha yaxşıdır.

Buna görə də rəqsə getməyin, sakit bir tempdə gəzmək daha yaxşıdır. Kiçik qurtumlarla su içə bilərsiniz, bu, həzm sistemini asanlaşdırmağa kömək edəcəkdir. Əgər mədəinizdə güclü diskomfort hiss edirsinizsə, dərman qəbul edə bilərsiniz”.

11 mindən çox dietoloqu birləşdirən Britaniya Pəhriz Assosiasiyası (BDA) məşhurların təbliğ etdiyi pəhrizlərin təhlükələri barədə xəbərdarlıq edib.

“Bura ətyeyilən pəhriz, şirə pəhrizi, çiy qida pəhrizi və karbohidratların olmaması daxildir”,- deyə “Daily Mail” xəbər verir.
Mütəxəssislər xəbərdarlıq edirlər:

“Bütün qida qruplarının aradan qaldırılmasını əhatə edən qəza pəhrizləri qida çatışmazlığı riskini artıra bilər. Məşhurların pəhrizlərində sürətli arıqlamanın nəticələri son dərəcə ciddi ola bilər və yemək pozğunluğuna səbəb olar. Məsələn, karbohidratların kəsilməsi ümumi kalori qəbulunu azalda və arıqlamağa kömək edə bilər.

Ancaq bu cür pəhriz tez-tez lif çatışmazlığı ilə əlaqələndirilir ki, bu da qəbizlik ehtimalını artıra, bağırsaq bakteriyalarına zərər verə və B vitamini çatışmazlığına səbəb ola bilər”.

BDA həmçinin su orucunu və ya yalnız heyvan mənşəli məhsulların istehlakını nəzərdə tutan ətyeyilən pəhrizi tövsiyə etmir. Şirələr, püre və çiy qidalarla məhdudlaşan pəhriz də təhlükəlidir.

Pəhrizinizi dəyişdirməzdən əvvəl, məşhurun təşviq etdiyi yanaşmanın təhlükəsizliyini və effektivliyini dəstəkləyən tibbi araşdırmaların olub -olmadığını yoxlamaq lazımdır.

“Qızılca yüksək yoluxuculuq qabiliyyətinə malik xəstəlikdir. Peyvəndlənmə qızılca xəstəliyinə qarşı ən effektiv profilaktika üsulu hesab olunur. Hazırda vəziyyət kifayət qədər nəzarət altındadır və yoluxmalar daha çox məktəb və bağça yaşlı uşaqlar arasında üstünlük təşkil edir”.

Bunu AZƏRTAC-a müsahibəsində TƏBİB-in icraçı direktoru Vüqar Qurbanov deyib.

“Bu xəstəlik uşaqlıq dövrünün infeksion xəstəliklərindən hesab olunur, virus mənşəli xəstəlikdir və özüsağalan xəstəliklər qrupuna daxildir. Yəni bu, o deməkdir ki, xəstəliyin xüsusi spesifik müalicəsi yoxdur. Qızılca xəstəliyi adətən stasionar müalicəyə ehtiyacı olmayan, ev şəraitində izolyasiya olunaraq müalicə edilən xəstəlikdir. Bu xəstələr ailə sağlamlıq mərkəzlərinin həkimləri tərəfindən nəzarətə götürülür. Bəzən yoluxmuş şəxslərdə xəstəliyin ağırlaşma halları baş verə bilər. Bunlara pnevmoniya, orta qulağın iltihabı, bağırsaq mənşəli ağırlaşmalar, ensefalit, meningit və s. aiddir. Belə olan hallarda xəstələr TƏBİB-in tabeli tibb müəssisələrində fəaliyyət göstərən yoluxucu xəstəliklər şöbələrinə yatırılaraq müalicəyə cəlb olunurlar. Onu da qeyd edim ki, müalicə xərcləri icbari tibbi sığorta üzrə xidmətlər zərfi çərçivəsində ödənilir”, - o deyib.

V.Qurbanov onu da bildirib ki, TƏBİB-in tabeliyində Bakı şəhəri üzrə 17, Sumqayıt şəhəri üzrə iki, regionlarda isə 48 yoluxucu xəstəliklər şöbəsi fəaliyyət göstərir, çarpayı sayı cəmi 1400-ə qədərdir.

Qurum rəhbərinin sözlərinə görə, bu günə olan məlumata əsasən, bütün regionlar, Sumqayıt və paytaxt ərazisində yoluxma halları nəzarət altındadır, yoluxucu xəstəliklər şöbələrində kifayət sayda boş çarpayılar, ağırlaşma hallarının idarə olunması və ehtiyac yaranan hallarda xəstələri tibbi xidmətlə təmin etmək üçün bütün resurslar mövcuddur.

“Təəssüf ki, əksər hallarda ağırlaşma halları ilə müraciət edən xəstələr qızılca əleyhinə peyvənd olunmamışlar olurlar. Bu isə peyvəndin nə dərəcədə effektiv müalicə üsulu olduğunu bir daha sübut edir”, - deyib V.Qurbanov.

Balqabaq toxumları balqabaq meyvəsinin içərisində olan yeməli toxumlardır. Qidalandırıcı qəlyanaltı olan balqabaq tumları zülal, lif, vitamin və minerallarla zəngindir. Onlar həmçinin sağlam yağları ehtiva edir və antioksidan xüsusiyyətlərə malikdirlər. Balqabaq toxumları adətən qovrulmuş halda istehlak edilir və ya salatlara, yulaf əzməsi, qatıq və ya digər yeməklərə əlavə edilir. Yatmazdan əvvəl bir ovuc balqabaq tumunu yedikdən sonra bir stəkan qaynar su içmək lazımdır. Bu üsul həzm sisteminin çox daha sürətli işləməsinə imkan verir və qəbizliyi aradan qaldırır.Bəs balqabaq toxumunun digər faydaları nələrdir? Foodinfo.az balqabaq toxumunun faydalarını təqdim edir:
Antioksidantlarla zəngindir.
Diabet riskini azalda bilər.
Xərçəng əleyhinə xüsusiyyətlərə malikdir.
Pis xolesterol səviyyəsini aşağı salır.
Yuxunu yaxşılaşdırır.
Pəhriz qəlyanaltısı üçün uyğundur.
Parazitlərin bədəndən atılmasını təmin edir.
Sidik kisəsinin sağlamlığı üçün faydalıdır.
Sümük formalaşması üçün vacib bir qidadır. Yaxşı sink mənbəyidir.
Retinanın sağlamlığını qoruyur.
Saçlarınızı gücləndirir.
Spermanın keyfiyyətini artırır.
İmmuniteti yaxşılaşdırır.
Prostat sağlamlığını dəstəkləyir.
Dəriyə yaxşı təsir edir.
Qəbizlik problemlərini aradan qaldırır.
Ürək sağlamlığını qoruyur.

İnsan sağlamlığı üçün ən faydalı ət toyuqdur. Foodinfo.az xəbər verir ki, cərrah Aleksandr Umnovun NEWS.ru-ya verdiyi məlumata görə, onu hər gün yeyə bilərsiniz. Həkimin sözlərinə görə, toyuq əti A, B, C, H vitaminləri, kalium, maqnezium, sink, dəmir, fosforla zəngindir.Ən ideal isə toyuq sinə ətidir. Toyuq döşündə mikroelementlər və vitaminlər daha çoxdur. Bu. Bu yolla bədəndəki natrium, kalium, fosfor, kükürd, yağ turşularının balansını doldura bilərsiniz.

Bakının “8-ci km bazarı”nda 10 manata mal, 11 manata isə qoyun əti satılır.

Satıcıların sözlərinə görə, dişi mal olduğu üçün aşağı qiymətə təklif olunur.

Alıcılar isə bildirib ki, göz önündə kəsilən ətlərə üstünlük verirlər.

Ekspertlərin sözlərinə görə, bazarlarda ət satışına nəzarətin zəif olması, bəzən mənşəyi bilinməyən ətlərin satılmasına gətirib çıxarır.
Bu ətlər bəzən insan sağlamlığı üçün ciddi təhlükə yaradır.

Ətraflı “ATV Xəbər”in süjetində:

Keçmişdə tətbiq edildiyi deyilən bəzi ənənəvi təcrübələr hələ də zaman-zaman diqqət mərkəzində ola bilir. Göbəyə sirkə sürtmək də bu tətbiqlərdən biridir. Bəs, sirkəni qarın nahiyəsinə sürtmək nəyə lazımdır?Foodinfo.az xəbər verir ki, göbəyə sirkə vurmağın faydaları arasında həzm problemlərini aradan qaldırmaq, arıqlamağa kömək etmək, enerjini artırmaq və dəri problemlərini müalicə etmək daxildir. Lakin bu iddiaların heç bir elmi sübutu yoxdur və daha çox ictimaiyyət arasında yayılan bir inanc kimi qəbul edilir. Məlumdur ki, sirkənin bəzi xüsusiyyətləri həzm problemləri üçün faydalıdır. Xüsusilə alma sirkəsi mədə turşusunu balanslaşdıraraq həzmi dəstəkləyir. Bununla belə, sirkənin göbək nahiyəsinə çəkilməsinin həzm sisteminə birbaşa təsir etdiyini söyləmək üçün kifayət qədər dəlil yoxdur.Arıqlamağa gəlincə, sirkənin toxluq hissini təmin etməyə kömək etdiyi və maddələr mübadiləsini sürətləndirdiyi məlumdur. Ancaq bu təsirlərin göbəyə sirkə vurmaqla əldə edildiyini söyləmək sadəcə fərziyyədir. Bunun heç bir elmi sübutu yoxdur. Arıqlama prosesində sağlam qidalanma və müntəzəm idman kimi daha təsirli üsullara diqqət yetirmək lazımdır.

Qəhvəyə limon və limon suyu qatıb içmək faydalı əlavələrdəndir.
“Medicina” xəbər verir ki, fizioloq İrina Lyanina limonlu qəhfənin kimlərə, hansı problemlərdə faydalı ola biləcəyini açıqlayıb.
“Limonlu qəhvə təzyiqi aşağı və damar problemi olanlar üçün əla təsirli ola bilər.
Limonda askorbin turşusu var, bu, damar tonusunu artırır. Aşağı təzyiq, miqren xəstələri məhz qəhvəyə limon sıxıb içdikdə, özlərini yaxşı hiss etdiyini bildirir.

Qəhvəyə digər faydalı əlavələr nə ola bilər:
– Hİl (kardamon) – qanın qatılaşmasına qarşıdır, həzmi rahatladır
– Darçın – iltihabı aradan götürür, şəkəri salır, qanı təmizləyir
– Zəncəfil – xolesterini salır, ağrıları götürür
– Sarıkök – güclü antioksidantdır, depressiyanı müalicə edir

Koronavirus pandemiyası hələ də həyatımızdan tam olaraq çıxmayıb. Bəzi ölkələrdə virusun yeni varinatları yaranıb. COVID-19-un variantları yüksək yoluxdurma qabiliyyəti, xəstəliyin ağırlığı baxımından biri digərindən fərqlənib.

“JN1” daha təhlükəlidir

Sonuncu “JN1” adlanan ştamm Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) diqqətini çəkməkdədir. Qurum ABŞ-da koronavirusun yeni ştammına yoluxmanın son iki həftədə iki dəfə artdığını açıqlayıb. Ölkədə virus infeksiyasına yoluxanların 44%-də məhz “JN1” aşkarlanıb, xəstəxanada müalicəyə götürülənlərin sayında 10,4%-lik artım var. Əsas səbəb kimi amerikalılarda vaksinasiya prosesində aktivliyin azalması göstərilir.

Bundan başqa, ştama yoluxanların dünyanın bir çox ölkəsində, o cümlədən Hindistan və Çində də aşkarlandığını bəyan edilib.

Ölkəmizdə koronavirusa yoluxan və ölənlərin sayında kəskin azalma görülsə də xüsusi karantin rejimi davam edir. Yəni virusla mübarizə çərçivəsində bəzi məhdudiyyətlər qalmaqdadır. Qarşıdan Yeni il gəlir və buna görə qeyri-iş günlərinin sayı artırılıb.

İnsanlar iş günlərinin olmamasından istifadə edib ölkə daxilində və xaricində dincəlməyə can atırlar. Bu da dünyanın kabusuna çevrilən koronavirusun ölkəmizdə yenidən alovlanmasına gətirib çıxara bilər.

Azərbaycan üçün də təhlükə varmı?

Mövzu ilə bağlı Bizim.Media-ya danışan infeksionist Mərdan Əliyev koronavirusun yeni ştammının yoluxuculuğunun yüksək olduğunu deyib:

““JN1” koronavirusun son variantlarından biridir. Aşkar olunduğu gündən sürətli artma tempindədir və yoluxduruculuq qabiliyyəti yüksəkdir. Bunu ÜST diqqət edilməsi lazım olan bir variant kimi qiymətləndirib və xəbərdarlıq edib. Biz həqiqətən də onun yoluxduruculuq qabiliyyətinin yüksək olduğunun şahidi oluruq.

Hazırda həm ABŞ, həm Avropanın bəzi ölkələri, həmçinin, Hindistan, Çində yayılmaqdadır. Amma bunun virulent və patogenliyi, yəni xəstəlik törətmə qabiliyyətinin daha aşağı olduğu bildirilir, simptomları digər koronavirus ştamları ilə təxminən eynidir”.

Həkim hesab edir ki, yeni ştammın bir müddət sonra Azərbaycana gəlmə ehtimalı çoxdur:

“Özümüzü qorumaq lazımdır, çünki payız-qış mövsümü bu xəstəliklərdə yoluxucu və təhlükəli ola bilir. Azərbaycanda bu ştammın olduğu rəsmi qeyd olunmayıb, amma bir müddət sonra bizə gəlmə ehtimalı var. Bizə gəlsə də qorxulu bir şey yoxdur, çünki bizdə kollektiv immunitet formalaşıb. Yoluxa bilərik, amma xəstəlik sadə qrip formasında gedir.

İnsanlar çox zaman xəstəxanaya da müraciət eləmirlər, çünki qriplə eyni simptomları var, buna görə də statistik məlumatlarda da öz əksini tapmır.

Təbii ki, xaricə gedənlər buna diqqət etməlidirlər. Bundan ən yaxşı qorunma üsulu maskadır. Sosial məsafə və əl gigiyenasına riayət etmək kifayət edir ki, bu xəstəlikdən qoruna bilək. Əgər risk qrupuna daxil olan şəxslər varsa, peyvənd olunmalıdırlar. Hansı ölkədəki bu ştam var, həmin ölkəyə gedənlər öncədən peyvənd etdirə bilərlər. Ancaq bu yollarla yoluxmaların qarşısını almaq olar”.

İsveçin Örebro Universitet Xəstəxanasında çalışan kardioloq Ole Frobert Almaniyanın Münhen Lüdviq Maksimilian Universitetinin alimləri ilə qış yuxusuna gedən ayıların bədənlərindəki dəyişiklikləri araşdırıb.

Tədqiqatçılar qış yuxusundan oyanan ayılarda HSP47 adlı zülalın miqdarının azaldığını müəyyən ediblər.

Qan laxtalarının əmələ gəlməsində iştirak edən hüceyrə hissələrinin səthindəki bu zülal qan hüceyrələrinin bir-birinə yapışmasını təmin edir.

Məsələn, kəsikdən sonra qan laxtası əmələ gəldikdə HSP47 qanaxmanın dayandırılmasını və sağalma prosesinin başlamasını mümkün edir. Ancaq damarlarda qan laxtalanması təbii yolla həll edilmədikdə ölümcül ola bilər.

Tədqiqatçılar onurğa beyni zədəsi olan xəstələrdə HSP47 zülalının aşağı səviyyəsini də müşahidə ediblər. Bu fərdlərdə də qış yuxusuna gedən ayılardakı kimi qan laxtalanmır.

Frobert qış yuxusunun enerjiyə qənaət və bərpa forması olduğunu bildirib. Bu proses zamanı ayıların ürək döyüntüləri əhəmiyyətli dərəcədə yavaşlayır.

Kardioloq bu zülalın təsirini yaradacaq dərman üzərində işlədiklərini bildirib. 10 il sonra hazır olması gözlənilən yeni məhsulun bazarda mövcud olan qan laxtalanmasının qarşısını alan dərmanlarla müqayisədə daha az yan təsirə səbəb olması hədəflənib.

Alman akademik Manuela Thienel "Siz həqiqətən təbiətdən çox şey öyrənə bilərsiniz" deyib.

Bu araşdırma üçün Thienel və Frobertin komandası helikopterlə İsveçdə ayıları izləyib, onların yuvalarını tapıb və heyvanları anesteziya edərək qan nümunələri götürüb. Tədqiqatı NASA və Alman Aerokosmik Mərkəzi maliyyələşdirib.
paralel.az