Avropa Orta Müddətli Hava Proqnozları Mərkəzinin məlumatına görə, indiki dövrdən marta qədər Avropada temperatur son iki illə müqayisədə əsasən aşağı olacaq. Bu isə ehtimal ki, Ukraynada hərbi əməliyyatların başlanmasından bəri istilik tələbatının ən yüksək səviyyəyə çatmasına səbəb olacaq.

Oxu.Az-ın verdiyi xəbərə görə, bu barədə "Bloomberg" məlumat yayıb.

Sinoptiklərin proqnozlarına əsasən, əvvəlki iki qış mövsümü kimi, Avropada temperaturun mövsümi normadan yüksək olması gözlənilsə də, kontinent iqlim fəlakətlərinə qarşı həssaslığını qoruyur. Soyuq hava qaz və elektrik enerjisi qiymətlərinə əlavə təzyiq yaradacaq. Hətta bu ay artıq zəif küləklər və soyuq hava şəraiti qaz anbarlarından daha sürətli istifadəyə səbəb olub.

"Atmospheric G2" şirkətinin meteoroloqu Endru Pedrini bildirir ki, hər hansı uzunmüddətli soyuma stratosfer qəfil istiləşməsi ilə bağlı ola bilər. Bu hadisə, adətən, Yerin qütblərində soyuq hava kütlələrini saxlayan qütb burulğanının zəifləməsinə səbəb olur.

"Maxar" şirkətinin meteoroloqu Metyu Dross isə Şimali və Mərkəzi Avropada mülayim hava şəraitinin üstünlük təşkil edəcəyini, aşağı temperaturların isə əsasən İtaliya və Balkanlarda müşahidə olunacağını proqnozlaşdırır.

"Weather Services International"ın məlumatına görə, dekabr ayında temperaturun əhəmiyyətli dərəcədə azalması gözlənilir. Bu da Avropada istilik tələbatının mövsümi normadan yuxarı olmasına gətirib çıxaracaq. Xüsusilə, dekabrın 8-də Osloda orta temperaturun -12°C olacağı proqnozlaşdırılır ki, bu da son 30 ilin orta göstəricisindən 9°C aşağıdır.

Donald Trampı və ailəsini təhdid edən videoları internetdə yayan Arizona ştatının sakini Manuel Tamayo-Torres saxlanılıb. Bu barədə oxu.az “ABC News”a istinadən xəbər verib. İstintaq qrupundan olan şəxs təhdidlərin birbaşa Donald Tramp və onun ailə üzvlərinə yönəldiyini təsdiqləyib.

Arizonadan olan şəxsin yayımladığı videolarda "Sən öləcəksən, sənin bütün ailə üzvlərin öləcəklər, sənin üzündə deşik açacağam" cümlələri öz əksini tapıb.

Tamayo-Torres odlu silah alarkən yalan məlumatlar verməkdə, həmçinin prezidenti hədələməkdə ittiham olunur.

Avstraliyanın Nümayəndələr Palatası 16 yaşdan kiçik uşaqlar üçün sosial medianın qadağan edilməsini nəzərdə tutan qanun layihəsini qəbul edib. Bu barədə Associated Press yazır.

Sənədə əsasən, TikTok, Facebook, Snapchat, Reddit, X və Instagram platformalarından 33 milyon dollara qədər cərimə ilə üzləşməmək üçün uşaqların qeydiyyatının qarşısını almaq tələb olunacaq. Bununla belə, sosial şəbəkələrə istifadəçilərdən sənədlər tələb etmək qadağan ediləcək. Bu baş verəcəyi halda platformalar cərimə ediləcəklər. Yaşın tədqiqi artıq bağlanmış müqavilə əsasında Britaniya şirkəti Age Check Certification Scheme-in texnologiyalardan istifadə edilməklə müəyyən ediləcək.

Qanunun layihəsinin qəbuluna 102 deputat lehinə, 13 deputat əleyhinə səs verib.

Qanun layihəsi noyabrın 21-də Avstraliyanın rabitə naziri Mişel Rouland tərəfindən parlamentə təqdim edilib. "Uşaqların və yeniyetmələrin filtr olunmamış və sonsuz kontent axınına daxil olmalarının qarşısını almaq üçün tezliklə nəyinsə edilməsinin lazım olduğu geniş şəkildə qəbul edilir", Rouland bildirib.

Onun sözlərinə görə, Avstraliyada valideynlərin və himayəçilərin 95 faizi uşaqları böyüdərkən onlayn təhlükəsizliyi ən böyük problemlərdən biri hesab edir. İndi qanun layihəsi Senat tərəfindən təsdiqlənməlidir - bunun bu gün, noyabrın 27-də baş verəcəyi gözlənilir.

Yerevan sanksiyalardan yayınmaq üçün Moskvaya gen-bol imkan yaradıb

“The Insider” və “Hetq” nəşrlərinin araşdırmasına görə, Ermənistan şirkətləri Rusiyaya qızıl ticarətinə qoyulan Qərb embarqosundan yan keçməyə kömək edir. Bu şirkətlərin arxasında ölkənin nüfuzlu siyasətçiləri və iş adamları durur. 2022-ci ildən Ermənistana milyardlarla dollarlıq qızıl idxal edilir, lakin metal ölkədə qalmır – Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə ixrac həcmi də misli görünməmiş səviyyədədir. Eyni zamanda, BƏƏ-dən Ermənistana ehtimal ki, nağd pul və qiymətli kağızlar axını gəlir. Rusiya biznesi üçün qızıl ticarətini Ermənistan vasitəsilə aparmaq əlverişlidir, çünki ölkədə ixrac rüsumu tutulmur və fərdi şəxslər vasitəsilə ticarət sanksiyalardan yayınmağa imkan verir.

Qızıl qərbdən şərqə gedir

Ukraynaya genişmiqyaslı müdaxilə ilə əlaqədar embarqoya düşən ilk Rusiya ixrac məhsullarından biri qızıl oldu. 2022-ci ilin iyununda ABŞ Rusiyadan bu qiymətli metalın alınmasını qadağan etdi və onu "ölkənin ən böyük qeyri-enerji ixracı" kimi xarakterizə etdi. Formal olaraq, bu embarqo yalnız ABŞ-a idxala şamil edilir.

Lakin hətta "ləkələnmiş" qızılı başqa ölkə alsa belə, o, ABŞ-da satış üçün yararsız qalır, yəni banklar onu investisiya və ya ticarət üçün almayacaqlar. Beləliklə, digər əksər malların idxalına məhdudiyyətlərdən fərqli olaraq, "bank qızılına" qoyulan Amerika embarqosu avtomatik olaraq qlobal xarakter alır.

2022-2023-cü illərdə Rusiya qızıl axını şərqə yönəldi: genişmiqyaslı müharibədən əvvəl o, Böyük Britaniyaya ixrac edilirdi, lakin 2022-ci ildən əsas qəbulediciləri BƏƏ, Honkonq və Türkiyə oldu. Lakin bu axınlar 2023-cü ilin aprelinə qədər tamamilə dayandı. O vaxtdan bəri Rusiyanın bir unsiya qızılı belə Avrasiya İqtisadi İttifaqından kənara ixrac edilməyib. Təxminən eyni vaxtda, Hetq-in məlumatına görə, Ermənistan iri qızıl ixracatçısına çevrildi. The Insider və Hetq müəyyən edib ki, praktiki olaraq bu qızılın hamısı Rusiyadan gətirilirdi.

ÜDM həcmində qızıl axını

The Insider və Hetq-in əldə etdiyi Rusiya gömrük məlumatlarına görə, 2022-ci ildən 2024-cü ilədək Ermənistan Rusiyadan təxminən 5,2 milyard dollar dəyərində 89 ton qızıl alıb. Hetq-in araşdırdığı Ermənistan Gömrük Xidmətinin məlumatlarına görə, 2023-cü ildən 2024-cü ilin birinci yarısının sonunadək ölkəyə ümumi dəyəri 6,2 milyard dollar olan 111 ton Rusiya qızılı idxal edilib.

Müqayisə üçün: 2022-ci ildə Ermənistanın ümumi idxalı 11 milyard dollar, ölkənin ÜDM-i isə 19,5 milyard dollar təşkil edib.

Rusiya və Ermənistan gömrüyünün məlumatları arasındakı fərq əqdlərin bağlanması və onların Rusiya və Ermənistanda hesabatlılığı arasındakı vaxt fərqi ilə izah oluna bilər.

Rusiya qızılını kimlər daşıyır: erməni siyasətçiləri və Rusiya ilə əlaqəli iş adamları

The Insider və Hetq müəyyən edib ki, 2024-cü ildə Rusiya qızılının Ermənistana ən böyük idxalçıları arasında (50 milyon dollardan çox məbləğdə qızıl idxal edən şirkətlərdən söhbət gedir) hakim "Mülki Müqavilə" partiyasından olan parlament üzvü Xaçatur Sukiasyanın ailəsi ilə əlaqəli olan "Yerevan zərgərlik fabriki" də var.

"Yerevan zərgərlik fabriki" rəsmən 2022-ci ildə "Yerevan" bazarının ərazisində yeni binada açılıb. O, Sukiasyanlar və Avakyanlar ailələri ilə əlaqəlidir - sonuncular Rusiyada zərgərlik biznesi ilə məşğul olublar. Hetq müəyyən edib ki, şirkət Rusiya mənşəli iri zərgərlik məmulatları partiyalarını Ermənistanda istehsal edilmiş kimi göstərərək, yenidən ixrac edir. Görünür, "Yerevan zərgərlik fabriki" Rusiya zərgərlik məhsulunun "ağardılması" üçün kanal rolunu oynayıb. O, qızılı təxminən otuz Rusiya şirkətindən alıb.

Sanksiyalar tətbiq edildikdən sonra 2022 və 2023-cü illərdə qızıl alanlar arasında təkcə zərgərlik fabrikləri və şərti şirkət əlamətləri olan MMC-lər deyil, həm də "Araratbank" və "Konvers Bank" kimi banklar var idi. Lakin 2024-cü ilə qədər erməni bankirlər belə riskli addımlardan çəkinməyə başladılar.

2024-cü ildə Rusiya qızılını idxal edən ən böyük erməni şirkətləri

2024-cü ildə Ermənistanda Rusiya qızılının ən böyük idxalçıları (hər biri 50 milyon dollardan çox məbləğdə qızıl idxal edən şirkətlər) infoqrafikada göstərilib.

Hetq bu şirkətlərlə əlaqə saxlamağa çalışıb. Onların nümayəndələri ilə çoxsaylı söhbətlər göstərib ki, şirkətlər qızıl ticarətini, sanksiya risklərini və Rusiya və Qərblə əməkdaşlığı müzakirə etməyə meylli deyillər.

Özünü Ermənistanda qızılın ən böyük idxalçısı və ixracatçısı olan TB Arm-ın direktoru kimi təqdim edən şəxs, Hetq ilə söhbətdə şirkətin həmsahibi Armen Tadevosyanın adından bildirib ki, onlar öz fəaliyyətləri barədə şərh vermək istəmirlər.

Ermənistanda qızıl idxalı üzrə ikinci ən böyük şirkət olan Diamond Standard-ın sahibi Anahit Çitçyan Hetq ilə söhbətində vurğulayıb ki, 2022-2024-cü illərdə şirkət yalnız qanun çərçivəsində, lisenziyalar əsasında fəaliyyət göstərib və hər şey onların hesabatlarında şəffaf əks olunub. O, Hetq-in digər suallarını cavablandırmaqdan imtina edib, yalnız şirkətin son altı aydır heç bir fəaliyyət göstərmədiyini qeyd edib.

Win-Gold şirkətinin direktoru Zoqrab Toroyan Hetq-ə bildirib ki, onun şirkəti də artıq təxminən üç aydır işləmir. Onun sözlərinə görə, Kotayk vilayətinin Abovyan şəhərində qeydiyyatda olan Qor Şaryana məxsus Win-Gold və GG-Group şirkətləri emal olunmamış qızıl ixrac edirdilər.

Güman etmək olar ki, Rusiya qızılı zərgərlik sənayesində istifadə oluna bilər, lakin bu versiya ciddi şübhə doğurur. 2020-ci ildə Ermənistandan zərgərlik məmulatlarının ixracı 26 milyon dollar, 2021-ci ildə 75 milyon dollar, 2022-ci ildə 109 milyon dollar, 2023-cü ildə isə 499 milyon dollar təşkil edib. Aydındır ki, Ermənistanın zərgərlik sahəsi 2020-ci illərin əvvəlində əhəmiyyətli dərəcədə böyüyüb, hər il 1,5-2 dəfə artıb, lakin 2022-ci ildən 2024-cü ilədək təxminən iki dəfə artacağını güman etmək (2024-cü ildə qızıl idxalının yalnız zərgərlik sahəsi üçün nəzərdə tutulduğunu güman etsək) tamamilə qeyri-mümkün görünür.

Qızıl Ermənistanda qalmır - nə zərgərlik məmulatları şəklində, nə də banklarda. O ixrac edilir. Hetq-in əldə etdiyi Dövlət Gəlirləri Komitəsinin (DGK) məlumatlarına görə, 2023-cü ildə qızıl əsasən BƏƏ-yə göndərilib. Ermənistan gömrüyünün məlumatlarına görə isə, 2024-cü ilin birinci yarısında ölkədən rekord həcmdə - təxminən 59 ton (4,1 milyard dollar) qızıl ixrac edilib. Birləşmiş Ərəb Əmirliklərindən başqa, kiçik həcmlər Honkonq və Çinə də ixrac edilir.

DGK Diamond Standart, Golden Line, Win-Gold, Bagario Gold və TB Arm-ı 2023-2024-cü illərdə qızıl ixrac edən əsas şirkətlər kimi göstərir. Beləliklə, bəzi ixracatçılar həm də qızıl idxalçılarıdır.

Hetq-in məlumatına görə, Ermənistandan qızıl ixrac edən ən böyük şirkətlərdən biri Golden Heritage olub. Hələ 2020-ci ildə Hetq müəyyən edib ki, bu şirkət Ermənistandan böyük həcmdə qızıl ixrac edir. Daha sonra Hetq ilə söhbətdə şirkətin sahibi bildirib ki, o, qızılı İsveçrədən idxal edib və Rusiyaya ixrac edib. 2022-ci ildə bu şirkət Rusiya qızılını idxal və Türkiyəyə ixrac edib.

Rüsumlardan yayınma və nağd ticarət

Qızılın banklarda valyuta ilə satışı zamanı Ermənistan vasitəsilə keçirilməli olan milyardlarla dollarlıq ödənişlər şübhə doğuracaqdı. Bundan əlavə, sanksiyalar səbəbindən Rusiya son ödəniş alan kimi bu valyutalardan digər malların alınması üçün istifadə etməkdə açıq-aşkar problemlə üzləşəcəkdi.

Eyni zamanda, Observatory of Economic Complexity-nin (OEC) məlumatlarına görə, "nağd pul" və "istiqrazlar"ı əhatə edən əmtəə mövqeyi üzrə Ermənistana müqayisə edilə bilən həcmdə daxilolmalar axını mövcuddur. 2022-ci ildə belə idxal 1,45 milyard dollar təşkil edib və hamısı BƏƏ-dən gəlib. Bu, xüsusilə, Əmirliklərdən Ermənistana nağd pulun gətirilməsi ola bilər.

İqtisadçı Aqasi Tavadyan qeyd edir ki, rusiyalı iş adamları Ermənistandan qızıl ixracı üçün tranzit ölkə kimi istifadə ediblər, çünki Rusiyada ona gömrük rüsumu tətbiq edilirdi. Lakin bu, Aİİ ölkələrinə ixraca şamil edilmirdi.

"Rusiyalı iş adamları əvvəlcə bu qızılı Ermənistana gətirir, sonra isə Əmirliklərə ixrac edirdilər. Bu onlar üçün sərfəli idi, çünki Ermənistandan qızıla ixrac rüsumu tətbiq edilmir", - iqtisadçı izah edir.

Ermənistan İqtisadiyyat Nazirliyinin cavabı

Ermənistan İqtisadiyyat Nazirliyi Hetq-in sorğusuna cavabında bildirib ki, embarqo altında olan Rusiya qızılının ixracı Ermənistana ikinci dərəcəli sanksiyalarla təhlükə yarada bilər. Bununla belə, nazirliyin baş katibi Aykaz Nasibyan vurğulayıb ki, hələlik belə hallar qeydə alınmayıb.

"Vəziyyətin inkişafı dəyişikliklərə çevik reaksiya vermək üçün Ermənistan İqtisadiyyat Nazirliyinin daimi monitorinqi altındadır", - deyə Nasibyan bildirib və əlavə edib ki, nazirlikdə hökumətin tətbiq etdiyi monitorinq alətlərinin effektivliyinə əmindirlər.

Ermənistan Statistika Xidmətinin məlumatları göstərir ki, 2024-cü ilin may ayından etibarən Ermənistanda qızıl idxalı və ixracı ilin ilk dörd ayı ilə müqayisədə kəskin azalıb. Məsələn, apreldə Ermənistandan 14,3 ton qızıl ixrac edilmişdisə, mayda cəmi 3,7 ton ixrac edilib.

The Insider və Hetq-in birgə araşdırması (müəlliflər: Andrey Zayakin, Seda Yerqnyan)
pressklub

Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılan Britaniya səfirinə etiraz edilib.

Yenixeber.org: Bu barədə Rusiya XİN məlumat yayıb.

Bildirilib ki, səfirə etiraz Böyük Britaniyanın Moskvadakı səfirliyinin əməkdaşı Rusiya Federasiyasına daxil olarkən yalan məlumat verdiyinə görə təqdim olunub.

Qeyd olunub ki, bundan sonra Rusiya Federasiyasındakı Britaniya diplomatları üçün bu ölkənin səfirliyinin əməkdaşları tərəfindən blankların doldurulmasına dair tələblər sərtləşdiriləcək.

"Rusiya Federasiyası şiddətlə tövsiyə edir ki, Britaniya vətəndaşları viza ərizələrini təqdim edərkən yalnız keçmişləri haqqında etibarlı məlumat təqdim etsinlər.

London Britaniya diplomatının Moskvadan çıxarılmasından sonra vəziyyəti gərginləşdirərsə, Rusiya Federasiyası dərhal əks cavab verəcək", - Rusiya XİN-nin məlumatında bildirilib.

Əlavə olunub ki, Rusiya Federasiyası Londonun düşmənçilik hərəkətlərinə cavab olaraq 30 Britaniya vətəndaşına qarşı sanksiya tətbiq edib.

Belə ki, Britaniya siyasi isteblişmentinin, hərbi blokun nümayəndələri və bir sıra britaniyalı jurnalistlər Rusiyanın “arzuolunmaz şəxslər” siyahısına daxil edilib.

Siyahıda Böyük Britaniya Baş nazirinin müavini Rayner də yer alıb.

Bundan əlavə, Moskva Böyük Britaniyanın daxili işlər, maliyyə, səhiyyə və ədliyyə nazirlərinə qarşı sanksiyalar tətbiq edib.

Almaniyanın “Bild” qəzetinin Rusiya-Ukrayna müharibəsi ilə bağlı yaydığı məlumat sensasiya doğurub. Nəşr bildirib ki, Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin Ukraynanı 3 yerə bölmək planı var. Qəzet yazır ki, Rusiya prezidenti plan haqda Donald Trampa məlumat verəcək. Bəzi iddialara görə, əslində ABŞ və Aİ də Ukrayna kimi ərazisi və əhalisi böyük olan bir ölkənin bölünməsində maraqlıdır.

Bəs ABŞ-ın yeni prezidenti bu plana necə reaksiya verə bilər? Ukraynanı bölmək, bir hissəsini Rusiyaya birləşdirmək mümkün olacaqmı?

Globalinfo.az-a danışan politoloq Asif Nərimanlı deyib ki, Ukraynaya ərazi iddiaları vaxtilə Polşadan da olub:

“Bu gün Polşa Ukraynaya daha çox dəstək verən ölkə olsa da 10 il öncəyə qədər sözügedən məsələ daim gündəmə gətirilirdi. Çünki 1939-cu ilə qədər Ukraynanın qərb torpaqlarının böyük hissəsi Polşaya aid olub. Onlar Rusiya-Ukrayna müharibəsində bunu dilə gətirməsələr də əvvəllər tez-tez müzakirə mövzusu idi. İstisna deyil ki, hadisələrin inkişafında belə bir plan işə düşsün. Ukraynanın tamamilə bölünməsi, Polşanın timsalında Qərbin Kiyev ərazilərinə iddiasının olması xəbərləri daha çox Rusiya mediasının yaydığı təbliğat xarakterlidir. Məqsəd Ukrayna ictimai rəyini Qərbə qarşı formalaşdırmaqdan ibarətdir”.

Politoloqun sözlərinə görə, “Bild”in bu informasiyası Donald Trampın hakimiyyətə gəlişindən sonra baş verə biləcək hadisələri qabaqlamaq üçün ictimai rəy yaratmaq məqsədi daşıyır:

“Trampın hakimiyyətə gəlişi ilə Ukrayna məsələsinin Rusiyanın istəkləri çərçivəsində həll edilməsinə ümidlər var. Kreml üçün ən pis ssenari isə münaqişənin dondurulmuş mərhələyə keçməsidir. Bu belə Rusiyaya sərf edir. Respublikaçıların mövqeyi bu gözləntiləri artırır”.

Ermənistan noyabrın 28-də Astanada keçiriləcək KTMT tədbirlərində iştirak etməyəcək, lakin İrəvan planlaşdırılan sənədlərin qəbulunun əleyhinə deyil.

Axar.az xəbər verir ki, bu sözləri Rusiyanın KTMT-dəki daimi nümayəndəsi Viktor Vasilyev deyib.

“Təəssüf ki, erməni tərəfdaşlar həmin tədbirdə şəxsən iştirak etməkdən imtina etdilər. Eyni zamanda, onlar təsdiq edilməli olan bütün sənədlərin məhdud format adlandırılan formatda qəbul edilməsinə etiraz etmirlər”, - Vasilyev bildirib.

Qeyd edək ki, noyabrın 28-də Astanada KTMT-nin Xarici İşlər Nazirləri Şurasının, Müdafiə Nazirləri Şurasının və Təhlükəsizlik Şuraları Katibləri Komitəsinin birgə iclası, daha sonra isə KTMT Kollektiv Təhlükəsizlik Şurasının sessiyası (zirvə görüşü) keçiriləcək.

Böyük Britaniya monarxlarının Londonda rəsmi iqamətgahları olan Bukingem sarayında təmirlə əlaqədar qonaqların qəbulu bu ilin dekabrından 2027-ci ilə qədər dayandırılır.

APA-nın xəbərinə görə, bu barədə “The Times” qəzeti məlumat yayıb.

Bukingem sarayında dəyəri 462 milyon dollara çatacaq təmir işləri aparılacaq. Təmir dövründə dövlət tədbirləri Vindsor qalasında keçiriləcək.

Üstəlik, təmirdən sonra Böyük Britaniya kralı III Çarlz saraya köçməyəcək, Londondakı iqamətgahı olan “Klarens Haus”-da yaşamağa davam edəcək.