İranın yeni seçilmiş milliyyətcə azərbaycanlı Prezidenti Məsud Pezeşkian səlahiyyətlərinin icrasına başlayıb.

O, artıq seçkiqabağı təşviqat mərhələsində qeyri-fars millətlərinin ana dilində təhsil hüququ ilə bağlı verdiyi vədlərin həyata keçirilməsi istiqamətində müəyyən addımlar atıb.

Dövlət başçısı ölkə Konstitusiyasında qeyri-fars dillərinin tədrisi ilə bağlı 15-ci maddənin həyata keçirilməsi istiqamətində ilk həmləsini edib. Bunun üçün “15-ci Prinsip Komitəsi” yaradılıb və doktor Cavad Miri komitənin rəhbəri təyin edilib.

Maraqlıdır, yeni İran Prezidenti uzun illər qeyri-fars millətlərinin ana dilini hüququnu əlindən almış paniranistlərin müqavimətini qıra biləcəkmi?

Mövzu ilə bağlı Güney Azərbaycan üzrə araşdırmaçı jurnalist Elman Cəfərli "Cebheinfo.az"-a açıqlamasında bildirib ki, 15-ci maddənin icrası ilə bağlı xeyli çətinliklər var:

“Məsud Pezeşkian sistemin adamı olsa da, milli düşüncəyə malikdir. Türklər, türkmənlər, hətta digər qeyri-fars millətləri arasında böyük nüfuzu var. İslam rejimi 1979-cu il Konstitusiyasında qeyri-fars millətlərinə müəyyən hüquqlar tanıyıb, amma bunu icra etməyib.

Bunu tələb edənləri isə “pantürkist” adlandırıb, rejim əleyhinə fəaliyyətdə ittiham edib. Hazırda da İranda fars dili dövlət səviyyəsində qorunur. Fars dilinin İranda ən azı 500 illik hökmranlığı var. Hətta ayətullahlar belə fars dili ilə bağlı fətvalar veriblər. Birdən-birə bu tabunu qırmaq asan deyil. Yəni gücü müqavimət olacaq".

Həmsöhbətimiz qeyd edib ki, Pezeşkian mühafizəkarların Yaxın Şərq siyasətində də fikir ayrılıqları var:

"Artıq İran mətbuatına sızan xəbərlərə görə, Pezeşkian “mənə işləməyə imkan vermirlər” deyə şikayət edib. Böyük ehtimalla, seçki eyforiyası yatandan sonra onu “portfelsiz nazirə” çevirəcəklər. Mən yeni Prezidentin paytaxt Tehran olmaqla iri şəhərlərdə, Güney Azərbaycanda türk dilində təhsil verən siniflər açacağına inanmıram.

Təbriz univeristetində bir kurs vardı. Uzağı onun bərabər kursların sayı artacaq. Fars dilinin hegemonluğu, uydurulumuş İran tarixinə dayanan dövlət ideologiyası panfarsistlərin qırmızı cizgisidir. Ondan asanlıqla vaz keçməzlər".

Elman Cəfərli deyib ki, İranda azərbaycanlılara ana dilində təhsil hüququ tanınacaqsa, bu, dünyada qəbul olunmuş Azərbaycan dilində olmalıdır:

"Azərbaycanın ali məktəblərində, elm mərkəzlərində fars dili öyrədilir. Bu hansı dildir? Dünyada qəbul olunmuş ərəb qrafikalı fars dili. O zaman İranda öyrədiləcək Azərbaycan dili də hamının qəbul etdiyi dil olmalıdır. Yəni latın qrafikalı Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili. Təbriz və Ərbədil radiosunda, telekanallarda insanlara sırınan ərəb və fars sözləri ilə kirlənmiş “türk dili” bizə lazım deyil".

O hesab edir ki, Azərbaycanın müvafiq dövlət qurumları, müstəqil nəşriyyatlar Güney Azərbaycan üçün Azərbaycan dilində dərsliklər və vəsaitlər hazırlamalı, İrana göndərməlidir.