Dövlət Statistika Komitəsi ölkədə qeydə alınan inflyasiya ilə bağlı rəqəmləri açıqlayıb. Belə ki, bu ilin yanvar-avqust aylarında istehlak qiymətləri indeksi ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 111,7 %, əvvəlki ayla müqayisədə isə 99,6 % olub.

Avqustda əvvəlki aya nisbətən qarabaşaq yarmasının, unun, çörəyin, təzə balığın, yumurtanın, süfrə marqarininin, kərə, günəbaxan və qarğıdalı yağlarının, üzümün, yemişin, qarpızın, gavalının, almanın, armudun, bananın, pomidorun, xiyarın, soğanın, kartofun, bibərin, badımсanın, yerkökünün qiyməti ucuzlaşıb, düyünün, mal və qoyun ətinin, yoqurtun, xamanın, zeytun yağının, kələmin, sarımsağın, şəkərin, çayın, meyvə şirəsinin, arağın, tütün məmulatlarının qiymətlərində isə bahalaşma müşahidə edilib.

Bir sıra məhsullarda ucuzlaşma mövsümi xarakterilidir, yoxsa davamlı olacaq? Əgər bu mövsümidirsə, önümüzdəki dönəmdə qiymət artımları gözlənilirmi?

Teref.az-ın məlumatına görə, məsələ ilə bağlı Modern.az-a danışan Milli Məclisin Aqrar siyasəti komitəsinin sədri Tahir Rzayev bildirib ki, inflyasiyanın və bəzi ərzaq qiymətlərinin aşağı düşməsi dünyada gedən bir sıra proseslərlə bağlıdır:

“Azərbaycanın xarici ölkələrlə əməkdaşlığının möhkəmlənməsi burada vacib şərtlərdəndir. Unun, eləcə də digər ərzaq və kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətinin aşağı düşməsi həm mövsümi, həm də davamlı ola bilər. Hesab edirəm ki, əlaqələr güclənirsə, nəzarət varsa, inflyasiyanın aşağı düşməsi qanunauyğun haldır. Müəyyən inhisarçılığın aradan qaldırılması, bazara nəzarətin gücləndirilməsi, digər tərəfdən sahibkarlığın inkişafı, işğaldan azad olunmuş ərazilərə əhalinin qaytarılması və müəyyən qaydada həyatın canlandırılması, sözsüz ki, qiymətlərə öz təsirini göstərməlidir. Bu da çox yaxşı haldır. Müəyyən ərzaq və kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətində aşağı düşmələr var”.

Komitə sədri vurğulayıb ki, mövcud vəziyyəti saxlamaq lazımdır:

“Müəyyən tədbirlər həyata keçirməklə, inflyasiyanın aşağı düşürülməsini hökumət həyata keçirə bilər. Ölkədə bu sahədə çox böyük işlər həyata keçirilir. İnsanların rifah halının yaxşılaşdırıılması, onların qida və kənd təsərrüfatı məhsullarına olan tələbatının ödənilməsi üçün hökumətin tədbirlər planı var. Bu gün işğaldan azad edilmiş ərazilərə insanların köçürülməsi və həyatın canlandırılması bizə imkan verir ki, Bir-iki ildən sonra bazarda qiymətləri aşağı salaq. Çünki o torpaqda əkin dövriyyəsi də daxil olduqdan sonra kənd təsərrüfatı məhsulları artacaq. Ətin, südün, yağın, yunun, yumurtanın və digər məhsulların qiymətlərində aşağı düşmələr müşahidə olunacaq”.

Liberal İqtisadçılar Mərkəzinin sədri, kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Akif Nəsirli isə inflyasiyanın aşağı düşməsinin mövsümi xarakter daşıdığını bildirib:

“Yay aylarında Azərbaycanda inflyasyanın bir qədər aşağı göstəricilərə malik olmas təbii haldır. Hər il biz bunu müşahidə edirik. Əvvəlki illərdə inflyasiyanın daha aşağı olması müşahidə olunurdu. Bu il inflyasiyanın azalma dinamikası bir qədər zəifləyib. Bu il yay aylarında inflyasiya daha yüksək olub. Bu mövsümi xarakter daşıyır. Ölkədə yay aylarında kənd təsərrüfatının mövsümü dövrüdür. Bu zaman yerli məhsulların bazara çıxması bütün sahələrdə bir qədər ucuzlaşma, qiymət artımlarının səngiməsi ilə müşahidə edilir. Bu, mövsümi xarakter daşıyır və qarşıdakı aylarda inflyasiyanın və qiymətlərin artması təxminləri daha aktualdır”.

A.Nəsirli hansı ərzaq məhsullarının bahalaşa biləcəyindən də danışıb:

“Qarşıdakı aylarda buğda, un və un məhsullarının qiymətində artımın olacağını düşünmürəm. Çünki dünyda buğda istehsalı ötən ilki rekord göstəricini də ötüb. Bizim daha çox məhsul idxal etdiyimiz Rusiyadan ərzaq buğdası idxalı ötən ay ABŞ-ın Kənd Təsərrüfatı Departmentinin təxminlərinə görə 47 milyon ton olacaqdı. Amma bu ay ABŞ Kənd Təsərrüfatı Departmenti bu proqnozu 48 milyon tona yüksəldib. Rusiyanın bəzi ərazilərində taxıl biçini bitib. Artıq onun döyülməsi və təhvil verilməsi prosesi gedir. Növbəti ayda ola bilsin ki, proqnoz 1 və ya yarım milyon ton artsın. Rusiya ixracatının 49 milyon tona yaxın olacağı gözləniləndir. Hazırda buğdanın təhvili prosesi gedir. Ötən ay ümumi ixracatın 105 milyon ton gözlənilməsinə baxmayaraq, bu ay artıq proqnoz 108 milyon tondur. Buğdanın qiyməti sabit qala bilər. Ancaq bitki yağları, kərə yağı, ət, qışa doğru getdikcə digər kənd təsərrüfatı məhsulları bahalaşacaq”.

Ekspertin sözlərinə görə, bahalaşma yerli kənd təsərrüfatı məhsullarının az olması ilə bağlıdır.

"Kartof, xiyar, soğan, qarpız və yemiş kimi məhsullardan başqa Azərbaycanda kənd təsərrüffatı məhsulları yerli tələbatın aşağı-yuxarı 40-50 faizini təşkil edir. Qalan 50-60 faiz isə xaricdən idxal olunur. İdxal malları da əlbəttə ki, yerli məhsullardan baha başa gəlir. Çünki daşıma xərcləri var. Ölkədə bahalaşmanı və infliyasiyanın aşağı salınması üçün kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsi, kənd təsərrüfatı məhsullarına olan yerli tələbatın heç olmasa 80-90 faizini yerli istehsalla ödəməyə ehtiyac var. Bununla inflyasiyanı xeyli aşağı sala bilərik. Eyni zamanda valyuta itkilərimiz də aşağı düşər. Məlumdur ki, idxal valyuta itkisi deməkdir. Hər il təxminən 3 milyard dollar pul xərcləmişik. Valyutanın çıxışı da inflyasiyanı stimullaşdırır”.

İqtisadçı ekspert Asif İbrahimov deyir ki, hər bir məhsulun və ya xidmətin qiymətini formalaşdıran onun ərsəyə gətirilməsində çəkilən xərclə bağlıdır:

“Biz bir çox məhsulları idxal edirik. İstehsal etdiklərimizin də xammalını, inqrediyentlərini yenə də xaricdən idxal edirik. Bu da istər-istəməz bahalaşmaya gətirib çıxarır. Hazırda Rusiya-Ukrayna müharibəsi gedir. Bu iki ölkə dünyanın taxıl ehtiyacının 25 faizini təmin edirlər. Bunlar arasındakı müharibə qeyri-ixtiyari olaraq bütün dünya ölkələrinin daxili bazarına öz təsirini göstərdi. Bu xarici faktordur. Lakin daxili faktorlar da var. Məsələn yanacağın, qazın bahalaşması faktları var. Ötən il Azərbaycan sahibkarı 250 manat minimum əmək haqqı ödəyirdisə, indi 340 manat ödəməyə başlayıb. Bunlar hamısı qiymət artımlarına təsir göstərir. Stastikaya baxanda ərzaq məhsullarının qiymətinin aşağı düşdüyü görünür. İnflyasiya aşağı düşüb. Rəsmi olaraq inflyasiyanın 11,7 faiz olduğu söylənilirdi. Çoxdandır, həyacan təbili çalırdıq ki, Azərbaycanda inflyasiya üçrəqəmlidir. Bunu artıq rəsmi formada etiraf etdilər. İndi 6 manata pomidor yoxdur. Buna baxmayaraq, ötən ilin avqust ayı ilə müqayisədə məhsulların qiyməti bu il baha olub”.
Ekspertin fikrincə, bu mövsümi xarakter daşıyır:

“Mövsümi meyvələrin çıxması, xüsusilə də, kənd təsərrüfatı məhsullarının sezona uyğun olaraq ucuz olması inflyasiyanın nisbətən enməsinə səbəb oldu. Qida məhsullarının inflyasiyası aşağı düşdü. Təbii ki, soyuq aylara keçdikcə bahalaşma olacaq. Bu da orta statistik Azərbaycan əhalisinin ailə büdcəsində müşahidə olunmağa başlayacaq. Hava soyuduqca, istehsal zamanı əlavə işıq, qaz tələb olunacaq. Eyni zamanda əməkhaqqı fərqli olacaq. Yəni bahalaşma qeyri-ixtiyari baş verir”.

Macarıstanın Energetika Nazirliyi və Fransanın “Framatome” korporasiyası atom elektrik stansiyalarının istismarı və yanacaq təchizatı üzrə birgə işi nəzərdə tutan əməkdaşlığın dərinləşdirilməsinə dair anlaşma memorandumu imzalayıblar. Macarıstanın Energetika Nazirliyinin məlumatına görə, sənədi Budapeştdə departament rəhbəri Çaba Lantos və Fransa şirkətinin baş direktoru Bernard Fontana imzalayıblar.

Nazirlik 2021-ci ildən nüvə enerjisindən dinc məqsədlərlə istifadə sahəsində Framatome ilə əməkdaşlıq etdiyini xatırladıb: "Əsasən təhsil, təlim, tədqiqat və inkişafa yönəlmiş tərəfdaşlıq uzunmüddətli istismar və nüvə elektrik stansiyalarının yanacaq təchizatı üzrə birgə işlərlə tamamlanacaq”.

Qeyd edək ki, Macarıstanda Pakşda 1980-ci illərdə sovet mütəxəssisləri tərəfindən tikilmiş yeganə atom elektrik stansiyası Rusiya nüvə yanacağı ilə işləyir. “Telex” internet nəşrinin yaydığı məlumata görə, sentyabrın 9-da Macarıstanın baş naziri Viktor Orban ölkənin Vətəndaş Forumunun fəalları ilə qapalı görüşdə hökumətin son nəticədə Pakş AES-i Fransanın nüvə yanacağına keçirmək niyyətində olduğunu deyib. Baş nazir burada məqsədin Rusiyadan enerji asılılığını azaltmaq olduğunu da vurğulayıb.

Bu məlumatla bağlı TASS-ın sorğusunu cavablandıran Macarıstanın Moskvadakı səfiri Norbert Konkoy “Telex”in məlumatını təkzib etmişdi: "Macarıstanın baş naziri Viktor Orban belə bir bəyanatla çıxış etməyib. Macarıstan Pakş AES-də Rusiya yanacağını fransız yanacağı ilə əvəz etmək niyyətində deyil. Macarıstan-Rusiya nüvə sahəsində əməkdaşlığı uğurla inkişaf edir və Macarıstan bu əməkdaşlığı davam etdiririk”. Lakin bu gün imzalanan memorandum göstərir ki, ya səfirin hökumətin planından məlumatı yoxdur, ya da bilərəkdən məlumatı təkzib edib.

Qeyd edək ki, Macarıstan Rusiyadan enerji asılılığını azaltmaq üçün Azərbaycandan və Qətərdən qaz almaq üçün müqavilələr imzalayıb.

Müsavat.com

2023-cü ilin iyul ayının sonuna Ermənistanın dövlət borcu təxminən 11 milyard 352 milyon dollar təşkil edib.

Ölkənin Maliyyə Nazirliyinin məlumatına görə, ilin əvvəli ilə müqayisədə borcun məbləği 714 milyon dollar və ya 6,7% artıb.

Bildirilir ki, daxili dövlət borcu xarici borcdan daha sürətlə artır.

Ermənistanın xarici dövlət borcu iyulun sonunda 6 milyard 663 milyon dollar təşkil edib. Bu o deməkdir ki, yeddi ay ərzində bu rəqəm 218 milyon dollar və ya 3,4% artıb.

Xarici borcun əsas hissəsini beynəlxalq təşkilatlar və xarici dövlətlər tərəfindən verilən kreditlər təşkil edir.

Qeyd olunur ki, sosial-iqtisadi proqramları həyata keçirmək üçün Ermənistan yeni kreditlər götürməkdə davam edir. Bu ilin aprelində hökumət Beynəlxalq Yenidənqurma və İnkişaf Bankı (BYİB) ilə ümumi məbləği 92 milyon avro olan yeni kredit sazişi - “Yaşıl, davamlı və inklüziv inkişaf siyasəti krediti” imzalayıb.

Bu dövrdə daxili borc daha da sürətlə artıb. Cari ilin yeddi ayında daxili borc 496 milyon dollar və ya 11,8% artaraq 4 milyard 688 milyon dollar təşkil edib.

Azərbaycanla Macarıstan arasında birgə layihələr üzrə tərəfdaşlığın səmərəli nəticələri barədə müzakirələr aparılıb.

Modern.az xəbər verir ki, bu barədə iqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov feysbuk hesabında bildirib.
"Macarıstana səfərimiz çərçivəsində bu ölkənin Baş naziri Viktor Orbanın qəbulunda olduq. İki ölkə arasında münasibətlərin inkişaf dinamikası, əməkdaşlıq perspektivləri barədə danışdıq", - deyə nazir paylaşımında qeyd edib.

"Müşahidələrimə əsasən deyə bilərəm ki, bu il kənd təsərrüfatı üçün hava şəraiti o qədər də əlverişli olmadı. Əvvəlcə çox quraqlıq oldu. Daha sonra lokal formada olsa da, sel və dolu yağışlarının şahidi olduq. Bu təbiət hadisələri bütün ölkəni əhatə etməsə də, ümumilikdə kənd təsərrüfatına təsirsiz qalmadı".

Bunu TNS-ə aqrar məsələlər üzrə mütəxəssis Cəfər İbrahimli deyib.

O qeyd edib ki, bu il quraqlıq olduğu üçün suvarma ilə bağlı xeyli problemlər ortaya çıxıb: “Bu il hava şəraiti baxımından ölkəmizdə kənd təsərrüfatı və fermerlər üçün uğurlu il hesab edilmir. Amma müxtəlif kənd təsərrüfatı məhsulları üzrə rəqəmlərə nəzər saldıqda artımların olduğunu görürük”.

Mütəxəssis bildirib ki, 2023-cü ilin yayında aqrar məhsulların qiymətləri əvvəlki illərlə müqayisədə yüksək olub: “Bu məsələdə də təbii ki, tələb-təklif özünü göstərir. Fermerlərin müəyyən qədər bazarlara çıxış imkanlarının məhdud olması, bazara gecikməsi və işlərin çoxluğu və digər səbəblərdən aqrar məhsullar vaxtında satışa çatdırılmır. Bu kimi problemlər də nəticədə kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinin artmasına gətirib çıxarır. Artıq payız fəsli ərəfəsindəyik. İndi aqrar məhsulların toplama dövrü başa çatır. Deməzdim ki, hər hansı bir məhsulun istehsalı ölkəmizdə kütləvi şəkildə aşağı düşüb və ya qıtlıq ehtimalı var. Aqrar məhsullarla bağlı bu çərçivədə dəyərləndirmə apararkən, payızda qıtlığın olacağını güman etmirəm. Eyni zamanda kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymət artımının da yüksələcəyini düşünmürəm. Təbii ki, müəyyən çətinliklər mümkün görünür. Amma qış üçün ehtiyat anbarlarda kifayət qədər məhsul saxlanılır".

ABŞ Slovakiyanın şərq sərhədinin qorunması layihəsinə 3,6 milyon dollar ayıracaq.

Bu barədə Slovakiyanın “dennikn.sk” nəşri yazıb.

Məlumata görə, bu vəsait şərq sərhədinin mühafizəsi üçün təlimlərə və texnikanın tədarükünə sərf olunacaq.

“Layihə sərhədi silahların, narkotiklərin və insanların qeyri-qanuni hərəkətindən qorumağa kömək etmək məqsədi daşıyır, həmçinin sərhədi qanuni şəkildə keçməyin asanlaşdırılmasına yardım etməlidir”, - məlumatda bildirilir.

Nəşr qeyd edir ki, layihənin yaxın iki il ərzində həyata keçirilməsi planlaşdırılır.