 |
|
|
Ölkələrin ən çox idxal etdiyi məhsul neftdir.
İndex.az xəbər verir ki, “World of Statistics”in iqtisadi gücü yüksək olan 59 ölkə arasında apardığı araşdırmaya görə, Braziliya, Çin, Almaniya, Hindistan kimi ölkələrin idxalının böyük hissəsini neft təşkil edir.
İndex.az ölkələrin ən çox idxal etdiyi məhsulları sizə təqdim edir:
Qlobal pandemiya, yüksək inflyasiya və geosiyasi gərginlik dövründə bir xalqın varlı və ya kasıb olması nə deməkdir? Nisbi alıcılıq qabiliyyətinə uyğunlaşdırılmış adambaşına düşən ümumi daxili məhsul (ÜDM) qeyri-kamil olsa da, bizdə müəyyən təsəvvür yaradır.
Kasıb ölkədə varlı olmaq istərdiniz, yoxsa varlı ölkədə kasıb? Xalqların sərvətini ölçmək o qədər də asan deyil (söhbət təkcə ümumi daxili məhsul və ya ÜDM-dən getmir).
Dünyanın ən zəngin ölkələrini müəyyən etmək, sizin nə qədər zəngin olduğunuz böyük ölçüdə zəngin və kasıb ölkələrin necə müəyyən olunduğundan asılıdır.
Sadəcə olaraq, ölkənin ümumi daxili məhsulunu - bir ölkənin bir il ərzində istehsal etdiyi bütün mal və xidmətlərin cəmini nəzərə alsaq, belə nəticəyə gələrik ki, ən zəngin ölkələr ən çox ÜDM-ə malik olan ölkələrdir: ABŞ, Çin, Yaponiya, Almaniya . Bəs, məsələn, Sinqapur və ya Lüksemburqun iqtisadiyyatı dünya xəritəsində kiçik nöqtələrdən başqa bir şey deyilsə, bu cür səylərin iqtisadiyyatı ilə necə müqayisə edilə bilər?
ÜDM ilə bağlı başqa bir problem, gəlir bərabərsizliyini, yəni bir ölkənin sərvətinin əhaliyə necə paylandığını ölçməməsidir. Buna görə insanların yaşayış şəraiti haqqında daha dəqiq bir fikir bir ölkənin ÜDM-ni orada yaşayan insanların sayına bölməklə başlayır: adambaşına düşən ÜDM və böyümə sürəti bizə hər bir insanın potensial olaraq əldə edə biləcəyi ictimai sərvət və bu sərvətin zamanla artıb-azalmaması barədə daha çox şey izah edir.
Bununla belə, adambaşına düşən ÜDM-dən istifadə hələ də problem yaradır: eyni gəlir bəzi ölkələrdə çox az, digərlərində isə daha çox şey ala bilər, burada əsas tələbat malları - ərzaq, geyim, mənzil və ya səhiyyə daha ucuzdur. Bir ölkə vətəndaşlarının nə qədər varlı olduğunu qiymətləndirmək üçün onların nə qədər ala biləcəyini anlamaq lazımdır.
Məhz buna görə də, adambaşına düşən ÜDM-i ölkələr arasında müqayisə edərkən ÜDM alıcılıq qabiliyyəti paritetinə uyğunlaşdırılmalıdır ki, bu da bizə hər bir konkret məkanda inflyasiyanın dərəcəsini və mal və xidmətlərin qiymətlərini nəzərə almağa kömək edir.
Kasıb bir ölkədə varlı olmağın və ya varlı bir ölkədə kasıb olmağın daha yaxşı olduğunu düşünsək, daha yüksək bir həyat səviyyəsindən zövq almağın ən yaxşı şansı, şəxsin gəlir bölgüsü miqyasında harada olmasından asılı olmayaraq daha zəngin bir ölkədə yaşamaqdır. Digər tərəfdən, hər kəs üçün lazımi dərəcədə bərabərlik olmadan bəziləri üçün sərvət, yumşaq desək, problemlidir.
Koronavirus pandemiyası bunu ən aydın şəkildə sübut etdi. Az gəlirli işçilər, çox vaxt bəzi çox zəngin ölkələrdə yaşayan miqrantlar birdən işsiz, üstü damsız və heç bir sosial müdafiə sistemi olmadan özlərini tapdılar. Bu vaxt bir çox az varlı ölkələr böhran zamanı ehtiyacı olanların hamısına qayğı göstərmək üçün dəridən-qabıqdan çıxdılar.
Bundan əlavə, səhiyyə xidmətinin keyfiyyəti və mövcudluğu tez-tez təhsil xidmətləri, sosial təminat, mənzil yardımı və sosial infrastrukturun digər komponentlərinin keyfiyyəti və mövcudluğu ilə yan-yana gedir. Bir ölkə adambaşına düşən yüksək ÜDM və ya yüksək ÜDM ilə fəxr edə bilər, lakin bu cür xidmətlər əhalinin böyük bir hissəsi üçün qeyri-kafi və ya əlçatmaz olarsa, iqtisadi göstəricilər bunu göstərə bilsə də, bu vətəndaşlar özlərini yoxsul hiss edəcəklər.
Bundan əlavə, inflyasiya şəraitində enerji və qida əsas mallar olduğundan və əvəzediciləri az olduğundan, qiymətlərin artması aztəminatlı ailələrə xüsusilə ağrılı təsir göstərir.
Qiymətlər artdıqda ailələrin elektronika, geyim və ya əyləncə xərclərini azaltması və ya tamamilə imtina etməsi daha asandır, ancaq həm həyat, həm də qazanc üçün çox vacib olan yemək, istilik və ya nəqliyyata gəldikdə, bu daha çətin bir işə çevrilir. Nəticədə inflyasiya ssenarisi çox vaxt iqtisadi və sosial sabitlik üçün təhlükə yarada bilər.
Buna görə uzunmüddətli perspektivdə yalnız zəngin deyil, həm də bərabərlikli olmaq daha yaxşıdır. Həddindən artıq iqtisadi bərabərsizlik hər kəs üçün böyüməni dayandırır, siyasi qeyri-sabitlik ehtimalı artır, səhiyyə xərcləri və ölüm nisbəti, cinayət və korrupsiya nisbətləri artır. Kasıb bir ölkədə varlı olmağın da bir qiyməti var.
Dünyanın ən zəngin 10 ölkəsi
1. Lüksemburq
2. Makao
3. İrlandiya
4. Sinqapur
5. Qətər
6. Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri
7. İsveçrə
8. San-Marino
9. ABŞ
10. Norveç
Rusiyanın ən varlı 26 iş adamının sərvəti son bir gündə 4 milyard 977,8 milyon dollar artıb.
Yeniavaz.com xəbər verir ki, bu barədə məlumat “Bloomberg”in Milyarderlər İndeksində yer alıb.
“Bloomberg”in məlumatına görə, son bir gündə sərvətini ən çox artıran Rusiyalı milyarder Aleksey Mordaşov olub. Mordaşovun son bir gündəki qazancı 599 milyon dollar artıb.
Dünyanın ən varlı 500 adamının sırasında yer alan Rusiyalı milyarderlərin son bir gündəki qazancı ilə onların ümumi sərvətləri aşağıdakı kimi olub:
İş adamları Son bir gündəki qazancı Ümumi sərvəti
Aleksey Mordaşov 599 milyon dollar 26,2 milyard dollar
Alişer Usmanov 439 milyon dollar 19,1 milyard dollar
Vladimir Lisin 371 milyon dollar 27,8 milyard dollar
Vahid Ələkbərov 365 milyon dollar 27,6 milyard dollar
Andrey Melniçenko 338 milyon dollar 24,9 milyard dollar
Vladimir Potonin 330 milyon dollar 31,4 milyard dollar
Leonid Mixelson 286 milyon dollar 26,1 milyard dollar
Viktor Raşnikov 238 milyon dollar 10,1 milyard dollar
Süleyman Kərimov 225 milyon dollar 9,2 milyard dollar
Gennadi Timşenko 190 milyon dollar 8,74 milyard dollar
Viktor Vekselberq 161 milyon dollar 7,51 milyard dollar
Andrey Skoç 146 milyon dollar 6,35 milyard dollar
Tatyana Bakalçuk 141 milyon dollar 6,02 milyard dollar
Leonid Fedun 138 milyon dollar 11 milyard dollar
Mixail Fridman 137 milyon dollar 13,3 milyard dollar
Mixail Prokorov 134 milyon dollar 16,6 milyard dollar
Andrey Guryev 132 milyon dollar 10,1 milyard dollar
Roman Abramoviç 118 milyon dollar 8,21 milyard dollar
German Xan 80,3 milyon dollar 8,67 milyard dollar
Dmitry Rybolovlev 73 milyon dollar 11,9 milyard dollar
Aleksandr Abramov 62,1 milyon dollar 7,76 milyard dollar
Pyotr Aven 58,1 milyon dollar 6,29 milyard dollar
Sergey Qalitskiy 57,1 milyon dollar 6 milyard dollar
Vyaçislav Kantor 55 milyon dollar 5,87 milyard dollar
Aleksey Kuzmiçev 54,2 milyon dollar 6,35 milyard dollar
Sergey Popov 50 milyon dollar 5,83 milyard dollar
Uzaqgörən siyasətçi kimi özünü hələ sovet dövründə təsdiq etmiş Heydər Əliyev yeni dövrün, yeni tarixi şəraitin xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq Azərbaycanın inkişaf yolundan danışarkən deyirdi: “Biz çalışırıq və bundan sonra da çalışacağıq ki, inkişaf etmiş ölkələrin səviyyəsinə çatmaq üçün Azərbaycanda tərəqqi daha da sürətləndirilsin. Ancaq bilmək lazımdır bunların hamısını bir gündə, bir ayda, bir ildə əldə etmək mümkün deyildir. Buna həm zaman lazımdır, həm də iradə, inam lazımdır. Zaman bizdən asılı deyildir. Ancaq iradə, inam özümüzdən asılıdır. Hamı bilməlidir ki, Azərbaycan dövlətində, Azərbaycan hakimiyyətində bu iradə, bu inam var”.
Heydər Əliyev hələ 1969-cu ildə birinci dəfə Azərbaycan Respublikasına hakimiyyətə gəldiyi ilk gündən respublikanın hərtərəfli inkişafının təməlini qoydu. Bu təməl üzərində təhsil, elm, kənd təsərrüfatı, neft sənayesi, neft emalı və neft-kimya sənayesi, ordu qoruyuculuğu öz inkişaf yoluna çıxdı.
Ulu Öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə respublikada 250-dən çox zavod, fabrik, istehsal sexləri, obyektlər istifadəyə verildi, 630 min yeni iş yeri açıldı.
Ölkədə sənaye istehsalı 2,7 dəfə, tələbat mallarının istehsalı 3 dəfə, kənd təsərrüfatı istehsalı 2,7 dəfə, taxıl, pambıq, üzüm, ipək, tərəvəz, tütün, bostançılıq məhsulları istehsalı sahəsində məhsuldarlıq 1,8 - 2,6 dəfə artdı, heyvandarlıqda artım isə 2,7 dəfə olmuşdur. Neft hasilatı 2,8 dəfə, maşınqayırma və metal emalı 3,3 dəfə, kimya və neft kimyası 2,8 dəfə artdı və həmçinin sənayedə əmək məhsuldarlığı 1,7 dəfə yüksəldi, 4400 yeni maşın, cihaz, avadanlıq və digər məmulatlar istehsal olundu ki, bunlardan da 400-ü keçmiş SSRİ-də ilk dəfə istehsal edilirdi, 1056 adda mühüm sənaye məhsulu buraxılmışdı.
Heydər Əliyev qədər öz xalqını, onun tarixini, mədəniyyətini və dilini sevən ikinci bir şəxsiyyət tapmaq çox çətindir. Məhz dahi Heydər Əliyev öz xalqının müqəddəs dilini dövlət dili kimi Azərbaycan Respublikasının konstitusiyasına salmağa nail oldu. Heydər Əliyev SSRİ-nin məhv olacağı tarixi həqiqəti çox-çox illər öncə görürdü və müstəqil Azərbaycanın yaranacağını və onun öz dilinə böyük ehtiyacı olacağını bildiyindən onu qorudu və özünə layiq olan səviyyədə sevdirdi.
Eyni zamanda Heydər Əliyev 1990-cı ilin 20 yanvar ayında sovet qoşunlarının Bakıda törətdiyi qanlı faciə ilə əlaqədar ertəsi gün Azərbaycanın Moskvadakı nümayəndəliyində bəyanatla çıxış edərək, Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş cinayətin təşkilatçıları və icraçılarının cəzalandırılmasını tələb edib.
Azərbaycan 1991-ci ilin 18 oktyabrında müstəqillik qazandıqdan sonra onun itirilməsi təhlükəsi ilə üzləşdi. Ölkədə ictimai həyatın bütün sahələrində hökm sürən xaos, hakimiyyət böhranı 1993-cü ilin iyununda kulminasiya həddinə çatdı, anarxiya respublikanı bürüdü. Erməni təcavüzü get-gedə daha geniş miqyas alırdı. Respublikada hakimiyyətə yiyələnmək üçün ayrı-ayrı şəxslər və qruplar arasında mübarizə gedirdi.
Tarix dəfələrlə sübut edib ki, müstəqilliyi qoruyub saxlamaq onu qazanmaqdan qat-qat çətindir. 1993-cü il oktyabrın 3-də Heydər Əliyev xalqımızın böyük əksəriyyəti tərəfindən ölkə Prezidenti seçildi. Ulu Öndər bütün maneələrə baxmayaraq ölkədə ictimai-siyasi sabitliyi bərpa etdi, respublikanın müstəqilliyini qorudu, ölkədə ictimai-siyasi böhranı aradan qaldırdı və inkişafın təməlini qoydu. Ümummilli lider dağılmaqda olan, parçalanan, yox olmaq təhlükəsinin bir addımlığında dayanan Azərbaycanın iqtisadi və siyasi müstəqilliyini təmin edərək, Vətənimizi dünyada söz və nüfuz sahibi, dinamik inkişaf edən ölkəyə çevirdi.
Qüdrətli Azərbaycan Ordusu yaratdı, cəbhədə atəşkəsə nail oldu, iqtisadiyyatı dirçəltdi. Azərbaycanın müasir tarixində misilsiz işlərə imza atdı. Azərbaycan xalqının 30 il həsrətində olduğu Qarabağın Ali Baş Komandanın rəhbərliyi və Rəşadətli Azərbaycan Ordusunun şücaəti ilə 2020-ci ildə 44 günlük Vətən müharibəsində erməni işğalçılarından azad edilməsi də məhz Heydər Əliyev ideyalarının təntənəsidir.
Yeni Zəfər tariximizdə öz əksini tapmış bu dəyərli sözlər müasir müstəqil Azərbaycan dövlətinin memarı və qurucusu, xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyev tərəfindən deyilmişdir. Ulu Öndərin gərgin əməyi və qətiyyəti sayəsində yeni, müasir Azərbaycan dövləti qurulmuş, ölkəmiz dünya məkanında öz layiqli yerini tutmuşdur.
Ümummilli Lider Heydər Əliyevin Azərbaycan xalqının azadlığının, müstəqilliyinin təntənəsinə yönələn müqəddəs strateji ideyaları onun layiqli davamçısı və siyasi kursunu bu gün Prezident İlham Əliyev tərəfindən müvəffəqiyyətlə davam etdirildiyi və onun yürütdüyü uğurlu daxili və xarici siyasət nəticəsində Azərbaycan regionda lider ölkəyə çevrilib. Təməli Ulu Öndər Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş hüquqi dövlət quruculuğunun Azərbaycan modeli və siyasi kursu, həmçinin ölkəmizin davamlı tərəqqisinin təmin edilməsi üçün bütün sahələrdə həyata keçirilən islahatlar Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən bu gün uğurla davam etdirilir.
Metin Hüseynov - siyasi sərhçi, politoloq
Honkonq birjasının əsas indeksi olan “Hang Seng” bu gün son 8 ayın ən yüksək səviyyəsinə yüksəlib.
Bunu ticarət platformasının məlumatları sübut edir.
“Hang Seng” 18 475,92 bənd (+1,48 %) göstəricisində bağlanıb. Amma gün ərzində onun 18 604,17 bəndə yüksəldiyi an da olub. Bu göstərici 2023-cü ilin sentyabr ayının əvvəlindən bu səviyyələrə qalxmamışdı.
İndeksdə artım liderləri arasında “JD.com” (+5,48 %), “Baidu” (+4,27 %), “Alibaba Group” (+4,07 %), “Li Auto” (+3,16 %), “Xiaomi” (+3,06 %) şirkətlərinin səhmləri var.
Yaz və yay mövsümündə toy edənlərin sayı artır. Amma bir çox vətəndaş şadlıq saylarındakı qiymət artımından narazıdır. Xüsusi ilə paytaxt Bakıda şadlıq saraylarında qiymət artımı davam edir. Qiymətlərdə artımın olması nə ilə əlaqəlidir?
Məsələ ilə bağlı DAİR Otellər və Restoranlar Assosiasiyası İdarə Heyətinin sədri və Azərbaycan Ekoturizm Assosiasiyasının icraçı direktoru Samir Dübəndi Sonxeber.az-a açıqlama verib.
O bildirib ki, keyfiyyətli qida məhsullarının qiymətində artım baş verməsi bu sektorda da qiymət artımına gətirib çıxarıb:
"İctimai iaşə sektorunda, o cemlədən, banket xidmətləri təklif edən şadlıq saraylarında qiymət artımı bir neçə amillə izah edilə bilər. İlk növbədə nəzərə almalıyıq ki, keyfiyyətli qida məhsullarının qiymətində artım baş vermişdir. Düşünürəm ki, digər bir amil şadlıq saraylarının tədricən boz zonadan çıxmaları ilə də izah edilə bilər. Rəsmi əmək müqavilələrinin bağlanması, icbari sığortaların, sosial müdafiə ödənişlərinin aparılması personalın xərclərinə bilavasitə təsir göstərir. Pul kütləsinin bazarda artması da bahalaşmaya gətirən səbəblər sırasında qeyd edilə bilər.
Hesab edirəm ki, bir çox şadlıq sarayının göstərdiyi xidmətlərin keyfiyyətində boşluqlar, çatışmamazlıqlar mövcuddur. Bu sahədə yeni çağırışlarla yanaşı, yeni üsulların, qaydaların işlənməsinə ehtiyac görünür".
Dünən Azərbaycan Mərkəzi Bankının (AMB) İdarə Heyəti uçot dərəcəsinin 7,5%-dən 7,25%-ə, faiz dəhlizinin yuxarı həddinin 8,5%-dən 8,25%-ə endirilməsi, faiz dəhlizinin aşağı həddinin isə 6,25% səviyyəsində dəyişməz saxlanılması haqqında qərar qəbul edib.
Yenisabah.az xəbər verir ki, mövzunu şərh edən iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli Mərkəzi Bankın belə addımlarının “multiplikativ effekt” yaratmadığını söyləyib.
"Mərkəzi Bank kimi çox ciddi dövlət institutunun qərarlarının iqtisadiyyata çox ciddi təsirləri olmalıdır, təəssüf ki, belə deyil. Yəni, məsələn, FES (FED), inkişaf etmiş ölkələrin Mərkəzi Bankları, Türkiyə Mərkəzi Bankı və s. qərar verərkən qiymətli kağızlar bazarını, məzənnə siyasətini nəzərə alır, inflyasiya basqılarını azaltmağa çalışır. Bizdə isə qiymətli kağızlar bazarı yoxdur, məzənnə inzibatidir, bazar iqtisadiyyatının institutları yoxdur ya da zəifdir", - o bildirib.
Ekspertin fikrincə, Mərkəzi Bankın bütün istəklərinə, müasir iş prinsipləri üzrə fəaliyyət qurmaq cəhdlərinə baxmayaraq, iqtisadiyyatın özündən qaynaqlanan problemlərə görə qərarları ciddi effekt yarada bilmir: "Yəni Mərkəzi Bank bu sistemdə nə qədər çalışsa da, təsir mexanizmləri yaratmaqda çətinlik çəkir. Deməli, iqtisadi sistem dəyişməlidir ki, Mərkəzi Bank da dövlət orqanı olaraq həm hökumətə, həm də iqtisadiyyata ciddi təsir mexanizmləri yarada bilsin".
"Faiz qərarının təsirlərinə gəldikdə isə bu qərar kredit faizlərinin aşağı düşməsinə təsir etməyəcək. Məzənnə inzibati qaydada tənzimləndiyinə, siyasi qərarla dəyişdiriləcəyinə görə manatın məzənnəsinə də təsiri olmayacaq. Mövzunun davamı olaraq onu da deyim ki, bu il devalvasiya baş verməyəcək. Lakin 2025-ci ilin sonu, 2026-cı ilin əvvəli hökumət bu addıma getməyə məcbur qalacaq", - deyə N. Cəfərli əlavə edib.
“Access Bank”ın əmanət portfeli bu ilin ilk rübündə 86,2 milyon manat azalıb və bir milyard manatdan aşağı enib.
İqtisadiyyat.az xəbər verir ki, 2024-cü ilin ilin ilk rübündə bankın əmanət portfeli 8% azalaraq 965,4 milyon manata enib. Halbuki, ötən ilin sonunda bu rəqəm 1,05 mlrd. manat təşkil etmişdi.
Azalma bankın həm fiziki, həm də hüquqi şəxslərin əmanət portfeli üzrə müşahidə edilib.
Bu ilin ilk üç ayında fiziki şəxslərin bankdakı əmanətlərinin həcmi 842,5 milyon manatdan 809,6 milyon manata enib, hüquqi şəxslərinin depozitləri isə 209,1 milyon manatdan 155,7 milyon manata enib. Başqa sözlə, əhali üç ayda bankdan 32,8 milyon manat, şirkətlər isə 53,4 milyon manat depoziti bankdan çəkib.
Bu isə bankın cəmi öhdəliklərinə təsir edib. 1 aprel tarixinə "Access Bank"ın cəmi öhdəlikləri 3% və ya 35 milyon manat azalaraq 1,22 mlrd. manata enib. 2024-cü ilin əvvəlinə bu rəqəm 1,22 mlrd. manat təşkil edib.
Xatırladaq ki, "Access Bank" 2002-ci ildə yaradılıb. Onun nizamnamə kapitalı 258,7 milyon manatdır. Bankın əsas səhmdarları Asiya İnkişaf Bankı (20,33%), Avropa İnvestisiya Bankı (17,76%), Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası (15,86%), Hollandiya İnkişaf Bankı (9,62%) və Avstriya İnkişaf Bankıdır(9,36%).
İpotekaya xitam verilən hallar genişlənib. Bu, Prezident İlham Əliyevin təsdiqlədiyi "İpoteka haqqında" Qanuna dəyişiklikdə əksini tapıb. Qanuna əsasən, ipoteka saxlayan tələbdən və ya ipotekadan imtina etdikdə ipotekaya xitam veriləcək.
Məsələ ilə bağlı mənzil üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev Sonxeber.az-a açıqlama verib.
Ekspert bildirib ki, "İpoteka haqqında" qanuna dəyişiklikdən sonra vətəndaş daha sərfəli yoldan ipateka ilə ev sahibi ola biləcək.
"İpoteka haqqında" qanuna dəyişiklikdən sonra vətəndaş bank ilə razılaşdırdan sonra, bu ipotekanı digər şəxsə ötürə biləcək. "İpoteka haqqında" qanuna dəyişiklikdən sonra problemli ipoteka kreditlərinin də qarşısı alına bilər. Bildiyiniz kimi mənzil bank ipotekadadırsa, vətəndaş onu sata bilmir. Qanuna əsasən yalnız mənzil o halda satıla bilər ki, alıcı həmin mənzilin ipoteka borcunu tam şəkildə ödəyirb. Həmin mənzil artıq bankda girovdan çıxır. Sadəcə bundan sonra həmin mənzil satıla bilərdi.
Amma "İpoteka haqqında" qanuna dəyişiklikdən sonra tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmma əsasında həmin ipotekaya xitam verirə biləcək. Bu da öz növbəsində problemli ipotekaların sayını azaldacaq. "İpoteka haqqında" qanuna dəyişiklikdən sonra borcu ödəyə bilməyən şəxs ipotekanı başqa bir şəxsə ötürə biləcək".