 |
|
|
Fasist Almaniyasının təslim olmasından 80 il sonra Rusiya prezidenti Vladimir Putin bu barədə və Sovet İttifaqının İkinci Dünya müharibəsində yaşadığı misilsiz dağıntılar haqqında deməyə çox şeyi vardı. Amma Putin İkinci Dünya müharibəsindən sonra Avropada baş vermiş ən böyük müharibə – Rusiyanın Ukraynaya qarşı apardığı işğalçı müharibəsindən o qədər də danışmadı.
Əslində, Putin "xüsusi hərbi əməliyyat"a qısa bir istinad istisna olmaqla, bu barədə heç bir şey demədi. Bu, bir növ vəziyyətlə başa çıxma strategiyası ola bilər, yaxud sadəcə bir görüntü çarpazlığı olaraq təqdim edilə bilər. Və ya, bəlkə də, Kremlin özünə yaratdığı Qordi düyününün bir əksidir. Çünki bu müharibə Ukraynanı dağıtsa da, eyni zamanda Rusiya üçün çox böyük itkilərə səbəb olub. Rusiyanın Ukraynadakı itkiləri onun İkinci Dünya müharibəsindən sonra apardığı bütün müharibələrdə verdiyi itkilərdən daha çoxdur.
Ukraynaya qarşı müharibə Kremlin "köklü səbəblər" adlandırdığı məsələlərlə iç-içədir. Bu, əsasən, Moskvanın 20-ci əsr tarixi ilə bağlı versiyasının bir evfemizmdir; burada Sovet İttifaqı müttəfiqlərə Avropanı azad etməyə kömək etsə də, sonradan onun çox hissəsində 40 ildən çox hökmranlıq edib, kommunist idarəçiliyi tətbiq edib.
Kremlin qarışıq hesablamasının dəyişənləri elementləri arasında Ukraynanın indi neonasistlər tərəfindən idarə olunduğu, onların 11 il əvvəl Rusiyaya meylli bir prezidenti devirdikləri və Ukraynanın şərqində rusdilli əhalini təqib etdikləri ilə bağlı iddialar da var.
Azı bir o qədər vacib olan bir başqa dəyişən isə ABŞ və NATO-nun Moskvaya xəyanət etdiyi iddiasıdır. Bu iddiaya görə, alyans sonrakı illərdə Varşava Paktının keçmiş üzvləri olan Çexiya, Polşa, Macarıstan və digər ölkələri öz sıralarına qəbul edib.
"Biz İkinci Dünya müharibəsinin dərslərini xatırlayırıq və hadisələrin təhrifinə, qatillərə haqq qazandırmağa və həqiqi qalibi qaralamağa heç vaxt razı olmayacağıq", - Putin mayın 9-da etdiyi çıxışında bildirib. "Həqiqət və ədalət bizim tərəfimizdədir. Bütün ölkə, cəmiyyətin bütün təbəqələri, xalq xüsusi hərbi əməliyyatın iştirakçılarını dəstəkləyir".
Trampa cavab
26 il ərzində Rusiyanın dominant siyasi lideri olan Putin indiyə qədərki ən qısa Qələbə günü çıxışını edib. 10 dəqiqəlik çıxışında o, həm də ABŞ prezidenti Donald Trampa bir cavab və ya əks-iddia irəli sürüb.
İki gün əvvəl Tramp bəyan etmişdi ki, "qələbə, əsasən, ABŞ sayəsində əldə edilib, siz bunu bəyənsəniz, də bəyənməsəniz də. Biz o müharibəyə girdik və o müharibəni qazandıq".
Bu, Moskvada "küfr" hesab olunur, çünki Sovet İttifaqının verdiyi 20 milyondan çox müharibə qurbanının xatirəsi hələ də yaddaşlardadır, eyni zamanda, müharibədəki ən böyük dönüş nöqtələrindən biri sayılan Stalinqrad döyüşü də önəmli bir yer tutur.
"Biz həmişə xatırlayacağıq ki, Sovet İttifaqı ərazisindəki həlledici döyüşlərdən sonra Avropada ikinci cəbhənin açılması qələbəni daha yaxınlaşdırdı", - Putin bildirib. Bu, Stalinqraddan 16 ay sonra müttəfiq qüvvələrin Normandiyaya çıxışı ilə əlaqədar bir istinad idi.
Əvvəlki çıxışlarından fərqli olaraq, bu dəfə Putin Qərbi söyməkdə təmkinli davranıb. Məsələn, 2007-ci ildə o, ABŞ-ni Üçüncü Reyxə bənzətmişdi. 2022-ci ildə, Ukraynanın işğalından aylar sonra o, ABŞ-ni "bütün dünyanı alçaltmaqda" ittiham etmişdi.
"Müharibəni bitirmək niyyətində deyil"
Ukraynanı "nasizm" ittihamları ilə təzyiq altında saxlamaq, Kremlin XX əsri seçici şəkildə oxumaq üsulundan qaynaqlanır, xüsusən də sovetlərə qarşı müstəqillik hərəkatına liderlik edən millətçi Stepan Banderanın bir çox ukraynalılar tərəfindən qəhrəman kimi hörmətlə anılması ilə bağlıdır. Digərləri isə onun nasist Almaniyası ilə əməkdaşlıq etdiyini, polyaklara və yəhudilərə qarşı qətliam kampaniyaları apardığını düşünərək xəyanətkar hesab edirlər.
Putinin 2022-ci ildəki çıxışında həm Ukraynadakı "Qərb tərəfindən dəstəklənən neonasistlər", həm də Ukrayna millətçilərinə qarşı Kremlin sevimli epiteti olan "banderaçılar" vardı. Amma bu il Putinin çıxışında həmin ritorika yox idi.
Lakin eyni zamanda onun Rusiya işğalına son qoymağı düşündüyünə dair heç bir siqnal da yox idi.
"Putin müharibəni bitirmək niyyətində deyil. O, bu müharibəni başlatdığı məqsədlərini dəyişdirmir", - keçmiş rusiyalı deputat, jurnalist və hazırda mühacirətdə olan sosioloq İqor Yakovenko "Current Time"a bildirib.
"Müharibənin məqsədi aydındır. Bu, iki evfemizmə bürünüb: "denasifikasiya" və "demilitarizasiya". Sadə dildə desək, bu, Ukraynanın hərbi qüvvələrindən məhrum və Ukrayna dövlətinin məhv edilməsi deməkdir", - o əlavə edib.
Yazı AzadlıqRadiosunun aparıcı beynəlxalq müxbiri Mayk Ekkel tərəfindən hazırlanıb.
ayna.az