Politoloq Natiq Miri Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.

Onunla müsahibəni təqdim edirik.

- İranın Ermənistandakı səfiri Mehdi Sübhani etiraf etdi ki, Hindistandan İrəvana daşınan silahlar ölkəsi üzərindən ötürülüb. O, həmçinin Tehranın Ermənistanın güclənməsində maraqlı və yardıma hazır olduğunu, bunu da bölgədə hərbi balansın təmin edilməsi üçün istədiyini açıqladı. Sübhaninin mesajını necə şərh etmək olar?

- Əlbəttə, bu, Azərbaycana qarşı açıq düşmənçilik münasibətidir. Məlum idi ki, Ermənistan İran üzərindən silahlandırılır. Tehran bu prosesdə əsas körpü rolunu oynayır. Fransa ilə Dehli arasında birgə hərbi müəssisələrin açılması və yeni silahların istehsalına dair anlaşma imzalanıb. Müqavilədə istehsal ediləcək silahların “dost ölkələr”ə verilməsinə dair müddəa da var. “Dost ölkələr” dedikdə həm də Ermənistan nəzərdə tutulur. Ermənistanın silahlandırılması hədəf olaraq qoyulub, əlbəttə, bu, Azərbaycana qarşıdır.

Sübhaniyə gəlincə, o, həddini aşdı. Çünki açıq şəkildə bildirir ki, məqsəd regionda hərbi balansın yaradılmasıdır. Anlamadıq, niyə İran Ermənistanla Azərbaycan arasında hərbi balansın yaradılmasını prioritet olaraq qəbul edir? Niyə İran başqa bir ölkənin Azərbaycana qarşı silahlandırılmasında maraqlı olmalıdır? Bu, açıq düşmənçilik mövqeyidir. Bir məsələ də var: Hindistan-İran-Ermənistan-Gürcüstan nəqliyyat dəhlizinin çəkilməsi. İran bu xətlə Qara dənizə çıxmaq istədiyini deyir. Tehranın istəyinə baxmayaraq, bu xəttin perspektivi yoxdur. Sübhani bu yolun daha qısa olduğunu söyləyir, məsələ bu deyil. Məsələ budur ki, İranın Qara dənizə çıxmaq istədiyi bu yolun bir hissəsi Azərbaycan kəndidən - ərazisindən keçir. Söhbət Yuxarı Əskipara kəndindən gedir. Azərbaycan gec-tez bu və digər ərazilərini istər danışıqlar, istərsə də hərbi yolla geri qaytaracaq. Bunun alternativi yoxdur, iş yenə Azərbaycandan keçir.

İranın bu iddiası absurddur. İranın qərar və addımları göstərir ki, o, dost deyil, Azərbaycan və Türkiyəyə qarşı dost münasibətində olmayacaq. Tehrandakı səfirliyimizdə baş vermiş terror aktı ilə bağlı molla rejimi tərəfindən yaradılan məzhəkəyə baxın. Terror aktını “məişət zəminində baş vermiş olay” kimi dəyərləndirdilər, aktı törədən terrorçunun edam ediləcəyi ilə bağlı iddia var. Belə bir qərar olsa belə, bu, reallığı ortaya qoyan durum deyil. Hər kəsə bəllidir ki, bu, Azərbaycana gözdağı vermək və təzyiq üçün törədilmiş terror hadisəsidir. Bunun arxasında İranın xüsusi xidmət orqanları durur.

Hesab edirəm ki, olaya real qiymət verilməyənə qədər Azərbaycan Tehrandakı səfirliyini açmağa tələsməli deyil. Eyni zamanda, Azərbaycan Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi kontekstində İranla dəmir yolunun tikilməsinə də tələsməməlidir. Əgər İran öz siyasətində adekvat deyilsə, Azərbaycan niyə tələsməlidir?

- Sübhani “Azərbaycan Zəngəzur dəhlizini açmağa cəhd etsə, İranın təpkisi necə olacaq” kimi təxribatçı suala da təxribatçı kimi cavab verdi. Onun sözlərinə görə, bu, Ermənistanın qərarından asılıdır. İranlı diplomat bununla nə demək istəyir?

- İran Zəngəzur dəhlizinin açılmasında maraqlı deyil. Tehran maraqlıdır ki, Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvan arasında yollar İran üzərindən keçsin. Çünki yüklərin bu yollarla daşınmasından qazancı İran götürəcək. Həmin yollar qlobal əhəmiyyət qazansa, İranın önəmi artmaqla yanaşı, bu, həm də ona ciddi maliyyə qazandıracaq.

Sübhaninin “İranın davranışı Ermənistandan asılıdır” açıqlamasına gəlincə, bu, reallığı ortaya qoyur. İndi Ermənistan Azərbaycanın şərtlərini qəbul edib Zəngəzur dəhlizinin açılmasına razılıq versə, İran nə edəcək? Tehran sadəcə başından yekə, reallığa uyğun gəlməyən iddialar ortaya qoyur. İranın iddiaları ciddi rəqabətə tab gətirmir. Çünki İranın edə biləcəyi heç nə yoxdur.

İran İsrail-HƏMAS münaqişəsi kontekstində özünü elə hala salıb ki, həm ərəb, həm də müsəlman dünyasında nüfuzdan düşüb. İran HƏMAS-ı İsrailə qarşı terrora sövq etdi, sonra arxasından çəkildi. İran bununla müsəlman dünyasındakı nüfuzuna ciddi zərbə vurdu. Zaman-zaman proksi qüvvələr vasitəsilə üç-beş raket atmaqla İsrail ordusunu məğlub etmək mümkün deyil. Minlərlə insan həlak olub, ortada soyqırımı ittihamları var, hadisələri bu yerə qədər tətikləyən İrandır. İndi Tehran ABŞ və onun rəhbərlik etdiyi koalisiyaya qarşı “savaş”dan danışır, bu, başından yekə iddiadır. Sınıq-salxaq ordu və bir-iki ballistik raketlə müharibəni udmaq mümkün deyil.

- ABŞ İranın proksi qüvvələrinin Yaxın Şərqdəki həmlələrinə hansı cavabı verə bilər? Ağ Ev və Pentaqon İranla birbaşa toqquşmanı istisna edir.

- Proses artıq başlayıb, İranın Suriya və İraqda bəslədiyi proksi qüvvələr qarşı əməliyyatlar keçirilir. Amma ABŞ bundan o tərəfə adlamır. Halbuki ABŞ bilir ki, İsrailə qarşı çıxan proksi qüvvələrin arxasında İran durur. İordaniyadakı Amerika bazasına hücumun da İranla əlaqəli olduğuna dair kəşfiyyat məlumatları var. Maraqlıdır: Yəmən, Suriya və İraq bombalanır, amma İrana müdaxilə üçün ciddi əsas ortaya çıxanda ABŞ çəkinir. Yəni ortada səhnələşdirilmiş oyun var. ABŞ İrana qarşı müharibə aparmaq niyyətində deyil. Çünki İran həmişə qlobal güclər, eləcə də ABŞ üçün regionda Türkiyəyə qarşı “balanslaşdırıcı güc” roluna çıxış edib, indi də belədir. ABŞ üçün İran daxilində lazımi hədəfləri vurmaq asan məsələ idi, hətta nüvə obyektlərini darmadağın edə bilərdi. Bəs niyə etmir, İranın “adekvat cavab”ından qorxur? Bunu heç kim ciddi qəbul etmir.

Səhnələşdirilmiş oyunu oynayırlar. Guya Suriya və İraqda obyektlər vurulur, amma atılan raketlər bu obyektlərin yan-yörəsinə düşür, nəticələr barədə dəqiq açıqlamalar verilmir. İstisna İordaniyadakı hadisə idi ki, üç amerikalı hərbçisinin öldüyü açıqlandı. Digər bu kimi olaylarla bağlı informasiyalar məxfi saxlanılır. Ona görə də, ABŞ və İran arasında hansısa qarşıdurmanın olacağına inanmaq doğru deyil. ABŞ-la İran arasında həmişə gizli danışıqlar olub, tərəflər arasında konkret, ortaq maraqlar və bu maraqları ünvanı bəllidir. Bölgədə güclü Türkiyəni neytrallaşdırmaq üçün İran kimi vasitəyə ehtiyac var. ABŞ həmişə belə riyakar siyasətin tərəfdarı olub.

- Türkiyənin İranın alət olduğu oyuna təpkisi necə olacaq? Artıq xarici işlər naziri Hakan Fidan ABŞ və İrana odla oynamamaları barədə xəbərdarlıq edib.

- Türkiyə regionda böyük qarşıdurmada maraqlı deyil. Türkiyənin özü də yaxşı bilir ki, səhnələşdirilmiş bir oyun oynanılır, amma yenə də hər ehtimala qarşı xəbərdarlığını edir. Eyni zamanda, Türkiyə bu proksi qüvvələrdən hansı səviyyələrdə istifadə edildiyinin aydınlaşdırılmasını tələb edir. Türkiyə Fələstin-İsrail münaqişəsinin həlli ilə bağlı çoxtərəfli qarant təklifini verib. Türkiyə Fələstinə və bundan sonrakı proseslərə qarant durmağa hazır olduğunu bəyan edir. Yəni Ankara münaqişənin birbaşa çözümünü təklif edir. Bəs İran nə təklif edir? Qeyri-müəyyənlik, həll təklif etməyən xaos, terrorçularla prosesləri tətikləmək... İran yanğının üstünə benzinlə gedir. Türkiyə də belə mesajlarla İranı real işə köməyə çağırır.

İran dini-siyasi maraqlarını təmin etmək üçün istənilən oyuna gedir. Bölgədə “şiə ayparası”nın qurulması və “İslam dünyasının lideri” olmaq İranın iddialarıdır. Amma İranın bu yöndə atdığı addımlar əks nəticə verir. Bu gün ərəb dünyası və Türkiyə İranı məsələnin həllinə töhfə verən dövlət kimi qəbul etmir. Heç bir dövlət Tehrana belə baxmır. İranın oyunları ifşa edilib.

İsrail-HƏMAS qarşıdurmasını yaradan, Qəzzada münaqişəni tətikləyən Çin-Rusiya-İran üçlüyüdür. Bunun G-20-nin Hindistanda keçirilən son sammitindən sonra baş verməsi də təsadüfi deyil. Həmin sammitdə Çindən yan keçən Hindistan-Yaxın Şərq-Avropa dəhlizinin çəkilməsi razılaşdırılmışdı. İsrail-HƏMAS qarşıdurmasının başlaması ilə bu ideya doğulmamış məhv edildi. Yaxın zamanda buna qayıdışı görmürəm. Çin bu marağını təmin etdi. Rusiya da ABŞ-nin diqqətini Ukraynadan İsrailə yönəltdi. İndi Amerika öz hərbi resurslarını İsrail və Ukrayna arasında bölməyə məcburdur. İranın da bu posesdə öz dini-siyasi məqsədləri var. Oyun budur.

Düzdür, Türkiyə də bu nəqliyyat dəhlizində maraqlı deyildi, çünki bu xətt ondan da yan keçirdi. Amma buna baxmayaraq, Türkiyə bu oyunu bitirmək üçün çalışır, bitirici təkliflər verir. Düşünürəm ki, bölgədə Türkiyənin təklifləri çərçivəsində təmin ediləcək sülh uzaqda deyil. Bu reallığı İran və ya başqası yox, Türkiyə yaradacaq.

“Sumqayıt”ın israilli futbolçusu Roi Kehatın futbolinfo.az saytına müsahibəsi

– “Sumqayıt” uzun müddətdən sonra Mehdi Hüseynzadə adına stadionda oyuna çıxdı. Yenidən qurulmuş və azarkeşlərlə dolu olan arenada oynamaq necə hiss idi?

– Təəssüratımız möhtəşəmdir. Stadionu dolduran izdiham əla hisslər keçirməyimizə şərait yaratdı. Həqiqətən də, “Neftçi” ilə oyunda arenada əla atmosfer var idi. Ayrı-ayrılıqda hər bir azarkeşimizə təşəkkür edirəm. Çox istərdik ki, onlar hər oyunda stadionu doldursunlar və bizi dəstəkləsinlər.

– Bir neçə gün öncə kubok matçında uduzduğunuz “Neftçi”ni bu dəfə məğlub etməyi (2:1) bacardınız. Qələbəni gətirən amil bu görüşə daha motivasiyalı çıxmağınız oldu?

– Əslində, 10 ildən sonra bu stadionda oyunun keçirilməsi, matça böyük marağın olması üzərimizdə təzyiq yaratmışdı. İçimizdə narahatlıq var idi. Amma bunun öhdəsindən əla gəldik. Hisslərimizi cilovlaya, özümüzü sakitləşdirə bildik. Matça düzgün hazırlaşdıq, nəticədə meydandan 3 xalla ayrılan tərəf biz olduq.

– Növbəti oyun yenə “Neftçi”yə qarşı olacaq. Kubokun cavab matçında qələbə qazanmaq və yarımfinala adlamaq şansınız nə qədərdir?

– Bizi “Neftçi” ilə çətin səfər qarşılaşması gözləyir. İlk oyundan sonra bir top fərqi ilə rəqibdən geri qalırıq. Bir neçə gün ərzində “Neftçi” ilə artıq iki görüş keçirmişik və növbəti dəfə üz-üzə gələcəyik. Məşqlərdə var gücümüzlə hazırlaşmalı, oyuna inamlı çıxmalıyıq.

– Qısa müddətdə eyni rəqiblə 3 oyun keçirmək cansıxıcı deyil?

– Bəzi insanlar bunu darıxdırıcı hesab edə bilərlər. Ancaq mən bunu növbəti çağırış kimi qəbul edirəm. Eyni rəqiblə həftədə 3 dəfə qarşılaşırsınızsa, oyunda mütləq yaradıcı yanaşma tətbiq etməli və qələbə qazanmaq üçün yeni imkanlar tapmalısınız.

– Kubok matçından sonra sizi çempionatda “Zirə” ilə çətin və vacib qarşılaşma gözləyir. Bu görüşdə hansı nəticəyə ümid edirsiniz?

– Mən qarşıma qısamüddətli məqsədlər qoymağı xoşlayıram. İndiki halda ancaq kubok matçı haqda düşünürəm. “Neftçi” ilə cavab qarşılaşmasını keçirdikdən sonra “Zirə” ilə oyun barədə düşünəcəyik.

– “Sumqayıt” turnir cədvəlində artıq ikinci pillədədir. Hazırkı mövqeyinizi mövsümün sonunadək saxlaya biləcəksiniz?

– İkinci yerdə qalmaq bizim üçün asan tapşırıq olmayacaq. Bunun öhdəsindən gəlmək üçün təzyiq altında necə davranmaq lazım olduğunu bilməliyik. Çünki ikinci yerin də öz təzyiqi var. Bu yer uğrunda gərgin mübarizə gedir. Bilirik ki, digər komandalar bizi 2-ci pillədən salmaq üçün əllərindən gələni edəcəklər. Odur ki, arxayınlaşmaq olmaz, məşqlərdə var gücümüzlə çalışmağa davam etməliyik. Qarşıda hələ 15 tur var. İndidən konkret fikir səsləndirmək olmur. Amma əlimizdən gələni edəcəyik ki, mövsümün sonunadək bu pillədən tərpənməyək.

– Azərbaycan çempionatı haqda fikriniz necədir? Misli Premyer Liqası əvvəl oynadığınız liqalardan nə ilə fərqlənir?

– Azərbaycan Premyer Liqası əvvəl oynadığım liqalara çox bənzəyir. Adətən çıxış etdiyim çempionatlarda 2-3 böyük komandalar olub və onlar turnir cədvəlinə rəhbərlik ediblər, digərləri isə bərabərsəviyyəli rəqiblər sayılıblar. Fərq ondadır ki, Azərbaycanla müqayisədə İsrail və Avstriyada böyük stadionlar daha çoxdur və bütün oyunlara çoxlu sayda azarkeş gəlir.

Ötən gecə İctimai Televiziyada dünyaca məşhur, 50-dən çox ölkədə yayımlanan beynəlxalq lisenziyalı “Maska” şousunun Azərbaycan versiyasının final buraxılışı tamaşaçılara təqdim olunub.

Finala qalan 4 - "Canavar", "Cırtdan", "Qorilla" və "Alov" maskasının altındakı məşhurların kimliyi tamaşaçıların da səsverməsi ilə müəyyənləşdirilib.

"Alov" maskası altındakı tanınmış müğənni Nadir Rüstəmli, "Qorilla" maskasında Xalq artisti Mir Yusif, "Cırtdan" maskasında müğənni Eldar Qasımov və nəhayət qalib "Canavar" maskasında isə müğənni Dilarə Kazımova olub.

İlk buraxılışı ötən ilin dekabrında yayımlanan "Maska" şouda 12 tanınmış müxtəlif maskalar altında, fərqli ifalarla səhnəyə çıxıb. Bazar günləri tamaşaçıların görüşünə gələn "Maska"da final gününə qədər hər həftə bir məşhurun maskası açılıb.

Müsabiqənin “detektivlər”i Xalq artisti Faiq Ağayev, Əməkdar artist Coşqun Rəhimov, müğənnilər Nigar Camal, Murad Arif və aparıcı Kamilə Babayeva maska altındakı məşhurları ifalarından, dəyişdirdiyi səslərdən, xarici görünüşlərindən, ipuclarından və doğru/yalan faktlardan müəyyənləşdirməyə çalışıblar.

İndiyədək bir çox müsabiqələrin münsifi olan Xalq artisti Faiq Ağayev "Maska" şou barədə fikirlərini "Cebhe.info" ilə bölüşüb.

-Faiq bəy, "Maska" şounun final bölümündən də sonra proqram barədə ümumi təəssüratlarınız maraqlıdır...

- Bu, böyük peşəkarlıqla həyata keçirilən layihədir. İctimai Televiziya gördüyü işlə tam fəxr edə bilər. Çünki bu işin içində olan bir insan kimi görürdüm ki, nə qədər insan çalışır, layihənin qayda-qanunlarına necə riayət olunur, peşəkarlıqla davranılır. Bizim bir buraxılışı çəkmək üçün 6-8 saat vaxtımız gedirdi. Final isə ümumiyyətlə, 13 saat çəkdi. Bütün bu işlərin hədəfi tamaşaçının ləzzəti idi, tamaşaçıya şou zövqü vermək idi.

12 iştirakçının hər biri canla-başla bacarıqlarını göstərirdi, çalışırdı. Bir neçəsinin peşəkar çalışması bizi sözün əsl mənasında təəccübləndirdi. Bu böyüklükdə proyekti "yağ kimi" həyata keçirmək, 10 efirin onunu da rəngarəng, əlvan etmək böyük əzmkarlıq və peşəkarlıq tələb edirdi. Bu işdə inanılmaz xidməti olan Balakişi müəllimə təşəkkür edirəm. Çəkilişə hamıdan tez gəlib, hamıdan gec çıxırdı, inanılmaz xidmətləri oldu.

Bu şou mənim həyatımda çox gözəl təcrübə idi, çox məmnunam ki, gözəl hadisənin iştirakçısı, üzvü oldum.

- "Maska" ötən il Türkiyədə yayımlananda "Görəsən, nə zaman bizdə də bu layihə ekranlarda olacaq?" deyə düşünürdüm. Sizcə, müqayisəsi necə olardı?

-Türkiyədəki "Maska" həm keyfiyyəti, həm ümumi televiziya görüntüsü, həm dedektivlərin işi, həm aparıcı baxımdan Azərbaycan "Maska"sı ilə müqayisə oluna bilməz. Rusiyadakı isə keyfiyyətli təşkil edilmişdi.

-"Canavar" qədər "Cırtdan"ın da qalib olmasını istəyənlər çox idi. Siz necə düşünürsünüz?

-Finalda tamaşaçılar tərəfindən çox ədalətli seçim oldu. 4 maskanın hər biri qalibiyyətə doğru gedirdi. Şəxsən məncə, “Molla Nəsrəddin” və “Güzgü” də finalda olmalı idi. Amma tamaşaçılar belə seçim etdilər. Maskanın çıxarılmasında bizim heç bir iştirakımız yox idi, biz sadəcə xilas edə bilirdik.

- "Canavar"ın çıxışları da hər dəfə daha fərqli olurdu. Çıxışlarından dolayı maska altında bəzən kişi, bəzən qadın məşhur olduğunu düşünürdük...

-Dilarə dişi ilə, dırnağı ilə bu qələbəni tam haqq etdi. "Canavar" hər buraxılışda daha çoxunu göstərirdi, tamaşaçını daha çox heyrətləndirirdi. Hər həftə performansı yüksələn xətlə irəliləyirdi. Qələbəyə layiq çıxış etdi.

-Faiq bəy, bəs sizin favoritləriniz kimlər idi?

-Layihə boyunca 3 maskanın favoritim olduğunu deyirdim-"Molla Nəsrəddin", "Cırtdan", "Canavar".

- Bəs hansı maska sizi təəccübləndirdi?

-Məni heç kəs təəssücəbləndirmədi. Bəziləri var idi ki, onlardan daha rəngarəng çıxışlar gözləyirdim.

-Bəs "Nar"? Çoxları üçün bu maskada Aşıq Samirənin gizlənməsi gözlənilməz idi. Elə şəxsən mənim üçün də...

-2000-ci illərin əvvəllərində Samirə ilə birgə çalışmışam. Onun səsini çox gözəl tanıyıram. Amma Samirə bizi necə çaşdırdısa, biz sona yaxın onun adını çəkməyə başladıq. Bu da çox böyük peşəkar iş idi. Samirəni alqışlayıram.

-Şou sizin üçün daha çox nə ilə yadda qaldı?

- 35 ildir səhnədəyəm, həmkarlarımın arasında müsabiqələrdə ən çox münsif olanlardan biri də mənəm. Heç kəs məndən inciməsin, amma 35 illik səhnə fəaliyyətimdə ilk dəfə idi ki, bir layihədə sonuna qədər ədalət gördüm. Çox ədalətli yarışma idi.

- "Cırtdan" "Gələcəyəm", "Qorilla" "Bərəyə bax", "Xarıbülbül" "Dağlar qızı Reyhan" və digər maskalar bəzi mahnılarımızı fərqli aranjimanla təqdim etdi. Bunu hər zaman edərək retro mahnılarımıza yeni nəfəs vermək olar. Necə düşünürsünüz?

- Bəli. Razıyam. Həqiqətən aranjiman cəhətdən də komanda böyük iş gördü. Musiqi heyəti bizim iştirakçıların mahnı seçimində əsal rolu oynayırdı. Layihənin musiqi rəhbəri Keytarman çox gözəl iş gördü, bizim də xoşumuza gəldi, tamaşaçıların da xoşuna gəldi.

- İpucları təqdim olunan zaman siz detektivlərin bir-birilə söhbəti, tapmağa çalışmağınız, bəzən zarafatyana atışmalarınız da şouya maraq qatırdı...

- Bu layihənin uğurunun böyük bir hissəsi həm də xəfiyyələrin seçimi idi. Balaş müəllim çox gözəl seçimlər etmişdi. 5 müxtəlif fikirli detektiv bir-birini tamamlayırdı. Mənim üçün Kamilə Babayeva, Murad Arif, Nigar Camal, Coşqun Rəhimovla çalışmaq böyük zövq idi.

Ümumilikdə, bu layihədən böyük zövq aldım. Teleməkanda bu cür layihələrin təşkili hər birimizi sevindirir, zövq verir.