Əziz oxucularım, sizi sevgi və hörmətlə salamlayıram.

Bu yazıda ictimaiyyət arasında Adnan Hoca kimi tanınan və Harun Yəhya əsərləri ilə məşhur olan Adnan Oktarla etdiyim müsahibəni sizlərlə paylaşmaq istəyirəm.

Asel UÇAK: Siz və sizinlə birlikdə 176 nəfər 2018-ci il iyulun 11-də “cinayət törətmək üçün təşkilat yaratmaq”, “uşaqlara qarşı cinsi istismar” və “seksual zorakılıq” ittihamları ilə saxlanılmış, 18 iyul 2018-ci ildə isə həbs edilmişdiniz. gətirdiyiniz məhkəmə. Bu vəziyyət haqqında nə deyərdiniz?

Adnan OKTAR: Hər hadisə Allahın nəzarəti altında, Allahın təyin etdiyi qədərdə baş verir. Allah Bəqərə surəsində, yoxsa sizdən əvvəlkilərin bəlası sizə gəlmədən Cənnətə girəcəyinizi güman edirdiniz? deyir. Quranda peyğəmbərlərin və həqiqi möminlərin həmişə oxşar imtahanlardan keçdiklərini görürük; Böhtan var, zindan var, həbs var, sürgün var… hamısı var. Dünyada səbr göstərəcək, Allaha olan sevgimizi göstərəcək hadisələr olacaq ki, insanlar Cənnətə layiq olsunlar. Əgər çətinlik yoxdursa, mükafatı çox az olacaq. Hüquqi baxımdan; Bütün Türkiyə, hətta bütün dünya bilir ki, biz silahlı cinayət təşkilatı deyilik. Mən 40 ildir ictimaiyyətin, dövlətimizin qarşısında fəaliyyət göstərən insanam. Gecə-gündüz bütün fikirlərimi, düşündüklərimi, şərhlərimi kitablarımda, saytlarda, A9 TV-də canlı yayımlarda açıq şəkildə paylaşdım. Mənim və dostlarımın dövlətə sədaqətini, təqvasını, Türk-İslam Birliyi idealımızı bütün Türkiyə yaxşı bilir. Gecə-gündüz xalqın gözü önünde, televiziyada olan cinayətkar təşkilat ola bilərmi? Cinayət təşkilatı gizlidir, gizli. Bizimki qədər şəffaf cəmiyyət yoxdur. Bir gecədə bizi cinayət təşkilatı elan etdilər. 40 illik idealist cəmiyyət bir gecədə necə cinayət təşkilatına çevrilə bilər? Əlbəttə ki, iftira yolu ilə. Amma mən dövlətimizə, məhkəmə sistemimizə güvənirəm. Allahın izni ilə oynanan bu oyun pozulacaq.

Asel UÇAK: Sizə 9803 il 6 ay həbs cəzası verildi, bu sizə mənfi təsir etdimi? Azadlığa çıxmağa ümidiniz varmı?

Adnan OKTAR: Heç bir şey müsəlmana mənfi təsir göstərmir. Hər bir qərar Allahın iradəsidir. Bunun Allahdan gəldiyini bildiyim üçün heç bir qərara, hadisəyə kədərlənməmişəm, hirslənməmişəm. Təbii ki, ümidim var, təbii ki, Türkiyə məhkəmə sistemi bu hiyləni deşifrə edərək deşifrə edəcək, onun vaxtı var. İnanıram ki, ölkəmizdə ədalətli, vicdanlı, azad, əxlaqlı hakimlər var. Fəaliyyətimə 1980-ci ildə başlamışam. Bir neçə dəfə böhtan atdılar, daha 2 dəfə həbsxanaya getdim, bir dəfə də məni ruhi xəstəxanaya yerləşdirdilər. Bəs sonra nə oldu? Faktlar aydınlaşdı, məni təmizə çıxardılar və azadlığa buraxdılar. Sonra Allah böyük nemət verdi; Mənimlə dostlarımın sayı çoxaldı, dostlarımın mənə sevgisi minlərlə dəfə artdı, pərəstişkarlarımızın sayı çoxaldı, dünyanın hər yerində təsirli əsərlərim oldu. Həbsxanada və ruhi xəstəxanada qaldıqdan sonra 300-dən çox kitabım 80-ə yaxın fərqli dilə tərcümə olundu və əsərlərimdən istifadə etməklə dünyanın demək olar ki, hər bir qitəsində konfranslar keçirildi. Allah Quranda bizə xatırladır, deyir ki, siz bunu şər hesab edirsiniz, amma xeyir var. Allah onların hamısını xeyir üçün yaradır. İnsan başına gələnlərə kədərlənirsə, mənfi təsirlənirsə, ümidsizliyə düşərsə, bunun hesabını Allah qarşısında verə bilməz, çox utanar. İstər bolluqda, istərsə də yoxsulluqda, qürbətdə və ya həbsdə olarkən həyatımın hər anında həmişə Allahdan razı olmuşam. Allah bizə Allahı nə qədər sevdiyimizi göstərməyə imkan verən gözəl bir imtahan yaradır.

Asel UÇAK: Sizin və komandanızın ABŞ-da elmi ictimaiyyətdə hörməti olmayan, sonradan inkişaf etdirilən ‘’yaradılışçılıq’’ və “ağıllı dizayn” cərəyanları ilə əlaqəli olduğunuz və IRC (Institute forCreationResearch) tipli cərəyanlardan kopyalandığınız bildirilir. Bu doğrudur?

Adnan OKTAR: İstər IRC kimi gənc dünyaya inanan din alimlərinin, istərsə də ağıllı dizaynı müdafiə edənlərin təbii ki, bizim qəbul etmədiyimiz cəhətləri və fikirləri var. Biz onların dediklərinin hamısının tamamilə doğru olduğunu heç vaxt demədik.

Allah Ali-İmran surəsinin 64-cü ayəsində buyurur:

De: “Ey kitab əhli, bizimlə sizin aranızda ortaq bir sözə (tövhidə) gəlin. Allahdan başqa heç kimə ibadət etməyək, Ona heç bir şeyi şərik qoşmayaq və Allahı qoyub özümüzdən bir neçəsini Rəbblər qəbul etməyək. ” Əgər yenə də üz çevirsələr, de: “Şahid olun ki, biz müsəlmanlarıq”.

Yəni Allah buyurur ki, kitab əhli ilə şərik olun ki, Allahdan başqa ilah yoxdur. Deyir ki, ‘’La ilahə illəllah’’ deyənlərlə bir yerdə işləyə bilərsən. Biz də xristian elm adamlarının darvinizmi və materializmi elmi cəhətdən çürütmək, Allahdan başqa yaradanın olmadığını, təsadüflərin həyatı yarada bilməyəcəyini göstərmək istiqamətindəki işlərindən faydalandıq. Elmi araşdırma aparmağa nə vaxtımız, nə də imkanımız var. Biz bu din alimlərinin biokimya, molekulyar biologiya, antropologiya, paleontologiya və tibb kimi sahələrdə apardıqları elmi araşdırmaların nəticələrini götürüb Qurana uyğun şərh edərək izah etdik. Bu insanların apardıqları elmi araşdırmalara istinad edərək Allahın varlığını və qüdrətini izah etmək, təkamül nəzəriyyəsinin olmadığını isbat etmək kopyalamaq deyil. Onlar da bizim işimizdən istifadə edib öz rəvayətlərinə əlavə etdilər.

Asel UÇAK: Mehdilik əqidəsini yaydığınız və bu mənada davamlı olaraq Mehdilik haqqında özünüzü eyhamladığınız iddia edildi. Doğrudanmı siz Mehdinin gələcəyini hədislərlə ifadə edərkən, onun əlamətlərindən nümunələr verərkən, özünüzü də önə çəkirsiniz, hətta özünüzü Mehdi elan edirsiniz?

Adnan OKTAR: Mən Mehdini təsvir etdiyim üçün bəzi dairələr özümü Mehdi elan edəcəyimi düşünürdülər. Dəfələrlə demişəm ki, belə bir şey etməyəcəyəm, canlı yayımda yüzlərlə dəfə Allahın adına and içmişəm, Mehdilik iddiasına girməyəcəyimi demişəm. Yenə də buna inanmayanlar var idi. Peyğəmbərimiz (s.ə.v) Mehdini çox təfərrüatlı şəkildə təsvir etmişdir. Bir çox hədis var; Mehdi ilə müjdə ver dedi. Peyğəmbərimizin (s.ə.v) sünnəsinə tabe oldum. Mehdi ilə müjdə verdim. Səhabələr həmişə Mehdini axtarırdılar, gözləyirdilər və Peyğəmbərimizdən (s.ə.v) hər zaman təfərrüatlarını soruşurdular. Tarix boyu yüzlərlə mühüm İslam alimi həmişə Mehdidən bəhs etmiş, hətta onların bir çoxu onun öz zamanında gələcəyini ümid etmiş, onu arzulayanlar da olmuşdur. Mehdilik həm sünni, həm də şiə inanclarında çox mühüm bir məsələdir. Qeyri-adi bir şey də var; Peyğəmbərimizin 1400 il əvvəl olacağını bildirdiyi hər hadisə baş verir, Peyğəmbərimiz deyir ki, bu hadisələr muncuq tökülməsi kimi bir-birinin ardınca baş verəcək. Doğrudan da, özünün dediyi kimi, təəccüblü şəkildə bütün hadisələr açıq şəkildə baş verir. Bu, böyük bir möcüzədir. Bu, Peyğəmbərimizin (s.ə.v) möcüzəsidir; O, təfərrüatlarını verərək hadisələri sanki 1400 il əvvəl görmüş kimi təsvir edib. Təbii ki, onlara demək lazımdır, susmalıyıq, yoxsa gizlənməliyik? Mənə deyirlər ki, sənin fiziki xüsusiyyətlərin eynidir, özünü nəzərdə tutursan. Onun mənə oxşar xüsusiyyətləri var deyə susub sənə deməliyəm? Burnu kiçik, gözləri yaşıl, alnı açıq, çiyinləri geniş və s. Məndə də çoxlu xüsusiyyətlər var. Amma dünyada bu fiziki xüsusiyyətlərə malik milyonlarla insan var. Bir insana sırf bu xüsusiyyətlərə malik olduğu üçün Mehdi demək olarmı? O zaman milyonlarla insan Mehdilik iddiasında olacaq. Mehdi dəlil sahibidir; Yəni dünyanı sülh və sevgi ilə idarə edən, Quran əxlaqını hakim edən, dünyada sülhün bərqərar olmasına kömək edən, müharibələri dayandıran bir insan olacaq; O zaman belə bu adamın Mehdi olduğunu söyləyə bilmərik, ancaq bu adamın Mehdi ola biləcəyini istəklə düşünə bilərik. Bir insana “Sən Mehdisən” demək küfr olardı, çünki o insana “Sən cənnətliksən” demək olar. Bunu biz də heç vaxt bilməyəcəyik, amma Allah bilir. Xülasə, mən heç vaxt Mehdiyəm deməmişəm, eyham vurmamışam, eyham etməmişəm, Allahdan qorxuram.

Asel UÇAK: Siz Atatürk əleyhinəsiniz?

Adnan OKTAR: Yox, təbii ki, mən Atatürk əleyhinə deyiləm. Əksinə, Atatürkü bütün dəlilləri, bütün gözəl cəhətləri ilə Türkiyəyə tanıdan, Atatürkə səmimi sevgi hiss etdirən insanam. Atatürk çox dindar, millətçi, cəsur bir gənc, vətən oğlu idi. Müasirliyi, zərifliyi və mehribanlığı ilə aydın, müasir dindar Türkiyə üçün böyük bir model idi. Atatürkü dinə qarşı göstərənlərin oyununu pozaraq, Atatürkün dindarlığını cəmiyyətə tanıtmaqla, Atatürkü daha geniş kütlələrə sevgi və hörmət bəsləmişik. Atatürk heç vaxt din əleyhinə olmayıb, əksinə, dərin, düşünən, rasional din anlayışına malik olub; Peyğəmbərimizi (s.ə.v) çox gözəl təhlil edib anladı və dövlət idarəçiliyində onu nümunə götürdü. Atatürk dinə deyil, təəssübkeşliyə qarşı idi; O, Quran İslamını və səhabə İslamını müdafiə edən mömin idi. Atatürklə bağlı çoxlu əsərlərim, kitablarım, çıxışlarım var. Hamısında məntiqli ifadələrlə, dəlillərlə Atatürkü bütün təbəqələrə sevdirdim, hörmət etdirdim. Bu əsl kamalizmdir.

Asel UÇAK: Siz silahlı cinayət təşkilatı kimi qeydiyyatdasınız. Tapılan silahları necə izah edirsiniz?

Adnan OKTAR: Silahlı cinayət təşkilatının ittihamı heç bir inandırıcılığı olmayan bir iddiadır. Biz 40 ildir sevgidən, şəfqətdən, dostluqdan, qardaşlıqdan danışan bir toplumuq. Bu silahlı cinayət təşkilatıdır? Bu iddialara heç kim inanmır. Türkiyədə bizim silahlı cinayət təşkilatı olduğumuza ürəkdən inanan adam tapa bilməzsiniz. Tapılan silahların hamısı dostlarımızın lisenziyalı silahlarıdır. Onsuz da cəmi 20-30 adamın əlində silah var idi. Dostlarımın çoxu iş adamıdır, bizneslə məşğul olurlar, bəzilərini hədələyiblər. Bəziləri 15 iyul dövlət çevrilişinə cəhddən sonra prezidentimizin təşviqi ilə silah vəsiqəsi aldıqlarını məhkəmədə elan etdilər. Həqiqətən də Prezidentimiz bu cür xəyanətkar cəhdlərdən qorunmaq üçün xalqı silah almağa təşviq etdi və sonra silah lisenziyası ilə bağlı müraciətlərdə böyük yüksəliş oldu. Bu kimi səbəblərdən dövlətin müvafiq orqanlarına müraciət ediblər və dövlətimizin razılığı ilə onlara rəsmi yollarla silah vəsiqəsi verilib. Əməliyyat zamanı bir dənə də olsun lisenziyasız silah aşkar edilməyib. Silah sənədi verilməsi dövlət tərəfindən təsdiq edilmiş insanlara, ‘’niyə silahınız var?’’ deyə soruşmaq normal deyil. Lisenziyalı silahı olan insanlara “Silahlı təşkilatsınız” demək də ağılsızlıqdır. Heç bir silahlı cinayət təşkilatının lisenziyalı silahı ola bilməz. Dostlarım arasında 30 ildir silahı olanlar var. Bu silahlardan bir dəfə də olsun istifadə olunmayıb, cinayətdə iştirak etmək bir yana qalsın, heç istifadə etməyiblər. Dövlət silah lisenziyasını verdi, sonra bu silahlardan bir dəfə də olsun istifadə olunmadı. Hətta gizli istintaq getdiyi bir vaxtda dövlət etimad göstərib, silah verib. 1999-cu ildəki əməliyyatdan sonra dövlət bütün silahları dostlarımıza geri verdi. Bu o deməkdir ki, dövlət bizim cinayət təşkilatı olmadığımıza və cinayət etməyəcəyimizə qərar verib, ona görə də bütün silahları geri qaytarıblar. Türk milləti çox zəkidir, təbii ki, bu detalları görür və bu iddialara bir nəfər də olsun inanmır.

Asel UÇAK: Zəngin ailələr sizi mənfəətpərəst bir təşkilat kimi gördüklərini, hətta narahat olduqlarını, böyüyən övladlarının sizə aldandığını söylədilər. Bu vəziyyətə necə reaksiya verdiniz?

Adnan OKTAR: Dostlarımın demək olar ki, bütün ailələri bizi və işimizi ürəkdən dəstəkləyir. Bu, böyük yalan və bəzi media quruluşlarının təxribatıdır. Bizə düşmən olan bəzi adamlar 3-5 ailəni hədələdilər ki, övladlarınızı həbsdən xilas etmək istəyirsinizsə, mal-dövlətinizin, iş yerinizin əlindən alınmasını istəmirsinizsə, bizim dediklərimizi edin. Çox az ailə qorxudan şikayət etməyə, övladlarını və mallarını xilas etməyə məcbur oldu. 300-ə yaxın dostum var; cəmi 3-5 ailə şikayətçi oldu. Bu ailələrdən bəziləri onlara qarşı oynanılan oyunu görüb və şikayətlərini geri götürüblər. Hazırda şikayətçi olan cəmi 2 ailə var, bütün bu təxribat məhz bu 2 ailə vasitəsilə edilir. Odur ki, ailələrin şikayət etməsi və ya narahat olması iddiaları doğru deyil; medianın yaratmağa çalışdığı yanlış təsəvvür. Ailə müqəddəsdir, xalqımızın həssas cəhətlərindən biridir. Bizə qarşı hiylə quranlar bu əsəb uclarına toxunaraq həmişə bizə qarşı düşmənçilik yaratmağa çalışıblar. Bu prosesdə bizə böhtan atanlar ailələrə əsl ziyanı verdilər. 36 dostumun anası, atası və böyük bacısı dünyasını dəyişdi. Dostlarımın çoxunun köhnə ailələri var, xəstəlikləri var. Həbsdə olduqları müddətdə övladlarına baxa bilmədilər, böyük çətinliklərlə üzləşdilər. 2 ailənin adı çəkilir, halbuki faktiki olaraq 300 ailə zülmə məruz qaldı.

Asel UÇAK: Masonlarla əlaqəniz nədir? Çünki televiziyada özünüzü 33-cü dərəcəli mason ustası elan etdiniz. Mason lojaları ilə güçlü bir əlaqənizmi var?

Adnan OKTAR: Mən özümü mason ustası elan etməmişəm; Masonluq tarixində ilk dəfə camaatın gözü qarşısında masonlar məni 33-cü dərəcəli mason elan etdilər. Bu, görünməmiş bir vəziyyət idi. Bildiyiniz kimi, masonluq son dərəcə gizli bir təşkilatdır, əsrlər boyu gizli fəaliyyət göstərir. Masonluğu şəffaf edən ilk insan mən olmuşam. Daha əvvəl yazdığım kitablarda masonluğun məqsədini, hərəkət tərzini, rituallarını və inanc tərzini sənədləşdirmişdim. Mən masonluğu camaata tanıtdıran, onu deşifrə edən adamam. Sonra onlara masonluq mərasimini canlı keçirtdirdim. ‘’Niyə əvvəlcə deşifrə etdiniz, tarix boyu zülmü izah etdiniz və sonra mason olmağa razılaşdınız?’’ deyə soruşurlar. Əvvəla, bütün masonlar dinsizdir və ya bütün masonlar pis niyyətlidir deyə bir şey yoxdur. Masonluqda hər cür insan var, önəmli olan o insanları doğru yola yönəltməkdir. Möminlər hər kəsə təbliğ edir. Firon da mason idi. Hz. Musa ona təbliğ etdi. Nəmrud da mason idi. Hz. İbrahim ona İslam haqqında danışdı. Niyə biz masonlara təbliğ etmirik? Gəlin onlara belə edək ki, dünyada bu qədər nüfuzlu bir toplumu haqqa yönəltsən, haqqın və yaxşılığın yayılmasını sürətləndirərsən. Masonlara mesaj vermək üçün onların arasında olmaq, tanış olmaq lazımdır. Dostlarım mason lojalarında Quran möcüzələrini, Allahın varlığının dəlillərini, təkamül nəzəriyyəsinin elmi etibarsızlığını izah edən mühazirələr oxuyurdular. Tarixdə ilk dəfə olaraq Quran xaricdəki mason lojalarında yerləşdirilib. İstanbuldakı məsciddə masonlar namaz qılıb. Bunlar İslam üçün böyük nailiyyətlərdir və biz onların hamısında vəsilə olmuşuq. Əgər biz masonları daim lənətləyiriksə, söyürüksə, onlara kim həqiqəti söyləyəcək? O zaman İslam ancaq müəyyən bir qrup arasında sıxışıb qalacaq.

Asel UÇAK: Atatürk zamanında mason lojalarını bağladı. Nəticədə Atatürkün zəhərləndiyinə dair iddialar və sənədlər bir-bir tirajlandı. Tarixi qeyd və sənədlərdə, hətta bəzi memarlıq əsərlərində Osmanlı dövründə masonlarla əlaqənin olduğunu görürük. Masonlarla əməkdaşlıq bizim ölkənin tanınmış şəxsləri üçün bu qədərmi önəmlidir?

Adnan OKTAR: Masonluq bütün dünyada çox təsirli bir təşkilatdır. İzah etdiyim kimi, əgər siz bu təşkilatı maarifləndirsəniz, məlumatlandırsanız və düzgün istiqamətə inandırsanız, dünyada baş verən bir çox təhriflər, pozğunluqlar düzələcək. Masonlar arasında çox dindar olanlar da var. Məsələn, rasional ifadə ilə İslamı dərhal qəbul edirlər. Türkiyəyə gələndə dostlarımızla məsciddə namaz qıldılar. Dünya siyasətini yönləndirən, müharibələrə qərar verən bir cəmiyyəti sevgiyə, sülhə, dostluğa yönləndirəndə bütün dünya sülh tapır. Bu çox açıq həqiqətdir.

Asel UÇAK: 1986-cı ildə Harun Yəhya olaraq sizin yazdığı və ya yazdığı iddia edilən “Yəhudilik və Masonluq” kitabı nəşr olundu. Bu kitabda Türkiyədəki yəhudilərin və masonların məqsədinin türk xalqının mənəvi, dini və əxlaqi dəyərlərini aşındırmaq və onları “təhrif edilmiş Tövrat”da deyildiyi kimi heyvana çevirmək olduğu iddia edilirdi. müəlliflər və müəlliflər. Yəhudilərin və masonların materialist səbəblərlə təkamül nəzəriyyəsini, dinsizlik və əxlaqsızlığı cəmiyyətə yeritməyə çalışdıqları iddia edilirdi. Bedri Baykam da kitabın Adnan Oktarın yazdığı bir kitab olduğunu bildirən bir məqalə yazıb.

Adnan OKTAR: Doğrudur, mən Yəhudilik və Masonluq kitabını yazmışam. Əvvəlcə masonluq, lakin bütün masonlar deyil; Deşifrə etdim ki, masonlar arasında bir fraksiya təkcə Türkiyədə deyil, bütün dünyada dinsiz, dövlətsiz materialist nizam qurmaq məqsədi güdür. Daha sonra yaxşı niyyətli, dindar, danışıq qabiliyyəti olan masonlarla ünsiyyətdə oldum, onlara İslamı və Quranı izah etdim.

Asel UÇAK: Sizi və komandanızın çox dəbli geyimlər, bahalı əşyalar geyindiyini mediada, televiziyada gördük. Niyə obraz belə bahalı brendlərlə, dəbli geyimlərlə hazırlanıb? Bu görüntü idi?

Adnan OKTAR: Bütün dünyada çox yanlış bir anlayış var; İslam deyiləndə ya təəssübkeşlər, ya qaniçən terrorçular, ya da baxımsız, bərbad, keyfiyyətsiz, qapalı adamlar yada düşür. Halbuki Quranda təsvir edilən müsəlman modeli belə deyil. Peyğəmbərimiz (s.ə.v) dövründə həm Peyğəmbərimiz, həm də səhabələri çox səliqəli və zərif geyinmiş, o dövrün dəbli paltarlarını geyinmişlər. Allah ayələrində belə buyurur:

Ey Adəm oğulları, hər məscidin yanında zinətinizi geyinin. Yeyin, için və israf etməyin. Çünki O, israf edənləri sevməz, de: “Allahın Öz bəndələri üçün çıxartdığı zinəti və pak ruziləri kim haram etmişdir?” De: “Bunlar dünya həyatına iman gətirənlər üçündür, Qiyamət günü isə onlarındır”. Biz ayələri belə bilən bir qövm üçün izah edirik. (Əraf surəsi, 31-32)

Yəni gözəl geyinmək, bəzəmək, dünya nemətləri müsəlmanlara haram deyil. Allah onları kimin haram etdiyini soruşur. Amma təbii ki, mömin bu nemətlərdən faydalanarkən heç vaxt israf etməz. Mən və dostlarım İslamı qəbul etməyən insanlara, Türkiyədə, Avropada, Amerikada yüksək cəmiyyətə, müasir gənclərə, sahildə yaşayanlara və s. modaya əməl edin. Çünki bu qrup Qurana görə yaşadıqları zaman azad ola bilməyəcəklərini, gözəl paltar geyinə bilməyəcəklərini, musiqi dinləyə və rəqs edə bilməyəcəklərini düşünürlər. Əsrlər boyu din belə göstərilib. Geyimimizlə, keyfiyyətə, sənətə, estetikaya verdiyimiz önəmlə bunun əksini göstərdik. Bu yolla gənclik dinə üz tutdu. Qəzetlərimizi hazırladığımız dövrdə istər kitablar, istər sənədli filmlər, istərsə də A9 TV-də canlı yayımlar zamanı gənclər arasında dindarlıq çox geniş yayılmışdı. Anketlərə baxın və aydın görəcəksiniz. Amma mən və dostlarım həbs olunandan sonra gənclər tez bir zamanda deist və ateist oldular. Bu, acı həqiqətdir, lakin sorğunun nəticələri bunu açıq şəkildə göstərir.

Asel UÇAK: Harun Yəhya təxəllüsü ilə çap etdiyiniz kitablar çox qəşəng və bahalıdır. Bu qədər bahalı tədbirə necə imza atmaq mümkün idi?

Adnan OKTAR: Heç bir kitabımdan qonorar almamışam. Buna cavab olaraq nəşriyyat kitabların keyfiyyətini yüksək səviyyədə saxladı. Allah Yasin surəsinin 21-ci ayəsində buyurur: “Sizdən muzd istəməyənlərə tabe olun, onlar doğru yolda olanlardır”. Allahın ayəsinə uyğun olaraq, mən öz təbliğat işlərinə görə maaş istəməyən və maaş almayanlar kimi davrandım. Daha əvvəl qeyd etdiyim keyfiyyət və estetika vurğu kitablara da aiddir. İslam hər şeyin ən gözəlinə, ən keyfiyyətlisinə və ən möhtəşəminə layiqdir. Keçmişdə Quran qızılı naxışlı səhifələrə qızıl hərflərlə yazılırdı. Bu, fürsət qədər verilən dəyər və qayğının göstəricisidir. Allahın, Quranın, İslamın və Peyğəmbərimiz (s.ə.v)-in varlığını və birliyini izah edən kitabların da keyfiyyətli kağız üzərində, üz qabığı və səhifə dizaynı insanlara baxanda açılan şəkildə çap olunması, bu kitabların, möminlərin və s. mesaja verdiyimiz əhəmiyyət. Bu, insanların inamını artıran və onları daha çox oxumağa sövq edən xüsusiyyətdir.

Asel UÇAK: Nəhayət, həbsxanada şəraitiniz necədir?

Adnan OKTAR: Həbsxananı Allahın gözəl təhsili və gözəl imtahan yeri kimi görürəm. Bədiüzzamanın dediyi kimi həbsxana deyil, əslində Yusif mədrəsəsidir. Hər an böyük sevinc hiss edirəm, Allaha şükür edirəm. Təbii ki, Türkiyədə həbsxanalardakı şərait çox ağırdır, xüsusən də pandemiya ilə bu daha da çətinləşib. Həbsxana müdiriyyətləri əllərindən gələni edirlər, ancaq bunu mümkün qədər düzəldə bilərlər. Dövlətimiz hər zaman çox mərhəmətlidir, çox qayğılıdır. Məsələn, Ədirnə həbsxanasının rəhbərliyi, məmurlar, hamısı gözəl əxlaqlı insanlardır, hər biri Fatihanın oğludur. Amma Türkiyə kimi sivil ölkədə hər bir həbsxana üçün ümumi şərait yaxşılaşdırılmalıdır.

Asel UÇAK: Türkiyə Cümhuriyyəti hüquqi dövlətdir. Ədalətə tam inamınız varmı?

Adnan OKTAR: Təbii ki, dövlətimizə, ədalətimizə tam inanıram. Əvvəla, Allah var, Allah hər şeyə şahiddir, Allah sonsuz ədalət sahibidir. Dövlətimizin hökmündə də Allahın ədaləti özünü göstərəcək və bütün həqiqətlər üzə çıxacaq. Əslində faktlar üzə çıxmağa başlayıb və bu səbəbdən də sui-qəsdi quranlar dəhşətli dərəcədə əsəbidir və yeni hücumlar hazırlamağa çalışırlar. Ancaq boş yerə; Allah hər planın sahibidir.

Asel UÇAK: Prezidentimiz Rəcəb Tayyib Ərdoğana küsgünmüsünüz?

Adnan OKTAR: Qəlbimdə və dostlarımın qəlbində hörmətli prezidentimizə qarşı heç vaxt zərrə qədər də küsmə yoxdur. Bu əməliyyat prezidentimizin xəbəri olmadan, xüsusən də xaricdə olarkən həyata keçirilib. Daxili işlər nazirimiz Süleyman Soylu, o zamankı ədliyyə naziri Əbdülhamit Gül də əməliyyatdan xəbərsiz idi. 3,5 ildir ki, nə prezidentimizin, nə də başqa bir siyasətçinin əleyhimizə danışmaması onu göstərir ki, hakimiyyətin bundan xəbəri yoxdur. Hörmətli prezidentimiz bizi çox yaxşı tanıyır, evimizdə olub, dostlarımız dəfələrlə, hətta öz evində belə qonaq olublar, xanım. Əslində bizə qarşı qurulan sui-qəsd də dolayısı ilə Prezidentimizə qarşı yönəlib. Həbs edildikdən sonra həbsxanada dostlarımızı ziyarət edən bəzi hüquqşünaslar və ya dostlarımızın görüşdüyü bəzi siyasətçilər prezidentimizin bizə əməliyyat əmri verdiyini, camaatımızın cızıqlandığını, heç vaxt işığı görməyəcəyimizi söylədilər. yenə günün. Bir sözünə də inanmadıq. Məqsəd bizi, guya, prezidentimizə, Rifah Partiyası İstanbul İl Təşkilatının sədri olduğu vaxtdan gəncliyindən dəstək olmağa başlayan, AK Partiyanın intellektual zəminini öz əsərləri ilə formalaşdıran və gücləndirən prezidentimizlə qarşı-qarşıya qoymaqdır. , sonra da Prezidentliyə gedən yolda həmişə çox güclü, rasional və inandırıcı dəstək verən, onu qarşısına çıxarmaq, onu sevənləri incitmək və ona verilən dəstəyi zəiflətmək. Amma biz bu oyuna gəlməmişik. Nə mən, nə də dostlarım ondan incimirik.

Asel UÇAK, tədqiqatçı müəllif

Milli Məclisin İnsan hüquqları komitəsinin sədri Zahid Oruc parlamentin cümə günü keçirilən plenar iclasında çıxışı zamanı “Tərtər işi” məsələsinə toxunub. O deyib ki, Respublika Baş prokurorluğunun qərarı ilə Ermənistana casusluq adı ilə məhkum edilən 19 şəxsə bəraət verilməsi, nəhayət, ədalətin qələbəsidir. Zahid Oruc bu işdə adı keçən məmurları tənqid edib. Deputat deyib ki, bu işdə əli olan şəxslərin hər biri məsuliyyət daşıyırlar. Deputat Hərbi prokurorluğu ləğv etməyi də təklif edib.

Deputat Qənirə Paşayeva da Tərtər hadisələri ilə əlaqədar aparılan istintaq nəticəsində bəraət alanlardan bəhs edib və vaxtilə hərbçilərimizlə bağlı saxta qərarlar çıxaranları ittiham edib. Bildirib ki, günahsız insanlarla bağlı cəsusluq ittihamı ilə qərar çıxaranlar, bu prosesdə iştirak edənlər təkcə o hərbçilərin özlərindən, ailə üzvlərindən deyil, həm də deputatlardan üzr istəməlidirlər.

“Tərtər işi” barədə parlament tribunasından fikirlər eşitmək, bu hadisəni törədənlərin tənqid olunması nadir sayıla biləcək hadisədir. Burdan belə nəticə çıxarmaq olar ki, artıq deputatlar da bu barədə danışırlarsa, demək ki, yaxın vaxtlarda bu əməli törədənlər barəsində hansısa ciddi qərarlar alına bilər.

Təhlükəsizlik məsələləri üzrə ekspert, siyasi şərhçi Ərəstun Oruclu bu barədə ASTNA-nın suallarını cavablandırıb.

* * *

Sual: Ərəstun bəy, parlamentdə “Tərtər işi” ilə bağlı fikirlərin, çağırışların, bu işdə əli olan məmurlara qarşı tənqidlərin səslənməsi nədən xəbər verir?

Cavab: İlk növbədə onu qeyd etmək istərdim ki, Tərtər qətliamı nəticəsində dövlətə xəyanət ittihamı ilə şərlənərək həbs olunmuş 40-dan yuxarı hərbçimizin üzərindən bu ittihamın götürülməsi və onların mütləq əksəriyyətinin bəraət alması Azərbaycan tarixində olmamış bir hadisədir. Hərçənd ki, cinayətin özü də eynilə nadir bir təxribat idi. Nəinki biz bu qəddar cinayəti ictimailəşdirməyə başlayanda, yəni 4-5 il əvvəl və ya 1 il əvvəl təkrar istintaq təyin olunanda və hətta bir ay əvvəl belə bunun olacağına az qala heç kəs inanmırdı. Elə o zaman da cinayətlə bağlı ilk yazımda onun açılmasının və hüquq müstəvisində araşdırılmasının siyasi iradədən asılı olacağını göstərmişdim. Artıq bu gün əminliklə demək olar ki, Tərtər qətliamına hüquqi qiymət verilməsi istiqamətində atılmış addımlar birmənalı olaraq siyasi iradənin nəticəsidir. Parlamentdə səslənən çağırışlar da həmin siyasi iradənin ifadəsinin əlamətləri idi. Bu yerdə ədalət naminə deməliyəm ki, əvvəllər də bir neçə deputat bu cinayət barədə danışmışdı, amma bu dəfə olduğu qədər açıq ünvanlar göstərməklə yalnız Fazil Mustafa və Vahid Əhmədov danışmışdılar. Son çıxışlar isə daha çox anons xarakterli idi, baxmayaraq ki, həmin çıxışlarda nədənsə tez-tez cinayəti törədənlərə xitabən “üzr istəsinlər” kimi çağırışlar səsləndirilirdi.

Sual: Ola bilərmi biz yaxın vaxtlarda həmin məmurlardan kimlərinsə vəzifədən azad olunduğunu və ya həbs olunduğunun şahidi olaq? Yoxsa, sadəcə bir üzrlə qənaətlənəcəklər?

Cavab: Tərtər qətliamı Azərbaycan dövlətinə və xalqına qarşı törədilmiş ağır cinayətdir, ölkəmizə qarşı aparılan hibrid müharibənin tərkib hissəsidir, o, dövlətin və xalqın mövcudluğunu təhlükə altına atan xaricdən planlaşdırılaraq həyata keçirilmiş məkrli təxribatdır. Və buna görə üzrlə kifayətlənmək? Nə deyim?! Elə deputatların bu tipli çağırışları da insanlarda xeyli çaşqınlıq və sərt reaksiyalar doğurdu. Çünki bir tərəfdən “indi göründü dövlətə xəyanət edən kimdir” söyləyib, digər tərəfdən də “üzr istəyin!” deyə çağırış etmək bir qədər qəribə görünür. Bəli, Tərtər cinayətini törədənlər dövlətə xəyanət ediblər və buna görə də cəzalarını ölkə qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş şəkildə almalıdırlar. Odur ki, təkcə vəzifədən azad edilənlər deyil, həbs olunanlar və uzun müddətə həbs cəzası alanlar da olacaq. Ən azı belə olmalıdır. Bunun nə zaman olacağını demək isə asan deyil, amma düşünürəm ki, nə qədər tez olarsa bir o qədər də ölkə üçün az ağrılı olar.

Sual: Bu addımlar qurulmuş ssenari üzrə sadəcə insanları sakitləşdirmək üçün atılan addım ola bilərmi?

Cavab: Bu cür ssenari mənə inandırıcı görünmür. Yuxarıda qeyd etdiyim kimi, bugünkü nəticənin olacağına çox az insan inanırdı, amma nəticədə 40-dan yuxarı insanın üzərindən ağır ittihamlar götürüldü və əksəriyyəti də bəraətverici əsaslarla. Belə bir qərar da məntiqli suallar doğurur. İlk və ən əsas suallar isə bunlardır: – 6 ilə yaxın həbsdə qalan onlarla və işgəncələrə məruz qalan yüzlərlə, nəhayət vəhşicəsinə öldürülən 14 insana, onların özlərinin və ailə üzvlərinin keçməli olduqları ağır mənəvi, maddi və fiziki iztirablara görə kim cavab verəcək? Nəhayət, dövlətə vurulan ziyana, xalqa yaxılan çirkin böhtana görə kim məsuliyyət daşıyacaq? Cavab isə aydındır: cinayətin sifarişçiləri, təşkilatçıları və icraçıları. Onların kimlər olduğu isə aparılan davamlı ictimai müzakirələrin sayəsində artıq az qala hər kəsə adbaad bəllidir. Aparılmış hərtərəfli istintaq isə əminəm ki, həmin şəxslərin hər birinin cinayətdə iştirak və buna görə məsuliyyət payını asanlıqla müəyyən edəcək. Nəhayət, əgər sakitləşdirmək üçün atılmış addım olsaydı onda ən azı bu sayda bəraət qərarı olmazdı. Məsələ əfv sərəncamı və ya başqa bir yolla həll olunardı.

Sual: Sizcə, bu işin tam açılması üçün hakimiyyətin siyasi iradəsi varmı?

Cavab: Bu mərhələyə qədər baş verənlər dediyim kimi, məhz siyasi iradənin nəticəsidir və məncə növbəti addımlar üçün də artıq zəmin yaradılıb. Amma bunu da qəbul etməliyik ki, hər şey bizim istədiyimiz kimi sadə və birmənalı deyil.Bir tərəfdən Azərbaycan ətrafında yaranan geosiyasi durum bu işin tam açılmasını diqtə edir, digər tərəfdən isə həmin amil həm də müəyyən risklər yaradır. Bu halda da hakimiyyət seçim etməlidir: ya Tərtər cinayətini törədənlər təcili zərərsizləşdiriləcək və hakimiyyət xalqdan birmənalı geniş dəstək qazanacaq, ya da ona (hakimiyyətə) yaranmış etimad və inam itəcək. Odur ki, burda qərar verən hakimiyyətin özü olacaq. Məncə hakimiyyətdə məsələni tam da olmasa, xeyli dərəcədə çözmək üçün siyasi iradə var və əgər o varsa deməli, yaxın zamanlarda görünəcək. Amma bir həqiqət artıq tam aydındır ki, Tərtərdə hərbçilərimizə qarşı törədilmiş qeyri-insani vəhşiliklər və dövlətə qarşı xəyanət artıq hər kəsə bəllidir. Bu isə hakimiyyət üçün ciddi qərar vermək baxımından seçim anı deməkdir. Aydındır ki, son qərarlardan narazı olan cinayətkar dəstə hakimiyyətə diş qıcayır və bunu görməmək mümkün deyil. Amma bir şey daha aydındır: hər kəsin gözlədiyi ədalətli qərarı verən hakimiyyət bütövlükdə xalqın dəstəyini qazanacaq. Belə dəstəyi olan hakimiyyətə isə diş qıcayanların aqibəti bəllidir.

Sual: Sualı belə də qoya bilərdik. Sizcə, bu iş yaxın vaxtlarda tam açıqlığı ilə gün üzünə çıxacaqmı?

Cavab: Bəli, yaxın vaxtarda tam açıqlığı ilə gün üzünə çıxacaq və bunun üçün zəruri olan bütün addımlar da artıq atılıb.

Türkiyə Respublikasının Azərbaycandakı Səfirliyinin təhsil müşaviri Ali Rıza Altunel: “Açılması planlaşdırılan ortaq universitetimiz qurulmuş olsaydı, bir çox azərbaycanlı gənc Türkiyəyə getmək ehtiyacı hiss etməyəcəkdi. Bu universitetin bir an öncə qurulması üçün nə lazımdırsa, etməliyik”.

Hər il ölkəmizdən yüzlərlə gənc Türkiyə ali məktəblərində təhsil almağa gedir. Qardaş ölkə “Oxumaq istəyən hər bir gəncə qapımız açıqdır”, - sözləri ilə yanaşı “Oxumayanlara heç bir güzəşt yoxdur”, - fikirlərini də şərt kimi irəli sürür. Türkiyə Respublikasının Azərbaycandakı Səfirliyinin təhsil müşaviri Ali Rıza Altunel “Kaspi” qəzetinə müsahibəsində azərbaycanlı gənclərin Türkiyədə təhsili, peşə təhsili, dünyada müasir təhsilin vəzifələri və s. mövzularda sualları cavablandırıb.

Təhsildən keçməyən yol məyusluğa aparar

- Adətən ölkələr arasında ikitərəfli münasibətlərdən danışarkən daha çox iqtisadi əlaqələri, ticari münasibətləri, investisiya yatırımını önə çəkirlər. Bəs dövlətlərin qarşılıqlı münasibətlərində təhsilin rolunu necə xarakterizə edərdiniz?
- Dediyiniz bir-birləri ilə qan və irq bağı, qonşuluq tarixi, ortaq dəyərləri olmayan dövlətlərə aiddir. Onlar öz xeyirlərini, iqtisadiyyatlarının mənfəətini düşünərək bir-birləri ilə əlaqə qururlar. Türkiyə dövlətinin Azərbaycanla ilk gündən təhsil yönümdən də, iqtisadi yöndən də mütləq əlaqə qurmağı, yardımçı olmağı gərəkli idi. Təhsil isə münasibətlərdə başda durur. “Təhsildən keçməyən yol məyusluğa aparar” kimi bir məsəlimiz var. Təhsilsiz toplumlar məhvə məhkumdur. Bu baxımdan, bizim iki ölkə arasında elm və təhsil yönümündən də əlaqənin üst səviyyədə olması təəccüb doğuracaq bir durum deyil. Hətta bir-birimizə ən çox da bu mövzuda yardımçı olmağımızın vacibliyini düşünürəm.

28600-ü keçən rəqəm

- Bu yaxınlarda “Kaspi” qəzetində Türkiyədə təhsil alan 27 min tələbənin problemləri haqqında məqalə dərc olundu. Bizim gəncləri Türkiyə təhsilinə cəlb edən əsas məqamlar hansılardır?
-Türkiyə son illər dünyanın dörd bir yanından bir çox tələbənin tibb, mühəndislik, pedaqogika, iqtisadiyyat və s. sahələr üzrə təhsil aldığı məkandır. Türkiyə təhsili dünyadakı universitetlərlə rəqabət aparacaq səviyyəyə çatıb. Bir çox universitetimizin artıq texnoparkları var. Universitetlərin yüksək səviyyəli laboratoriyaları fəaliyyətdədir, ciddi mənada araşdırma mərkəzləri mövcuddur. Bu mənada azərbaycanlı tələbələrin də Türkiyədə oxumaq istəkləri təəccüblü deyil. Bunu xüsusilə qeyd edim ki, Türkiyədəki iqtisadi şərtlər və təhsilin ucuz olması da cəlbedici faktordur. Yəni Türkiyədə xarici ölkələr üçün təhsil sahəsində imkanlar genişləndirilib. Ancaq biz Azərbaycanı əcnəbi ölkələr sırasında görmürük. Azərbaycandan övladlarımızın Türkiyəyə gəlməsi çox gözlənən haldır. Türkiyənin 81 bölgəsində universitet var. Bu ali məktəblərin hamısında Azərbaycandan gələn tələbələr oturumlarını çox rahat ala bilirlər. Səyahətləri də çox rahat olur. Hazırda Türkiyədə təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin sayı 28600-ü keçib. Bu rəqəm artmaqda davam edir.

Müasir peşələrə yüksək maaş təklifi

- Son illər Türkiyədə tələbələr əmək bazarının şərtlərinə daha çox cavab verən hansı sahələrə üz tutur?
- Hazırda kompüter, dəzgah, elektrik mühəndisliyi kimi sahələr gənclər üçün son dərəcə cəlbedicidir. Bu sahələrdə oxuyan tələbələr böyük şirkətlərdə çox rahatlıqla yüksək maaşla iş tapa bilirlər. Bununla yanaşı, texnoloji dövrdə metallurgiya, sənaye mühəndisliyi kimi sahələr də daha çox tövsiyə edilir.

- Hazırkı dövrdə peşə təhsili əmək bazarı üçün vacib amildir. Bizim ölkəmizdə bu sahənin inkişafı diqqət mərkəzindədir. Bəs Türkiyədə bu sahə müasir əmək bazarı ilə uzlaşırmı?
- 1996-97-ci illərdə İmam Hatib liseylərini bağlamaq bəhanəsi ilə Avropa İttifaqı ölkələrinin Türkiyənin peşə təhsilinin keyfiyyətindən narahatlıqları bu sahəni zəiflətdi. O dönəmdəki təsirlərdən sonra son 20 ildə peşə təhsili ilə bağlı hökumətimiz lazımlı işlər həyata keçirir. Türkiyənin təhsil naziri peşə təhsilinə xüsusi diqqət göstərir. Peşə təhsil mərkəzlərində oxuyanların sayı 60 minə qədər enmişdi. Bu gün isə peşə təhsili mərkəzlərində 1 milyon 200 minə qədər tələbə təhsil alır. Eyni zamanda 20-ə yaxın bölgədə fəaliyyət göstərən texniki universitetlər var ki, onlar da peşə təhsili tədris edir. Peşə təhsilində zamana uyğun dəyişikliklərdən müntəzəm istifadə edilməsi, işsiz qalan gənclərin peşə təhsilinə yönləndirilməsi istiqamətində işlər daha da genişləndirilməlidir. Bu bilikləri verən universitetlərimizdən istifadə etmək istəyən azərbaycanlı tələbələr üçün heç bir sərhəd yoxdur. Yetər ki, bu sahədə də təhsil almaq istəsinlər.

Keçmişdə yaxşı olmayan bacarıqlar

- Azərbaycanda da təhsil alan türk tələbələr kifayət qədərdir. Onlar əsasən hansı sahələrdə oxuyurlar?
- Türkiyədən gəlib Azərbaycanda təhsil alan tələbələrin 90 faizə yaxını tibb, əczaçılıq, stomatologiya sahələrində oxuyurlar. Buna səbəb Türkiyədə bu ixtisaslar üzrə tələbə qəbulunda rəqabətin çox yüksək olmasıdır. Bəzi tələbələr var ki, tibb üzrə təhsil almaq istəyirlər, amma balları az olduğundan buna nail ola bilmirlər. Dövlətin dəstəyi ilə onların bir qismi Azərbaycanda, bir qismi Balkanlardakı bəzi ölkələrdə təhsil alırlar. Azərbaycanda təhsil alan tələbələrimizin sayı 3100 nəfərə yaxınlaşıb. Onların bir qismi Azərbaycan Tibb Universitetində, Gəncə və Naxçıvan universitetlərində əczaçılıq və diş həkimliyi sahələri üzrə təhsil alırlar. Təəssüf ki, əvvəl Azərbaycanda təhsil alan tələbələrimizin bir çoxu diplom təsdiqini almaqda çətinliklə üzləşirlər. Çünki Türkiyə dövləti dünyanın harasında olursa-olsun, tibb təhsili alan vətəndaşlarının ölkəyə qayıtdıqdan sonra mütləq diplomlarının təsdiqini həyata keçirir. Bunun üçün imtahan təşkil edilir. İmtahandan keçənlərin diplomu tanınır, keçməyənlərə fərqli dərslər, klinik təcrübə keçmə və ya dərs tamamlama kimi proseduralardan keçmələri ilə bağlı sənəd verilir. Təəssüf ki, bu mövzuda keçmişdə problemlər var idi. Amma bu yaxınlarda Tibb Universitetinin rəhbəri ilə görüşümdə o, bu təhsil ocağında təhsil səviyyəsini dünya standartlarına çatdırma istiqamətində çalışdıqlarını böyük bir sevinclə bildirdi. Bunlar həyata keçirildikdə bizim tələbələrin də həmin bacarıqlara yiyələnəcəyini düşünürəm.

- Türkiyədə təhsil almaq istəyən tələbələri Türkiyə dövlətinin verdiyi tələbə təqaüdü (burslar) da çox maraqlandırır. Bu təqaüdü qazanmağın şərtləri hansılardlr?
- Bizdə Xaricdə Yaşayan Türklər və Əqrəba Topluluqları İdarəsi fəaliyyət göstərir. Başda Azərbaycan olmaqla dünyanın dörd bir yanında bizə yaxın olan cəmiyyətlər var. Oradakı tələbələrə də Türkiyə Cümhuriyyəti dövlətinin imkanları çərçivəsində təqaüd verilməkdədir. Təqaüd verilməsi üzrə hər sahədə bəlli saylar müəyyənləşir. Amma hər müraciət edənə də təqaüd verilməsindən söhbət gedə bilməz.

Müsafir tələbələr də yataqxanada qalacaq

- Vətəndaşlarımızın Türkiyə təhsilindən məmnunluğu öz yerində, amma valideynlərin və tələbələrin narazı qaldıqları məqamlar da var ki, zaman-zaman eşidilir. Məsələn, təhsil haqqının artması, yataqxana (yurd) yerlərinin çatışmaması, nəqliyyat xərclərinin yüksək olması və s. Türkiyədə təhsil alan və bu arzuda olan gənclərimiz “Daha hansı güzəştlər ola bilər”, - deyə maraqlanırlar.
- Biz Türkiyədə təhsil alan bütün tələbələri “əcnəbi” yox, “müsafir tələbələr” (qonaq) adlandırırıq. Diqqət etsəniz, dövlət başçımız da belə deyir. Yataqxanalarla bağlı problem pandemiyadan sonra tələbələrimizin bir çoxunun dövlət yataqxanalarına müraciət etməsi ilə bağlı yarandı. Bizdə 8 milyona yaxın tələbə var. Onların çoxu yataqxanada qalmaq istədikdə, xaricdən gələn tələbələr üçün həmin il problem yaşandı. Onu da deyim ki, Türkiyə tələbə yataqxanalarının tutumuna görə dünyada birincidir. Dövlətimiz 400 minə yaxın tələbəyə ev sahibliyi edə bildi. Kimini yataqxanalara yerləşdirdi, kiminin problemini binaları kirayəyə götürüb yataqxanalara çevirməklə həll etdi. İstər Türkiyə vətəndaşı, istər müsafir tələbə olsun, müraciət edənlərin demək olar ki hamısını yataqxanalara qəbul etdilər. Bəzi regionlarda tədris ilinin əvvəlində yataqxana problemi çözülə bilmədi. Hazırda onlar da tədricən həll edilir. Bundan sonra inanıram ki, müsafir tələbələrimizin də hamısını qonaq edəcəyik. Təhsil haqlarının yüksək olması ilə bağlı fikirlərə gəlincə, qiymətlərdə dollarla müqayisədə artım olmayıb. Amma türk lirəsinin dollar qarşısında dəyər itirməsi ilə bağlı problem yaşanır.

- Azərbaycanla Türkiyə arasında təhsil sahəsində daha hansı yeniliklər gözlənilir?
- Azərbaycana iki aydır gəlmişəm. Düşünürəm ki, iki qardaş ölkə başda təhsil olmaqla sonuna qədər bir-birinə yardım etməlidir. Bizim ölkəmizdə də, burada da xaricilərin açdığı məktəblər var. Eyni zamanda, Türkiyə dövlətinin açdığı Bakı Anadolu Liseyi və açılması planlaşdırılan ortaq universitet layihəsi var. Mən bu layihəni həyata keçirən dövlət başçılarımıza müdrik və strateji düşünmələri üçün təşəkkür edirəm! Amma məmurlarımızın da bu layihələrə dəstək verməli olduqlarını düşünürəm. Bu universitet qurulmuş olsaydı, bir çox azərbaycanlı gənc Türkiyəyə getmək ehtiyacı hiss etməyəcəkdi. Bu universitetin bir an öncə qurulması üçün nə lazımdırsa, etməliyik.

Təhsilin təməl hədəfi

- Təkcə bilikli yox, həm də bacarıqlı, düşünə bilən insan yetişdirmək müasir təhsilin əsas məqsədlərindən biridir. Təhsil mühitimiz buna nail ola bilirmi?
- Olmalıdır… Çünki hikmət, düşünmə elmdə ən önəmli irfan qaynağıdır. Mənə görə təhsilin ən təməl hədəflərindən biri bu olmalıdır. Amma bunu nə qədər bacara bilirik? Təkcə Türkiyə üçün yox, dünya üçün deyirəm: əgər bu hikməti yaxalaya bilsəydik, bu qədər problem yaranmazdı. Dünyada mənfəətə, pul qazanmağa söykənən, iqtisadi istiqamətli sahələr inkişaf edir, amma sosial elmlərdə bunu görmürük. Cəmiyyətlər bir-birinə qarşı qərəzli hala gəldi, dünyada münaqişələr çoxaldı. Sosial mediada qeyri-insanı, qeyri-əxlaqi, elmdən, hikmətdən uzaq davranışların daha çox olduğunu müşahidə edirik. Bunun dünya üçün bir problem olduğunu düşünürəm. İnsanlıq bir ailədir. İnsan olaraq rənglərimizin fərqli olması bir-birimizi aşağılamağa və ya məhv etməyə haqq vermir. Qapı və ya ölkə qonşumuz, ümumən insanlıq yardıma, köməyə möhtacdırsa, onlara mütləq dəstək olan, hörmət göstərən gənclik yetişməlidir. Gələcək belə olmalıdır. Amma bu mövzuda təhsilin bütün dünyada uğurlu olmadığını görürük.

- Texnologiyaların təsiridirmi?
- Bu fikri qəbul etmirəm. Məncə, problem verdiyimiz təhsilin sosioloji anlamdakı problemlərin həlli məntiqində olmamasındadır. Və ya irqçiliyə dayanan təhsilin verildiyi qənaətindəyəm. Bu iki məqam güclü olanın haqlı olduğu bir dünya düzəni yaşamağımıza səbəb olub. Bu, bir təhsil problemidir. Bu, qətiyyən texnologiyalarla əlaqələndirilməli bir problem deyil. Texnologiya bizim istifadə etdiyimiz alətdir. Təəssüf ki, istər sağlıqla bağlı, istər təbii fəlakətlərdə ölkələr insana və insani dəyərlərə yatırım etmirlər. Savaş texnologiyası isə sürətlə inkişaf edir. İqtisadi anlamda dünyanın qanını içmək istəyənlərin zərurət olmayan bir çox istiqamətlərdə fəaliyyətləri həyata keçirilir. Peyğəmbərin bir hədisi-şərifi var: “Savaşlarda məscidlərə, heyvanlara, ağaclara, bitkilərə, yaşlılara, qadınlara, uşaqlara zərər verilməməlidir”. Təəssüf ki, bu gün dünyanı idarə edənlər buna fikir vermirlər. Ukraynadakı savaşa, ermənilərin Qarabağda törətdiklərinə baxdıqda bunu aydın görürük. Başda təhsil olmaqla insanlığın bu istiqamətdə formalaşması gərəkdir.

Ekspert: “Azərbaycan torpağını Ermənistan ərazisinə yapışdırmaq cəhdi regionumuz üçün yaxşı heç nə vəd etmir”

“Mümkündür ki, İrəvan gələcəkdə Qarabağın təhlükəsizliyini təmin etmək üçün Rusiyanın sülhməramlı missiyasına alternativ olaraq başqa variantları nəzərdən keçirməli ola bilər”. Bunu Ermənistan parlamentinin spikeri Alen Simonyan deyib.

Simonyan “müşahidəçilərin və ya sülhməramlıların beynəlxalq mandatını müzakirə etmək üçün beynəlxalq tərəfdaşlarla ciddi söhbəti” zəruri hesab edir. Onun sözlərinə görə, ATƏT-in Minsk qrupunun 12 üzv dövlətinin müşahidəçiləri mümkün variantı ola bilər.

Çox maraqlıdır, erməni tərəfi nəyə ümid edərək belə bəyanatlar verir? İrəvan mənaca eyni niyyətli bəyanatları artıq dəfələrlə səsləndirib. Amma ortaya sual çıxır: Ermənistan rəhbərliyinin bu istəklərini təkcə sözdə, müraciət və qətnamələrlə deyil, əməli hərəkətlərlə qarşılamaq istəyən olacaqmı? Və bu gün Rusiya sülhməramlılarını Qarabağdan çıxarmaq və onların yerinə başqasını gətirmək üçün kiminsə təsirli rıçaqları və alətləri varmı? Kim buna icazə verəcək? Azərbaycan? Mümkün deyil. Simonyan da, Ermənistanın digər siyasətçiləri də bunu başa düşməlidirlər. Onda bu boş istəkləri niyə səsləndirirlər?

Siyasi şərhçi, hüquqşünas və ictimai xadim Fuad Ağayev məsələ ilə bağlı fikirlərini Press Klubla bölüşüb:

– Birincisi, Alen Simonyanı əsl siyasətçi adlandırmazdım. Əsl siyasətçi buludlarda uçan deyil, siyasətlə peşəkarcasına məşğul olan adamdır. Ermənistanda rəhbər vəzifə tutan bu şəxs münaqişəni beynəlmiləlləşdirmək cəhdləri ilə vəziyyəti gərginləşdirmək və daha çox problemlər yaratmaqdansa, öz dövlətinin əsl mənafeyini rəhbər tutmalı idi.

Müşahidəçilərin və sülhməramlıların beynəlxalq mandatı ilə bağlı bu sözləri dövlət rəsmisi – Ermənistan parlamentinin spikeri səsləndirib. Bəs Ermənistanın Azərbaycan ərazisinə nə aidiyyatı var? “Artsax”, “Dağlıq Qarabağ”, Qarabağ – onların necə adlandırmasından asılı olmayaraq, bu ərazi Azərbaycanın tərkib hissəsidir. Təbii ki, heç bir aidiyyatı yoxdur.

Əsl siyasətçi ilk növbədə öz millətinin mənafeyindən çıxış edərək, beynəlxalq hüquq normalarına arxalanaraq Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin bağlanmasına nail olmalıdır. Növbəti addımının necə olacağını proqnozlaşdırmaq mümkün olmayan Rusiya, eləcə də Qafqazdan çox uzaqda yerləşən və burada heç nəyə təsir etməyən Fransa kimi dövlətlərin iştirakı ilə regionda əlavə gərginlik yaratmaq cəhdləri isə tamamilə anlaşılmazdır.

Ona görə də Simonyana real iş görməyi təklif edərdim. Bu isə hər iki dövlətin marağında olan beynəlxalq hüquq normaları və prinsipləridir və bu, təbii ki, sülh müqaviləsidir. Sülh müqaviləsi imzalanandan sonra Ermənistanla Azərbaycan arasında sərhədlərin demarkasiyası və delimitasiyası prosesi başlayacaq.

Azərbaycanın tərkib hissəsinin Ermənistan ərazisinə birləşdirilməsi cəhdi (fərq etməz, Rusiyanın əli ilə, Fransanın və ya hansısa başqa siyasi oyunçuların köməyi ilə) regionumuz üçün yaxşı heç nə vəd etmir.

Rauf Orucov

İkram Kərimov həm müstəntiq, həm prokuror, həm hakim, həm də vəkil kimi fəaliyyət göstərmiş nadir hüquqşünaslardandır. Bu yazıda hazırda da Vəkillər Kollegiyasının üzvü olan və bu yaxınlarda 80 illik yubileyi münasibətilə “Şöhrət” ordeni ilə təltif edilən qocaman istintaqçının həyat yolunun bir hissəsinə nəzər salınıb.

İkram Kərimov sovet illərində Azərbaycanda böyük rezonansa səbəb olan ağır cinayətlərin açılmasında müstəsna rol oynayıb. Onun istintaq etdiyi işlərlə bağlı təcrübələr bir sıra dünya ölkələrində tədris edilməkdədir.

Qısa arayış:

Əməkdar hüquqşünas İkram Kərimov 1942-ci ildə Kürdəmir şəhərində anadan olub. 1966-1978-ci illərdə Bakı şəhərinin Oktyabr (Yasamal), Qusar və Xaçmaz rayon prokurorluqlarında müstəntiq, Azərbaycan SSR Prokuroru yanında mühüm işlər müstəntiqi, 1978-1987-ci illərdə Bakı şəhər Əzizbəyov (Xəzər) rayon prokuroru, Bakı şəhər prokurorunun birinci müavini – istintaq şöbəsinin rəisi işləyib. 1987-2012-ci illərdə Bakı şəhər məhkəməsinin sədri, Ağır cinayətlərə dair işlər üzrə Azərbaycan Respublikası hərbi məhkəməsinin sədri və Sumqayıt Apelyasiya Məhkəməsinin sədri vəzifələrində çalışıb. Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi yanında və Polis Akademiyasında Elmi-Məsləhət Şurasının üzvü olub.

– İkram müəllim, tələbəlik illərini də nəzərə alsaq, 60 ildən çoxdur hüquq sahəsindəsiniz…

– Bunların hamısı hüquqşünas olmaq arzumla bağlıdır. 59-cu ildə qərar verilmişdi ki, Jurnalistika və Hüquq fakültəsinə qəbul elan edilsin. Orada qeyd edilirdi ki, orta məktəbi bitirəndən sonra azı 2 il istehsalatda işləyən insanlar bu ixtisaslara sənəd verə bilər. Savxozlardan birində fəhlə vəzifəsinə qəbul olundum, 1 il sonra elan yayıldı ki, qiyabi şöbəyə qəbul var və işləyən şəxslər də müraciət edə bilər, mən də sənədlərimi verdim və bir “4”, iki “3” qiyməti ilə, cəmi 10 balla fakültəyə qəbul olundum. Bunu xatirələrimdə də yazmışam, bu qiymətlərlə universitetə daxil olmuşam. Bəzən mənə deyirlər, nə üçün kitabınızda “3” qiyməti ilə universitetə qəbul olunduğunuzu yazmısınız. Hər dəfə deyirəm ki, bu, bir istiqamətdir ki, insanlar “3” qiymətinin keçərliliyini hiss etsin. Bu qiymətlə də universitetə daxil olmaq olardı, gərək ki, əsl “3” olsun. İki il sonra əyani şöbədə təhsil almağa başladım. Həyatımdakı ən böyük dönüş də əyaniyə keçməklə oldu.

– Necə oldu ki, istintaqçı oldunuz?

– Tələbə ikən prokurorluqda stajor kimi mühüm işlər üzrə müstəntiqlərin qrupunda işləməyə başlamışdım. Yay tətili vaxtı rayona getmirdim, ictimai əsaslarla müstəntiqlərə kömək edirdim, çağırış vərəqələri paylayırdım, işləri tikirdim, nömrələyib siyahıları tuturdum. Sonradan özüm də müstəntiq kimi işləyəndə gördüm ki, onların bu köməkliyə həddindən ziyadə ehtiyacı olur. Ümumilikdə isə prokurorluqda düşdüyüm mühit mənə çox kömək etdi, mənə həyatı öyrətdilər, mənə istintaqa məhəbbəti aşıladılar və mənim aspiranturada oxumağımı məsləhət bilmədilər. İstintaq da məni elə cəlb etmişdi ki, prokurorluqda qalıb işləyəsi oldum.

Ölüm hökmü verilən şəxsin bəraət aldığı iş olub

– İcraatınızdakı ilk iş hansı olub?

– İlk iş yerim Qusar Rayon Prokurorluğunda müstəntiq vəzifəsi oldu. Azərbaycan SSR-in Cinayət Məcəlləsində belə bir maddə var idi: İnşaat materiallarını qanunsuz yolla əldə etmə. Bu maddə Sovet İttifaqına daxil olan ölkələrin çoxunda yox idi, lakin bizdə var idi. Mürtəce bir qanun idi, nə qədər insanlar bu qanunun təsiri altına düşüb vəzifələrini itirmişdi, həbsxanalara düşmüşdü. Qusara gələndə də partiya komitəsinin iclası olmuşdu və orada bildirilmişdi ki, rayonda qanunsuz ev tikənlər çoxdur, buna qarşı mübarizə aparılmalıdır. Kampaniya şəraitində bir neçə şəxsin barəsində “qanunsuz inşaat materialları əldə etmə” maddəsi ilə cinayət işi qaldırılmışdı. Bunlardan biri də Qusarın Xuray kəndində qazmada yaşayan və tikdirmək istədiyi evin dam örtüyü üçün şifer almış çoban ailəsi ilə bağlı idi. Həmin evə gedəndə şiferlərin sənədi təqdim edilməmişdi, sonra mən çobanın olduğu Salyan rayonundakı qışlağa getdim, məlum oldu ki, sənədlər çobanın üstündə qışlaqdadır və şiferlər qanuni yolla, sənədlə Xudat dəmiryolu stansiyasından filan bazadan alınıb. Bazaya da gedib sənədləri əldə etdim. Özlüyümdə düşündüm ki, mən hüquqşünas olarkən belə insanlara qarşı sənəd hazırlamağı qarşıma məqsəd qoymamışam axı… Çoxları elə bilir ki, müstəntiq kimisə ittiham etmək üçündür. Müstəntiq olmaq həqiqəti bərpa etməkdir. İcraatımda olmuş işlərin bəlkə də yarıdan çoxunda araşdırmaların nəticəsində şəxsin təqsirli olmamasına qərar verilib. Onların arasında əvvəllər dəfələrlə məhkum edilmiş də, hətta ölüm hökmünə məhkum edilmiş şəxs də olub. Həmin şəxs həyatda olarkən ölüm hökmünə məhkum edilməsi ilə bağlı ittiham onun üzərindən götürülüb. Qusardakı ilk işimdə də çoban haqqındakı cinayət işinə xitam verdim, heç prokurorla məsləhətləşmədim. Axı prokuror məndən narazı qalacaqdı ki, əsassız cinayət işi qaldırıb. Qərarı dəftərxana vasitəsilə ona çatdırdım və qərarın altında da yazdım ki, götürülən qurum tərəfindən əvvəlki yerinə qaytarılsın, yəni çobanın ailəsi şiferləri yenidən daşımaq məcburiyyətində qalmasın.

– Ölüm cəzası tələb etdiyiniz şəxslər kimlər olub?

– Hər cinayət işinin özünəməxsus xüsusiyyətləri var. Mən təbiət etibarilə kövrək insanam, müəyyən hadisələri görəndə kövrələ bilərəm. Amma desəm ki, 30-dan çox şəxsin ölüm cəzası almasına imza atmışam burda ziddiyyət yaranır. Amma izah olunsa ki, bu ölüm cəzası alan şəxslər hansı əməlləri törədib, onda özün-özündən məmnunluq duyursan ki, belə cəmiyyətə yararsız şəxslərin yaşayıb ziyan vurmaqda davam etməsinə də ehtiyac yoxdur. Düzdür, mən ölüm cəzasının əleyhinə olan şəxsəm, insanlar elə bilər ki, mən ölüm cəzasının tərəfdarıyam. Yox, elə deyil. Amma ozamankı qanunlarda bunlar var idi. Ancaq ağırlaşdırıcı halda qəsdən bir neçə adamın öldürülməsi ilə bağlı işlər üzrə ölüm hökmünün verilməsi olub məndə. Qanunda rüşvət alma, dövlət əmlakının mənimsənilməsi, valyuta əməliyyatları qaydalarını pozma, vətənə xəyanət, casusluq və sair kimi əməllərə görə də ölüm hökmü nəzərdə tutulurdu. Lakin mənim icraatımda olan və ölüm hökmü verilmiş işlər yalnız qəsdən ağırlaşdırılmış halda adam öldürmə əməlləri ilə bağlı olub.

“Bu işlərdən qəsd, qatil iyi gəlir”

– Müstəntiqdən fərqli olaraq, prokurorun cinayət işi başlatmaq səlahiyyəti var, siz də uzun müddət prokuror kimi çalışmısız.

– Mən 6 il 6 ay müddətində Əzizbəyov rayonunda (indiki Xəzər) prokuror işləmişəm. Prokuror kimi hələ təcrübəsiz idim. Ora gedəndə belə bir halla rastlaşdım ki, rayonda 2 iş var, hələ cinayət işi deyil, materialdır. İtmiş şəxsləri axtarırlar. Bir evdən nənə ilə nəvə 7 ildir yoxdur, digər ailədə isə ana ilə əlil qızı neçə ildir yoxdur, elə hey bunları axtarırlar. İstintaqçı olmağım mənə diqtə edirdi ki, bu işlərdən qəsd, qatil iyi gəlir. Bunlar elə-belə axtarılmamalıdır. Bunu araşdırmaq üçün cinayət işi qaldırılmalıdır. İş də qaldırılanda Moskvaya qədər xüsusi məlumat gedirdi ki, iki nəfərin öldürülməsi ilə bağlı iş qaldırıldı. Bundan sonra iki ay müddətində cavab verməlisən ki, tap bunu kim edib. Buna qarşı da müqavimət olurdu ki, birdən-birə açılmamış ölüm işlərinin sayı artdı. Hər iki iş iki ay müddətində açıldı. Gülçülük savxozunda əlil bir qız yoxa çıxıb, üstündən 4 il keçir anası da yoxdur, 7 ildir ki, ana və qızı itkin şəxs kimi axtarılır. Bir evdən iki nəfər itkin düşmüş hesab olunur. Axı bu, təbii hal deyil. O vaxtlar məhkəmə prosesi klublarda keçirilirdi. Həmin anası ilə bacısını qətlə yetirən şəxsin məhkəməsi də Şüvəlanda 400-500 sakinin iştirakı ilə səyyar məhkəmə heyəti tərəfindən klubda keçirildi. Bunun çox böyük tərbiyəvi, maarifləndirici əhəmiyyəti var idi. Mən həmin şəxsə orada ölüm hökmü tələb etdim və icra da edildi. İndi deyin, mən hansı hissləri keçirməliyəm? Bir tərəfdə qətlə yetirilmiş şəxslər, bir tərəfdə də qanun və qatil. İnsan dərk etməlidir ki, müstəntiq də, prokuror da nələr çəkir.

– Müstəntiq, prokuror, hakim və vəkil kimi çalışmısınız. Birini seçməli olsaydınız, hansına qərar verərdiniz?

– Ancaq istintaq, müstəntiqi seçərdim. Yaradıcı iş odur. Müstəntiq də, prokuror da, hakim də vəzifədir. Lakin müstəntiq olan şəxs həm də sənətkar olmalıdır, yaradıcı olmalıdır. Səttar Bəhlulzadə məsələn hansısa gülü seçib onu çəkirdi, onu məcbur edən də yox idi ki, əsərini hansı müddətə başa çatdırsın. 3 ay, bir il, bəzən illərlə işləyir bir əsərin üstündə. Müstəntiq də sənətkardır, amma müstəntiq qanunun ona verdiyi vaxt çərçivəsində əsərini ortaya qoymalıdır. Tablo bu gün yaxşı olmaya bilər, yenidən çəkmək mümkündür. Müstəntiqin isə səhv etmək şansı yoxdur. Məndən kimsə inciyə bilməz ki, niyə müstəntiqliyi seçirsən, çünki bu vəzifələrin hamısında çalışmışam. Məndə 200-300 cildlik cinayət işi, 700 səhifəlik ittiham aktı olub. Bəlkə də müqayisəm etik çıxmayacaq, müstəntiqi bir futbol topuna bənzədirəm, meydanda olan hər kəs onu vurur. İşi yazıb-oxuyub, tikib bitirirsən, qoyursan əvvəlcə müdafiəçilərin qarşısına, oxuyurlar, hər biri nöqsan axtarır, vəsatətlər verirlər, mövqelərini bildirirlər, sonra iş gedir prokurora, o da harada nə nöqsan var axtarır, o da təsdiq etməlidir. İş sonra gedir məhkəməyə, məhkəmədə də onu oxumalıdırlar. Orada artıq hakimlər, başqa prokurorlar, zərərçəkmiş tərəfin nümayəndələri də oxuyurlar. Sonra şikayət olur, gedir yuxarı instansiyaya. Bir dəfə saymışdım, müstəntiqin hazırladığı iş 70-dək prokurorun, hakimin, ittihamçının, vəkilin əlindən keçir. Amma müəllif bir nəfərdir və hamı nöqsan axtarır. O futbol topuna hamı ayaq vuran kimi, müstəntiqin də işi ortadadır, hamı ona zərbə vurmağa çalışır. İş o qədər mükəmmal olmalıdır ki, bu qədər zərbələrə tab gətirə bilsin, bütün suallara cavab olsun.

Bir zəng cinayətin üstünün açılmasına kifayət edir

– Elmi-texniki inkişafla istintaqçıların da işi xeyli rahatlaşıb, artıq texniki təqib vasitələri kifayət qədər həlledici rol oynayır, sizin çalışdığınız dövrlə indiki şəraiti necə müqayisə edərdiz?

– Tez-tez televizorda görürsüz də… Göstərirlər ki, əməliyyat keçirildi, filankəs rüşvət alarkən kabinetdə tutuldu, axtarış aparıldı və sair. Artıq bu işdə kim tərəfindən törədilməsi də məlum oldu. Nadir müstəntiqlər var idi ki, bütün kateqoriyalı işləri istintaq edirdi. Bəziləri ölüm, bəziləri təsərrüfat, bəziləri vəzifə cinayətləri. Tale elə gətirib ki, bütün kateqoriyalar üzrə işləri istintaq etmişəm. O vaxt indiki kimi deyildi, aylarla araşdırmalar aparılırdı, iynə ilə gor eşmək kimi idi. Məndə bir iş var idi, rayonlardan birinin birinci katibinin pul almasına dair cinayət işi idi, orada 37 nəfər müqəssirliyə cəlb olunmuşdu. Amma ortalıqda pul yox idi. Hansı pul verilib, necə verilib bilinmirdi. Düzdü o vaxt da, işarələnmiş pullardan, xüsusi vasitələrdən istifadə edilirdi, sübutlar toplanırdı. Bəzən belə hadisələrdə bəraət alanlar da olurdu. Məlum olur ki, bu, kiminsə tələsidir, həmin şəxsə oyun qurublar, əlində pul tutulsa da, bəraət alanlar olurdu. Amma bütün hallarda o dövr üçün onların istintaqı çətin idi. İndi texniki innovasiyalar da imkan verir ki, müstəntiq bəzi işləri daha rahat və tez açsın. Məsələn, ad çəkməyəcəm, bir tanınmış ailənin evinə basqın olmuşdu, ər və arvadı başqa-başqa otaqlarda tutub əl-qollarını, ağızlarını bağlayıb evdə pul-qızıl axtarmışdılar. Lakin həmin şəxs heç nə tapa bilməyəndə onu oraya göndərən şəxsə zəng etmişdi ki, bəs burada heç nə yoxdur. Təkcə həmin zəng bu cinayətin üstünün aılmasında həlledici olmuşdu. Zəng etməsəydi, o işi açmaq çətin olardı, bəlkə mümkün olmazdı. Bütün hallarda müstəntiqin vəzifəsi işin faktiki hallarını bərpa etməkdir, hadisə necə olub, onu bərpa edib ortaya qoymalıdır.

– İstintaq etdiyiniz ən maraqlı iş hansı olub?

– 69-cu ildə mühüm işlər üzrə müstəntiq təyin edildim. O vaxt ölkədə cəmi 9 mühüm işlər üzrə müstəntiq var idi və vəzifənin adı belə gedirdi: Azərbaycan SSR Prokuroru yanında mühüm işlər üzrə müstəntiq. 74-cü ilin oktyabr ayınadək məzuniyyətə çıxmamışdım. Bu arada ailə də qurmuşdum, 1 gün icazə vermişdilər. Bəlkə də, demək yerinə düşməz, mənim övladım vəfat etmişdi, onun dəfnindən birbaşa işə gəlmişdim, rəhbərim qolumdan tutub evə gətirmişdi ki, axı uşağın anasını evdə niyə tək qoyub işə gəlmisən. Amma mənim vaxtım yox idi, o vaxt ərzində müəyyən istintaq hərəkətləri var idi, onları etməli idim. İstintaq elədir ki, sualı verməyin, tanınmanı həyata keçirməyin də vaxtı var. Bəzən mən bir sualı vermək üçün, tanınma keçirmək üçün prosessual qaydada aylarla hazırlaşmışam. Nə vaxt bu sualı verim ona… Bəzən tənanınmanı həyata keçirmək üçün aylarla gözləməli olmuşam. Bir nazir Kislavodskya istirahətə gedəndə , çamadanlarını götürüb gəlir təyyarə vağzalına, yola düşür. Sürücü gəlir onun evini qarət edir. Mebelə əl izləri düşür. İndi o sürücüyə dərhal sual versən, deyəcək ki, çamadanları daşıyanda ola bilər, əlim dəyib də… Sübut itdi. Gərək bundan sonra xeyli müddət istintaq edəsən ki, o evə girib-girməyib, taksidə barmaq izi qalmışdı, biz şəxsə xeyli vaxt taksiyə minməsi ilə bağlı sual vermədik. Sualın verilmə vaxtı da düzgün seçilməlidir. Qubada və Əzizbəyov rayonundakı işlərin istintaqından sonra mənə növbədənkənar rütbələr verilmişdi. Qəbahət bilirsiniz nədə idi, bir hadisədə 4 adam öldürülüb, ictimai məlumatlarda yazılırdı 1 adam öldürülüb. Guya SSRİ-də 4 adamı öldürmək mümkün deyil.

– Bildiyimizə görə, ilk dəfə istintaq itlərindən istifadə də sizin araşdırdığınız Qubadakı qətllə bağlıdır.

– Qubadakı hadisədə elə vəziyyət yarandı ki, it bir neçə dəfə tətbiq edildi və eyni adamı tutdu. Adı Şıxbaba idi, itin hər dəfə onu tutması, həm də psixoloji təsir edirdi. Müstəntiq işi elədir ki, gərək müqəssirlə tərəf müqabili ola biləsən, qarşılıqlı inam yarada biləsən. Bu psixologiyanı da gərək formalaşdıra biləsən. Hər dəfə müqəssirdən soruşanda ki, necə oldu, it səni tutdu, elə hey deyirdi ki, “Murdar olsun o it”. Əslində itin kimisə tanıması sübut növü deyil, lakin müttəhimə bir növ psixoloji təsir vasitəsi kimi rol oynayır. Həmin işdə mən şahidlərin siyahısını hazırlayanda istintaq iti ilə tədbiri keçirən kinoloqu ilk sıraya yazmışdım. Bu yolla bir növ müttəhimə təsir edirdik.

“Vəsiyyətində demişdi ki, həmin cinayəti mən törətmişəm”

– İstintaq edib aça bilmədiyiniz iş olub?

– Mən hadisə yerinə gedim, işi araşdırım, lakin açılmasın, olmayıb. Amma açıla bilməyən, bağlı işləri veriblər mənə. Olub ki, sonradan mənə verilən bəzi işlərdən uzun müddət keçib, müəyyən izlər itib, işin istiqaməti əvvəldən fərqli yerə yönləndirilib və nəticədə həmin işin icraatı dayandırılıb. Bəzən olub ki, sonradan o işlər açılır, bəzən təsadüfdən, bəzən başqa cinayət işinin gedişində köhnə işlər də açılır. Yaxşı yadımdadır, Ağstafada bir nəfər vəfat edəndə vəsiyyətində demişdi ki, filan vaxtı, filan cinayəti mən törətmişəm. Sonradan baxmışdılar ki, həmin iş üzrə başqası cəza çəkir. Olur ki, illər sonra təbii olaraq bəzi işlərin üstü açılır. Bəzən elə olur ki, cinayət baş verir, lakin şikayətçi olan olmur. Bakıda bir vəzifəli şəxsin evindən xeyli miqdarda oğurluq olmuşdu, lakin həmin şəxs şikayət etməmişdi ki, birdən soruşarlar, bu qədər var-dövlət səndə haradandır. Lakin başqa cinayət faktı üzrə müqəssirlər tutulanda o, həmin adamın evindən də oğurluq etdiyini etiraf etmişdi, halbuki vəzifəli şəxs şikayətçi olmamışdı və hadisə barədə məlumat verməmişdi. Ümumiyyətlə, şərt deyil 100 faiz deyəsən ki, bütün işlər açılmalıdır. Tarixdə də olub, elə işlər var ki, açılmamış sayılır, Məsələn ABŞ Prezidenti Kennedinin qətli hələ də bağlı qalmış iş hesab edilir. Ümumiyyətlə, mən ona görə yazılarımda da qeyd edirəm ki, ölüm hökmü verilməməlidir. Çünki bəzən səhvlər də olur. İstər istintaq, istər məhkəmə tərəfdən səhvlər ola bilər. Ona görə ölüm hökmü vermək doğru deyil. Həmin şəxslərin yaşaması bəzən başqa işlərin açılmasına da kömək edir, bəzən onlarda sirlər olur, onları əldə etmək də lazım olur.

“Xəlil Rza Ulutürkə bəraət verdik”

– İstintaqa, hakimlərə və digər instansiyalara kənar təsirlərlə bağlı nə deyə bilərsiniz?

– Təsir olur, baxır onu necə qəbul edirsən. Bəzən olur ki, müraciətlərin istiqaməti işin obyektiv araşdırılmasına da kömək edir. Təsir altında işin istiqamətini dəyişməməlisən. Təsirlər həmişə olub və olacaq da. Mən çox təsirlər görmüşəm, amma heç vaxt təsirə təslim olmamışam. O vaxt Xəlil Rza Ulutürkün həbsi… Onu Moskva tutmuşdu, SSRİ DTK tərəfindən istintaq olmuşdu. SSRİ Baş prokurorunun təsdiqi ilə işi bitirib bizə göndərmişdilər. Biz məhkəmədə Nemət Pənahlının işinə baxırdıq. Bir də görürdün yüzlərlə insan məhkəmənin qarşısına gəlib aksiya keçirir. Bunlar hamısı təsir vasitəsidir. Moskva özü də təsir edirdi ki, biz işi belə araşdırıb qurtarmışıq, belə olmalıdır. Xəlil Rzanın işində prokuror ona cəza istəyirdi, biz isə ona bəraət verdik. Bizim qərarımızdan yuxarı instansiyalara şikayətlər etdilər, lakin yenə qərarımızın üstündə dayandıq, təsirlərə təslim olmadıq. Biz o vaxt təsir altında obyektiv olmayan qərar versəydik, mənim indi sizə müsahibə verməyə, bu kitabları yazmağa mənəvi haqqım olmazdı.

– İkram müəllim, sonda bir neçə il əvvəl Tovuzda baş verən və hələ də hökm elan olunmamış Nərminin qətlə yetirilməsi işi barədə soruşmaq istəyirəm. Bu iş niyə bu qədər dolaşığa düşdü?

– Mən həmin işlə tanış olmamışam, nə deyə bilərəm ki? Gərək o işi oxuyasan, bütün hallarla tanış olasan, işin içində olasan ki, nə isə deyə biləsən. İstənilən halda cinayət işinin istintaqı elə aparılıb yekunlaşdırılmalıdır ki, sonradan hər hansı sual çıxmasın. Sual yarananda da işin materiallarında həmin sualın cavabı olmalıdır. (Qafqazinfo)