ABŞ hakimiyyəti Ukraynaya büdcə yardımı kimi 3,4 milyard dollar ayırıb.
Bunu ABŞ-nin maliyyə naziri Canet Yellen bildirib.

“ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyi və Dövlət Departamenti ilə koordinasiyalı olaraq, biz 3,4 milyard dollar ayırırıq”, – deyə o bildirib.

Bu, Konqresin 2024-cü il üçün bu məqsədlər üçün ayırdığı vəsaitdən Kiyevə son ödənişdir.

Qeyd edək ki, bu gün Ağ Ev ABŞ prezidenti Co Baydenin Ukraynaya təqribən 2,5 milyard dollarlıq hərbi yardım elan etdiyini bildirib.

"Bərabərlik son məqsəd deyil, cəmiyyəti gücləndirən və onun inkişafına töhfə verən bir prosesdir" - Gunnar Myrdal, isveçli iqtisad

Əlbəttə, iqtisadi artım yaxşı şeydir, amma heç də həmişə ədalətli deyil! Necə deyərlər, “hamı böyüyür, amma hamı əldə etmir”...

Söhbət ondan gedir ki, sürətli iqtisadi artıma baxmayaraq, bir nəfər işə “dəbdəbəli CİP”də, digəri isə izdihamlı avtobusda bir ayağı üstə dayanaraq gedir. Biri yaşıl parkları və özəl məktəbləri olan rahat ərazidə yaşayır, digəri səs-küylü emalatxanaların və əbədi tikintilərin yanında yaşayır. Amma sosial bərabərsizlik təkcə maddi sərvətlə məhdudlaşmır. Bu, sadəcə olaraq, başqalarının sərvətinə paxıllıq və ya fərqli reaksiya deyil... O, kapitalın yığılması prosesini və ən əsası, kapitalın verdiyi imkanlara qeyri-bərabər çıxış əldə edilməsini əks etdirir. Bu qrupların nümayəndələrinin həyatda uğur qazanmaq şansları, yumşaq desək, çox fərqlidir. Eyni zamanda, sosial bərabərsizlik həmişə istənilən cəmiyyətin bir hissəsi olub və olacaq. Sadəcə olaraq, əhali təbəqələri arasındakı uçurumun kritik həddə çatmasına imkan vermək olmaz. Tarix artıq hamını bərabərləşdirmək cəhdini görüb (SSRİ-də), lakin bu təcrübə uğursuzluğa düçar oldu - insan təbiəti belə bir sınağa tab gətirə bilmədi.

Bu gün texnologiyalar bərabərsizliyə çox ciddi təsir göstərir. Avtomatlaşdırma və rəqəmsallaşma bir tərəfdən yeni imkanlar yaradır, digər tərəfdən isə ənənəvi sektorlarda iş yerlərini azaldır. Yüksək texnologiya sənayesində işləmək bacarığına malik olan insanların uğur qazanma ehtimalı dəyişikliklərə uyğunlaşmaq üçün mübarizə aparanlardan daha yüksəkdir. Bu yaxınlarda bir taksi sürücüsü ilə danışırdım. O, iki ali təhsili olmasına baxmayaraq, ixtisası üzrə iş tapa bilmədiyindən və məcburən taksi sürməsindən şikayətləndi. Onun təxminən 45 yaşı var və təhsili fəlsəfə və ya filologiya sahəsindədir (dəqiq yadımda deyil). Belə sahələrdə iş tapmağın çətinliyi çox vaxt məhdud sayda vakansiya və yüksək rəqabət olması ilə bağlıdır. Bu hal sosial bərabərsizliyin dərinləşməsinin qarşısını almaq üçün insanların yenidən hazırlanmasının və yeni əmək bazarı şərtlərinə uyğunlaşdırılmasının nə qədər vacib olduğunu açıq şəkildə göstərir.

Mən, peşəkar inkişaf üçün şərait yaratmaq, təlim və sahibkarlıq üçün imkanlar təklif etmək zərurəti haqqında yazıram. Bununla belə, sual yaranır: buna real tələbat varmı? Təəssüf ki, bu gün çoxları özünü inkişaf etdirmək üçün ağır işdən və davamlı səylərdən qaçmağa üstünlük verir. Razılaşın ki, hər kəs yaxşı yaşamaq istəyir, lakin dəyişmiş dünya hər kəsin öhdəsindən gələ bilməyəcəyi daimi təlim və kvalifikasiyanın təkmilləşdirilməsini tələb edir. İnsanlar iddia edirlər ki, yenidən öyrənmək asan iş deyil. Amma sonda nə baş verir? Uğur və ya firavanlığa zəmanət deyil, onlara nail olmaq üçün bir şansdır. Fikrimcə, insanlar hələ buna hazır deyillər.

Amma buna baxmayaraq, ilk addımlardan biri insanların əlçatan və keyfiyyətli təhsillə təmin edilməsi olmalıdır - xüsusən də əmək bazarında tələbat olan sahələrdə. Bu, yaxşı məvacibli işin və sosial vəziyyətin yaxşılaşdırılmasının açarıdır. Ancaq təkcə təhsil kifayət olmaya bilər. Bəzi insanlar biznes qurmaq üçün təkcə peşəkar biliklərə deyil, həm də bacarığa ehtiyac duyurlar. Çox vaxt belə hesab edilir ki, bunun üçün ilkin kapital kifayətdir. Lakin müvafiq bilik olmadan uğur əldə etmək mümkün deyil. Necə deyərlər: “İnsana balıq ver, bir gün tox olacaq. Ona tilov ver və o, ömrünün sonuna qədər özünü dolandıra biləcək”. Bu "tilov" biznesdə müstəqil şəkildə iş yerləri yaratmağa və pul qazanmağa imkan verəcək bilik və bacarıqlardır. Sual ondan ibarətdir ki, insanlar bu çətinliyin öhdəsindən gəlməyə hazırdırlarmı?

Sosial bərabərsizliyin azaldılmasında effektiv sosial müdafiə sistemi heç də az əhəmiyyət kəsb etmir. O, yoxsullara dəstək, keyfiyyətli tibbi xidmət və mənzil imkanlarını təmin edir. Bunlar cəmiyyətdə yoxsulluğu və bərabərsizliyi azaldan real tədbirlərdir. Artıq dünyada düşünülmüş iqtisadi və sosial tədbirlər sayəsində sosial bərabərsizliyi əhəmiyyətli dərəcədə azaltmağa nail olmuş ölkələrin nümunələri var. Skandinaviyada (məsələn, İsveç və Danimarka) sosial proqramlar və mütərəqqi vergilər dünyada ən aşağı yoxsulluq səviyyəsinə nail olmağa imkan verib. Bu ölkələrin nümunəsi göstərir ki, yalnız cəmiyyətin bütün təbəqələri üçün bərabər imkanlar yaradıldıqda davamlı inkişafa nail olmaq mümkündür.

Cənubi Koreya digər parlaq nümunədir. Burada təhsilə qoyulan investisiyalar təkcə universitetlərlə məhdudlaşmayıb. Hakimiyyət orqanları kadrların yenidən hazırlıq proqramlarını fəal şəkildə inkişaf etdiriblər. Bu, iqtisadiyyatdakı dəyişikliklərə baxmayaraq, yaşlı insanlara əmək bazarında tələbatda qalmağa imkan verib. Nəticədə ölkə varlı və kasıblar arasındakı uçurumu aradan qaldıra, orta təbəqəni gücləndirə bilib.

Azərbaycan da əhalinin qocalması və miqrasiya kimi qlobal demoqrafik problemləri həll etməli olacaq. Xüsusən də, həssas vəziyyətə düşə biləcək yaşlı insanlara dəstək olmaq üçün tədbirlər görülməsi vacibdir. Artıq bu istiqamətdə addımlar atılır, infrastruktura və sosial proqramlara böyük sərmayələr yatırılır. Lakin şəhər və kənd arasında balansın pozulması problemi qalmaqdadır: şəhərlər çiçəklənir, kənd yerləri isə hələ də geri qalır. Bununla belə, kiçik biznesə dəstək proqramları və gənclər üçün təşəbbüslər gələcək uğurun əsasını təşkil edir. Əgər biz qadınlar, xüsusən də kənd yerlərindəki qadınlar üçün bərabər imkanlar yarada bilsək, bu, hər kəsin həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması istiqamətində mühüm addım ola bilər.

Məsələn, Azərbaycan kimi böyük gəlir mənbələrinə malik olmayan Gürcüstan turizm və kənd təsərrüfatına arxalanır. Bu məcburi, lakin ağıllı seçimdir, regionları inkişaf etdirməyə və şəhərlə kənd arasında körpü yaratmağa kömək edir. Mikrokredit proqramları və təsərrüfat dəstəyi insanlara iqtisadiyyatda iştirak etmək və həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq imkanı verir. Bundan əlavə, Gürcüstan yerli sənətkarlığı və ənənəvi əkinçiliyi dəstəkləməklə öz mədəni irsini qoruyub saxlayır. Bu da təkcə iqtisadiyyatı stimullaşdırmır, həm də milli kimliyi gücləndirir.

Azərbaycan başqa ölkələrdən çox şey öyrənə bilər. Məsələn, Gürcüstanın mərkəzdənqaçma və regionlara dəstək təcrübəsi, yaxud Skandinaviya ölkələrinin effektiv sosial müdafiə sisteminin yaradılmasına yanaşması faydalı ola bilər. Necə deyərlər, “ən yaxşı inkişaf hər kəsin hiss etdiyi inkişafdır”. Əgər ölkənin hər bir sakini iqtisadi tərəqqinin bəhrəsini hiss etsə, bu, təkcə ağıllı siyasətin nəticəsi deyil, dövlətin uğurlarının insanların həyatında da öz əksini tapmasının canlı sübutu olar...

Dünyada demək olar ki, hər beş uşaqdan biri münaqişələr yaşanan ərazilərdə yaşayır. 473 milyondan çox uşaq İkinci Dünya müharibəsindən bəri ən yüksək zorakılıq səviyyəsindən əziyyət çəkir.

Trend xarici KİV-lərə istinadən xəbər verir ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Uşaq Fondu (UNICEF) dünyada münaqişə zonalarında yaşayan uşaqların faizinin 1990-cı illərdəki təxminən 10 faizdən iki dəfə artaraq 19 faizə çatdığını bəyan edib.

Bildirilir ki, Haitidə uşaqlara qarşı rəsmi qeydə alınmış cinsi istismar hallarının sayı təkcə 2024-cü ildə min faiz artıb.

UNICEF, həmçinin qeyd edib ki, uşaqlar müharibə zamanı qida çatışmazlığından xüsusilə əziyyət çəkirlər və bu, Sudan və Qəzza zolağında xüsusilə ölümcül təhdiddir. Münaqişə həm də uşaqların səhiyyə və təhsil sisteminə çıxışına ciddi təsir göstərir.

Yaxın günlərdə Azərbaycan ərazisində Rusiya vətəndaşlarının müvəqqəti olma müddəti barədə qaydalara dəyişiklik edilməsi nəzərdə tutulub.

Bbunu Azərbaycanın Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi Ayxan Hacızadə Rusiyada xarici vətəndaşların müvəqqəti olma müddəti ilə əlaqədar qəbul edilmiş yeni qaydalarla bağlı yerli medianın sualına cavabında deyib.

O vurğulayıb ki, Rusiya tərəfinin tətbiq etdiyi yeni qaydalar və ölkədə qalma müddəti ilə bağlı tələblərin sərtləşdirilməsi ilk növbədə Azərbaycan vətəndaşlarının hüquqları kontekstində nəzərdən keçirilir:

"Azərbaycan tərəfi hər bir xarici siyasət məsələlərində olduğu kimi, müvəqqəti olma və miqrasiya məsələlərində də paritet və qarşılılıq prinsiplərindən çıxış edəcək".

Distant təhsillə alınan diplomların tanınması planda yoxdur.

Bunu Təhsildə Keyfiyyət Təminatı Agentliyinin İdarə Heyətinin sədri Tural Əhmədov illik hesabat tədbirində deyib.

Təhsil eksperti Elşən Qafarov Referans.az-a açıqlamasında distant təhsillə əldə edilmiş diplomların Azərbaycanda tanınmama səbəbindən danışıb.

“Azərbaycan Respublikasında distant təhsil forması tətbiq edilmir. Ona görə də biz distant formada təhsil alanların diplomlarını tanımırıq. Distant təhsil alma formamasının tanınmaması Azərbaycan təhsili üçün, xüsusilə də, ali təhsil üçün çox böyük mənfi nəticələrlə nəticələnə bilər. Nəzərə alsaq ki, keçən əsrin 70-ci illərindən distant təhsil artıq rəsmən təsdiq olunub və dünyanın bir sıra aparıcı ölkələrində, o cümlədən, vaxtilə bir tərkibdə olduğumuz SSRİ məkanındakı dövlətlərin bəziləri də distant təhsili tam şəkildə qəbul ediblər. Bununla bağlı bir sıra sənədlər qəbul edilib, artıq açıq cəmiyyət institutları fəaliyyət göstərir və hazırda fəaliyyət göstərən ali məktəblər dünyanın istər aparıcı ali təhsil müəssisələri, istər Avropa, istər şərq, istərsə də qərb fərq etmir – hər biri distant təhsilalmanın əsas təhsil formasına çevriləcəyini nəzərə alaraq bu sahədə böyük işlər görürlər. Çox təəssüf olsun ki, Azərbaycanda distant təhsilalma ilə bağlı nə hüquqi baxımdan, nə infrastruktur baxımından addımlar da atılmır. Eyni zamanda biz distant təhsilalmanı da tanımırıq”.

Ekspert qeyd edib ki, distant təhsilalmanın tanınmaması insanların təhsilalma hüquqlarının əllərindən alınmasıdır.

“Bu təhsil formasının tanınmamasının əsas səbəblərindən biri Azərbaycanda distant təhsil formasından çəkinilməsidir. Biz qorxuruq ki, distant təhsil almanı tətbiq etsək, bu gün bizim gənclərimiz daha aşağı qiymətə dünyanın bir sıra aparıcı universitetlərində distant təhsil almağa başlayacaq və Azərbaycanın ali təhsil müəssisələri boş qalacaq. Nəticə etibarı ilə biz sədd çəkirik insanların təhsil almasına, bu da konstitusiyaya zidddir. Düşünürəm ki, yaxın gələcəkdə artıq distant təhsil alma o qədər sürətlə yayılacaq ki, bunun qarşısını almaq mümkün olmayacaq. Artıq o sədd dağıldıqdan sonra Azərbaycan universitetləri nə qədər geri qaldıqlarını görəcəklər amma o zaman çox gec olacaq. Nümunə üçün deyim ki, qonşu Rusiya 1996-cı ildən artıq distant təhsillə bağlı qərar qəbul edib. Hətta Rusiyada bir neçə ali məktəb, o cümlədən, Sankt-Peterburq açıq cəmiyyət institutu fəaliyyət göstərir ki, ancaq distant təhsilalma prosesini həyata keçirir. Xüsusilə də, pandemiya dövründə COVID19-un geniş yayıldığı dövrdən distant təhsilalma daha geniş yayılmağa başladı”.

Dünən Qroznıya gedən təyyarənin qəzaya uğraması bir sıra məsələləri gündəmə gətirib. Həlak olanların və yaralananların yaxınlarının verdiyi məlumata görə, bəziləri ora işləmək üçün gedirlər.

İllərdir ki, Azərbaycandan Çeçenistana iş dalınca gedənlər var. Niyə məhz Qroznı? Çeçenistanda nə kimi iş var ki, neft ölkəsi olan Azərbaycanın vətəndaşları orda iş tapırlar?

Globalinfo.az-a danışan iqtisadçı Natiq Cəfərli deyib ki, kütləvi şəkildə olmasa da, Qroznıya işləmək məqsədilə gedənlər var.

İqtisadçının sözlərinə görə, orada çox böyük tikinti layihələri həyata keçirilir və maaşlar Azərbaycandan təəssüf ki, yüksəkdir:

“Çeçenistana Rusiya dövlət büdcəsindən ildə təqribən 1,5 milyard dollara yaxın dotasiya ayrılır. Onlar da o dotasiya hesabına böyük quruculuq və tikinti işləri həyata keçirir, binalar tikir. Bizimkilər daha çox ora tikinti işlərində çalışmaq üçün gedirlər. Çünki Qroznıda maaşlar təqribən 1500 dollar civarındadır ki, bu da yüksək maaşdır. Azərbaycanda isə eyni sahədə işləyənlər o qədər maaş ala bilmirlər”.

N.Cəfərli deyib ki, azərbaycanlıları Qroznıda işləməyə yüksək maaşlar cəlb edir:

“Maaşların yüksək olması təbii ki, vətəndaşlarımızı orada işləməyə cəlb edir. Bu, bizim üçün düşünməyə, müəyyən qərarlar verməyə, bir nəticə çıxartmağa imkan və fürsət yaratmalıdır.

Azərbaycanın özündə də təmir-tikinti işləri geniş vüsət alıb. Elə Qarabağın tikintisinə ildə milyardlarla manat pul ayrılır. İndi elə bir şərait yaranmalıdır ki, həmin vəsait iş yeri olaraq vətəndaşlara qayıtsın”.

Ötən gün Prezidenti İlham Əliyev "Əhalinin sosial rifahının yaxşılaşdırılması sahəsində tədbirlərin davam etdirilməsi haqqında” Sərəncam imzalayıb.

Sərəncama əsasən, 2025-ci il yanvarın 1-dən ölkəmizdə minimum aylıq əməkhaqqının məbləği 345 manatdan 16 faiz artımla 400 manata, 2025-ci il fevralın 1-dən əmək pensiyasının minimum məbləği 280 manatdan 14,3 faiz artımla 320 manata çatdırılacaq.

Bu artımlarla birgə artıq 2018-ci ilin əvvəlindən minimum aylıq əməkhaqqında 3,1 dəfə, minimum pensiyada 3 dəfəyədək artıma nail olunub.

Yeni sosial islahat paketində digər sosial ödənişlərin artırılması da yer alıb. Sərəncamla Nazirlər Kabineti gələn il sosial müavinətlərin və təqaüdlərin məbləğlərinin artırılması ilə bağlı təkliflərini 3 ay müddətində ölkə Prezidentinə təqdim edəcək.

mövzu ilə bağlı Modern.az-a danışan Milli Məclisin deputatı Vüqar Bayramov bildirib ki, builki paketin 3 milyon vətəndaşımızı əhatə edəcəyini nəzərə alsaq, bu, əvvəlki paketlərlə müqayisədə daha çox vətəndaşımızın sosial artımlardan faydalanması deməkdir:

"Eyni zamanda minimum əməkhaqqının artırılması 700 min vətəndaşımızın maaşlarına təsir göstərəcək. Bu təbii ki, sadəcə minimum səviyyədə əməkhaqqı alan vətəndaşlarımızın deyil, eyni zamanda vahid tarif cədvəlinə uyğun olaraq əməkhaqqı alan vətəndaşlarımızın maaşlarında artımlarla müşahidə olunacaq. Minimum pensiya ilə yanaşı həm də gələn aydan əmək pensiyalarının indeksləşdirilərək artırılması həyata keçiriləcək. Bu əmək pensiyası alan bütün vətəndaşlarımıza şamilolunacaq. Bu o deməkdir ki, indeksləşdirmə nəticəsində pensiya artımları 1 milyon 100 min vətəndaşımızı əhatə edəcək və həmin vətəndaşların pensiyalarında artımlar müşahidə olunacaq”.

Millət vəkili bildirib ki, minimum əməkhaqqı və minimum pensiya üzrə artım yanvar ayından etibarən tətbiq olunacaq:

"Yəni gələn aydan minimum əməkhaqqı və minimum pensiya artırılır. Əmək pensiyalarının indeksləşdirilməsi da yanvar ayında nəzərdə tutulacaq. Amma əmək pensiyaları ölkə üzrə orta aylıq nominal əmək haqqının illik artım tempinə uyğun indeksləşdirildiyi və 2024-cü il üçün yekun rəqəm fevralın əvvəlində elan olunduğu üçün vətəndaşlarımız əmək pensiyalarının indeksləşdirmə nəticəsində yanvar ayının artımlarını fevral ayının artımı ilə birlikdə alacaqlar”.

V.Bayramov sonda qeyd edib ki, müəllimlərin və eləcə də həkimlərin əməkhaqqları vahid tarif cədvəlinə uyğun deyil:

"Bu sektorlarda əməkhaqqı artımları müəyyənləşdirilən və tətbiq edilən keyfiyyət meyarlarına əsasən həyata keçirilir. Ona görə də təhsil sektorunda vahid tarif cədvəlinə uyğun əməkhaqqı alan daha çox texniki işçilərin maaşlarına minimum əməkhaqqının artırılması təsir göstərir. Amma müəllimlərimizin əməkhaqqı sertifikasiya nəticəsində həyata keçirilən artımlardır”.

Naxçıvan Muxtar Respublikası (MR), Culfa rayonu, Bənəniyar kənd sakini Məmmədli Vüsal Hüseyn oğlu tərəfindən Hurriyyet.az saytının redaksiyasına şikayət məktubu daxil olub.

“Mən, Məmmədli Vüsal Hüseyn oğlu, yazaraq sizdən xahiş edirəm ki, problemimi işıqlandırasınız.

Bildirim ki, oğlum Məmmədli Məhəmməd 5 yaşından dalağı çıxarıldı. 18 yaşına qədər pensiya alırdı. Anasına da baxıcı pulu verilirdi.

Oğlumun 18 yaşı tamam oldu, xəstəxanada müalicə gördü. Müalicə olunan müddətdə Culfada tibbi komissiyadan keçdi. Komissiyada problem olmadı. Bakıya göndəriş verildi və təsdiq edildi. Daha sonra Əlillərin Bərpa Mərkəzində əyani baxış keçirildi. Mənə deyilən söz bu oldu ki, “sizin oğlunuz xəstədir, amma pensiya düşmür”. Həkim deyir ki, trombositləri yüksəkdir. Mən də həkimə deyirəm ki, dalağı çıxarılan xəstənin trombositləri həmişə yüksək olar”.

Məsələ ilə bağlı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Sosial Müdafiə Fondu ilə əlaqə saxladıq. Qurumdan əməkdaşımıza bildirildi: “Redaksiyanıza müraciət edən Məmmədli Vüsal Hüseyn oğlunun övladi ilə bağlı 2024-cü ilin 24 may tarixində Culfa rayon Mərkəzi Xəstəxanasından Naxçıvan Muxtar Respublikasının Tibbi Sosial Ekspert Komissiyasına vətəndaşa əlillik təyin edilməsi ilə bağlı müvafiq göndəriş daxil olub. Lakin göndəriş natamam doldurulma səbəbindən, tibb müəssisəsinə geri göndərilib.

Müvafiq elektron sistem tərəfindən imtina verildiyi halda, vətəndaş müraciəti əsasında əyani müayinəyə dəvət edilib. 2024-cü ilin 10 oktyabr tarixində müayinə zamanı məlum olub ki, Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 2022-ci il 13 may tarixli, 187 nömrəli Qərarına əsasən "Əlilliyin müəyyən olunması meyarları"na uyğun olaraq vətəndaşın xəstəliyi əlilliyin təyin olunmasına əsas vermir. Bu barədə vətəndaşa məktubda göndərilib. Əlavə analiz nəticələri gətirilməsi istənilib. Lakin hələ ki, təqdim edilməyib. Hazırda imtina qərarı qüvvədədir”.

Aynurə MUSTAFAYEVA

Bakıda avtobus sürücülərinin bəziləri şagirdləri ictimai nəqliyyata buraxmır. Dərsə gedən şagirdin hər birindən avtobusda gediş haqqı tələb olunur. Əksər şagird isə pulu olmadığından gediş haqqı vermədən avtobusu tərk edir.

Onların bu hərəkəti sürücüləri özündən çıxarır. Hətta bəzi sürücülər şagirdlərin arxasınca qışqır-bağır salaraq "hamınıza evdən çıxanda yol pulu verirlər, qəsdən vermirsiniz. "Köpək uşağı" gediş haqqını verməsəniz sizi avtobusa qoymayacam. Gedin evdə deyin ki, sürücü belə dedi" deyə onları aşağılayırlar.

Bəzi sürücülər isə şagirdlər avtobusa minməsin deyə bilərəkdən nəqliyyat vasitəsini məktəbin yanındakı dayanacağa 100 metr qalmış saxlayır. Şagirdlər gecə saatlarına kimi gözləməli olur, ya da 6-7 dayanacaq olan məsafəni piyada getməli olur.

Valideyn bir uşağı məktəbə aparmaq üçün ən azı 30, iki uşağa isə 60 manat ödəyir.

İctimai nəqliyyatda məktəblilərə niyə güzəşt edilmir?

4 çağırış Milli Məclisin deputatı olmuş Rüfət Quliyev Qaynarinfo-ya açıqlamasında bildirib ki, ictimai nəqliyyatın 60-70%-i şəxsi mülkiyyətdədir:

"Bu məsələ ilə bağlı Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi məşğul olmalıdır. Uşaqlar üçün xüsusi abonomentlər verilməlidir, ya da minumum qiymətə onlara satılmalıdır. Bunun həlli yolu budur. Bakının özündə 30-40 şirkət fəaliyyət göstərir. Onların hərəsinə bir məktub yazsan ki, şagirdlərdən gediş haqqı alınmasın, bu düz olmaz. Amma SSRİ vaxtında xüsusi bir aylıq abonomentlər var idi. Onun birini alanda bir ay avtobusda, trolleybuslarda, hətta metroda da istifadə etmək olardı. Bunun üçün xüsusi qanun lazım deyil, Nazirlər Kabineti 17-18 yaşına çatana qədər şagirdlər üçün qərar çıxartmalıdır. Bunu müzakirə edib, təkliflər vermək olar".

Sabiq deputat Etibar Əliyev isə burada bir nizamsızlıq, xaos hökm sürdüyünü xatırladıb:

"Şagirdlər avtobusdan pulsuz istifadə etməlidir. Belə hadisə ilə mən də rastlaşmışam və buna görə mənə də müraciət ediblər. Avtobus sürücüləri məktəbin yanında saxlamırlar. Bu hal nizamlanmalıdır, onsuz da valideynlərin kifayyət qədər təhsilə xərci çıxır. Bu gün ibtidai sinif şagirdləri də müəllim yanına hazırlığa gedirlər. Bu küllü miqdarda vəsait edir, valideynlərin büdcəsi dağılır".

Etibar Əliyev hesab edir ki, əgər məktəbdə normal təhsil olsa, valideyn bu vəsaiti övladının geyiminə və qidalanmasına xərcləyər:

"Yay aylarında dincəlməsinə də xərcləyə bilər. Bu pul valideynlərdən çıxır. Sovet vaxtı daimi bir kart verərdilər ki, bununla da bir aylıq avtobusdan istifadə etmək olardı. Avtobusa ödənilən vəsaitdən 80% ucuz başa gəlirdi. Bu sistemə keçid etmək lazımdır. Bu vəsiqələrin hər biri şagirdlərə verilməlidir. İkincisi, isə sürücülərin avtobusu saxlamaması, şagirdləri nəqliyyata götürməməsində bir tərbiyyəsizlik hökm sürür. Bu uzun illərdir ki, belədir, amma heç bir qurum ölçü götürmür".

Etibar Əliyev deyir ki, problem onun deputat olduğu illərdə Milli Məclisdə qaldırılıb:

"Mən özüm bu məsələni parlamentdə qaldırdım, amma məsələ müzakirə olunmadı və belə də qaldı. Gündə bir şagirdə gediş haqqı bir manat edir. İndiki əmək haqqı ilə şagirdə çəkilən xərc uzlaşmır. Düşünürəm ki, ən azı şagird sayı çox olan məktəblərə avtobus ayrılmalıdır. Dərsə gecikmə halları bütün dünyada qəbul olunmur. Şagird və valideynlərin bu məsələdə özlərinə bəraət qazandırmaları haqlıdır. Sürücü sən niyə şagirdi avtobusa minməyə qoymursan axı. Elm və Təhsil Nazirliyi bu kimi məsələlərə müdaxilə etmiş olsaydı, problem həllini tapardı".

Etibar Əliyev vurğulayıb ki, şagirdi avtobusa minməyə qoymayan sürücü cəzalanmalıdır:

"Bu şagirddir, cəmiyyətin gələcəyidir. Təhsil haqqında qanunda da bu var. Şagirdi avtobusa söyüşlə, təhqirlə mindirirlər, bu da onların psixologiyasına təsir edir. Bu məsələni heç psixoloqlar da qaldırmır. Bir neçə nəfər cəzalansa və bunu təbliğatı aparılsa, heç kəs şagirdi gediş haqqı vermədiyi üçün təhqir etməz. Şagird məktəbə nəylə getməlidir? Piyada? "Valideyn sənə pul verir, amma siz vermirsiniz” fikirində şagirdə böhtan atılır. Hardan bilirsən ki, doğrudan da pul veriblər? Bunlar gənc nəsili, yeniyetmələri bilərəkdən zəhərləyirlər. Düşünürəm ki, burada Elm və Təhsil Nazirliyindən nəsə ummaq yersizdir. Onlar nəsə etmək istəsəydilər, bunu çoxdan edərdilər”.

Bahar Rüstəmli