 |
|
|
Avropadakılar bu şok vəziyyətdən birtəhər çıxmaq üçün ABŞ-ın təsirinə qarşı hansısa gücə çevirməlidir
Bütün göstəricilərə görə, ABŞ geosiyasi baxımdan Avropadan geri çəkilir. Münhen Təhlükəsizlik Konfransında bu transatlantik çatın kifayət qədər dərin, hətta deyərdim, çox dərin olduğu göründü. Üstəlik, Avropa elitaları əslində ABŞ-ın vitse-prezidenti Vens tərəfindən hücuma məruz qaldı. Avropadakılar bu şok vəziyyətdən birtəhər çıxmaq üçün ABŞ-ın təsirinə qarşı hansısa gücə çevirməlidir.
Təbii ki, bu güc Şərqdən Avropa Birliyi və NATO-nu birbaşa təhdid edən Rusiya Federasiyası ola bilməz. Buna görə də Çin ola bilər. Yeri gəlmişkən, pekin artıq faktiki olaraq əlini Avropaya uzadıb. Çin özünü ABŞ-a alternativ kimi nümayiş etdirir. Çin Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Jiakun bildirib ki, Aİ ilə ABŞ arasında münasibətlərdə qeyri-müəyyənlik yaranıb və dünyada sabitliyi qorumaq üçün beynəlxalq ictimaiyyətin Aİ ilə Çin arasında sabit və sağlam münasibətlərə ehtiyacı var.
Birləşmiş Ştatlar ümumiyyətlə niyə belə mövqe tutdu? Fikrimcə, Donald Trampın komandasının bu siyasəti – burada həm ABŞ-ın dünyadakı roluna baxışı, həm də mənəvi və əxlaqi dəyərləri geosiyasət ölçüləri kimi qəbul etməməsi, ancaq sırf kommersiya münasibətlərinə keçidi – geosiyasi və siyasi çılğınlığın bir formasıdır. Təbii ki, bu, ABŞ-ın bütün dünya üzrə keçmiş və ya hazırkı müttəfiqləri və tərəfdaşları arasında məyusluq yaratmaya bilməz. İlk növbədə də, Avropa qitəsində.
Amma başa düşmək lazımdır ki, Donald Tramp və komandasının Avropadakı hərəkətlərinin nəticələri gözlənilənlərin əksinə olacaq. Yeri gəlmişkən, onlar artıq mövcuddur - bu, qütbləşmə prosesidir və Vladimir Putin 2007-ci ildə Münhen Təhlükəsizlik Konfransındakı çıxışında bu haqda danışıb: çoxqütblülük, NATO-suz Avropada yeni kollektiv təhlükəsizlik sistemi və s.
Dünya çoxqütblü olur və bu proses qaçılmazdır. Amma bu nə deməkdir? Bu o deməkdir ki, bir neçə dünya subqlobal assosiasiyaları formalaşacaq. Gələcəkdə bu, Hindistan ola bilər. Təbii ki, Rusiya da bu rola iddialıdır.
Lakin belə təsir dairələrinin və qütblərinin formalaşması gec-tez onların arasında toqquşmaya – bu zonaların sərhəddinə təsir, imtiyazlı maraqlara gətirib çıxaracaq. Ukraynadakı müharibə belə toqquşmanın ilk nümunəsidir.
Ancaq bu prosesdə Ukraynanın rolu və yerindən danışsaq, başa düşməliyik ki, biz hələ ABŞ-ın deyil, Avropanın bir hissəsiyik. Ona görə də gələcəkdə çoxqütblü dünyada ən yaxşı halda biz Avropa İttifaqının bir hissəsi olacağıq. Ən pis halda Rusiya Federasiyası tərəfindən işğal olunacağıq.
Müəllif: Vladimir Qorbaç – Ukrayna Avro-Atlantik Əməkdaşlıq İnstitutunun analitiki.
Mənbə: UNİAN
Tərcümə AYNA-ya məxsusdur.