 |
|
|
Misir prezidenti Əbdülfəttah əs-Sisi Avropa ölkələrindən İsrailə Qəzza zolağına hücumlarını dayandırması üçün təzyiq göstərmələrini istəyib.
Redaktor.az xəbər verir ki, Misirin rəsmi xəbər agentliyi MENA-nın məlumatına görə, Qahirəyə gələn Almaniya prezidenti Frank-Valter Ştaynmayer 25 ildən sonra Misirə səfər edən ilk Almaniya prezidenti olub.
Prezident Sisi və Almaniya prezidenti Ştaynmayer paytaxt Qahirədə birgə reyd görüşü keçirib.
Sisi deyib ki, o, alman həmkarı Ştaynmayerlə bir sıra regional məsələləri, həmçinin Əddis-Əbəbənin on ildən artıqdır ki, Qahirə ilə razılaşmaqdan imtina etdiyi Efiopiya İntibah bəndi böhranını müzakirə edib.
İsrailin Qəzza zolağına hücumlarına işarə edən Sisi, Avropa ölkələrinin Qəzzada atəşkəs üçün İsrailə təzyiq etməsinin və İsrailin aclıqdan fələstinlilərə qarşı silah kimi istifadə etməsini rədd etməsinin əhəmiyyətini vurğulayıb.
Sisi qeyd edib ki, ölkəsi ABŞ və Qətərlə sabitliyi təmin edəcək və Qəzzada iztirablara son qoyacaq razılaşma üzərində çalışır.
ABŞ prezidenti postuna namizəd olan Donald Tramp və Kamala Harrisin debatı keçirilib.
Musavat.com xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, debat zamanı ən çox adı hallanan Putin olub. Namizədlər onun adını 12 dəfə çəkib, Rusiya sözünü 11 dəfə işlədiblər.
Tramp deyib ki, o, Putin və Zelenskini tanıyır və ona hörmət edirlər, bunu Bayden haqqında demək olmaz. Respublikaçı vəzifəyə başlamazdan əvvəl Ukrayna münaqişəsini həll edəcəyinə söz verib və əlavə edib ki, belə bir müharibə onun dövründə başlamazdı. O, Baydeni Rusiya Federasiyası ilə təmasların olmamasına görə qınayıb və xatırladıb ki, Rusiya nüvə silahına malikdir.
Harris əmin edib ki, Trampın Ukrayna cəbhəsində hərbi əməliyyatları 24 saat ərzində dayandırmaq planı yalnız Kiyevə yardımdan imtina etməkdən ibarətdir. Eyni zamanda o, qələbə qazanacağı təqdirdə, ABŞ-ı dünyanın ən güclü ordusu ilə təmin edəcəyinə söz verdi.
Terror aktlarından tutmuş çevrilişlərə və media kampaniyalarına qədər bir çox çətinliklərlə üzləşmişik".
Bunu Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan AK Partiya Ümumi Qərargahında keçirilən Vilayət Başçıları Yığıncağındakı açıqlamasında deyib.
"İşimizə mane olmaq üçün qarşımıza maneələr qoyuldu. Özlərini ölkənin sahibi kimi görən elitalardan, paytaxt dairələrindən, kəşfiyyat təşkilatlarından çoxlu hücumlar olub. Hər hiyləni sınadılar, hər vasitəyə əl atdılar. Biz bütün bu hücumları sipər etdik, dəf etdik, millətimizin köməyi ilə onların tələlərinə qalib gəldik. Biz imkan vermədik ki, bir ovuc təkəbbürlü şəxsiyyətlər millətə ağalıq etsinlər. Ən çətin günlərimizdə belə ümidimizi kəsmədik. Biz həmişə demişik ki, Allah və millət də bizə bəsdir", - Ərdoğan qeyd edib.
Türkiyə liderinin sözlərinə görə, müxalifət acınacaqlı vəziyyətdədir: "Ətraf mühitin talanları tüğyan edir. İzmirdə balıq nəfəs ala bilmir. Onların öz işlərindən xəbərsizliyi hətta öz bazalarının səbrini də tükəndirir.
Verdikləri vədləri yerinə yetirmək üçün heç bir səy göstərilmir, bunun əvəzinə davalar, çəkişmələr və oyunlar var. Millətin iradəsini təhqir edən şəxsi İzmirə fəxri qonaq yerləşdirdilər. Atatürkün partiyasını himayəçi partiyaya çevirdilər. Millətin iradəsinə hörmət etmək lazımdır. Özgür Özəlin millətə üzrxahlıq borcu var".
İnquşetiya rəhbəri Mahmud-Əli Kalimatov əvvəllər Rusiya prezidenti yanında regionun daimi nümayəndəsi vəzifəsini tutmuş Mikayıl İlesi senator təyin edib.
Bu barədə Kalimatov Telegram kanalında yazıb.
"Mən Federasiya Şurasında Rusiya Federasiyasının senatoru Mikayıl İlezova səlahiyyətlərin verilməsi haqqında fərman imzaladım. Mən İnquşetiya Respublikası hökumətinin istefası haqqında fərman imzaladım, Nazirlər Kabineti yeni tərkib formalaşana qədər fəaliyyətini davam etdirəcək", - Kalimatov yazıb.\\Redaktor.az
Türkiyənin ədliyyə naziri Yılmaz Tunç türk dövlətlərini terrorla mübarizədə həmrəyliyə çağırıb.
“Report” “Anadolu”ya istinadən xəbər verir ki, o, bu barədə Türk Dövlətləri ədliyyə nazirlərinin Astanada keçirilən iclasında çıxışı zamanı deyib.
Y.Tunç terrorun bəşəri cinayət olduğunu diqqətə çatdırıb.
O bildirib ki, türk dünyası daim haqqın, ədalətin yanındadır. Bildirib ki, “Gücümüz birliyimizdədir” şüarı ilə Türk dünyasını bütün sahələrdə daha da gücləndirmək hədəfdir.
“Zəngəzur dəhlizinin açılmasından danışırlarsa, İran üçün vacib olan regional nizamı pozmaq üçün aşkar və gizli cəhdlərin qarşısını almağın yeganə yolu milli maraqlarını qorumaq və təmin etməkdir”.
“Cebheinfo.az” xəbər verir ki, bu, İranın “Mehr” xəbər agentliyinin “İranın Zəngəzur dəhlizi boyunca yanaşması: hansı həll yolu daha yaxşıdır?” başlığı ilə dərc olunan məqaləsində deyilir.
“44 günlük Qarabağ müharibəsində Ermənistanın məğlubiyyətindən və Moskvanın vasitəçiliyi ilə Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsi imzalandıqdan sonra Azərbaycan Respublikasının ərazisinin Naxçıvanla necə birləşdirilməsi ilə bağlı təkliflər yaranıb. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və türkiyəli həmkarı Rəcəb Tayyib Ərdoğan “Orta Dəhliz”in təməlini qoymaq və ilk dəfə olaraq türk dünyasının iki hissəsini birləşdirəcək Zəngəzur dəhlizinin yaradılmasına çalışıblar.
Belə bir planın həyata keçirilməsi Rusiya və İranın milli maraqlarına praktiki olaraq ziddir. Çünki bu, iki böyük ölkənin gələcək əsas tranzit marşrutlarından kənarlaşdırılmasına gətirib çıxaracaq. Bu arada belə bir dəhlizin yaradılması İranın Avropaya çıxışını həmişəlik kəsəcək”, - deyə İran mediası yazır.
“Mehr” qeyd edir ki, bu geosiyasi riskə baxmayaraq, Vladimir Putinin Bakıya son səfərindən sonra belə görünür ki, Rusiya bu qaçılmaz riski idarə etməkdə və vahid türk dünyası üçün danışıqlar aparmağı planlaşdırmaqda səhv edib:
“Moskvanın Ermənistanın təhlükəsizliyini və ərazi bütövlüyünü qorumaması, rus sülhməramlılarının Laçın dəhlizində zəif fəaliyyəti və bunun nəticəsində bu regionun sakinlərinə təzyiqlər Nikol Paşinyanı hökumətinin əvvəlki təhlükəsizlik məsələlərinə yenidən baxmağa vadar edib. O, həm də İrəvanın Rusiya, Qərb ölkələri, xüsusən də ABŞ, Fransa və Hindistanla münasibətlərinə yenidən baxmalıdır”.
“Mehr” bildirir ki, ABŞ və Ermənistanın “Qartal 2023” adlı birgə hərbi təlimləri, İrəvanla Parisin müdafiə sahəsində əməkdaşlığı, İrəvanın Moskva ilə hərbi əlaqələrinin 86% azalması ermənilərin öz müttəfiqinə keçmişdəki kimi etibar etmədiyini göstərir:
“Bundan başqa, ermənilər sanki bütün yumurtalarını bir səbətə qoymur, ərazi bütövlüyünü və suverenliyini qorumaq üçün müttəfiq dairələrini genişləndirirlər. Paşinyanın Qərblə bağlı siyasətinə cavab olaraq yerli Rusiya KİV-ləri öz həmvətənlərinə çatdırmağa çalışırlar ki, Ermənistan Ukraynanın iziylə gedir və buna görə də istər-istəməz ukraynalılarla eyni aqibəti yaşayacaq.
Bəzi müşahidəçilər iddia edirlər ki, İrəvanın Qərb ölkələri ilə əlaqələrini sürətlə genişləndirdiyini nəzərə alaraq, ruslar türkləri və Ərdoğanın Cənubi Qafqazla bağlı gələcək planlarını cilovlamaq üçün zəmin yaratmağa cəhd edirlər. Buna görə də Zəngəzur dəhlizinin yaradılmasına razılıq verərək qabaqlayıcı addımlar atmaq niyyətindədirlər”.
İran mediası qeyd edir ki, Putinin Bakıya səfərindən sonra Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov “Birinci Kanal”-a müsahibəsində Azərbaycan Respublikası-Ermənistan-Naxçıvan arasında kommunikasiyaya qoyulan əngəlin aradan qaldırılmasını tələb edib:
“Maraqlıdır ki, Lavrovun Paşinyana qarşı ittihamlar səsləndirməsi və Ermənistan liderlərinin 2020-ci il sülh sazişinin 9-cu bəndinin həyata keçirilməsinə mane olduğunu deməsi diqqət çəkir. Bu yaxınlarda Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarova da ölkəsinin Zəngəzur dəhlizinin inşasında israrlı olduğunu təkrarladı.
Bu cür bəyanatlar İran Xarici İşlər Nazirliyinin Avrasiya Departamentinin rəhbəri Müctəba Dəmirçili Rusiya səfirinə zəng edərək İranın Cənubi Qafqaz regionunun sərhədlərində istənilən coğrafi dəyişikliyi rədd etdiyini bir daha xatırlatmağa vadar edib. Eyni zamanda, İranın Moskvadakı səfiri Kazım Cəlali də Kremlə kəskin etirazını bildirib.
Üstəlik, Rusiya tərəfinə başa salmaq lazımdır ki, köhnə NATO müttəfiqinə Qərbin sanksiyalarından yan keçməsinə etibar etmək olmaz və türklər tezliklə Moskvanın yolunu kəsəcəklər”.
“NATO Turan dəhlizi”
Müəlliflər bildirirlər ki, əgər bu baş verərsə, o zaman Rusiya bu planın həyata keçirilməsinə mane olmaq üçün bahalı hərbi vasitələrdən istifadəyə məcbur ola bilər:
“İran və Rusiya strateji sazişin bağlanmasına yaxınlaşdıqca, Rusiya rəsmilərinin bu cür bəyanatları iki ölkənin maraqlarına ziddir. Belə bir sazişin imzalanması və həyata keçirilməsi perspektivini təhlükə altına qoya bilər. Son üç ildə Rusiya hökuməti və hərbçiləri Kiyevi cəzalandırmaq yolu ilə NATO-nun genişlənməsinin qarşısını almağa çalışaraq diqqətlərini Ukrayna cəbhəsinə yönəldiblər.
Bütün bu dövr ərzində İran İslam Respublikası beynəlxalq arenada “revizionist” subyekt kimi Qərbin şimal sərhədlərində olmasına qarşı çıxıb.
O, dəfələrlə “NATO Turan dəhlizi”nin yaradılmasına qarşı çıxıb və çoxsaylı hərbi təlimlər keçirməklə Azərbaycan tərəfinə siqnal göndərib. Bildirib ki, İranla Ermənistan arasında sərhəd dəyişsə, Tehran bütün gücü ilə öz milli maraqlarını müdafiə edəcək. İndi belə bir şəraitdə, regionda Tehran və Təl-Əviv arasında gərginliyin artdığı bir vaxtda görünən odur ki, regional və trans-regional aktorlar vəziyyətdən sui-istifadə edərək bu regionda beynəlxalq sərhədləri dəyişmək niyyətindədirlər”.
Yazıda xatırladılr ki, Cənubi Qafqazdakı aktyorlara İran İslam Respublikasının bir neçə fərqli cəbhədə fəaliyyət göstərmək iqtidarında olduğunu xatırlatmaq lazım gələ bilər:
“Lazım gələrsə, regional sülh və təhlükəsizliyin qorunması üçün lazımi tədbirlər görəcək. İki il əvvəl İran, Rusiya və Türkiyə prezidentləri Tehranda görüşəndə İslam İnqilabının Rəhbəri Ayətullah Xameneyi Cənubi Qafqaz regionunda Ermənistan və Azərbaycan Respublikası arasında mövcud gərginliyə diqqət çəkərək, hər hansı bir dəyişikliyə qarşı olduğunu açıq şəkildə bildirib. Ayətullah Seyid Əli Xameneyi ciddi xəbərdarlıq edib ki, Moskva və Ankara Cənubi Qafqaz regionunda istənilən dəhlizin Tehranın üç qırmızı xəttinə uyğun olmasının vacibliyini bildirib.
Birincisi, Ermənistanın Sünik bölgəsindəki Zəngəzur dəhlizinə Ermənistan silahlı qüvvələri nəzarət etməli və orada beynəlxalq sərhədlər daxilində heç bir dəyişiklik olmamalıdır.
İkincisi, istənilən dəhlizdə Tehranın maraqları nəzərə alınmalıdır.
Nəhayət, üçüncüsü, yəni qırmızı xətt odur ki, İran ABŞ-yə, İsrailə və ya NATO-ya dəhliz qurmaq bəhanəsi ilə onun şimal sərhədlərinə yaxınlaşmasına icazə verməyəcək”.
Tehran hansı siyasəti yeridir?
Məqalədə İranın yüksək rütbəli məmurlarının son bir neçə ildə tutduğu mövqeyə nəzər salınıb:
“Onlar öz siyasətlərində birlik və yekdil rəyi qoruyub, əvvəlki mövqelərindən kənara çıxmayıblar. İran rəsmiləri Rusiya, Ermənistan, Azərbaycan və Türkiyə hakimiyyət orqanları ilə müxtəlif danışıqlar zamanı dəfələrlə bəyan ediblər ki, İran və Ermənistan arasında sərhəd əlaqəsi ölkənin geosiyasi üstünlüklərindən biri və Gürcüstana, Qara dənizə və Avropa gedən yol kimi həyati əhəmiyyət kəsb edir”.
“Mehr” yazır ki, bu strateji mövqe İran üçün çox vacibdir:
“Digər ölkələrin daxilində və ya xaricində hər hansı dəyişiklik İranın yanaşmasına heç bir təsir göstərmir. Başqa sözlə, İran regional və qeyri-regional güclər arasında siyasi rəqabətin xarakterindən, İrəvanın daxili siyasətdəki mövqeyindən asılı olmayaraq, geosiyasi dəyişikliklərin qarşısının alınması yanaşmasına sadiqdir. O, mövcud nizamın dəyişdirilməsinə imkan vermir.
Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı fikir ayrılıqlarından asılı olmayaraq, İran bu işin mühüm iştirakçılarının hər biri ilə, yəni Rusiya, Türkiyə, Ermənistan və Azərbaycanla münasibətlərini davam etdirməyə sadiqdir.
İranın strategiyası regional nizamı pozmaq üçün aşkar və gizli cəhdlərə qarşı çıxaraq öz milli və tarixi maraqlarını qorumaqdır”.
Yazıda bildirilir ki, istənilən halda heç kim ranın milli maraqlarını qorumaq istəyinə heç bir şəkildə təsir göstərə bilməz:
“İranın qırmızı xətlərinə əməl edilməməsi ölkənin xarici siyasətində ciddi dəyişikliklərə səbəb ola bilər. Müvafiq olaraq, Rusiyaya tövsiyə olunur ki, Zəngəzur dəhlizinin formalaşdırılmasına və regionda Bakı-Ankara planına tələsik razılıq vermək əvəzinə, “3+3” (İran, Türkiyə və Rusiya+ Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstan) və gərginlik və təhlükəsizlik böhranı olan sərhəd zonalarında dünya və dostluq sərhədlərinin çevrilməsinin qarşısını alsın.
Ümumiyyətlə, Cənubi Qafqazda dəhlizlərin yaradılması o zaman reallığa çevrilə bilər ki, bütün iştirakçıların maraqları və təhlükəsizlik mülahizələri nəzərə alınsın. O zaman Qərb dövlətləri müxtəlif bəhanələrlə qonşu dövlətlər arasında münasibətləri poza bilməyəcəklər”
Abdelmajid Tebbun yenidən Əlcəzairin prezidenti seçilib.
Bu barədə Əlcəzairin seçki orqanı məlumat yayıb.
Abdelmajid Tebbun 94,65% səslə ikinci prezidentlik müddətinə Əlcəzairin prezidenti seçilib.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin bu həftə İtaliyaya səfəri rəsmi Bakının Cənubi Qafqazda və Avropada hədəflədiyi maraqların sinxron ifadəsi kimi diqqətəlayiqdir. Azərbaycanın İtaliya ilə əlaqələrini genişləndirməsi ikitərəfli münasibətlərə strateji qazanclar gətirir.
Avropa İttifaqının və dünyadakı “böyük yeddiliy”in güclü üzvlərindən biri olan İtaliya ilə dostluq münasibətləri Azərbaycanın manevr imkanlarını genişləndirir. Azərbaycanın İtaliya vasitəsilə qazandığı mövqelər onun Avropa İttifaqının diqqət mərkəzinə düşmək imkanlarını artırır.
İtaliyanın xarici siyasətinə ümumi baxış
İlham Əliyevin İtaliyaya səfərinin xarici siyasətdəki konturlarını görə bilmək üçün, rəsmi Romanın qlobal və regional arenalarda yürütdüyü kursun mahiyyətinə diqqət etmək lazımdır. İtaliya NATO üzvü kimi kollektiv öhdəliklərdən irəli gələrək münaqişələrə qarşı mübarizədə Transatlantik məkanın strateji mövqeyini qoruyub saxlayır. Misal üçün, o, Rusiya-Ukrayna münaqişəsində Ukraynanı dəstəkləyir, paralel olaraq isə Aralıq dənizi regionunda rolunu gücləndirir.
Bununla belə, İtaliya Çinin “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsündən çıxsa da, Pekin ilə əlaqələrin yenilənməsinə qərar verib. Roma Pekinlə iqtisadi cəhətdən faydalı olmaq reallıqlarına əsaslanan siyasətin tərəfdarıdır.
İtaliya ABŞ ilə Çin arasında daha geniş strateji çəkişmələrə qarışmamağı üstün tutur, hərçənd ki, eyni zamanda Avropa İttifaqının Pekinlə əlaqədar ümumi narahatlıqlarından da üzərinə məsuliyyət götürür.
İtaliyanın Rusiya ilə münasibətlərində isə ikitirəlik müşahidə olunur. Hazırda rəsmi Roma birmənalı olaraq Kiyevi dəstəkləsə də, Nazirlər Kabineti və müxalifət daxilində fərqli fikirlər də mövcuddur.
Üst-üstə düşən məqamlar
İtaliya xarici siyasətdə qarşılıqlı anlaşmanın vacibliyi üçün ortaq baxışların yaradılmasına çalışır. Yəni rəsmi Roma NATO-nun kollektiv yanaşmalarına sadiq qalsa da, ümumilikdə qarışıq dünya nizamında hansısa geosiyasi qütbün məhdudiyyətsiz dominantlığının yarada biləcəyi genişmiqyaslı eskalasiya risklərindən çəkinir. Bu, Azərbaycanın tarazlaşdırılmış xarici siyasəti ilə üst-üstə düşən məqamların əksi kimi diqqətdən kənarda qala bilməz. Bu mənada İtaliyanın Cənubi Qafqaz regionundakı maraqları da nəzərəçarpacaq dərəcədə əhəmiyyət daşıyır. İtaliya Cənubi Qafqazda geosiyasi qarşıdurmaların gələcəkdə necə inkişaf edəcəyinə dair aydın hesablamalar aparmaq üçün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə görüşlərə önəm verir.
İtaliya ilə Azərbaycan arasındakı əlaqələr Cənub Qaz Dəhlizi layihəsi ilə daha da bərkiyib (TAP qolu) və bu, qarşılıqlı anlaşma üçün böyük dərəcədə qiymətli rol oynayıb. Ancaq indi həm Azərbaycan, həm də İtaliya bu əlaqələri daha yüksək zirvələrə doğru inkişaf etdirmək üçün yenilənmiş yanaşmaları qarşılıqlı maraqlar əsasında prioritetləşdirmək planlarını müzakirə edirlər.
Əliyevlə görüşlər qarşılıqlı maraqlar əsasında
İlham Əliyevin İtaliyaya səfəri zamanı bunun parametrləri aydın şəkildə göründü. Dövlət başçısının İtaliya Prezidenti Sercio Mattarella ilə görüşdə Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin normallaşdırılması prosesi, delimitasiya və demarkasiya məsələləri üzrə mövqe bildirməsi rəsmi Romanın regionda Bakı ilə sıx əməkdaşlıq quracağının anonsu idi. Yəni İtaliya Azərbaycanın yanında yer alıb və Cənubi Qafqazda regional əməkdaşlıq layihələrində rəsmi Bakının ideya, təşəbbüs və təşviqlərinə böyük dəstək göstərir. Romanın belə bir diapazon seçməsi regionda Azərbaycana qarşı Qərb mərkəzli qüvvələrin fəallaşmasını tutarlı şəkildə neytrallaşdıra bilir.
İlham Əliyev italiyalı həmkarı ilə birgə işçi naharda:
- Avropa İttifaqının Azərbaycanla əsas ticarət tərəfdaşlarından biri olduğunu vurğuladı,
- Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında yaxşı əlaqələrin mövcud olduğunu dedi,
- Bununla belə, bəzi Avropa ölkələrinin bu əlaqələrin inkişafına maneə yaratdığını təəssüflə qeyd etdi,
- Ermənistan Konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının qalmasını, bunun aradan qaldırılmasının sülh üçün vacibliyini önə çəkdi.
Prezident Sercio Mattarella da İlham Əliyevin sözlərinə qüvvət olaraq Azərbaycanın Avropa İttifaqı ilə əlaqələrinin genişlənməsinə və inkişafına daim dəstək göstərdiyini bəyan etdi. Bununla yanaşı, onun İtaliyanın regionda sülh gündəliyini dəstəklədiyini qeyd etməsi prosesə maneə yaradan qüvvələrə zərbədir.
İtaliya Fransaya qarşı Azərbaycanın yanında
Aydın görünür ki, İtaliya Fransanın Cənubi Qafqaz regionundakı gündəliyini dəstəkləmir. Paris regionda hər şeyə Fransanın obyektivindən baxmaq ideallarını təbliğ etsə də, Ermənistanı Azərbaycana qarşı müharibəyə təhrik etməklə sülh və təhlükəsizliyə risk yaratsa da, Avropa İttifaqındakı nəhəng İtaliya başqa mövqedədir. Bu, Azərbaycanın Avropanın enerji təhlükəsizliyindəki roluna da əlavə dəstək qazandırır.
Fransa, şübhəsiz ki, Azərbaycanın əlindən bu rolları almaq üçün can yandırır, ancaq onun gizli gündəliyi İtaliya üçün də problemlidir. İtaliya Fransanın ziddinə gedərək, Azərbaycanın Avropa bazarlarındakı enerji təminatçısı statusunu saxlamaq üçün Bakıya dəstəyini əsirgəməyəcək. Bu məsələnin gələcək üçün daha böyük geoiqtisadi və geosiyasi əhəmiyyəti var, o mənada ki, Azərbaycan Avropaya həm də yaşıl enerji ixrac etməklə strateji aktivlərini dolduracaq.
Bakıda noyabrda keçiriləcək COP29 qlobal mötəbər tədbiri də Azərbaycanın “yaşıl dünyadakı” ixrac potensiallarının vizyonunu çəkməyə imkan verəcək. İtaliya da həmin tədbirdə təmsil olunacaq ki, bu da COP29-dan çıxan nəticələrdə Azərbaycan-İtaliya müştərək regional dinamikasına növbəti elementlər qatacaq.
Aqşin Kərimov,
"Kaspi" qəzeti üçün
TEREF
ABŞ-da kimin prezident seçiləcəyindən asılı olaraq Ukraynanı yeni reallıq gözləyə bilər. Seçkiyə iki ay qaldığı bir zaman nə Tramp, nə də Harris seçki kampaniyası Ukrayna ilə bağlı ətraflı plan təqdim edib.
Ukraynanın qədim paytaxtı böyük güclərin istək və ya həvəsləri nəticəsində ortada qalmağın nə olduğunu yaxşı bilir. Buna görə də təhlilçilər prezident Donald Trampın ikinci prezidentlik ehtimalına müxtəlif mövqelərdən baxırlar.
Oleksiy Melnik, Razumkov Mərkəzinin təhlilçisi: “Üstünlükdə olan fikir odur ki, Trampın Ağ Evə qayıdışı Ukrayna üçün yaxşı ssenari deyil. Bununla bərabər, bəziləri daha ehtiyatlıdır və vəziyyət “o qədər də pis olmaya bilər” deyir.”
Tramp müharibəyə sürətli şəkildə son qoyacağını deyir. Amma onun seçki yoldaşı JD Vans bir dəfə Ukraynanın onu maraqlandırmadığını deyib.
Trampı da Baydeni də yaxşı tanıyan ukraynanılar Kamala Harrisin potensial prezidentliyi haqda nə düşünməli olduqlarını da bilmirlər.
Harris Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski ilə görüşüb və aparıcı transatlantik sammitlərdə Baydeni təmsil edib. Amma təşviqat görüşlərində Harris Ukrayna haqda az danışıb. O da Trampdan necə fərqləndiyini demək üçün.
Kamala Harris, Demokratların prezidentliyə namizədi: “O Putini bizim tərəfdaşlarımızı işğal etməyə həvəsləndirib. Deyib ki, nə istədiyini edə bilər. Rusiya Ukraynaya hücum etməkdən beş gün öncə mən prezident Zelenski ilə görüşdüm və Rusiyanın hücumu haqda xəbərdalıq etdim. Mən Putinin aqressiyasına qarşı müdafiə üçün 50 ölkənin cavabının səfərbər olunmasına yardım göstərdim. Və prezident kimi mən Ukrayna və bizim NATO müttəfiqlərimizin yanında möhkəm duracam.”
Təhlilçilər Harrisin böyük ehtimalla Baydenin Ukraynaya dəstək xəttini davam edəcəyini, Trampın isə geniş xarici siyasət ifadələrin həmişəki kimi qeyri-müəyyən olduğunu deyir. Məsələn, Trampın prezidentliyinin ilk günü müharibəyə son qoyacağını deməsi.
Endrü Peyn, Sent Corc şəhərinin London Universiteti: “Onun bunu necə edəcəyi aydın deyil. Qorxu ondan ibarətdir ki, o bunu Ukraynanı tək qoymaqla edə bilər - Maliyyənin kəsilməsi, Putinin daha yaxşı mövqeyə malik olduğu vaxt Zelenskinin danışıqlara getməsinə sövq edilməsi...”
Lakin təhlilçi deyir ki, Ukrayna qoşunlarının Rusiya ərazisinin kiçik hissəsini ələ keçirmək qərarı ilə döyüş meydanında vəziyyət artıq nisbətən dəyişib.
Təhlilçilər Ukraynanın bu ərazini saxlmamaq niyyətində və gücündə olmadığı ilə bağlı razılığa gəlsələr də, bunun danışıqlar zamanı Ukraynaya əlavə üstünlük verəcəyini deyirlər. Eyni zamanda həlledici məqamda Baydenin də müdaxiləsi köməyə gələ bilər.
Endrü Peyn, Sent Corc şəhərinin London Universiteti:“Mən noyabrdan öncə Ukraynanın hərbi əməliyyatları ilə bağlı ABŞ mövqeyində dəyişiklik gözləmirəm. Amma seçkinin nəticəsindən asılı olmayaraq noyabr və yanvar ayları arasında Kyivə daha çox imkan verilib-verilməyəcəyini izləyəcəyəm.”
Bütün deyilənlərlə bərabər, sonda, Ukraynada nə baş verəcəyi ABŞ prezident seçkilərinin nəticəsindən asılı olmaya bilər.
Ukraynanın qədim paytaxtı böyük güclərin istək və ya həvəsləri nəticəsində ortada qalmağın nə olduğunu yaxşı bilir. Buna görə də təhlilçilər prezident Donald Trampın ikinci prezidentlik ehtimalına müxtəlif mövqelərdən baxırlar.
Oleksiy Melnik, Razumkov Mərkəzinin təhlilçisi: “Üstünlükdə olan fikir odur ki, Trampın Ağ Evə qayıdışı Ukrayna üçün yaxşı ssenari deyil. Bununla bərabər, bəziləri daha ehtiyatlıdır və vəziyyət “o qədər də pis olmaya bilər” deyir.”
Tramp müharibəyə sürətli şəkildə son qoyacağını deyir. Amma onun seçki yoldaşı JD Vans bir dəfə Ukraynanın onu maraqlandırmadığını deyib.
Trampı da Baydeni də yaxşı tanıyan ukraynanılar Kamala Harrisin potensial prezidentliyi haqda nə düşünməli olduqlarını da bilmirlər.
Harris Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski ilə görüşüb və aparıcı transatlantik sammitlərdə Baydeni təmsil edib. Amma təşviqat görüşlərində Harris Ukrayna haqda az danışıb. O da Trampdan necə fərqləndiyini demək üçün.
Kamala Harris, Demokratların prezidentliyə namizədi: “O Putini bizim tərəfdaşlarımızı işğal etməyə həvəsləndirib. Deyib ki, nə istədiyini edə bilər. Rusiya Ukraynaya hücum etməkdən beş gün öncə mən prezident Zelenski ilə görüşdüm və Rusiyanın hücumu haqda xəbərdalıq etdim. Mən Putinin aqressiyasına qarşı müdafiə üçün 50 ölkənin cavabının səfərbər olunmasına yardım göstərdim. Və prezident kimi mən Ukrayna və bizim NATO müttəfiqlərimizin yanında möhkəm duracam.”
Təhlilçilər Harrisin böyük ehtimalla Baydenin Ukraynaya dəstək xəttini davam edəcəyini, Trampın isə geniş xarici siyasət ifadələrin həmişəki kimi qeyri-müəyyən olduğunu deyir. Məsələn, Trampın prezidentliyinin ilk günü müharibəyə son qoyacağını deməsi.
Endrü Peyn, Sent Corc şəhərinin London Universiteti: “Onun bunu necə edəcəyi aydın deyil. Qorxu ondan ibarətdir ki, o bunu Ukraynanı tək qoymaqla edə bilər - Maliyyənin kəsilməsi, Putinin daha yaxşı mövqeyə malik olduğu vaxt Zelenskinin danışıqlara getməsinə sövq edilməsi...”
Lakin təhlilçi deyir ki, Ukrayna qoşunlarının Rusiya ərazisinin kiçik hissəsini ələ keçirmək qərarı ilə döyüş meydanında vəziyyət artıq nisbətən dəyişib.
Təhlilçilər Ukraynanın bu ərazini saxlmamaq niyyətində və gücündə olmadığı ilə bağlı razılığa gəlsələr də, bunun danışıqlar zamanı Ukraynaya əlavə üstünlük verəcəyini deyirlər. Eyni zamanda həlledici məqamda Baydenin də müdaxiləsi köməyə gələ bilər.
Endrü Peyn, Sent Corc şəhərinin London Universiteti:“Mən noyabrdan öncə Ukraynanın hərbi əməliyyatları ilə bağlı ABŞ mövqeyində dəyişiklik gözləmirəm. Amma seçkinin nəticəsindən asılı olmayaraq noyabr və yanvar ayları arasında Kyivə daha çox imkan verilib-verilməyəcəyini izləyəcəyəm.”
Bütün deyilənlərlə bərabər, sonda, Ukraynada nə baş verəcəyi ABŞ prezident seçkilərinin nəticəsindən asılı olmaya bilər.
Uzun illərdir ki, Azərbaycan və İtaliya strateji tərəfdaş olaraq fəaliyyət göstərir və müvafiq bəyannamə 10 il bundan qabaq qəbul edilmişdir. Bizim əlaqələrimiz bütün sahələri əhatə edir, müntəzəm siyasi təmaslarımız var.
Musavat.com xəbər verir ki, bu sözləri Prezident İlham Əliyev Beynəlxalq Çernobbio Forumunda “Yeni geosiyasi şəraitdə Azərbaycanın rolu” adlı sessiyada çıxışı zamanı söyləyib.
Bu səfərin 2020-ci ildən bəri onun İtaliyaya üçüncü səfəri olduğunu və 2018-ci ildə Prezident Mattarellanın Azərbaycanda səfərini xatırladan dövlət başçısı qeyd edib: “Bizim yüksək səviyyəli təmaslarımız onu nümayiş etdirir ki, biz çox yaxın tərəfdaşlarıq”.