Putinin ritorikasında ilk dəfə eşitdik ki, o, Çinin “sülh təkliflərini” əsas götürmək və onları rəhbər tutmaq üçün sənədi nəzərdən keçirir

Çin lideri Si Cinpinin Moskvaya səfəri başa çatdı. Təbii ki, bu səfər Putin üçün daha simvolik və əhəmiyyətli idi. O mənada ki, Putin beynəlxalq təcriddə olmadığını göstərmək istəyirdi. Axı Rusiya Federasiyası Prezidentinin həbsinə dair Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin orderindən sonra Si Cinpin dünya ictimaiyyəti qarşısında Putinin vəkili kimi çıxış etdi. Bununla da Çin rəhbəri Qərbə nümayiş etdirdi ki, o, xarici təzyiqlərə boyun əyməyən müstəqil siyasət yürüdür.

Bu səfər ərəfəsində onun Putinlə görüşündə “Ukrayna böhranı”nın həllinin müzakirə edildiyi açıqlanıb. Bütün dünya bu səfəri izlədi və yekun konfransda səs-küylü bəyanatlar gözlədi. Amma necə deyərlər, möcüzə baş vermədi.

Zənnimcə, əhəmiyyətli nəsə elan edilə bilməzdi. Si Cinpin danışıqlar yolu, sülh yolu ilə nizamlanmaya növbəti çağırış etdi. Və Putinin mövqeyi baxımından, biz ancaq eşitdik ki, Çinin “sülh planı” Qərb və Kiyev hazır olduqda “sülh yolu ilə nizamlanma üçün əsas götürülə bilər”.

Tam olaraq nə nəzərdə tutulduğu aydın deyil. Amma Putinin ritorikasında ilk dəfə eşitdik ki, o, Çinin “sülh təkliflərini” əsas götürmək və onları rəhbər tutmaq üçün sənədi nəzərdən keçirir.

Qərb mətbuatında ekspertlər hesab edirlər ki, bu, hazırda mövcud olan demarkasiya xətləri ilə müharibəni dayandırmaq cəhdidir. Amma biz başa düşürük ki, bu halda söhbət münaqişənin dondurulmasından gedir və təbii ki, nə Ukrayna, nə də Qərb tərəfdaşları belə şərtlərlə razılaşacaqlar.

Çox güman ki, Rusiyadan Çindən ölümcül silahların ötürülməsi ilə bağlı xahişlər olub. Amma bu məsələdə Si və Putinin danışıqlarından sonra çox güman ki, heç nə dəyişməyəcək. Çünki Çin münaqişənin tərəfi olmamaq üçün müdaxilə etməmək siyasətinə üstünlük verir. Digər tərəfdən, ikili təyinatlı malların tədarükü və Rusiya Federasiyası və Çinin hərbi təlimləri davam edəcək. Amma bu, yeni bir məsələ deyil, çünki eyni təlimlər 2005-ci ildən keçirilir.

Çin və Rusiya liderlərinin dörd saatdan çox təkbətək nəyi müzakirə etdiklərini yalnız təxmin etmək olar. Fikrimcə, Cinpinin səfəri digər məsələlərlə yanaşı, izahatları eşitmək və Putinin Ukraynaya genişmiqyaslı işğalı motivasiyasını anlamaq istəyi ilə bağlı idi. Yəni mənə elə gəlir ki, Putin 4,5 saat ərzində konkret nə baş verdiyini izah etməyə çalışdı.

Ancaq belə bir təəssürat yaranır ki, Cinpin və Putin bu təkbətək söhbətlər zamanı qarşılıqlı anlaşma əldə edə bilməyiblər. Və buna görə də Pekinin növbəti addımlarla bağlı qərarları hardansa “asıldı”: onlar əlavə məsləhətləşmələr tələb etdiyi üçün bir müddət kənara qoyuldu. Təbii ki, bu, təxmindir. Ancaq əslində elan edilən yalnız o idi ki, Sinin Moskvaya səfəri Çinin konstruktiv rolunu oynaması üçün “sülh səfəri”dir. Amma bu görüşün nəticəsi olaraq konstruktiv heç nə görmədik.

Birmənalı fakt ondan ibarətdir ki, koronavirus pandemiyası başa çatdıqdan və Si Cinpinin üçüncü müddətə yenidən Çin lideri seçilməsindən sonra o, beynəlxalq siyasətdə kifayət qədər fəallığını davam etdirəcək.

Ola bilsin ki, Moskva səfərindən sonra Çin tərəfi Avropa liderləri ilə məsləhətləşmələr aparmaq istəyini ifadə etsin. Biz bilirik ki, Çin həqiqətən də Rusiya-Ukrayna müharibəsini istəmir. Müharibə səbəbindən Avropada yaranan böhran Çin iqtisadiyyatına təsir etdiyi üçün Pekin rahat deyil. Ona görə də ola bilsin ki, Avropa liderləri ilə müəyyən görüşlər olsun.

Həmçinin yaxın vaxtlarda ABŞ Prezidenti Baydenin Çin rəhbərinə zəng edəcəyini gözləmək olar. Onlar həm onun Moskvaya səfərini, həm də ABŞ-Çin münasibətlərini müzakirə edəcəklər.

Müəllif: Vita Qolod – Ukrayna-Çin Araşdırmaları Assosiasiyasının İdarə Heyətinin sədri

Mənbə: UNİAN

Tərcümə AYNA-ya məxsusdur.