 |
|
|
"Taxıl sazişi” çərçivəsində sonuncu gəmi iyulun 16-da səhər tezdən Ukraynanın Odessa limanını tərk edib.
Qaynarinfo "Reuters"ə istinadən xəbər verir ki, Rusiya iyunun 27-dən etibarən yeni gəmiləri qeydiyyata almaqdan imtina edib və taxıl müqaviləsi Moskvanın onun uzadılmasına razılıq vermədiyi halda bazar ertəsi günü başa çatır.
Türkiyə bayraqlı gəmi TQ Samsun taxıl təşəbbüsü çərçivəsində Rusiya tərəfindən qəbul edilən sonuncu gəmi olub. O, Niderlanda 15,3 min ton kolza və 23,5 min ton qarğıdalı tədarük etməlidir.
BMT rəsmisi cümə günü bildirib ki, baş katib Antonio Quterreş Rusiya prezidenti Vladimir Putindən razılaşmanın uzadılması təklifi ilə bağlı cavab gözləyir.
Şənbə günü telefon danışığı zamanı Putin Cənubi Afrika Respublikasının prezidenti Siril Ramafosa bildirib ki, Rusiyanın ərzaq və gübrə ixracına maneələrin aradan qaldırılması ilə bağlı öhdəliklər hələ də yerinə yetirilməyib.
Qeyd edək ki, Rusiyanın müdaxiləsi ilə əlaqədar Ukrayna dəniz limanlarının işi bağlanıb. Ukrayna və Rusiya dünyanın ən böyük taxıl ixracatçıları sırasındadır. Bir il əvvəl Türkiyə və BMT-nin vasitəçiliyi ilə Ukraynadan ərzaq ixrac edən gəmilər üçün Qara dənizdə dəhliz açmağa imkan verən "taxıl sazişi” bağlanıb.
Bu il ərzində Rusiya dəfələrlə sazişdən çıxmaqla hədələyib. Moskva müqavilənin uzadılması üçün bir sıra ultimatumlar irəli sürür, o cümlədən "Rosselxozbank”ın SWIFT sisteminə qoşulması kimi şərtlər qoyur. Sonuncu dəfə müqavilənin müddəti mayın 17-də iki ay müddətinə uzadılıb.
Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan taxıl dəhlizinin işinin davam etdirilməsinin zəruriliyini bəyan edib. BMT də "taxıl sazişi”ni uzatmağa çalışır.
“Bu il ali təhsil müəssisələrində 28 min yer ödənişsiz olacaq. Bu da ümumi plan yerlərinin 51 faizini təşkil edir. Bütün hallarda təxminən 25 minə yaxın plan yeri ödənişli olacaq. Son 7 il ərzində 5 mindən çox tələbə təhsil haqqını ödəyə bilmədiyi üçün təhsilini yarımçıq qoyub”.
Bunu təhsil üzrə ekspert Kamran Əsədov deyib.
Qeyd edək ki, dövlət ali təhsil müəssisələrində ödənişli qəbul planı ictimaiyyət tərəfindən də birmənalı qarşılanmır.
Sosial şəbəkələrdə isə mövcud sistemlə bağlı belə fikirlər səslənir ki, əgər həmin tələbənin maddi imkanı olsaydı, özəl universitetdə təhsil alardı. Niyə dövlət univertitetləri ödənişli olmalıdır?
Bildirək ki, məhz dövlət universitetlərində ödənişli təhsil səbəbindən bir çox tələbələr həm təhsili yarımçıq qoymalı, həm də xaricə üz tutmalı olurlar. Bu problem nə zaman öz həllini tapacaq və nə zaman dövlət ali təhsil müəssisərində 100 %-lik ödənişsiz təhsil sisteminə keçmək mümkün olacaq?
TEREF.AZ-ın məlumatına görə, təhsil üzrə ekspert Nadir İsrafilov Cebhe.info-ya bildirdi ki, bu istiqamətdə sosial yönümlü siyasət yeridirik, büdcə artdıqca sosial sahəyə, o cümlədən təhsilə ayrılan vəsait artır:
“Ümumiyyətlə, dünyanın bir çox ölkələrində dövlət universitetlərində ödəniş yoxdur. Özəl universitetlər, digər təhsil müəssisələrində başadüşüləndir. Təəssüf ki, ölkəmizdə bütün dövlət təhsil müəssisələrində ödəniş var, həm də bu ödəniş ödənişsiz ixtisasları üstələyir.
Dünyanın bir sıra ölkələri ilə müqayisədə bizdə ödəniş yüksəkdir. Ona görə də “beyin axını”nın əsas səbəblərindən biri də bu ödənişin yüksək olmasıdır. Bu baxımdan Rusiyanın, Ukraynanın, Türkiyənin və digər ölkələrin universitetlərinə təhsil almağa gedirlər.
Statistikaya baxanda ölkədə dövlət sifarşli yerlərin sayı artırılır. Bir halda ki, bizim təhsil siyasətində əsas məqsəd kimi ali təhsilin hamı üçün əlçatan olması, neft kapitalının insan kapitalına çevrilməsini qoymuşuqsa, bu kurs diqtə edir ki, imkan daxilində ödənişsiz təhsil şəbəkəsini genişləndirək.
Burada tələbə kreditləri əlavə yardımdır. Yaxud aztəminatlı, şəhid ailəsi, qazilərə müəyyən imtiyazların verilməsi kimi bu sahədə müəyyən dinamika ildən-ilə hiss olunur. Əgər adında dövlət sözü varsa, demək ki, bu dövlət universitetidir. Yəni bu, dövlətindirsə, burada ödəniş olmamalıdır.
Dünya təcrübəsində elə ölkələr var ki, universitet dövlət himayəsindədirsə, onu dövlət təmin edir. Fakt odur ki, ötən illərlə müqayisədə bu sahədə müəyyən irəliləyişlər var. Ümid etmək olar ki, ildən-ilə ödənişsiz yerlərinin sayını artırmaqla tamamilə buna keçmək olar”.
Ekspertin sözlərinə görə, digər bir məsələ də var ki, bizdə 4 universitet publik hüquqi şəxs elan olunub:
“Onlar öz müqəddəratını həll etməlidirlər. Bəzi kolleclərə, Dövlət İmtahan Mərkəzinə belə status verilib. Dünya təcrübəsini götürüb belə bir addım atırıq.
Məsələn, elə xarici universitetlər var ki, publik hüquqi şəxs statusundadır, ancaq onların büdcəsi bizim ölkənin büdcəsindən qat-qat çoxdur. Bizdə də universitetlərin publik hüquqi şəxs olması o baxımdan yaxşıdır ki, özlərini saxlasınlar, əlavə gəlir əldə etsin. Ancaq biz buna nə qədər hazırıq, universitetlərimiz nə qazanır, nə kəşfləri, ixtiraları var ki, özlərini saxlasınlar, tələbəyə təqaüd versinlər, əməkhaqqı versinlər.
Dünya təhsil sisteminə inteqrasiya olunuruq, 30 ildən artıqdır ki, müstəqillik əldə etmişik və bəzən bizi universitetlərimizin dünyanın yüksək reytinq siyasına düşməməkdə ittiham edirlər. Əslində biz hələ keçid dövrünü yaşayırıq. Biz özümüzü bəzən çalışırıq Harvard, Oksford kimi universitetlərlə müqayisə edək. Həmin ali təhsil ocaqlarının əsrlərlə tarixi var.
Universitetlərimizdə olan zəif inkişaf Milli Məclisdə də dəfələrlə dilə gətirilib. Elm və Təhsil Nazirliyinin müavini də bildirib ki, universitetlərin işini yenidən qurmalıyıq. Əgər ali təhsilin əlçatan olması kursunu götürmüşüksə, tanınmış universitetlərlə rəqabətyönümlü siyasət yürüdürüksə, şübhəsiz ki, dövlətin dəstəyi lazımdır.
İnkişaf yalnız kadr potensialı ilə deyil, bunun üçün maddi-texniki baza, infrastruktur lazımdır. Son 10 ildə büdcədən təhsilə ayrılan vəsait artırılır. Arzuolunandır ki, dövlət universitetlərində ödənişlər ləğv edilsin. Heç olmasa, tədicən bu minimuma endirilməlidir. Heç bir dövlət üçün “beyin axını” yaxşı hal deyil.
Məsələn, beynəlxalq olimpiadalarda qaliblərin böyük əksəriyyəti çinli, koreyalı olur. Yəni gəlib vətəndaşlıq alıblar və onların hesabına ABŞ beynəlxalq yarışlarda qalib olur. Nəyə görə bizim də gənclərimiz xaricə axın etməli, o ölkələri təmsil etməlidirlər. Biz çalışmalıyıq ki, yetirmələrimiz Azərbaycanda oxusunlar, burada qalsınlar.
Ali məktəbə yüksək balla qəbul olsa da, bəziləri ödəniş məsələsinə görə təsdiqlətmir, yaxud I, II kursdan ödəniş edə bilmədiyinə görə təhsildən yayınır.
Universitetlər də tələbəni başa düşməlidir. Elə universitetlər var ki, birdəfəlik ödənişi güzəştə gedirlər, ancaq bəziləri bunu etmir və tələbə də məcbur olub təhsilini yarımçıq qoyur. İldən-ilə dövlət hesabına yerlərin sayı artırsa, yəqin ki, tədricən dövlət universitetlərində ödənişsiz təhsil sisteminə keçmək olar”.
“Taxıl sövdələşməsi yalnız o halda uzadılacaq ki, Qərb ölkələri Qara dəniz təşəbbüsünü imzalayarkən Rusiyanın razılaşdırılmış tələblərini yerinə yetirsinlər, indi Moskva onun icrasını dayandırmaq imkanını özündə saxlayır”.
“Qafqazinfo” xəbər verir ki, bu barədə Rusiya Prezidenti Vladimir Putin “Rossiya-24” telekanalının efirində bildirib.
“Qərb ölkələri vədlərinə əməl etməyəcəklər. Amma variantlardan biri kimi - əvvəlcə uzadılması, sonra vədlərin yerinə yetirilməsi deyil, əvvəlcə vədlərin yerinə yetirilməsi, sonra isə bizim iştirakımız. Nə demək istəyirəm? Biz bu əməliyyatda iştirakımızı dayandıra bilərik. Və hamı bir daha desə ki, bizə verilən vədlər yerinə yetəcək, yaxşı, qoy bu vədləri yerinə yetirsinlər, biz də dərhal bu sövdələşməyə qoşulaq”, - Putin əlavə edib.
Vergi borcu olan şirkət daha 2 tenderin qalibi olub.
32gun.az-ın məlumatına görə, hazırda dövlətə 59 min 115 manat 37 qəpik vergi borcu olan "AE UNION" MMC “Dövlət satınalmaları haqqında” Qanunu "çeynəyərək" tenderlərə qatılaraq qalib olub.
Sözügedən MMC "AZƏRSU" ASC-nin Mobil terminal, planşet və printer avadanlıqlarının satın alınması ilə bağlı elan etdiyi tenderdə qalib olaraq 775.555 AZN qazanıb.
"AE UNION" MMC "AZƏRBAYCAN MELİORASİYA VƏ SU TƏSƏRRÜFATI" ASC-nin Maşın və avadanlıqları tenderində də qalib olaraq 37.424,88 AZN-lik müqaviləyə imza atılıb.
Nizamnamə kapitalı 2000 manat olan şirkətin qanuni təmsilçisi ANAR AĞAYEV ZAKİR OĞLUdur.
Şirkətlə imzalanan sazişdə Azərbaycan hökumətinin "təminatı və öhdəlikləri"nə dəyişiklik edilib, amma hansı dəyişikliyin edildiyi bəlli deyil
Milli Məclis Gədəbəyin Söyüdlü kəndində qızıl istehsalı ilə məşğul olan ““Azerbaijan İnternational Mining Company” şirkətinə daha 3 yataq verən sazişi 8 dəqiqəyə qəbul edib.
Bu barədə məlumatı iqtisadçı ekspert Toğrul Vəliyev öz Telegram kanalında paylaşıb.
İqtisadçı deyir ki, yataqlarla və sazişlə bağlı məlumatlar heç də əlçatan deyil.
İqtisadçı bildirir ki, 1998-ci ildə təsdiq edilmiş "Gədəbəy, Qoşa, Ordubad qrupu (Piyazbaşı, Ağyurd, Şəkərdərə, Kələki), Söyüdlü, Qızılbulaq və Vejnəli perspektiv qızıl, filiz yataqlarının kəşfiyyatı, işlənməsi və hasilatın pay bölgüsü haqqında Azərbaycan Respublikasının «Azərqızıl» Dövlət Şirkəti ilə R.V. INVESTMENT GROUP SERVICES, LLC USA arasında saziş"ə 2022-ci ildə dəyişikliklər edilib. Dəyişikliklərlə şirkət ümumi sahəsi 882 kvadrat kilometr olan Qaradağ, Xarxar və Dəmirli yataqlarını da müqavilə sahəsinə daxil edib.
İqtisadçı bildirib ki, rəsmi mənbələrdə dəyişiklik mətni ilə bağlı məlumat yoxdur. Eyni zamanda, Ədliyyə Nazirliyinin hüquqi aktların vahid elektron bazasında da yataqlarla bağlı məlumat yerləşdirilməyib.
Onun sözlərinə görə, yataqlar müvafiq sazişə dəyişiklik edilməklə şirkətə verilib:
“2022-ci ilin iyunun 18-də prezident İlham Əliyevin imzaladığı sərəncama görə "Sazişdə Dəyişiklik” sənədini imzalamaq səlahiyyəti ekologiya və təbii sərvətlər naziri Muxtar Babayevə verilib. Gədəbəy rayonunun Söyüdlü kəndinin ərazisində yerləşən tullantıxanada monitorinqlərin aparılması və mövcud vəziyyətin qiymətləndirilməsi məqsədilə xüsusi komissiyaya da Muxtar Babayev rəhbərlik edir. Sonradan, iyunun 21-də Nazirlər Kabineti müvafiq saziş ilə bağlı bir sıra məsələlər barədə qərar qəbul edib. Qərara görə müvafiq sazişdə "Azərbaycan Respublikası Hökumətinin təminatı və öhdəlikləri"nə dəyişiklik edilib. Hansı dəyişiklik - bəlli deyil. Bundan sonra isə Milli Məclis 8 dəqiqə ərzində sazişə dəyişikliyi təsdiqləyib, 3 mədəni 8 dəqiqəyə ingilis şirkətinə veriblər. Bununla bağlı hətta Sahibə Qafarova, Sadiq Qurbanov, Səməd Seyidov və Siyavuş Novruzov (8 dəqiqəyə 4 nəfər çıxış edib) çıxış ediblər. İştirak edən deputatların hamısı, 106 nəfər, qanunun lehinə səs verib. Prezident də eyni gündə qanunu təsdiqləyib”.
Abzas Media sazişin təsdiqlənməsi zamanı çıxış edən millət vəkilləri Səməd Seyidov və Siyavuş Novruzovla əlaqə saxlamağa çalışsa da, zənglərimiz cavabsız qalıb.
İyunun 20-də Gədəbəyin Söyüdlü kənd sakinləri ekoloji problemlərə etiraz ediblər. Onlar bildiriblər ki, ərazidə fəaliyyət göstərən “Azerbaijan International Mining Company” şirkəti kənddə zərərli, kimyəvi tullantıların atılacağı ikinci göl yaratmağa çalışır. Buna etiraz edən sakinlər polis zorakılğına məruz qalıblar. Onlara qarşı gözyaşardıcı qazdan və rezin güllələrdən istifadə olunub.
Rəsmi şəxslər aksiyadan sonra 5 nəfərin inzibati həbs cəzası aldığını bildirsə də, Bakıda Söyüdlü sakinlərinə dəstək üçün təşkil olunan İşçi Qrupu 11 nəfərin həbs olunduğunu açıqlayıb. Onlardan 8-i inzibati qaydada həbs olunub, 3 nəfərə narkotik ittihamı ilə cinayət işi açılıb. İnzibati həbs olunanların qərarlarında qeyd olunub ki, onlar İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 513-cü maddəsilə (Toplantıların təşkili və keçirilməsi qaydasının pozulması) ittiham olunublar.
DİN ilk aksiyada zorakılıq göstərən polis əməkdaşları ilə bağlı xidməti yoxlama aparıldığını bildirsə də, sonradan cəzalandırılan polisin olmadığını açıqlayıb.
Baş nazir Əli Əsədov göldə monitorinqlərin aparılması üçün komissiya yaradıb.
“Brent” markalı neftin sentyabr fyuçerslərinin qiyməti mayın 2-dən bəri ilk dəfə bir barel üçün 79 dollara yüksəlib.
Londonun ICE birjasındakı son ticarət əməliyyatlarında (Bakı vaxtı ilə saat 18:14-ə olan məlumata əsasən) “Brent” markalı neftin qiyməti 1,56% artıb.
Rusiyada soğanın qiyməti rekord qırdı
Rusiyada soğanın qiyməti 2000-ci ildən bəri ilk dəfə kiloqramı 70 rublu ötüb.
Bu barədə RBC yazıb.
Rusiya Federasiyasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yaxın gələcəkdə qiymət endiriminin gözlənilə biləcəyini bildirib.
Nəşrdə soğanın qiymətinin belə qalxmasını Mərkəzi və Mərkəzi Asiya ölkələrində qışın qeyri-normal soyuq keçməsi ilə əlaqədar məhsul itkisi ilə izah ediblər. Həmçinin qeyd edilir ki, hələ 2022-ci ilin may ayında soğanın qiyməti son 20 ildə rekord qırıb.
"Rosstat"ın məlumatına görə, 2023-cü ilin may ayında Rusiyada bir kiloqram soğan ruslara orta hesabla 73,3 rubla başa gəlib. Eyni zamanda qeyd olunur ki, yazın sonu və yayın əvvəlində soğan digər mövsümi tərəvəzlər kimi həmişə bahalaşır, lakin qiymət monitorinqi başlayandan bəri ilk dəfə olaraq 70 rubl həddini keçib.
Ümumilikdə, son on ildə soğanın qiyməti 30-40 rubl diapazonunda olub və hətta ötən ilin mayında sanksiyalar fonunda tərəvəzin qiyməti 2023-cü illə müqayisədə 29 faiz aşağı olub. \\Redaktor
Dövlət Gömrük Komitəsi xəbər verir ki, 2023-cü ilin ilk 5 ayı ərzində 7 milyard 220 milyon 253 min dollar dəyərində xam neft, 7 milyard 103 milyon 82 min dollar dəyərində təbii qaz ixrac edilib. 2022-ci ilin ilk 5 ayı ərzində isə 8 milyard 58 milyon 720 min dollarlıq xam neft, 5 milyard 994 milyon 793 min dollarlıq təbii qaz ixrac edilmişdi. Beləliklə, xam neft ixracının dəyəri azalıb, təbii qaz ixracının dəyəri artıb. Diqqəti cəlb edən isə, təbii qaz ixracının dəyərinin xam neft ixracının dəyərinə yaxınlaşmasıdır.
TEREF.AZ yazır ki, “Kaspi” qəzeti mövzu ilə bağlı məqalə dərc edib.
Neft məsələləri üzrə ekspert Zəfər Vəliyev deyir ki, dünya bazarlarında baş verən hadisələr bizə də təsir edir:
“2022-ci ilin fevral ayından Ukrayna ətrafında baş verən hadisələrlə bağlı dünyanın enerji bazarları, həmçinin qlobal enerji landşaftı yenidən quruldu. Ona görə qlobal enerji, həmçinin əmtəə bazarlarında qeyri-müəyyən vəziyyət yarandı. Əgər qlobal qaz bazarlarındakı mövcud qiymətlərə nəzər salsaq görərik ki, keçən ilin fevral ayından başlayaraq ilin sonuna kimi təbii qaz qiymətləri kifayət qədər yüksək olub. Avropada 1000 kub metr qazın orta satış qiyməti 300-330 dollar arasında olmuşdusa, ilin sonunda bu qiymət kifayət qədər artdı. Təbii qaz qiymətləri artan dinamika ilə davam etdiyinə görə bizim təbii qaz satışından gəlirlərimiz də kifayət qədər yüksəkdir”.
Z.Vəliyevin fikrincə, gələn il üçün də qaz gəlirlərimizin yüksək olacağı gözlənilir:
“Keçən illə müqayisədə təbii qaz bazarlarında sabitlik var. Həm Avropa İttifaqının, həm Amerika Birləşmiş Ştatlarının, həm də Asiya ölkələrinin yeraltı qaz anbarlarında kifayət qədər qaz həcmləri var. Bu ilin dördüncü rübündə qlobal qaz bazarlarında tələb təklifi üstələyəcək və bu, 3 milyon ton disbalans yaradacaq. 2024-cü ilin birinci rübündə isə 6 milyon ton disbalans yaranacaq. 2024-cü ildə də təbii qaz, həmçinin neft satışından kifayət qədər gəlir əldə edəcəyik. Bu ilin yanvar-may ayı ərzində 13,7 milyon ton neft hasil olunub. Onun 10,6 milyon tonu ixraca yönəldilib. 20 milyard kub metrdən çox qaz hasil olunub. Hasilat həcmlərinin 4,6 milyard kubmetri Avropaya, 4,3 milyard kubmetri Türkiyəyə, 1,9 milyard kubmetri Gürcüstana ixrac olunub. Bu il Avropaya 12 milyard kubmetrə yaxın qaz ixrac ediləcək. İxrac coğrafiyamıza Yunanıstan, İtaliya, Bolqarıstan, Balkan ölkələri daxildir. Bütövlükdə isə, 22 milyard kubmetr ixrac həcmlərimiz olacaq. Satış həcmlərindən kifayət qədər gəlir gözlənilir. Yaxın 10 ildə dünya bazarında təbii qaz qiymətləri artan dinamika ilə davam edəcək. Təbii qazdan əldə etdiyimiz gəlirlər əvvəlki illərdə neftdən əldə etdiyimiz gəlirləri kompensasiya edəcək”.
Enerji məsələləri üzrə ekspert İlham Şaban isə düşünür ki, bu rəqəmlər reallığı əks etdirmir:
“Mühasibatlıq əməliyyatları nəticəsində qaz gəlirləri neft gəlirlərini üstələyir. Çünki, ötən il 2022-ci ilin nəticəsinə görə, Dövlət Gömrük Komitəsi qazın faktiki ixracından 3 milyard kubmetr aşağı bəyan edib. Cari ildə isə onu həcmlərin üzərinə gəlir. Ötən ilin göstəricilərinə baxdıqda da görmək olar ki, bu dördüncü rübdən başlayaraq belədir. Ondan öncə real ixrac həcmləri ilə bəyan edilmiş həcmlər arasındakı fərq çox kiçik idi. Fərqi Dövlət Statistika Komitəsi və Azərbaycan Respublikasının Energetika Nazirliyinin aylıq hesabatlarında da görmək mümkündür. Amma yenə də qaz gəlirləri qalxacaq. Çünki neft hasilatımız azalır. Bu səbəbdən, qaz gəlirləri arta bilər”.
İqtisadçı Xalid Kərimli isə bildirir ki, bu il daha çox qaz ixrac etmişik:
“Qaz gəlirlərinin neft gəlirlərinə yaxınlaşmasının səbəbi Azərbaycanın qaz hasilatını artırmasıdır. Neft hasilatı isə yavaş-yavaş aşağı düşür. Neftin qiymətlərində də enmələr müşahidə olunur. Həmçinin qaz qiymətləri də azalıb. Eyni zamanda, Azərbaycan bu il daha çox qaz ixrac etməyə başlayıb. Yaxın 5 ildə Avropaya qaz ixracı 2 dəfəyə qədər artacaq”.
X.Kərimlinin sözlərinə görə, gələcəkdə qaz gəlirləri daha da artacaq, hətta neft gəlirlərini keçəcək:
“Ölkənin 90-92 faiz gəlirləri neft və qazdandır. Gələn gəliri əməkhaqqılara, cari xərclərə - orduya, silaha, işğaldan azad olunmuş ərazilərin bərpasına, investisiya xərclərinə istifadə edirik. Amma yaxın gələcəkdə böyük neft yataqları tapılmasa neft hasilatı tədricən azalan templə gedəcək. Çünki köhnə neft yataqları uzun illər əvvəl kəşf edilib və onlarda da hasilat getdikcə azalır. Amma qaz hasilatının yaxın 5 ildə artırılacağı gözlənilir. Bu səbəbdən qaz gəlirləri neft gəlirlərini keçə bilər. Amma burada qiymətlərin də təsiri var. Qiymətlər hazırda dünyadakı baş verən hadisələr fonunda dəyişir. Həm də alternativ enerji mənbələrinin ənənəvi enerji mənbələrini nə dərəcədə əvəzləməsi də qiymətləri formalaşdırır”.
Bahalaşmanın yeni dalğası: Qiymətlər 2 dəfə artacaq
“Mən yazın əvvəlində də qeyd etmişdim ki, bu il keçənilki mövsüm qiymətlərini müşahidə edə bilməyəcəyik”.
Bu sözləri Yenisabah.az-a açıqlamasında iqtisadçı-ekspert Akif Nəsirli deyib.
O, bu il soğan və kartofun qiymətində artımın olacağı ilə bağlı səslənən iddialara münasibət bildirib.
A. Nəsirli söyləyib ki, keçən il kartof yayda 25-30 qəpiyə düşmüşdüsə, bu il biz bu qiymətləri görə bilməyəcəyik:
“Çünki ölkə bazarlarında bütün qiymət nomenklaturası keçən ilə nisbətən 2 dəfə çox bahalaşıb. Ümumi bahalaşma fonunda kənd təsərrüfatı məhsullarının mövsümdə keçənilki göstəriciləri nümayiş etdirməsi mümkün deyil. Bu təbii və gözlənilən idi. Bu barədə məlumat vermişdik.
Bu il kartofun qiyməti 50-60 qəpiyə düşə bilər ki, ondan aşağısını gözləmirəm. Məsələn, Xaçmaz pomidorunun kilosu 1 manat-80 qəpik arasında olacaq və düşməyəcək. Amma keçən il biz pomidorun mövsümündə 30-40 qəpiyə alırdıq. Keçən il qarpız 20-25 qəpiyə qədər ucuzlaşdı, amma mən bunu bu il gözləmirəm. Uzaqbaşı, qarpızın qiyməti 40-45 qəpik arasında olacaq”.
İqtisadçı əlavə edib ki, bunun səbəbi bazarda olan əmtəə nomenklaturasının qalxması ilə bağlıdır:
“Nəticədə biz keçənilki qiymətləri bu il görə bilməyəcəyik. Digər tərəfdən, iddia olunur ki, bu il kartof-soğanın qiyməti bahalaşa bilər ki, mən buna inanmıram. Kartof-soğanın qiyməti nəinki yay, hətta payızda belə bahalaşmayacaq. Çünki həmin məhsul Azərbaycanda yerli tələbatı tam ödəyəcək qədər istehsal edilir. Qışın sonunda cüzi qiymət artımı hər il olduğu kimi bu il də olar”.
Onun fikrincə, burada idarəetmə problemləri də özünü göstərir:
“Çünki dekabr-yanvar aylarında ölkədən ifrat dərəcədə soğan ixrac olunur. Qonşu ölkələrdə soğana tələbat yaranır deyə biz də onu ixrac edirik və ölkədə ehtiyat qalmır. Nəticədə təklif azaldığına görə tələb də artır ki, bu da qiyməti qaldırır. Kartof da eyni performansı göstərir, sadəcə olaraq, hökumət bu məsələni idarə etməlidir. Təəssüf ki, Azərbaycanda kənd təsərrüfatı sektorunun tənzimlənməsi prosesi ilə hökumət mütəmadi şəkildə məşğul olmur. Onlar müəyyənləşdirə bilmirlər ki, bu il kartofun məhsuldarlığ nə qədər olacaq, yaxud ölkədə nə qədər kartof və soğan istehsal olunub?!
Mütəxəssis aydınlaşdırb ki, bunu dəqiqləşdirmək və yerli tələbatı müəyyən etmək lazımdır:
“Yerli tələbatdan artıq nə varsa, o qədər də ixraca imkan vermək lazımdır. Tutaq ki, Azərbaycanda soğana tələbatın illik norması 1 milyon tondur. Bizdə də qoy istehsal olunsun milyon yarım yon. Biz 500 min tonun ixracına icazə verə bilərik. 500 min tondan sonra isə ixraca kvota, yaxud embarqo qoyulmalıdır ki, ixrac əngəllənsin və yerli bazarda vəziyyət sabit qalsın.
Hesab edirəm ki, dekabr-yanvar aylarında soğan ixracatına 2 aylıq müəyyən məhdudiyyətlər qoyulsa, biz fevral-mart aylarında bahalaşmanı müşahidə etməyəcəyik. Apreldə isə təbii ki, payızda əkilən soğan artıq yetişir, bazarlarda görünür və bu, qiyməti tənzimləyir. Əslində, hökumət bütün məhsullar üzrə bazar müəyyən vasitələrlə bazarı tənzimləməlidir. Lakin çox təssüf ki, bu məsələdən hələ də ölkəmizdə istifadə edilmir”.
“BMT-nin baş katibi Antoniu Quterreşin sözlərinə görə, taxıl müqaviləsi 2022-ci ilin mart ayı ilə müqayisədə ərzaq qiymətlərinin 23% ucuzlaşmasına səbəb olub”.
“Report” xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, bunu BMT baş katibinin nümayəndəsi Fərxan Haq bildirib.
“Baş katib və onun komandası artıq əldə edilmiş irəliləyişə əsaslanmağa tam sadiqdir və bu istiqamətdə geniş oyunçularla daimi əlaqə saxlayır”-deyə, o bildirib.
Bundan əvvəl Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski türkiyəli həmkarı Rəcəb Tayyib Ərdoğanla görüşdə taxıl sövdələşməsi, əsirlərin mübadiləsi və Ukraynanın NATO üzvlüyündə dəstəyini müzakirə etməyi planlaşdırdığını bildirib.