 |
|
|
“İİV müsbət statusu olan şəxs ailə qura bilər”.
Tribunainfo.az xəbər verir ki, bu fikirləri Səhiyyə Nazirliyinin rəsmi İnstaqram hesabında canlı yayımda Səhiyyə Nazirliyi Respublika QİÇS-lə Mübarizə Mərkəzinin direktoru Famil Məmmədov açıqlayıb.
Onun sözlərinə görə, İİV müsbət statusu olan şəxsin İİV infeksiyasını öz partnyoruna yoluxdurmasının qarşısının alınması məqsədilə, həmin şəxsə veriləcək vacib tövsiyələrdən biri vaxtında antiretrovirus preparatlarının qəbuluna başlamasıdır:
“Çünki, ARV terapiya İİV-ə yoluxmuş şəxslərdə virusun qanda müəyyən olunmayan səviyyəyədək enməsini və immunitetin bərpasını təmin etməklə yanaşı, eyni zamanda epidemioloji cəhətdən virusun bir şəxsdən digərinə ötürülməsinin qarşısını alır. Lakin, burada vacib məqamlardan biri pasiyentin ARV terapiyaya sadiqliyidir. Xəstələrin müalicə rejiminə düzgün əməl etməməsi, ARV terapiyada uzunmüddətli və periodik fasilələrin verilməsi virusun yenidən aktivləşməsinə, rezistent ştammların yaranmasına səbəb ola bilir. Belə hallarda hətta öncələr müalicə proqramında olmuş xəstələr virusu asanlıqla öz partnyoruna yoluxdura bilər”.
Direktor bildirib ki, İİV-ə yoluxmuş qadın sağlam uşaq dünyaya gətirə bilər:
“Burada mühüm olan hamilə qadında virusun vaxtında aşkarlanıb antiretrovirus müalicəsinə başlamasıdır. İİV-ə yoluxmanın qarşısının alınmasında anadan uşağa ötürülmənin profilaktikasının böyük əhəmiyyəti var. Bu istiqamətdə ölkəmizdə uğurlu nəticələr əldə edilib. Son illər ərzində Səhiyyə Nazirliyi Respublika QİÇS-lə Mübarizə Mərkəzində İİV infeksiyasının anadan uşağa ötürülməsinin profilaktikasına cəlb olunmuş İİV-lə yaşayan hamilə qadınlardan virusun anadan uşağa ötürülmə halları qeydə alınmayıb. Belə ki, vaxtında aşkarlanan və Səhiyyə Nazirliyi Respublika QİÇS-lə Mübarizə Mərkəzində qeydiyyata götürülüb, ARV-terapiya proqramına qoşularaq müalicə qəbul edən bütün hamilələr daim Mərkəz mütəxəssislərinin nəzarəti altında olurlar və sağlam uşaq dünyaya gətirirlər. Doğulduqdan sonra da bütün yenidoğulmuşlar Mərkəzin pediatrının nəzarətinə götürülür və onlara da İİV-infeksiyasının Anadan uşağa ötürülməsinin profilaktikası aparılır”.
Şəkərli çay və ya kompotu acqarına qəbul etmək qan şəkərinin səviyyəsində kəskin artıma səbəb ola bilər ki, bu da orqanizmə mənfi təsir göstərir. Mütəxəssislər ilk yeməkdən əvvəl bir stəkan su içməyi tövsiyə edirlər ki, bu da mədəni sonrakı həzm üçün hazırlayır.
Qəhvə və çay xüsusilə acqarına içildikdə zərərli ola bilər.
Diyetoloqlar kefir və ya rəyanka kimi turş süd məhsulları, xüsusilə mədə selikli qişası iltihablandıqda onu qıcıqlandıra bilər. Bu, narahatlıq və ağrıya səbəb ola bilər, ona görə də belə içkiləri acqarına içmək tövsiyə edilmir. Turş içkilər mədənin vəziyyətini daha da pisləşdirə bilər, ona görə də onları yeməkdən sonra qəbul etmək daha məqsədəuyğundur.
Lakin, əgər mədədə problem yoxdursa, az miqdarda süd ilə yaşıl çay və ya süd ilə qəhvə içmək olar - deyə diyetoloq əlavə edib. Amma yadda saxlamaq lazımdır ki, xüsusilə turş meyvə şirələri də mədəni qıcıqlandıra bilər. Kompot, qazlı içkilər və şəkərli çay kimi şirin içkilər də acqarına zərərli ola bilər, çünki onlar bağırsaqlarda sürətlə sorulur və qan şəkərində sıçrayışa səbəb olur. Xüsusilə diqqət edilməli olan bir məqam isə acqarına içilən spirtli içkilərdir - bu xüsusilə təhlükəlidir. Spirt tez bir zamanda qana keçir və qan şəkərində kəskin artıma, ardınca isə maddələr mübadiləsinin pozulmasına gətirib çıxarır. Unutmaq olmaz ki, səhər vaxtı spirtli içkilərin qəbulu maddələr mübadiləsinə və ümumi sağlamlığa ciddi şəkildə təsir edə bilər./Lent.az
İstehsal müəssisəi Məhəmmədi kəndində yerləşən “Kapra” MMC-yə məxsus “Kaprado” əmtəə nişanlı müxtəlif çeşidli dondurma məhsullarını satıça çıxaran müəssisədə indi də işçilərin əməkhaqqısı vaxtlı-vaxtında və yaxud da ümumiyyətlə, ödənmir. "DİA-AZ" xəbər verir ki, bu barədə artıq Dövlət Əmək Müfəttişliyinə şikayətə hazırlaşan işçilər iddia edir ki, dondurma sexinin fəaliyyəti də qanunsuzdur.
Onlar iddia edir ki, Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi "Kaprado" dondurmalarının satışını qadağan edib. Buna səbəbsə həmin dondurmaların tərkibində müayinələr nəticəsində “Enterobacteriaceae” bakteriyasının normadan yüksək olması faktıdır.
Amma buna baxmayaraq "Kaprado"nun istehsalı nəinki davam edir, hətta işçilərin maaşları belə ödənmir.
Məsələ diqqətimizdədir...
Lobya sağlamlıq üçün vacib olan vitaminlərlə zəngin tərəvəzdir. AzPost xəbər verir ki, lif, vitamin və minerallarla zəngin olan lobya həzm sağlamlığını dəstəkləyir, hüceyrə zədələnməsini azaldan antioksidanlar ehtiva edir.
Lobyadan müntəzəm istifadə pis xolesterinin səviyyəsini aşağı salır və ürək xəstəliyi riskini azaldır. Tərkibində ürək ritmini dəstəkləyən və qan təzyiqini tənzimləyən kalium və maqnezium mineralları var. Zəngin flavonoid quruluşu ilə iltihabı azaldır, ürək və beyin sağlamlığına töhfə verir.
Lobya həzm sisteminin nizamlı işləməsini təmin edir və qəbizlik kimi problemlərinin qarşısını alır. Buna görə də bağırsaq sağlamlığı üçün çox vacib bir tərəvəzdir.
Yaşıl lobya bədəni sərbəst radikallardan qoruyan güclü antioksidantlarla zəngindir. Tərkibindəki maddələr xərçəng, ürək xəstəlikləri və qocalma əlamətlərinə qarşı qoruyucu təsir göstərir.
Lobya immuniteti gücləndirən və dəri sağlamlığını dəstəkləyən yüksək miqdarda C vitamini ehtiva edir. Bu vitamin həm də dəri sağlamlığının qorunmasına kömək edir.
Lobya çox aşağı kalorilidir və yüksək lif tərkibi sayəsində çəkini idarə etməyə kömək edir. Tərkibindəki lif toxluq hissi yaradır və daha uzun müddət tox qalmağa kömək edir. Beləliklə, çəki atmaq üçün də faydalıdır.
Həmçinin ağciyər xəstəliklərinə xeyirlidir.
Araşdırmalara görə, lobya istehlak edən insanların əsəbləri sakit olur.
Bu tərəvəz K vitamini ilə zəngindir və sümük sağlamlığını dəstəkləyir. Böyümə çağında olan uşaqlar üçün lobya istehlakı gələcəkdə sümük xəstəliklərinin qarşısını almaq üçün çox vacibdir.
Yaşıl lobya xüsusilə yaşlandıqca ortaya çıxan göz xəstəliklərinin qarşısının alınmasında əhəmiyyətli təsirlərə malikdir. Tərkibindəki karotenoidlər sayəsində görmə problemlərinə səbəb olan makula degenerasiyasına qarşı qoruyucu təsir göstərir.
İrəli yaşlarda meydana gələ biləcək göz xəstəliklərinə qarşı erkən tədbir görülməsi üçün uşaqlıqdan başlayaraq yaşıl lobya istehlakına əhəmiyyət verilməlidir.
Lobya bədən və zehni yorğunluğu aradan qaldırmağa kömək edir. Böyrəklərdəki daşların tökülməsində faydalıdır.
Lobya kollagen dəstəyi təmin edir və A vitamini ilə birlikdə dəri problemləri riskini azaltmağa yardımçı olur.
Minimal qiymət 50 manatdır… Hətta 150 manata qədər yüksələn də var… Bunlar özəl klinikalarda ixtisaslaşmış həkimlərin qəbul qiymətləridir…
Editor.az xəbər verir ki, araşdırma zamanı məlum olub ki, klinikilarda ən yüksək qiymətlərdən biri psixoloqların qəbulu üçündür. Bu qəbul 50 manatdan 150 manata qədər dəyişir. Uroloqların qəbulu 70-100, kardioloqlqar üçün isə 80 manat və daha yuxarıdır. Klinikalarda ginekoloq qəbulu da yüksək qiyməti ilə seöilənlər arasındadır. Bu sahənin mütəxəssislərinin qəbuluna düşmək üçün minimum 70-100 manatınızdan kəçməlisiniz.
Bəs maraqlıdır sadə bir qəbula görə bu qədər yüksək məbləğin tələb olunmasının səbəbi nədir? /Xezerxeber.az
Bu cür diaqnozu olan insanlara dəstək olmaq üçün dövlət proqramı lazımdır
Bu yaxınlarda 2 aprel Ümumdünya Autizm Maarifləndirmə Günü keçirildi və ölkəmizdə də bu məsələyə diqqət artırıldı. Məlum olub ki, Azərbaycanda belə diaqnozla 5 min nəfər əlillik alıb, lakin respublikada nə qədər autizmli vətəndaşın yaşadığını söyləmək çətindir.
Onun meydana gəlməsinin səbəbləri dəqiqliyi ilə məlum deyil. Risk faktorlarına əlverişsiz ekologiya, valideynlərin yaşlılığı, ağır hamiləlik və s. daxildir. Azərbaycanda dövlət proqramının qəbul edilməsi zərurəti məsələsi növbəti dəfə gündəmə gətirilib, bu proqram çərçivəsində reabilitasiya müəssisələri şəbəkəsi genişləndiriləcək, ixtisaslı mütəxəssislər hazırlanacaq və autizmli vətəndaşların həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması üçün bir sıra digər mühüm tədbirlər həyata keçiriləcək.
Bəzi insanlar bunun bir xəstəlik olduğuna əmindir, bəziləri isə ona bir xüsusiyyət kimi yanaşırlar. Rəsmi strukturlar ikinci yanaşmaya önəm verir, lakin belə uşaqların heç də bütün valideynləri bununla razılaşmırlar.
Autizmli uşağın atası, ictimai fəal Əhməd Rəhmanov AYNA.AZ ilə söhbətində deyib ki, son 15 ildə Azərbaycanda autizm hallarının kəskin artması ciddi sosial problemə çevrilib: “Əvvəllər tanış olmayan bu termin indi minlərlə ailənin gündəlik həyatının bir hissəsinə çevrilib. Autizmli insanların sayının artması həm də onunla bağlıdır ki, indi bu diaqnoz əvvəllər başqa diaqnozlar qoyulan insanlara da qoyulur. Valideynlər ikiqat problemlə üzləşirlər: övladlarının sağlamlığı üçün mübarizə və bu sahədə çalışan qeyri-peşəkar, lakin bahalı mərkəzlərin hökmranlığı. Autizmli uşaqlarla işləmək üçün bahalı mərkəzlər indi demək olar ki, hər yerdədir”.
“Bəs, niyə onların işinin nə dərəcədə effektiv olduğunu heç kim yoxlamır? Niyə onların kiməsə kömək edib-etmədiyini yoxlayan monitorinq aparılmır? Yoxsa sadəcə olaraq valideynlərdən pul qoparırlar? Böyük Britaniyada aparılan araşdırmada autizmli uşaq böyüdən hər 20 azərbaycanlı ailədən yalnız 1-də genetik meyl aşkarlanıb. Autizmli insanlar üçün xüsusi təhsil və sosial dəstək proqramlarının inkişafı, autizm bir xəstəlik hesab olunmadığından, buna uyğun olaraq müalicə edilmir. Dərmanlar da, əsasən sedativlərdir”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
Endokrinoloq və ABA (Applied Behavior Analysis) mütəxəssisi Ülkər Nəzirova AYNA.AZ-a şərhində söyləyib ki, hər il aprel ayında Ümumdünya Autizm Maarifləndirmə Günü ilə əlaqədar olaraq bu mövzu haqqında çox danışılır, lakin bununla da bitir: “Əlbəttə, yaxşı haldır ki, autizmli insanlara qayğı ilə bağlı dövlət proqramının qəbul edilməsi zərurəti ilə bağlı məsələ yenidən gündəmə gəlib, amma bunun konkret addımlara səbəb olacağına əmin deyiləm. Ancaq belə bir dövlət proqramına ehtiyac var. Azərbaycanda ildən-ilə daha çox belə uşaqlar doğulur və onlar əsasən oğlanlardır”.
“Aydın məsələdir ki, bu, gələcəkdə ölkənin demoqrafik vəziyyətinə mənfi təsir göstərəcək, dövlət büdcəsindən daha çox müavinətlər, əlillik pensiyaları və s. ödəniləcək. Amma autizmli uşaqların reabilitasiyası üçün vaxtında tədbirlər görülsə və onların əlilliyinə səbəb olmasa, dövlətin maddi xərcləri azalar və bu uşaqların çoxu gələcəkdə normal həyat sürə bilər”, - deyə həkim vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, autizmli insanlarda müxtəlif cür xəstəliklər – həzm və sinir sistemində problemlər, allergiya və s. olur: “Onların sağlamlıqlarını yaxşılaşdırmaq üçün müalicəyə ehtiyacları var. Valideynlər çox vaxt övladlarını özləri müalicə etmək üçün nəsə etməyə çalışırlar, lakin bunun üçün güc və maliyyə imkanları azdır. Bu, çoxlu investisiya tələb edir. Dövlət proqramında autizmli insanlarla işləmək üçün yüksək ixtisaslı mütəxəssislərin hazırlanmasının nəzərdə tutulması vacibdir. Onları işləməyə həvəsləndirmək üçün yaxşı maaş verilməlidir. Hazırda belə kadrların ciddi çatışmazlığı var”.
“İcbari tibbi sığorta paketinə autizm anlayışını bir xəstəlik kimi daxil etmək lazımdır ki, bu uşaqlar icbari tibbi sığorta çərçivəsində bütün lazımi tibbi və psixoloji yardımları alsınlar. Autizmli uşaqlar üçün reabilitasiya mərkəzlərinə gəlincə, deyə bilərəm ki, onların bəzilərində kifayət qədər peşəkar yardım almaq olar, lakin onların xidmətləri bahadır. Ölkədə də pulsuz mərkəzlər var və onlarda bir neçə ay öncədən qeydiyyata düşməyə ehtiyac var ki, yaxın gələcəkdə vəziyyət yaxşılığa doğru dəyişəcək”, - deyə Nəzirova qeyd edib.
Qeydiyyat təkcə uşaqlara deyil, belə diaqnozu olan böyüklərə də lazımdır. Mütəxəssis hesab edir ki, autizmli gəncləri müstəqil həyata hazırlayan müəssisələr yaratmaq lazımdır: “Orada onlara gündəlik həyatda lazım olan şeylər öyrədiləcək: nahar bişirmək, lazımi məhsulları almaq, paltar yumaq, hətta bəzi insanlar üçün bu və s belə sadə hərəkətlər çətin ola bilər. Bununla belə, başqalarından daha az asılı olmaq üçün özlərinə qulluq bacarıqlarına ehtiyac duyurlar”.
Müəllif: Elya Belskaya
"Hazırda bazarda mövsümü olmayan, zamanından tez yetişdirilən meyvələr satılır. Alça, çiyələk, ərik.. Özü də baha qiymətə.. Onsuz da onların dadı yoxdur. Nə qədər satılırsa satılsın. Hər meyvənin öz dadı var. Meyvə o vaxtı dadlı olur ki, ona günəş şüası dəyir. Günəş olmayan yerdə, parnikdə yetişdirilən meyvənin nə orqanizmə xeyri var, nə də dadı. Günəş şüası ona dəyməlidir ki, dadı hiss olunsun. Nəyə lazımdır ki? Mənasız meyvədir”
Bunu Moderator.az-a açıqlamasında Azərbaycan Tibb Universitetinin dosenti, fizioloq, tibb üzrə fəlsəfə doktoru Rəşid Mahmudov bildirib. O daha sonra əlavə edib:
“Pomidoru parnikdə də yetişdirirlər, günəş şüaları altında torpaqda da. Günəş şüasında yetişdirilən 1 kilo pomidorun orqanizmə xeyri daha çoxdur, nəinki 25 kilo parnikdə yetişdirilən pomidorun ziyanı.. Fərqə bir baxın. Mövsümü olmayan meyvə və tərəvəzlərin hamısı dərmanlarla yetişdirilib. Hamısı da zəhərlidir. Ultrabənövşəyi şüalar meyvə və tərəvəz üçün çox önəmlidir. Bu meyvələr bir çox xəstəliklərə səbəb ola bilər. Mədə, bağıraq və s. orqanlara ziyanı var. Yaxşı yuyulmadıqda ölümcül zəhərlənmə də ola bilər. O meyvələrə vurulan dərmanların tərkibini bilsəm əlbəttə ki, daha dəqiq deyə bilərəm ki, nəyə xeyri var, nəyə ziyanı? Ümumilikdə tövsiyyəm budur ki, bu kimi meyvə və tərəvəzlərdən uzaq olsunlar” deyə o bildirib.
Qocalmanı yavaşlatmağa qida lifləri və antioksidantlarla zəngin olan məhsullar - giləmeyvələr, yaşıl çay, kakao, portağallar, almalar, nar, albalı, brokkoli və qabıqlı üzüm kömək edir.
Bu barədə amerikalı immunoloq Helen Messye "WelnessPulse" nəşrinə danışıb.
Mütəxəssisin sözlərinə görə, uzunömürlülüyün dörd sütunu xəstəliklərin erkən diaqnostikası, orqanizmdə iltihabla mübarizə, əqli və fiziki dözümlülüyün inkişafı, həmçinin ürək-damar və metabolik sağlamlığın qorunmasıdır.
"Gəncliyi qorumaq üçün ən vacib vərdişlər gündəlik fiziki aktivlik, keyfiyyətli yuxu, stresə nəzarət, ünsiyyət və tam dəyərli qidalanmadır", - deyə o əlavə edib.
Doktor Messyenin sözlərinə görə, sağlam illəri uzatmaq istəyən insanların rasionunda mütləq bitki mənşəli qidalar olmalıdır.
"Eyni zamanda, doqquz məhsulun istehlakına xüsusi diqqət yetirilməlidir. 2023-cü ildə Cənubi Koreya alimlərinin apardığı tədqiqat göstərib ki, yaşla əlaqəli dəyişiklikləri yaşıl çay, kakao, giləmeyvələr, portağallar, almalar və qabıqlı üzüm, nar, albalı, brokkoli yavaşlada bilər. Bu məhsullarda şəkər və yağ az olsa da, onlar faydalı qida lifləri və antioksidantlarla zəngindir", - deyə immunoloq vurğulayıb.
Həkim əlavə edib ki, göstərilən məhsulların aşkar faydasına baxmayaraq, yalnız onlarla kifayətlənmək lazım deyil.
"Uzunömürlülük üçün həm giləmeyvələr, həm də qoz-fındıq, paxlalılar, tam taxıl və zülal daxil olan balanslaşdırılmış qidalanma vacibdir", - deyə ekspert sözlərini yekunlaşdırıb.//Oxu.az
Son dövrlərdə şəkərsiz qidalanma vərdişi bir çox insan tərəfindən gündəlik həyatın bir hissəsinə çevrilib. Dietoloqlar şəkərin sağlamlığa təsirləri və bir ay ərzində şəkər qəbul edilmədikdə bədəndə baş verən dəyişikliklərlə bağlı mühüm məqamları bölüşüblər.
Milli.Az xəbər verir ki, dietoloq Rhian Stephenson-un sözlərinə görə, artıq şəkər istifadəsi immunitet sistemini zəiflədir, əhval-ruhiyyəni dəyişir, metabolik pozğunluqlara səbəb olur və iltihab yaradır. Şəkər qəbulu zamanı mədəaltı vəzi qan dövranındakı artıq qlükozanı təmizləmək üçün daha çox insulin ifraz edir. Zamanla hüceyrələr insulinə qarşı müqavimət göstərməyə başlayır və bu, bədəndə balanssızlığa səbəb olur.
Şəkərsiz bir ay: həftə-həftə təsirlər
İlk həftə bədəndə detoks prosesi başlayır. Şəkərə qarşı istək artır, baş ağrısı, yorğunluq və əhval dəyişiklikləri müşahidə olunur. Digər həftə isə yuxu keyfiyyəti yaxşılaşır, enerji artır. Dəridə canlanma və parlaqlıq müşahidə olunur. 3-cü həftə iltihab səviyyəsi azalır, oynaqlarda yüngüllük hiss edilir. Həzm sistemi daha effektiv işləməyə başlayır. 4-cü həftə - çəki azalır, xüsusilə qarın bölgəsindəki yağlar əriməyə başlayır. Əhval-ruhiyyə sabitləşir, zehni aydınlıq yaranır.
Stephenson bildirib ki, şəkər təkcə çəki artımına deyil, həm də bağırsaq mikrobiomunun pozulmasına səbəb olur. Bu, zərərli bakteriyaların artmasına və bağırsaq divarında iltihab yaranmasına gətirib çıxarır. Həzm problemləri və İBS (İrritabl Bağırsaq Sindromu) kimi xəstəliklərin riskini artırır.
“Gec-tez yeni pandemiya baş verəcək və bu nəzəri risk deyil, epidemioloji əminlikdir”.
“Report” xəbər verir ki, bunu Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) baş direktoru Tedros Adhanom Qebreyesus bildirib.
Onun sözlərinə görə, növbəti pandemiya gözləməyəcək: “Yeni bir pandemiya 20 il və ya daha çox müddətdə baş verə bilər və ya sabah da ola bilər. Amma bu baş verəcək və hər halda hazır olmalıyıq. Rəsmi olaraq 7 milyon insan COVID-19-dan öldü, lakin biz həqiqi rəqəmin 20 milyon olduğunu təxmin edirik. İnsan itkisinə əlavə olaraq, pandemiya 10 trilyon dollardan çox qlobal iqtisadi məhsulu məhv etdi”.
O, pandemiya sazişi üzrə danışıqlarda konsensusun əldə olunmasının mümkünlüyünə əmin olduğunu bildirib. ÜST rəhbəri əmin edib ki, belə bir saziş ÜST-yə üzv olan heç bir dövlətin suverenliyinə xələl gətirməyəcək, əksinə, milli suverenliyi və beynəlxalq fəaliyyəti gücləndirəcək.