 |
|
|
Rusiyalı alim Aleksandr Qinzburq hazırda Rusiyada, eləcə də bizdə aktiv olan B variant qripin necə təsir etdiyini açıqlayıb.
Onub sözlərinə görə, bu qrip səs tellərinə təsir edir, boğazdan başlayır.
Daha sonra iltihabi proses burun-udlağından bronxlara və ağciyərlərə keçir.
Müalicəni ağciyərlərdə pnevmoniyaya keçməyənə qədər başlamaq lazımdır.
Əks təqdirdə, koviddəki kimi tənəffüs çatışmazlığı verə bilər.
“Pandemiya təcrübəsindən bir mədəniyyət nümunəsi kimi istifadə edilməlidir”.
DİA.AZ bildirir ki, bunu son vaxtlar xüsusən uşaqlar arasında kəskin şəkildə artan qrip və digər respirator infeksiyaların artmasına münasibət bildirən tibb elmləri doktoru, professor AdilQeybulla Yenicag.az-a açıqlamasında deyib.
Professor qış fəsli ilə əlaqədar infeksion xəstəliklərin yayılmasını təbii hal kimi dəyərləndirib:
“Qış fəslində respirator infeksiyaların xüsusi çəkisi həmişə artır. Bu hər zaman belə olub. Pandemiyadan əvvəlki dövrlərdə də… Hazırda qrip virusu və digər respirator infeksiyaların müxtəlif təzahürləri tüğyan edir. Biz konkret olaraq bunun hansı virusa aid olduğunu deyə bilmərik. Amma pandemiyada xeyli təcrübə əldə etmişik və hesab edirik ki, bu təcrübədən bir mədəniyyət nümunəsi kimi istifadə edilməlidir. İnsanlar bir-birini qorumalıdır, bunun üçün məsafə saxlanması, gigiyena qaydalarına əməl edilməsi şərtdir. Yaxşı olardı ki, xəstələr yataq rejiminə keçsinlər, çoxlu maye qəbul etsinlər. Buna əməl etsək, yoluxma arealını da azalda bilərik”.
A.Qeybulla bu viruslarla bağlı məlumatların verilməsinin rəsmi qurumların səlahiyyətinə aid olduğunu vurğulayıb:
“Bu gün yayılan infeksiyaların identifikasiyası ixtisaslaşmış laboratoriyalara getməli və rəsmi qurumlar bununla bağlı informasiya verməlidir. Bizim dediyimiz mücərrəd rəy düzgün olmaz. Çünki respirator infeksiyaları törədən xeyli sayda viruslar var. O cümlədən qrip virusu da daxil olmaqla”.
Ötən ilin dekabrından başlayaraq Azərbaycanda çox güclü virus yayıldığı deyilir. Bununla bağlı paylaşımlara sosial şəbəkələrdə tez-tez rast gəlmək olur. Həmin xəstəliyin güclü boğaz ağrısı, yüksək hərarət, öskürək və qulaq ağrısı ilə müşayiət edildiyi bildirilir. Bəziləri bunun koronavirus, bəziləri də “donuz qripi” olduğundan şübhələnirlər.
Səhiyyə Nazirliyindən “Turan”a da təsdiqləyiblər ki, son günlər əhali arasında hərarət, baş ağrıları, ümumi zəiflik, boğazda ağrılar, öskürək, burun axması və s. əlamətlərlə müşayiət olunan çoxsaylı xəstələnmə hallarına rast gəlinir: “Bildiyimiz kimi, müxtəlif ölkələrdə, o cümlədən qonşu ölkələrdə qripin H1N1variantı (donuz qripi) yayılmaqdadır. Ölkəmizdə də epidemioloji vəziyyət diqqətlə izlənir. Belə ki, bu mövsümdə indiyədək ölkə ərazisində “donuz qripi” virusu aşkarlanmayıb”.
Qeyd olunub ki, qurumun Xüsusi Təhlükəli İnfeksiyalara Nəzarət Mərkəzindən verilən məlumata görə, bu şəxslərdən götürülmüş nümunələrdə arabir koronavirus aşkarlanır və bu halların sayı gündəlik statistik məlumatlarda öz əksini tapır: “Bildirilir ki, qeyd olunan şikayətlər digər kəskin respirator virus infeksiyalarının əlamətləridir. Bu infeksiyalar mülayim iqlimə malik ölkələrdə mövsümü qrip xarakteri daşıyır. Yəni, hər ilin soyuq aylarında vəziyyət təkrarlanır. Bu mövsüm də istisna deyil”.
“Azərbaycan Həkimləri” İctimai Birliyinin təsisçilərindən biri, həkim-radioloq Aydın Əliyev də AzadlıqRadiosuna bildirib ki, hər il bütün dünyada payız-qış fəslində mövsüm xəstəlik kimi kəskin respirator virus infeksiyaları yayılır: “Bu da növbəti birisidir. Ola bilsin, koronavirusun mutasiyaya uğramış daha yüngül xəstəlik yaradan bir ştammıdır, ola bilsin, başqa virusdur. Əlamətləri bir az kəskin intoksikasyon sindrom verir və daha çox sinusitlə ağırlaşır (haymorit), yuxarı tənəffüs yollarının iltihablaşma, halsızlıq, oynaq ağrıları ilə özünü göstərir”.
Lakin o qeyd edib ki, koronavirus tüğyan edən zamanda ağciyərdə görünən mənzərə görünmür: “İndi yayılan yoluxma halları ki var, onların bir çoxunu mən yoxlamışam və ağciyərdə ciddi dəyişiklik müşahidə edilmir, tək-tək pnevmoniya ilə ağırlaşma olur”.
Həkim hesab edir ki, xəstəlik yayılan kimi xəstələrin qanından, burundan, boğazından nümunə götürülməli və xüsusi laboratoriyalarda analiz edilməli idi: “Bununla da virusun ştammı aşkarlanmalı idi. Xəstəlik bir aydır yayılıb, müvafiq qurumlarımız çıxıb bunun nə olduğunu desinlər”.
"Əhali 2021-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 2022-ci ilin 11 ayında dərman alışına 110 milyon manatdan çox pul xərcləyib"
"Azərbaycanda qrip virusunun geniş yayıldığı indiki zamanda diqqətinizi dərman mafiasının fəaliyyətini xarakterizə edən fakta cəlb etmək istəyirəm. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, Azərbaycana 2022-ci ilin yanvar-noyabr aylarında xaricdən 21941,7 ton və 424167,9 milyon dollarlıq dərman vasitələri gətirilib ki, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisdə miqdarca 35 faiz, məbləğcə isə 29,7 faiz çoxdur". Hurriyyet.az-ın məlumatına görə, bunu Azərbaycan Demokratiya və Rifah (ADR) Partiyasının sədri, iqtisadçı alim Qubad İbadoğlu bildirib.
Onun sözlərinə görə, həmin dövrdə əczaçılıq məhsulları və tibbi ləvazimatlar üzrə pərakəndə ticarət dövriyyəsi 969,9 milyon manat olub ki, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 11,1 faiz çoxdur: "Nəzərə alsaq ki, Azərbaycanın əzcaçılıq məhsullarına olan tələbatının yalnız 1,2 faizi yerli istehsal hesabına ödənilir, onda burden 2 nəticə çıxır. Birincisi, idxal qiymətləri ilə müqayisədə pərakəndə satış qiymətləri 34,4 faiz baha olub. Bu o deməkdir ki, topdansatış səbəkələri apteklərlə birlikdə 11 ay ərzində dərman satışından təxminən, 250 milyon manat qazanc əldə edib. İkincisi isə, əhali ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 2022-ci ilin 11 ayında dərman alışına 110 milyon manatdan çox pul xərcləyib".
Partiya sədri əlavə edib ki, Tarif Şurasının dərman monopoliyası ilə iş birliyindən idxalatçılar, depolar və apteklər qazanıb, əhali isə itirib.
Koronavirusdan dünyasını dəyişən insanların beyinləri yarılma yolu ilə açılıb. Həkimlər hətta xəstələrin beynində də virus aşkar etdikləri üçün heyrətə gəliblər.
Publika.az xəbər verir ki, korona virus epidemiyası bütün dünyada milyonlarla insanın ölümünə səbəb olub. Bir tərəfdən epidemiyanın təsirləri davam edir, digər tərəfdən də epidemiya ilə bağlı araşdırmalar davam edir. ABŞ-da aparılan araşdırma xəstəliyin qorxulu ölçülərini bir daha ortaya qoyub.
2020-ci ilin aprelindən 2021-ci ilin martına qədər hamısı Kovid-19-a qarşı peyvənd olunmamış bu şəxslərin meyitləri üzərində yarılmalar aparılıb. Cəsədlərdən alınan qan nümunələrini araşdıran tədqiqatçılar 38 cəsədin qan plazmasında Kovid-19-a səbəb olan SARS-CoV-2 virusu aşkar ediblər. Tədqiqatçılar belə nəticəyə gəliblər ki, 3 cəsədin qan plazmasında SARS-CoV-2 aşkar edilməyib, qalan 3 cəsədin isə qan plazması yoxdur.
Digər tərəfdən, tədqiqatçılar cəsədlərin müxtəlif hissələrində və ya mayelərində RNT aşkar ediblər. Tədqiqatda cəsədlərdən 11-nin sinir sistemi toxumalarından geniş nümunələr götürülüb.
SARS-CoV-2 RNT bədənlərdən birində hipotalamus və beyincikdə, hər ikisində isə onurğa beyni və bazal qanqliyada aşkar edilib. Digər tərəfdən, tapılan SARS-CoV-2 RNT-lərinin beyinə verdiyi zərərin "daha az" olduğu qənaətinə gəlindi.
Aydan
Son illərdə ürək xəstəliklərindən ölüm gəncləşib.
Tribunainfo.az xəbər verir ki, alimlər 30-35 yaşlı siqaret çəkən insanlarının ürəyinin durumunu müqayisə edir.
Türk həkimlər bildirir ki, ürəyiniz sizin yaşınızdan qat-qat qoca ola bilər.
Qeyri-sağlam qidalanan, hər gün enerji içkiləri və siqaretdən istifadə edən 35 yaşlı gəncin ürəyi 55-60 yaşlarındadır. Tam əksinə, bioloji yaşı 56 olan, ancaq qidalanmasına və həyat tərzinə diqqət edən bir insanın ürək yaşı 40-dan artıq olmur
Fransa hökuməti “Parasetamol” əsaslı dərmanların onlayn satışını dayandırıb.
Hakimiyyət tərəfindən bu ayın sonuna qədər “Parasetamol”un satışı qadağan edilib. Buna səbəb isə tədarük zəncirinin pozulmasıdır.
Məlumata görə, tibbi dərmanın onlayn satışı müvəqqəti olaraq dayandırılıb. Son tarix bu ilin 31 yanvarıdır. Hazırda tərkibində “Parasetamol” olan dərmanların tədarükü ilə bağlı gərgin vəziyyət yaranıb. Bu tendensiya ölkədə altı aydan çoxdur ki, davam edir. Bundan əvvəl də Fransa hakimiyyəti problemin həlli üçün müəyyən addımlar atıb. Lakin hələlik müsbət nəticə əldə edilməyib.
Daha əvvəl ÜST-ün verdiyi açıqlamada Qərb əczaçılıq şirkətlərinin “Parasetamol” əsaslı dərman çatışmazlığı ilə qarşılaşdığı bildirilib. Bu, qrip xəstəlikləri dalğası səbəbindən dərmana tələbatın yüksək olması ilə əlaqələndirilib.
Mənbə: Novostivl.ru
Britaniya alimləri müasir insanların gündəlik yediyi sevimli qidalarnın xərçəng riskini artırdığını bir daha təsdiq edib.
Əsasən 3 qida xərçəngi 20 dəfə artırır. Sosis, bekon, vetçina.
Fərqi yoxdur sosisi qızardırsız və ya suda bişirirsiz, hər iki halda zərərlidir.
Siçanlar üzərində aparılan yeni tədqiqat göstərib ki, bu 3 qida şişlərin böyüməsini sürətləndirir.
Çünki bu qidaların hər birində əsas kanserogen maddə nitrit var.
Nitrit ət məhsullarına xarakterik çəhrayı rəng verir və müddətini artırır.
Onkoloq Andrey Vorobyev nitritlə zəngin termiki işlənmiş ət məhsulları ilə qidalanmadan sonra siçanlarda xərçəng şişləri 70% daha çix yaranıb, nəinki nitritsiz donuz əti verilən siçanlarda.
“Sübut olunub ki, nitratlarla zəngin qidalar yeyən siçanların bağırsağında 82% daha çox şiş yaranıb.
Həftədə 3 dəfə və daha çox texniki emal edilmiş ət məhsulları bağırsaq, süd vəzi, prostat xərçəngi yaradır.
Uşaqlıqdan gündəlik olaraq belə qidalar yeyənlər real olaraq gələcəyini, həyatını təhlükəyə atır.
Bu tədqiqat onu göstərir ki, ətin özündən çox, ona qatılan nitrat və kimyəvi maddələr xərçəngə təsir edir.
8 dekabr 2020-ci ildə Britaniyada Covid-19 epidemiyasına qarşı ilk peyvənd hazırlanandan bu yana dünya miqyasında 13 milyard doza peyvənd vurulub. Aradan keçən iki ildə vaksinlərin effektivliyi və yan təsirləri haqqında nələr üzə çıxdı?
Tədqiqatlar göstərir ki, onlar xəstəliyin ağırlaşmasına və ölüm hallarının artmasına mane olur. İctimai səhiyyə qurumları bildirirlər ki, peyvəndlərin ciddi yan təsirlərinə nadirən rast gəlinir.
Peyvəndlərin təsirləri
Vaksinasiya başlayandan sonra ambulator müalicəyə ehtiyacı olanların və ölənlərin sayı əhəmiyyətli dərəcədə azaldı.
Koronavirusun Omicron kimi daha yoluxucu variantlarının ortaya çıxmasına baxmayaraq insanların əksəriyyəti məhz peyvənd sayəsində xəstəliyi yüngül keçirdi.
ABŞ-ın Commonwealth Fund təşkilatı dekabrın 13-də dərc etdiyi sorğuda Yale Universitetinin İctimai Səhiyyə Məktəbinin alimlərini bu mühüm suala cavab verməyə çağırıb: “Peyvəndlər olmasaydı, vəziyyət necə olardı?”
Nəticələr göstərir ki, son iki il ərzində ABŞ Covid-19 nəticəsində 18,5 milyon əlavə xəstəxanaya yerləşdirmə və 3,2 milyon ölümlə üzləşə bilərdi.
Bundan başqa, digər infeksiyaların müalicəsinə xərclənəcək 1,15 milyon dollar məbləğində vəsaitə məhz vaksinasiya sayəsində qənaət edilib.
Sorğunun nəticələrinin qiymətləndirən müəlliflər yazırlar ki, “12 dekabr 2020-ci ildən bu yana ABŞ-da 82 milyon infeksiya, 4,8 milyon xəstəxanaya yerləşdirilmə və 798 min ölüm halı qeydə alınıb. Başqa sözlə, peyvənd vurulmasaydı, ABŞ-da 1,5 dəfə çox yoluxma, 3,8 dəfə çox xəstəxanaya yerləşdirmə, 4,1 dəfə çox ölüm halları olacaqdı”.
Braziliya İmmunlaşdırma Assosiasiyasının (SBIM) vitse-prezidenti Isabella Ballalai deyir ki, “kovidə qarşı peyvənd bir çox insanlar üçün ölmək, yoxsa sağ qalmaq fərqini yaratdı”.
Braziliya yoluxma sayının ən çox olduğu ölkələrdən biriydi və vaksinlərin faydalarını görmək üçün yaxşı nümunədir.
Peyvəndlərin yan təsirləri hansılardır?
Ballalai həmçinin qeyd edir ki, “Dozaların sayı artdıqca, peyvəndlərin təhlükəsizliyinə daha çox əmin oluruq”.
Dərmanları təsdiq edən təşkilatlar və ictimai səhiyyə qurumları son iki il ərzində peyvəndlərin mənfi təsirlərini araşdırmaq üçün böyük səy göstəriblər.
Britaniyanın Milli Səhiyyə Xidməti (NHS) “ciddi yan təsirlərə nadirən rast gəlindiyini” bildirib.
Peyvənd vurulandan sonra ən çox müşahidə olunan hallar aşağıdakılardır:
peyvənd vurulan yerdə ağrı;
yorğunluq:
baş ağrısı;
bədən ağrısı;
yüksək temperatur;
özünü pis və ya xəstə hiss etmək.
Səhiyyə qurumu qeyd edir ki, “bu yan təsirlərin əksəriyyəti yüngül xarakter daşıyır və bir həftədən az davam edir”.
İnyeksiya
Bəs ciddi yan təsirlərə necə, rast gəlinibmi?
ABŞ-ın Xəstəliklərə Nəzarət və Profilaktika Mərkəzinin (CDC) məlumatına görə, ən ciddi mənfi təsirlərin indiyə qədər məlum olan nisbəti aşağıdakı kimidir:
Anafilaksiya (peyvəndə ağır allergik reaksiya): hər milyon dozaya 5 hal;
Janssen peyvəndinin yaratdığı tromboz: hər milyon dozaya 4 hal;
Janssen peyvəndinin yaratdığı Guillain-Barré sindromu: rəsmi statistika yoxdur, amma Pfizer vurulmuş şəxslərlə müqayisədə 50+ yaşlı kişilərdə “kiçik bir artım” müşahidə olunur (Guillain-Barré əzələ zəifliyinə, reflekslərin itməsinə və uyuşmaya səbəb olan, müvəqqəti iflic yarada bilən nevroloji xəstəlikdir);
Pfizer peyvəndi vurulmuş gənclərdə miokardit və perikardit (ürək iltihabı): 12-15 yaş aralığında hər milyon dozaya 70,7 hal; 16-17 yaş aralığında hər milyon dozaya 105,9 hal; 18-24 yaş aralığında hər milyon dozaya 52,4 hal.
Növbədə nə var?
Koronavirus tam nəzarət alıtna alınmadığı üçün bir çox problemlər qalmaqdadır.
“Dünya miqyasında baxsaq, vaksinasiyada çox geri qalan ölkələr var” – epidemioloq André Ribas Freitas belə deyir.
Məsələn, Haitidə əhalinin yalnız 2%-i ilk iki dozanı qəbul edib. Əlcəzair (15%), Mali (12%), Konqo (4%) və Yəmən (2%) kimi ölkələrdə də göstəricilər çox aşağıdır.
Freitas qeyd edir ki, “Bu, çox böyük bir narahatlıq mənbəyidir, çünki yoluxma sayının sürətlə artması və daha çox yoluxucu və ya patogen variantların ortaya çıxması riski yaradır”.
COVID-19-un təsirini itirməyə başladığı Avropada qrip və onun törəmə tənəffüs xəstəliklərinin ciddi şəkildə artması həyata mənfi təsir edir, bir çox ölkədə isə antibiotik kimi dərmanların tədarükündə çətinliklər yaşanır.
Teref.az Anadolu ajansına istinadən yazır ki, köhnə qitənin bir çox ölkələrində qrip və buna bənzər yuxarı tənəffüs yolları xəstəlikləri ilə yanaşı, “RSV” adlı tənəffüs yolu virusu böyüklərdə, xüsusilə də uşaqlarda xəstəliyin ağır keçməsinə səbəb olur.
Yüksək hərarət, qusma və oynaq ağrısı kimi simptomlara səbəb olan tənəffüs yolu xəstəlikləri ilə mübarizə üçün istifadə edilən dərmanların təchizatında bütün qitədə problemlər mövcuddur.
Yüksək xərclərə görə istehsalın Avropa xaricində olması səbəbindən Çin kimi ölkələrdə COVID-19 tədbirlərinin yaratdığı problemlər tədarük zəncirində fasilələrə gətirib çıxarıb.