 |
|
|
“D vitamini çatışmazlığı dayaq-hərəkət sisteminə bir neçə istiqamətdə mənfi təsir göstərir”.
Musavat.com xəbər verir ki, bu fikirləri 93 FM dalğasında yayımlanan “Sağlam radio”da fizioterapevt Aytən Musayeva açıqlayıb.
Onun sözlərinə görə, əzələ zəifliyi və ağrılarda D vitamini əzələ funksiyası üçün vacibdir:
“Çatışmazlıq zamanı əsasən proksimal əzələlərdə (bud, çiyin) zəiflik və yorğunluq müşahidə olunur. Osteomalazi və osteoporozda D vitamini çatışmazlığı kalsiumun bağırsaqlardan sorulmasını azaldır, bu da sümük demineralizasiyasına (yumşalmasına) və sınıq riskinin artmasına səbəb olur. Sümük ağrıları və deformasiyalar: uzunmüddətli çatışmazlıqda sümüklərdə ağrılar, qamət pozğunluqları və deformasiya baş verə bilər (xüsusilə yaşlılarda və uşaqlarda). Motor balans pozğunluqlarında əzələ zəifliyi və osteoporoz fonunda yıxılma və sınıq riski artır. D vitamini yağda həll olunan, hormonvari təsirə malik olan bir vitamindir. İnsan orqanizmində əsasən günəş şüalarının təsiri ilə dəri vasitəsilə sintez olunur”.
Fizioterapevt bildirib ki, D vitamini, kalsium və fosforun bağırsaqlardan sorulmasını artıraraq, sümük toxumasının mineralizasiyasını təmin edir:
“Çatışmazlıq hallarında dayaq-hərəkət sistemində ciddi funksional və struktur pozğunluqlar yaranır. D vitamininin aktiv forması – kalsitriol – bağırsaqlarda kalsium və fosforun sorulmasını gücləndirir, böyrəklərdə onların reabsorbsiyasını artırır və sümük toxumasında resorbsiyanı tənzimləyir. Əzələ hüceyrələrində vitamin D reseptorları vasitəsilə sinir-əzələ keçidində impuls ötürülməsi dəstəklənir. D vitamininin çatışmazlığından uşaqlarda raxit xəstəliyi (sümüklərin deformasiyası, əyriliklər, böyümə geriliyi), böyüklərdə osteomalasiya xəstəliyi (sümük mineralizasiyasının pozulması, ağrı və zəiflik), osteoporoz xəstəliyi (kalsium balansının pozulması nəticəsində sümük kütləsinin azalması), əzələ zəifliyi (əsasən proksimal əzələlərdə gücsüzlük, yıxılma riski), artroz və skelet əzələsi ağrılarına səbəb olur.
Gündəlik 10-30 dəqiqə günəş şüaları altında olmaq, D vitamini səviyyəsini artırmağa kömək edir. Lakin günəşdən qorunmaq və ya günəş işığının az olduğu bölgələrdə yaşayanlar üçün bu kifayət etməyə bilər”.
A.Musayeva bildirib ki, D vitamini ilə qidalanma və profilaktik tövsiyələrə gəldikdə isə D vitamini ilə zəngin qidalar yağlı balıqlar (skumbriya, somon, sardina), yumurta sarısı, D vitamini ilə zənginləşdirilmiş süd və taxıl məhsulları, günəş şüasına məruz qalmış göbələkdir.
Son günlər ardıcıl olaraq xəstəxanada vəfat edən şəxslərlə bağlı məlumatlar yayılır.
Həmin şəxslərin isə bir çoxu müxtəlif problemlərdən həkimlərin ehtiyatsızlığı nəticəsində həyatını itiriblər. Bu günlərdə səhiyyə naziri Teymur Musayev Milli Məclisin iclasında 9-cu sinifi bitirmiş şəxsin plastik cərrahiyyə əməliyyatı nəticəsində vəfat etməsi ilə bağlı bildirib ki, Sara Qəhrəmanovanın qızının əməliyyatdan sonra ölməsi barədə araşdırma aparılıb:
“Ölən qız mətbəxdə əməliyyat olunub".
Onun sözlərinə görə, əməliyyat edən şəxsin tibb ixtisası sənədi yoxdur.
Digər bir fakt isə odur ki, ötən il avqustun 13-də Bərdə rayon sakini 2010-cu il təvəllüdlü Nərminə Kazımovanın Yevlax rayon Mərkəzi Xəstəxanasında ölməsi faktı üzrə rayon prokurorluğunda başlanmış cinayət işinin istintaqı tamamlanıb.
Bildirilib ki, istintaqla həmin dövrdə qeyd edilən tibb müəssisəsində həkim-travmatoloq-ortoped vəzifəsində işləmiş Bəxtiyar Mustafayev və həkim anestezioloq-reanimatoloq vəzifəsində işləyən Könül Sadıqovanın öz xidməti vəzifəsini yerinə yetirməməklə və lazımi qaydada yerinə yetirməməklə ehtiyatsızlıqdan Nərminə Kazımovanın ölümünə səbəb olan səhlənkarlıq etmələrinə, eləcə də K.Sadıqovanın rəsmi sənədlərin məzmununa bilə-bilə yalan məlumatları daxil edərək vəzifə saxtakarlığı etməsinə əsaslı şübhələr müəyyənləşib. Beləliklə, bu kimi faktlar göstərir ki, hələ də öz peşəsinin öhdəsindən layiqincə gələ bilməyən həkimlər var.
Ümumiyyətlə, bu kimi halların baş verməsi səhlənkarlıqla, yoxsa həkimin bilik və peşəkarlıq səviyyəsinin aşağı olması ilə bağlıdır?
Məsələ ilə bağlı tibb elmləri doktoru, professor Adil Qeybulla “Cebheinfo.az”-a bildirib ki, ümumiyyətlə, hər bir ölüm halı fərdi xarakter daşıyır:
“İstər küçədə, istər evdə, istər xəstəxanada, istər əməlliyyat masasında olsun, hamısı ayrıca araşdırılmalıdır. Ölümün səbəbi bilinməlidir.
Məsələn, xəstə ağır qanama ilə gələ bilər və əməliyyat masasında artıq ona heç nə etmək mümkün olmaz. Yaxud da hansısa ürək potologiyası ilə gələr, artıq ona heç nə etmək mümkün olmaz.
Bəzi hallarda əməliyyata qədər xəstənin göstəriciləri o səviyyəyə düşə bilir ki, kömək göstərmək real olmur. Onu həyata qaytarmaq şansı çox aşağı olur. Bütün bunlar nəzərə alınmalıdır. Əlbəttə ki, yatrogen (zay tibbi iş deməkdir-red.) səhvlər də mümkündür.
Bunlar hamısı ayrıca araşdırılmalıdır. Əgər bu cür hallar baş verirsə, mütləq məhkəmə tibbi ekspertizası keçirilməlidir. Əfsuslar olsun ki, bizdə vətəndaşlar yaxın adamlarını “yarmağa”qoymur və ondan sonra da hay-küy salmağa başlayırlar.
Ancaq belə olsa aydınlaşar və bilinər ki, xəstə həkim səhvindənmi dünyasını dəyişir, yaxud patologiyanın özü bu dərəcədə ağırdır. Biz nə vaxtsa bu praktikanı tətbiq etməli, öz həyatımızı dəyişməliyik. Bütün bunlar həll olunduqca, bu problemlər də öz həllini tapacaq və ittihamlar da daha hədəfli olacaq”.
Həkim-terapevt Rasif Bağırov isə bildirib ki, səhiyyə sistemində ölüm hallarının mərkəzləşmiş qaydada müzakirə olunması daha yaxşıdır:
“Yəni Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən komissiya yaradılmalı, ölüm halları araşdırılmalı, müzakirə eedilməlidir. Adətən klinikalarda ölüm halları baş verəndə, hansısa bir bölmənin özündə müzakirə edirlər.
Ancaq o müzakirə həmişə formal xarakter daşıyır. Əslində yaxşı olardı ki, neytral bir sahədə komissiya tərəfindən yoxlanılıb, həmin həkimlərin yüngül, ağır, kobud səhvlərinin olduğu aşkar olunsın, ona uyğun da həkimlər cəzalandırılsın. Ancaq çox vaxt bu, klinika daxilində keçirilir və onların da 90 faizi formal xarakter daşıyır”.
Yay ayları yaxınlaşdığı üçün artıq bir çox insan dondurma yeməyə üz tutur.
Lakin bəzi hallarda alınan dondurma zəhərlənmələrə də səbəb olur.
Bəs dondurma alarkən nələrə diqqət etməliyik?
Şəhər sakinləri qeyd edir ki, dondurma alarkən onun tarixinə və istehsal edən şirkətə fikir vermək lazımdı.
Daha ətraflı Azad Azərbaycan Televiziyasının (ATV) videomaterialında:
Ağciyər xərçənginin erkən əlamətlərindən biri barmaq uclarında müşahidə edilə bilən dəyişiklikdir. Xüsusilə bu, dırnaqların və onların ətrafındakı dərinin vəziyyəti ilə bağlıdır. Əgər dırnaq lövhəsinin ətrafındakı dəri parıldamağa başlayıbsa, qızarıbsa, bu, narahatedici əlamət ola bilər. Bundan əlavə, bəzi hallarda xərçəng zamanı barmaq uclarındakı yumşaq toxumalar şişir və dırnaqların forması dəyişir.
Bu barədə "Daily Mail" nəşri məlumat yayıb. Belə bir vəziyyətlə qarşılaşan şotlandiyalı fitnes təlimatçısı Brayan Cemmell yaşadıqlarını bölüşüb.
Onun sözlərinə görə, bu problemi müşahidə etmək üçün baş və ya işarə barmaqlarının dırnaqlarını bir-birinə sıxıb, aralarında romb şəkilli boşluğun olub-olmadığını yoxlamaq lazımdır. Əgər belə boşluq yoxdursa, bu, ağciyər bölgəsində maye toplanmasının mümkün əlaməti ola bilər.
"Mənim vəziyyətimdə yeganə simptom barmaqların bir növ qalınlaşması idi. Onlar sanki bir az şişmişdi. Barmaqlarımı birləşdirəndə həmin rombşəkilli boşluq yox idi", - deyə Cemmell qeyd edib.
Həkimlərin qiymətləndirməsinə görə, bu cür dəyişikliklər ağciyər xərçəngi olan xəstələrin təqribən 10 faizində müşahidə olunur. Bildirilir ki, xərçəng zamanı barmaq uclarındakı dəyişikliklər adətən həm sol, həm də sağ əllərdə baş verir.
Həkimlər əlavə ediblər ki, ağciyər xərçənginin ən çox rast gəlinən simptomlarına aşağıdakılar daxildir:
- İki-üç həftə ərzində keçməyən uzunmüddətli öskürək (çox vaxt gecə və ya səhər yuxudan oyananda müşahidə olunur);
- Sinədə ağrı;
- Təngnəfəslik;
- Apatiya (ümumi ruh düşkünlüyü);
- Sürətli çəki itkisi.
Dünyada ilk dəfə ölümcül xəstə olan körpə DNT-nin “redaktəsi” ilə xilas edilib.
İnterpress.az xəbər verir ki, müalicənin nəticələri “The New England Journal of Medicine” jurnalında dərc olunub. Metod, patologiyanın səbəbini aradan qaldıraraq, mutasiyanı dəqiq düzəltməyə imkan verir.
Həkimlər və elm adamlarından ibarət bir qrup körpədə nadir rast gəlinən genetik pozğunluğu müalicə etmək üçün ilk dəfə fərdiləşdirilmiş gen redaktəsindən istifadə edib.
Bu inqilabi üsul insan DNT-sində dəqiq dəyişikliklər etməyə imkan verən CRISPR texnologiyasına əsaslanır.
Xəstə, orqanizmin ammiakı lazımi şəkildə emal edə bilmədiyi çox nadir hal olan CPS1 fermentinin çatışmazlığı ilə doğulan Key Cey adlı körpə idi.
Bu patoloji ciddi beyin zədələnməsinə, inkişaf gecikməsinə və hətta qaraciyər transplantasiyası ehtiyacına səbəb olur.
Statistikaya görə, bu diaqnozu olan uşaqların təxminən 50% -i həyatın ilk həftəsində ölür.
Vakuumlu qanalma iynəsi (kəpənək) 23G” ticarət adlı tibb vasitəsinin bir seriyası geri çağırılıb.
Bu barədə Səhiyyə Nazirliyinin Analitik Ekspertiza Mərkəzi məlumat yayıb.
Qeyd olunub ki, mediadan daxil olan vətəndaş şikayətinə əsasən, Çin Xalq Respublikasının "Shandong Qinkai Medical Industry Co. LTD” şirkəti tərəfindən istehsal edilmiş, 15.09.2023-cü il istehsal tarixli və 20230915 seriyalı "Vakuumlu qanalma iynəsi (kəpənək) 23G” adlı tibb vasitəsinin qablaşdırmasında çapla bağlı nöqsanlar aşkar edilib. Belə ki, məhsulun üzərində yararlılıq müddəti 14.09.2023-cü il olaraq qeyd edilib və sonradan stiker vasitəsilə bu tarix 14.09.2028-ci il kimi düzəldilib.
Şikayət əsasında Azərbaycan Nazirlər Kabinetinin 2019-cu il 27 noyabr tarixli, 460 nömrəli Qərarı ilə təsdiqlənmiş "Dərman vasitələrinin geri çağırılması Qaydası”nın 1.3-cü bəndinə uyğun olaraq, Analitik Ekspertiza Mərkəzi tərəfindən araşdırma aparılıb. Araşdırmanın nəticəsinə əsasən, qeyd olunan seriyalı məhsul geri çağırılıb və onun ölkəyə idxalı, eləcə də ölkə daxilində topdan və pərakəndə satışı qadağan edilib.
Avstraliya Yayım Korporasiyasının (ABC) xəbərinə görə, palçıq hissəciklərinin nəfəs yolu ilə udulması və ya çirkli su ilə təmas nəticəsində yayılan melioidoz xəstəliyinin yeni halları Kvinslend ştatında qeydə alınmaqda davam edir.
“Milliyet” xəbər verir ki, rəsmi qurumlar, ştatın şimalında yerləşən Taunsvil şəhərində bir şəxsin həyatını itirməsi ilə melioidozdan ölənlərin sayının 31-ə çatdığını açıqlayıb.
Məlumata görə, 2024-cü ilin noyabrında güclü yağışların başlamasından bu yana ştat üzrə 221 yoluxma halı qeydə alınıb. Səlahiyyətlilər bildirib ki, yaşlı insanlar, həddindən artıq spirtli içki qəbul edənlər və xroniki xəstəlikləri olan şəxslər yüksək risk qrupuna daxildir.
Hazırda güclü yağışların sona çatdığı bölgədə xəstəlik hallarının azalmağa başlayacağı gözlənilir.
Uzun və sağlam yaşam üçün bu 4 qidanı evinizə daxil etməyin.
Dünyaca məşhur mütəxəssis Dan Buettner uzun və sağlam həyat istəyənlər üçün mətbəxdən tamamilə çıxarılması lazım olan dörd qidanı açıqlayıb.
Bunlar emal olunmuş ətlər, şəkərli içkilər, çips və çox şirin qidalar sağlamlığı ciddi şəkildə zədələyir. Buettner bu məhsulların evə daxil edilməməsini tövsiyə edir.
Emal olunmuş ətlər bağırsaq xərçəngi riskini artırır. Bu səbəbdən toyuq, hinduşka, yumurta və bitki zülallarına üstünlük verilməlidir.
Şəkərli içkilər və paketlənmiş şirniyyatlar piylənmə və diabet riskini artırır. Onların evdə saxlanılmaması tövsiyə olunur.
Cips və tuzlu qəlyanaltılar ürək xəstəlikləri və böyrək problemlərinə yol açır. Günlük duz miqdarı məhdud olmalıdır.
Aşırı şirin qidalar cildin yaşlanmasına səbəb olur. Təzə meyvələr və şəkərsiz qəlyanaltılar daha sağlam seçimdir.**Milli.Az
Şəhərin müxtəlif yerlərində 3 manata kabab elanlarını görmüsünüz. Məlum təklifə sosial şəbəkələrdə də tez-tez rast gəlirik.
Bu qiymətə kabab təklif edənlərin bir çoxu hətta çörəyin və çatdırılma xidmətinin qiymətini də bu məbləğə daxil edirlər.
Bəs hazırda ətin 1 kiloqramı alıcılara neçəyə təklif olunur ki, bəzi kababçılar kababı 3 manata satırlar?
Qida təhlükəsizliyi üzrə ekspert Seymur Qafarov deyir ki, kababların ucuz qiymətə satılmasının əsasən 2 səbəbi ola bilər. Ya bu heyvanlar fermerlərdən çox ucuz qiymətə alınır, ya da onların yaşı çoxdan keçib.
Ekspert bildirir ki, kababın qiyməti onun keyfiyyətinə zəmanət vermir. Alıcılar qida alarkən satış yerinin gigiyena və qida təhlükəsizliyi tələblərinə əməl edib-etmədiyini diqqətlə yoxlamalıdırlar. Şübhəli məqamlara rast gəldikdə isə Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinə müraciət etmək tövsiyə olunur.
Son araşdırmalar avokadonun ürək sağlamlığı üçün son dərəcə faydalı olduğunu göstərir.
Musavat.com bu barədə xarici mediaya istinadən xəbər verir.
Bu meyvə təkli doymamış yağ turşuları, kalium, folat, E vitamini və liflə zəngindir. Bu maddələr xolesterini tənzimləyir, qan təzyiqini sabit saxlayır və damarların elastikliyini qoruyur.
Harvard Universitetinin 2022-ci ildə apardığı 30 illik araşdırmada həftədə iki porsiya avokado yeyən şəxslərdə ürək-damar xəstəlikləri riskinin 16% azaldığı müəyyən olunub. Gündə bir avokado yemək isə pis xolesterini (LDL) 13,5%-ə qədər azalda və yaxşı xolesterini (HDL) artıra bilər.
Nar da faydalı meyvə sayılır, lakin avokado tərkibindəki sağlam yağlar sayəsində xüsusilə xolesterini yüksək və hipertoniya problemi olan insanlar üçün daha təsirli ola bilər.
Ürək sağlamlığı üçün faydalı olan meyvələr antioksidantlar, lif və faydalı vitaminlərlə zəngin olmalıdır. Aşağıdakı meyvələr də ürəyə xeyirli hesab olunur:
Giləmeyvələr (çiyələk, moruq, qaragilə, böyürtkən) – Antioksidant və flavonoidlərlə zəngindir. Qan təzyiqini və LDL xolesterini aşağı salmağa kömək edir.
Alma – Pektin adlı həll olunan liflə zəngindir. Pis xolesterini azaldır, ürək-damar riskini azaldır.
Portağal və digər sitrus meyvələri – C vitamini və flavonoidlər sayəsində qan dövranını gücləndirir və damarları qoruyur.
Kivi – Qanı durulaşdırır, qan təzyiqini tənzimləyir və xolesterini balanslaşdırır.
Üzüm (xüsusilə qara və qırmızı) – Resveratrol adlı antioksidant sayəsində ürək toxumasını qoruyur, iltihab əleyhinə təsir göstərir.
Musavat.com