 |
|
|
Bu günlərdə Azərbaycanda məşhur şadlıq saraylarından birində baş verən kütləvi zəhərlənmə hadisəsi gündəm oldu.
Zəhərlənənlərin sayının 51 nəfərə çatması insanları ciddi şəkildə narahat etdi. Çünki biz azərbaycanlılar üçün toylar, ad günləri, nişanlar və digər ailəvi məclislər təkcə əyləncə yox, eyni zamanda ənənə, dəyər və həyat tərzidir. Lakin belə hadisələr göstərir ki, bu gözəl anlar bəzən təhlükəyə çevrilə bilər. Bəs belə hallardan necə sığortalanmaq olar?
Musavat.com "Kaspi" qəzetinin mövzuya dair məqaləsini təqdim edir:
İkili nəzarət mexanizmləri
Hotellər və Restoranlar Assosiasiyasının İdarə Heyətinin sədri Samir Dübəndi deyir ki, biznes subyektləri, restoranlar və şadlıq sarayları gigiyena və qida təhlükəsizliyi qaydalarına tam riayət etməli, personalın hazırlığına və məhsulun keyfiyyətinə xüsusi diqqət yetirməlidirlər: "Maarifləndirmə əsas şərtdir. Biznes sahiblərinə bu istiqamətdə metodiki materiallar təqdim olunmalı, maarifləndirici sessiyalar, təlimlər təşkil edilməlidir. Çünki dövlət qurumlarının mütəmadi yoxlamalar aparması, cərimələr tətbiq etməsi həll yolu deyil. Nəzarət mexanizmləri də ikili olmalıdır - ilkin mərhələdə məlumatlandırma və dəstək, ikinci mərhələdə isə ciddi nəzarət və qiymətləndirmə sistemi qurulmalıdır. Belə olarsa, həm biznesin keyfiyyətli xidmət göstərməsi, həm də vətəndaşların təhlükəsizliyi təmin oluna bilər".
Zəhərlənmə riskini artıran amillər
Mütəxəssis bildirir ki, şadlıq sarayları və restoranlar yalnız xidmət təqdim edən kommersiya qurumları deyil, həm də ictimai məsuliyyət daşıyan müəssisələrdir. Bu müəssisələrdə hazırlanan və təqdim olunan qidalar yüzlərlə insanın sağlamlığına birbaşa təsir göstərir: "Qida təhlükəsizliyi və sanitariya qaydaları isə bu sahədə əsas prioritet olmalıdır. Şadlıq saraylarında çalışan personalın peşəkarlığı birbaşa qida təhlükəsizliyinin təmin olunmasına təsir edir. Təəssüf ki, bir çox müəssisələrdə çalışan işçilər sanitariya və gigiyena qaydaları haqqında ya məlumatsızdır, ya da bu qaydalara riayət etmirlər. Kütləvi tədbirlərin keçirildiyi müəssisələrdə mətbəxlər fasiləsiz fəaliyyət göstərir. Toy mövsümlərində sifarişlərin sayı artır və bu, iş yükünün artmasına səbəb olur. Mətbəx personalının daim təzyiq altında işləməsi, bəzi hallarda qalan məhsulların növbəti tədbirdə yenidən istifadə olunması zəhərlənmə riskini artırır".
Bu restoranlarda zəhərlənmə təhlükəsi aşağıdır
S.Dübəndiyə görə, digər risk faktoru təchizat zəncirinin düzgün qurulmaması və məhsul keyfiyyətidir: "Təchizat zəncirindəki boşluqlar əsas risk mənbələrindəndir. İstifadəyə verilən məhsulların keyfiyyəti, saxlama şəraiti və tədarük prosesi tam nəzarət altında olmalıdır. Əks halda, xarab və istifadəyə yararsız məhsulların mətbəxə daxil olması qaçılmazdır. "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanuna əsasən, qida və yem məhsullarının istehsalı və emalı ilə məşğul olan qida subyektləri öz qida obyektlərində HACCP-a (Təhlükənin Analizi və Kritik Nəzarət Nöqtələri) əsaslanan prosedurları tətbiq etməli və qida təhlükəsizliyinə daxili nəzarət sisteminə malik olmalıdırlar. HACCP qida və yem məhsullarında təhlükə amillərinin müəyyən edilməsi, qiymətləndirilməsi və onlara nəzarət olunması sistemidir. Bu sistemin prinsiplərinin tətbiqinin sahibkarlar üçün üstünlükləri var. Bu sistemin tətbiq olunduğu restoranlarda zəhərlənmə təhlükəsi aşağı olur".
"Yay aylarında qida zəhərlənməsi daha çox olur"
Sağlam qidalanma mütəxəssisi Məhsəti Hüseynova bildirib ki, yay aylarında, xüsusilə şadlıq saraylarında qida zəhərlənmələrinin sayı çox olur: "Yüksək temperatur rejimi ərzaq məhsullarının saxlanma və hazırlanma prosesinə birbaşa təsir edir. Xüsusilə soyuducuda saxlanılmalı olan qidaların açıq hava şəraitində uzun müddət qalması, onların tərkibində kimyəvi və bioloji dəyişikliklərin baş verməsinə, nəticədə isə qida zəhərlənməsinə səbəb olur. Kütləvi məclislərdə çoxlu sayda insan üçün hazırlanan qidaların uzun müddət əvvəl bişirilməsi və düzgün şəraitdə saxlanmaması riski daha da artırır".
Yüksək risk qrupu - mayonezli salatlar
Mütəxəssis vurğulayır ki, zəhərlənmə hallarının böyük əksəriyyəti yüksək risk qrupuna aid qidalardan baş verir: "Bu qrupa ilk növbədə mayonezli salatlar daxildir. Çünki onların tərkibində bişirilmiş tərəvəzlər, zülal tərkibli ət məhsulları, ən təhlükəlisi də mayonez olur. Bu qidalar açıq havada qaldıqda, insan orqanizmində ciddi fəsadlar yaradır. Təəssüf ki, məclislərdə salatlar çox zaman bir neçə saat əvvəldən hazırlanır və masalara düzülür. Bu da onların xarab olmasına və zəhərlənməyə səbəb olur. İstifadə olunan mayonezlər də açıldıqdan sonra soyuducuda saxlanmalıdır. Bəzən restoranlarda böyük qablaşdırmada alınan mayonezlər uzun müddət istifadə olunur. Bu da təbii olaraq, zəhərlənmə riskini artırır".
Həssas orqanizmlər üçün təhlükəli qidalar
M.Hüseynova bildirir ki, uyğun olmayan yeməklərin qarışdırılması da insan orqanizmində fəsadlar yaradır: "Toy və digər məclislərdə təqdim edilən yeməklər arasında çox vaxt bir neçə növ ət, qızartmalar, əvvəlcədən bişirilmiş yeməklər olur. Belə hallarda, xüsusilə yağda qızardılmış və ya bir neçə gün əvvəl hazırlanmış ət məhsulları həssas orqanizmlər üçün təhlükə yaradır. Bu, immun sistemi zəif, xroniki xəstəliyi olan, uşaq və yaşlı insanlarda daha ağır nəticələrə səbəb ola bilər. Üstəlik, bu qidaların qazlı və ya rəngli içkilərlə birlikdə qəbulu vəziyyəti daha da ağırlaşdırır. Çünki bu içkilərin tərkibində olan kimyəvi qatqılar mədədəki problemləri dərinləşdirir və zəhərlənmə riskini artırır".
Restoranda zəhərlənməmək üçün nə etməli?
İnsanlar tez-tez toy və ya yas məclislərdən sonra mədə ağrısı, baş ağrısı kimi şikayətlərlə üzləşirlər. M.Hüseynovanın sözlərinə görə, bu da qəbul olunan qidalarla bağlıdır: "Bu simptomlar, əsasən, ya düzgün saxlanılmayan qidaların qəbulundan, ya da uyğun olmayan qidaların qarışdırılmasından qaynaqlanır. Ziyafət məclislərində zəhərlənmədən qorunmaq üçün yay aylarında mayonezli və ağır salatlardan uzaq durmalı, təzə bişmiş və süfrəyə bişən kimi təqdim olunan yemək seçimi etməli, az yağlı və daha yüngül qidalara üstünlük verilməlidir. Rəngli və qazlı içkilər əvəzinə, təbii içkilər və ya adi su seçilməlidir".
Bir çox mağazada yumurtaların üzərində istehsal tarixi qeyd olunsa da, onların son istifadə tarixi adətən yazılmır. Hətta elə hallar da olur ki, ümumiyyətlə heç bir tarix məlumatı olmur.
Belə vəziyyətdə alıcılar məhsulun təzə və ya köhnə olduğunu necə müəyyən edə bilər?
TEREF milli.az-a istinadən xəbər verir ki, satıcıların sözlərinə görə, kənd təsərrüfatı məhsulu olan sarı yumurtaların üzərində tarix göstərilmir, çünki onlar ev şəraitində istehsal olunur. Amma ağ rəngli yumurtalarda istehsal tarixi yazılır və onların təxminən bir aylıq saxlanma müddəti olur.
Azad İstehlakçılar Birliyinin rəhbəri Eyyub Hüseynov bildirir ki, yumurtanın qabığının altındakı hava boşluğu çox kiçikdirsə və ya ümumiyyətlə yoxdursa, bu onun təzə olduğuna işarədir. Onun sözlərinə görə, qaynadılmış yumurtanın sarısı göyümtül rəng alırsa, bu artıq onun köhnə olduğunu göstərir.
Ekspert həmçinin qeyd edir ki, yumurtaların üzərində həm istehsal, həm də son istifadə tarixləri mütləq şəkildə qeyd edilməlidir. Soyuq şəraitdə saxlandıqda isə onların yararlılıq müddəti bir aya qədər uzana bilər.
Məsələ ilə bağlı AQTA-dan bildirildi ki, beynəlxalq sənədlərdə qeyd olunur ki yumurta məhsulunun üzərində istehsal tarixi və 28 gün etibarlılıq tarixi öz əksini tapmalıdır. Həmin qaydaların 5.49-cu bəndinə əsasən satışa yararlılıq müddəti müəyyən olunmuş malları istehsalçıya ondan təyinatı üzrə istifadə edə biləcəyi müddəti nəzərə alaraq verməyə borcludur.
Yağlı qaraciyər xəstəliyi üzdə görünə bilən incə əlamətlər də daxil olmaqla, geniş təsirləri ilə artan bir sağlamlıq problemidir. Qaraciyər hüceyrələrində yığılan artıq yağ ilə səciyyələnən xəstəlik piylənməyə və oturaq həyat tərzinə səbəb olur. Erkən mərhələlərdə adətən simptomsuz olsa da, bəzi üzdəki incəliklər həmin əlamətləri erkən aşkar etməyə imkan yaradır.
AZƏRTAC “knowridge” saytının mövzu ilə bağlı araşdırmasını təqdim edir.
Xəstəlik iki əsas növə bölünür: alkoqolla əlaqəli yağlı qaraciyər xəstəliyi və alkoqolsuz yağlı qaraciyər xəstəliyi. Hər iki növ oxşar qaraciyər zədələnməsinə səbəb olur, lakin onların səbəbləri müəyyən dərəcədə fərqlənir. Zamanla müalicə olunmayan yağlı qaraciyər fibroz, sirroz və hətta qaraciyər xərçəngi kimi daha ağır xəstəliklərə çevrilə bilər. Erkən göstəricilərin olması onun qarşısının alınması üçün çox vacib amildir. Tədqiqatlar göstərir ki, yağlı qaraciyər xəstəliyinin müəyyən əlamətləri üzdə nəzərə çarpa bilər. Yalnız bu əlamətlər diaqnoz üçün kifayət etməsə də, əlavə tibbi araşdırmalara gətirib çıxarmaq iqtidarındadır. Dəqiq diaqnoz üçün bu üz əlamətlərini digər simptomlarla və tibbi qiymətləndirmə ilə birlikdə nəzərə almaq önəmlidir.
Sarılıq: Gözlərin və dərinin saralması. Qaraciyər problemlərini, o cümlədən yağlı qaraciyər xəstəliyini göstərə bilən əlamətlərdən biri sarılıqdır. Bu vəziyyət qırmızı qan hüceyrələrinin parçalanması zamanı yaranan sarı bir piqment olan bilirubinin yığılması nəticəsində yaranır. Qaraciyər bilirubini effektiv şəkildə emal edə bilmirsə, o, toplanır, gözlərin və dərinin ağlarına sarımtıl rəng verir.
Hörümçək hemangioması: Kiçik, hörümçəyə bənzər damarlar. Üzdə görünə bilən bu kiçik, hörümçəyə bənzər damarlara hörümçək hemangioması deyilir. Onlar kiçik qan damarlarının genişlənməsi nəticəsində yaranır və qaraciyər xəstəliklərindən yarana biləcək hormonal balanssızlıqlarla əlaqələndirilir. Hörümçək hemangioması sağlam insanlarda tapılsa belə bu damarların təsirli olması qaraciyər problemlərini göstərə bilər.
Şişmiş gözlər: Maye tutulmasının əlaməti. Göz ətrafındakı şişkinliyin bir çox səbəbi ola bilər, lakin qaraciyər sağlamlığı kontekstində bu, qaraciyər xəstəliyindən qaynaqlanan maye tutulma və ya böyrək problemləri ilə bağlı ola bilər. Bu simptom təkbaşına yağlı qaraciyərin göstəricisi deyil, lakin digər əlamətlərlə baş verdikdə, qaraciyərin sağlamlığının qiymətləndirilməsinə ehtiyac olduğunu göstərir.
Dərinin Rəngində Dəyişikliklər: Solğun və ya tünd dəri ləkələri. Dərinin rəngindəki dəyişikliklər, o cümlədən solğun və ya tünd ləkələr bəzən qaraciyər xəstəliyi ilə əlaqələndirilə bilər. Bu dəyişikliklər qaraciyər funksiyasının pozulması səbəbindən hormonal və ferment balanssızlığından qaynaqlanır. Bu əlamətlərə ehtiyatla yanaşmaq lazımdır, çünki bir çoxu digər sağlamlıq şərtləri və ya həyat tərzi faktorları ilə əlaqələndirilə bilər. Məsələn, hörümçək hemangioması hamilə qadınlarda hormonal dəyişikliklərə görə tez-tez rast gəlinir və göz şişməsi allergiya və ya yuxusuzluqdan yaranır.
Nəticə olaraq, bəzi üz əlamətləri qaraciyər problemlərini, o cümlədən yağlı qaraciyər xəstəliyini göstərə bilsə də, bu vəziyyətin hələ ki, bir sübutu deyil. Bu əlamətləri müşahidə etmək, xüsusən də yorğunluq, qarın ağrısı və ya səbəbsiz çəki itkisi kimi digər simptomlarla müşayiət olunduqda, həkimə müraciət etmək əhəmiyyətli olar. Yağlı qaraciyər xəstəliyinin erkən aşkarlanması, xəstəliyin gedişatını dayandıra və qaraciyərin sağlamlığını qoruya biləcək vaxtında müdaxilələr üçün çox vacibdir. Qaraciyərin yağlanmasının qarşısını almaq və onun mümkün təzahürlərini idarə etmək üçün sağlam həyat tərzi, o cümlədən balanslaşdırılmış pəhriz və müntəzəm fiziki fəaliyyət vacib olaraq qalır.
Fransada özəl xəstəxanada cərrah kişinin bədənində tibb aləti unudub.
Qarın nahiyəsindən əməliyyat olunan şəxs həkim məsuliyyətsizliyinə görə, qarnında 20 sm uzunluğunda tibbi alətin unudulduğunu öyrənib.
Təcrübə keçən gənc həkim yanlışlıqla bir tibbi aləti xəstənin bədənində unutması nəticəsində 66 yaşlı kişinin həyat keyfiyyəti aşağı düşüb.
O, qarın bölgəsində üç fərqli əməliyyat keçirmək məcburiyyətində qalıb. Xəstənin qarın nahiyəsi deformasiyaya uğrayıb./Milli.az/
İdeal istirahət hesab edərək, uzanaraq oxumağı xoşlayırsınız? Zərərsiz görünən bu vərdişin əslində görmə qabiliyyətinizə, duruşunuza necə zərər verdiyi və xroniki bel və boyun ağrılarına səbəb ola biləcəyi ilə bağlı bütün həqiqəti öyrənin.
Bununla belə, həkimlər və duruş mütəxəssisləri həyəcan təbili çalırlar: zahirən zərərsiz görünən bu vərdiş görmə problemlərindən tutmuş ciddi dayaq-hərəkət sistemindəki pozğunluqlara qədər sağlamlığınız üçün bir sıra mənfi nəticələrə səbəb ola bilər.
Göz yorğunluğu
Yatarkən oxumaqdan əziyyət çəkən ilk sistemlərdən biri görmədir. Yatarkən gözlərdən mətnə qədər optimal məsafəni saxlamaq çətindir (30-40 sm tövsiyə olunur). Kitab və ya cihaz çox vaxt çox yaxın və ya yöndəmsiz bucaq altında yerləşdirilir. Bu, göz əzələlərini qeyri-təbii bir açı ilə gərginləşdirərək artan gərginlik altında işləməyə məcbur edir. Bu vəziyyətdə uzun müddət qalmaq aşağıdakılara səbəb ola bilər:
Göz yorğunluğu (astenopiya): yanma hissi, sancma, quruluq, gözlərdə qızartı.
Bulanıq görmə: görmə aydınlığının müvəqqəti itirilməsi.
Baş ağrısı: Çox vaxt göz və boyun əzələlərinin gərginləşməsi nəticəsində baş verir.
Miyopiyanın irəliləməsi: Yatan halda oxumaq miopiyanın birbaşa səbəbi olmasa da, xüsusən də meylli insanlarda onun irəliləməsini artıra bilər.
Bundan əlavə, uzanaraq oxuyarkən tez-tez işıqlandırma ilə bağlı problemlər yaranır. İşıq mənbəyinin yanlış yerləşdirilməsi və ya onun çatışmazlığı gözləri daha da gərginləşdirir.
Duruşla bağlı problemlər
Yalançı mövqe, rahat görünsə də, mətnə baxışın uzunmüddətli fiksasiyası üçün fizioloji baxımdan uzaqdır. Arxa, yan və ya qarın üstə uzanmağınızdan asılı olmayaraq, onurğa və əzələləriniz əyri vəziyyətdədir:
Mədədə
Bu poza bəlkə də ən pisidir. Baş geri atılır və ya yan tərəfə çevrilir, bu da servikal bel üzərində həddindən artıq stress yaradır. Arxa tez-tez bel bölgəsində əyilir. Bu, boyun, çiyinlər, yuxarı və aşağı kürək nahiyəsində ağrılara səbəb ola bilər, əzələ spazmlarına səbəb ola bilər və hətta müntəzəm təkrarlandıqda disklərin sürüşməsinə səbəb ola bilər.
Arxada
Arxa üstə uzanaraq oxumaq üçün başınızı yastıqlara qaldırmalı və ya kitabı/cihazı üzünüzün üstündə tutmalısınız. Hər iki halda boyun gərgin, əyilmiş vəziyyətdədir və qollar tez yorulur, bu da sizi mövqeyi dəyişdirməyə və narahat dayaqlar axtarmağa məcbur edir.
Yan tərəfdə
Yanınızda oxumaq bütün onurğanın əyriliyinə səbəb olur, xüsusən də boyun və döş nahiyələrində. Baş qeyri-təbii şəkildə əyilir, bir çiyin qaldırılır, digəri aşağı salınır. Bu, əzələlərdə və oynaqlarda qeyri-bərabər gərginlik yaradır ki, bu da zamanla ağrı, skolyoz (xüsusilə uşaqlarda və yeniyetmələrdə) və digər duruş problemlərinə səbəb ola bilər.
Bu qeyri-fizioloji mövqelərin hər hansı birində uzun müddət qalmaq xroniki bel və boyun ağrılarına, gərginlik baş ağrılarına və müəyyən bölgələrdə qan dövranının pisləşməsinə səbəb ola bilər.
Digər potensial problemlər
Göz və dayaq-hərəkət sisteminə əlavə olaraq, uzanmış vəziyyətdə oxumaq başqa xoşagəlməz nəticələrə səbəb ola bilər. Məsələn, mədədə oxumaq qarın orqanlarına təzyiq göstərə bilər, həzm və nəfəs almağa potensial təsir göstərə bilər (diafraqma düzgün hərəkət edə bilməz).
Necə düzgün oxumaq olar?
Mütəxəssislər yekdilliklə oturarkən oxumağa üstünlük verməyi tövsiyə edirlər. İdeal duruş düz arxa və yaxşı bel dəstəyi olan stulda oturmaqdır. Kitab və ya cihaz başınızı çox əymək məcburiyyətində qalmamaq üçün gözlərinizdən 30-40 sm məsafədə, göz səviyyəsindən bir qədər aşağıda yerləşdirilməlidir. Gözləri kor etməyən, lakin mətni parlaq şəkildə işıqlandıran yüksək keyfiyyətli işıqlandırma təmin etmək vacibdir.
Yataqda oxumağa üstünlük verirsinizsə, kürəyinizi və boynunuzu dəstəkləmək üçün yastıqlardan istifadə edərək yarı oturma mövqeyi tutmağa çalışın və kitabı rahat bir məsafədə, bəlkə də stenddən istifadə edərək tutun.
Yüksək qan təzyiqini idarə etmək üçün illərdir duz istehlakını azaltmaq tövsiyə olunur. Ancaq yeni araşdırmalar bu davranışın tək başına kifayət etmədiyini ortaya qoyub.
Milli.Az xəbər verir ki, Kanadanın Vaterloo Universitetindən prof. Anita Laytonun rəhbərlik etdiyi araşdırmaya görə, kaliumla zəngin qidaların qəbulu qan təzyiqində çox daha təsirli rol oynaya bilər.
"The Mirror" qəzetində çıxan xəbərə görə, natriumu azaltmaqdansa, banan və ya brokoli kimi kaliumla zəngin qidaların istehlakı qan təzyiqinə daha müsbət təsir göstərə bilər .
Yeni tapıntılar gündəlik qida rasionumuzda kalium və natrium arasındakı tarazlığın yüksək təzyiqin idarə edilməsində əsas rol oynadığını göstərir. banan; kartof, ispanaq və avokado kimi kaliumla zəngin qidalar qan təzyiqini aşağı salmağa kömək edərkən; İşlənmiş qidalar, fast food, pizza və çörək kimi qidalar yüksək miqdarda natrium ehtiva edir.
Kalium qəbulunun artırılması orqanizmdən artıq natriumu aradan qaldırmağa kömək edir. Bu, qan təzyiqinin tarazlaşdırılmasında mühüm bir addım olaraq görülür.
Digər tərəfdən, əlbəttə; araşdırmanın nəticələri banan və avokado kimi kaliumla zəngin qidaların qan təzyiqi üçün faydalarını ortaya çıxarsa da; Yenə də duz qəbulunun azaldılması yüksək qan təzyiqi ilə mübarizənin ən təsirli yollarından biridir.
İstanbul və ətrafında baş verən zəlzələ nəticəsində 240-a yaxın Türkiyə vətəndaşı xəsarət alıb.
Bu barədə Türkiyənin səhiyyə naziri Kamal Memişoğlu Təbii Fəlakət və Fövqəladə Halların İdarə Edilməsi Agentliyinin (AFAD)operativ qərargahında məlumat verib.
Onun sözlərinə görə, yaralıların əksəriyyətinin xəstəxanaya yerləşdirilməsinə ehtiyac olmayıb, onlara yerindəcə köməklik göstərilib:
“Zəlzələ nəticəsində ümumilikdə 236 vətəndaşımız xəsarət alıb. Əsasən insanlar təşviş içində evlərindən çölə çıxan zamanı xəsarət alıblar. Onlardan 173-ü birbaşa İstanbuldadır”.
Azərbaycanda 82 həkim plastik cərrah kimi fəaliyyət göstərmək üçün Səhiyyə Nazirliyi, Baş Prokurorluq, Daxili İşlər Nazirliyi, Elm və Təhsil Nazirliyinin səlahiyyətli nümayəndələrindən ibarət Xüsusi Təftiş Komissiyasına müraciət etmişdi. Səhiyyə nazirliyinin məlumatına görə, onlardan 42 həkimin plastik cərrah kimi fəaliyyətinə icazə verilib.
Bildiyimiz kimi, ölkədə cəmi 82 plastik cərrah yoxdur. Onların bu saydan çox olduğunu bilmək üçün sosial şəbəkələrdə plastik cərrahlıqla məşğul olduğunu bəyan edənlərin səhifələrinə baxmaq kifayətdir.
Bəs ölkədə yüzlərlə plastik cərrah olduğu halda niyə nazirliyə cəmi 82 nəfər müraciət edib? Müraciət etməyənlərin fəaliyyəti necə yoxlanılır?
Məsələ ilə bağlı Səhiyyə Nazirliyi Analitik Ekspertiza Mərkəzindən Bizim.Media-nın sorğusuna cavab olaarq bildirilib ki, yoxlamalar qanunvericiliyə uyğun şəkildə davam etdirilir:
“Kosmetoloji və cərrahi xidmətlər göstərən istənilən tibb mərkəzinin fəaliyyəti üçün kosmetoloji iş və plastik cərrahi iş üzrə özəl tibbi xidmət lisenziyası tələb olunur. Bu tibb müəssisələrində praktiki tibb fəaliyyəti üzrə müvafiq sertifikata malik plastik-cərrahlar, həkim-dermatoloqlar və sertifikat alaraq, ixtisaslaşma keçən digər həkim mütəxəssislər fəaliyyət göstərə bilər. İstənilən pasiyentin kosmetoloq və ya cərrahın sertifikatını tələb etmək hüququ var.
Lisenziyalı özəl tibb müəssisələrinə nəzarət Analitik Ekspertiza Mərkəzi tərəfindən plan üzrə və plandankənar yoxlamalar şəklində, lisenziyasız müəssisələrə münasibətdə isə əhalinin sağlamlığına birbaşa və ya mühüm təhlükənin olmasına dair konkret faktlar olduqda, həmçinin, müxtəlif qurumlardan daxil olan müraciətlər əsasında plandankənar yoxlamalar şəklində aparılır”.
Qeyd edilib ki, hər hansı bir fəaliyyət subyektində plandankənar (növbədənkənar) yoxlamanın həyata keçirilməsi üçün yoxlamaların vahid məlumat reyestrindən müvafiq icazə alınmalıdır:
“Nəzarət tədbirləri zamanı nöqsanlar aşkar olunduqda qanunvericilikdə nəzərdə tutulan inzibati tənbeh tədbirləri (inzibati cərimə) görülür.
Təkrar aşkar edildikdə təkrar inzibati tənbeh və əlavə tədbirlər həyata keçirilir. Konkret olaraq bu hallara görə İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 210.1.-ci maddəsində Lisenziya olmadan özəl tibbi fəaliyyətlə və ya əczaçılıqla məşğul olmağa görə fiziki şəxslər iki min manatdan üç min manatadək məbləğdə, vəzifəli şəxslər beş min manatdan on min manatadək məbləğdə, hüquqi şəxslər iyirmi min manatdan otuz min manatadək məbləğdə cərimə, 215.1.-ci maddəsində tibb fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər tərəfindən özəl tibb fəaliyyəti sahəsində onlara verilmiş lisenziyada göstərilən işlərdən və xidmətlərdən kənar tibb fəaliyyətinin həyata keçirilməsinə görə fiziki şəxslər üç yüz manatdan beş yüz manatadək məbləğdə, vəzifəli şəxslər səkkiz yüz manatdan min manatadək məbləğdə, hüquqi şəxslər altı min manatdan səkkiz min manatadək məbləğdə cərimə, 215.4-cü maddəsinə uyğun olaraq sertifikasiyadan keçməyən şəxslərin (işçilərin) praktik tibb və əczaçılıq fəaliyyətinə buraxılmasına görə vəzifəli şəxslər səkkiz yüz manatdan min manatadək məbləğdə, hüquqi şəxslər altı min manatdan səkkiz min manatadək məbləğdə cərimə nəzərdə tutulub”.
“Vətəndaşlara bir daha xatırladırıq ki, özəl tibb müəssisələrində və aptek təşkilatlarında üzləşdikləri hər hansı problemlə bağlı, o cümlədən reseptsiz antibiotik satışı hallarına rast gəldikdə AEM-in “bir pəncərə” sistemi, “qaynar xətt”i (012 596 05 20), aem@pharma.az elektron ünvanı və ya pharma.az saytının MÜRACİƏT bölməsi vasitəsi ilə bizə müraciət edə bilər. Bu halda araşdırılma aparılır və lazım gələrsə, plandankənar yoxlamanın keçirilməsi barədə qərar qəbul edilir” – məlumatda vurğulanıb.
Siyahıda olmayan plastik cərrahlarla bağlı məsələyə gəldikdə isə nazirlikdən bildirilib ki, Xüsusi Təftiş Komissiyasının qərarlarına müvafiq olaraq siyahıya adları daxil edilməyən həkim-mütəxəssislərin Azərbaycanda plastik cərrahiyyə ixtisası üzrə tibb fəaliyyəti ilə məşğul olmaq üçün icazə verən sənədlərinin əsaslılığı təsdiq olunmayıb, bəziləri isə ümumiyyətlə tələb olunan sənədləri Komissiyaya təqdim etməyiblər.
Qeyd edilib ki, siyahıya adları daxil edilməyən həkim-mütəxəssislər praktik tibb fəaliyyəti ilə yalnız ali ixtisas tibb təhsili sənədinə uyğun onlara verilmiş ixtisaslar üzrə məşğul ola bilərlər:
"Bu mütəxəssislər plastik cərrahiyyə ixtisası üzrə qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş qaydada rezidentura təhsili almadan həmin sahədə praktik tibb faəliyyəti ilə məşğul ola bilməzlər".
“Uşaqların müəyyən yeməklərə qarşı istəksizliyi çox zaman valideynlər üçün narahatedici olsa da, bu, əslində inkişafın təbii bir mərhələsi ola bilər”.
Musavat.com xəbər verir ki, bu fikirləri 93 FM dalğasında yayımlanan “Sağlam radio”da Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəssis eksperti, uşaq endokrinoloqu Azad Əkbərzadə açıqlayıb.
Onun sözlərinə görə, uşaqlar xüsusilə 2-6 yaş arasında “seçici yemək dövrü”nə girə bilər. Bu dövrdə onlar əvvəllər yedikləri yeməkləri birdən-birə rədd edə bilərlər:
“Uşaqların yeməyi rədd etməsi, onların öz nəzarət və müstəqillik hissini sınadığı bir dövr ola bilər. Uşaq nəzarətin onda olduğunu hiss etdikdə, süfrə ətrafındakı gərginlik azalır və daha rahat yemək davranışı formalaşa bilər. Uşaqların yeməyi rədd etməsinin səbəbləri yalnız fiziki deyil, emosional və psixoloji amillərlə də sıx bağlıdır. Yemək uşaqlar üçün sadəcə bir qida ehtiyacını qarşılamaq deyil, bəzən diqqət çəkmək, duyğularını ifadə etmək və ya nəyəsə etiraz bildirmək vasitəsi ola bilər. Uşaqların yeməyə münasibəti, ailədəki yemək vərdişlərindən və süfrə atmosferindən çox güclü şəkildə təsirlənir. Bundan başqa, uşaq valideynlərin davranışını modelləşdirir. Əgər ana və ata sağlam qidalar yeyirsə, müxtəlif qidaları dadmaqdan çəkinmirsə, uşaq da bu davranışı təqlid edir. Amma əksinə, valideyn özü seçici davranırsa və ya yemək zamanı mobil telefondan istifadə edirsə, uşaq da yeməyə diqqətini yönəldə bilmir”.
A.Əkbərzadə bildirib ki, uşaqların bəzi qidalara qarşı həssas davranışının kökündə onların bioloji və hiss orqanlarının inkişaf səviyyəsi dayanır:
“Bəzən yeməyi rədd etmə sadəcə “şıltaqlıq, ərköyünlük” deyil, uşağın bədəninin hələ hazır olmaması ilə bağlı ola bilər. Uşaqlarda dad duyğusu böyüklərlə müqayisədə daha güclüdür. Xüsusilə acı, turş və acılı dadlara qarşı çox həssas olurlar. Yeməyin qoxusu da uşaqlar üçün çox önəmlidir. İştahanın olmaması və ya itməsində qoxu duyğusu mühüm rol oynayır. Eyni zamanda, uşaqların həzm sistemi də böyüklərə nisbətən daha həssas və zəifdir. Piyli, çox duzlu, ədviyyatlı və ya ağır yeməklər uşaq üçün narahatlıq yarada bilər”.
Endokrinoloq sonda vurğulayıb ki, bu səbəblər göstərir ki, uşağın bəzi qidaları sevməməsi bəzən sadəcə “istəksizlik” deyil, onun bədəninin və duyğu orqanlarının təbiəti və inkişaf səviyyəsindən asılı olur:
“Uşağın bu fərqliliyini anlamaq və səbirlə yanaşmaq, qida münasibətinin müsbət yöndə dəyişməsinə kömək edə bilər”.
Musavat.com
Şərqi Anadolunun yüksək yaylalarından toplanan və xalq arasında "ışkın", "ırgın" və ya "uçkun" kimi tanınan bu bitki, xərçəngin müalicəsində perspektivli təsiri ilə dünya tibb ictimaiyyətinin diqqətini cəlb edib. Təbii şəraitdə yetişən bu bitki artıq yalnız regional dəyər deyil - beynəlxalq sağlamlıq resursuna çevrilməkdədir. Bu bitkinin latın dilində adı "Rheum ribes"dir.
Atlanta Universitetində aparılan tədqiqatlar ışkının tərkibindəki maddələrin xərçənglə mübarizədə təsirli ola biləcəyini göstərib. Bu nəticələr bitkinin yalnız xalq təbabətində deyil, həm də müasir tibbdə istifadə olunma ehtimalını gücləndirib. Həmin araşdırma ışkını qlobal sağlamlıq gündəminə gətirib və onun ABŞ də daxil olmaqla bir çox ölkədə maraqla qarşılanmasına səbəb olub.
Sağlamlığa faydaları nədir?
Işkın yüksək miqdarda C vitamini ilə yanaşı, A, B1, B2, E və K vitaminləri ilə də zəngindir. Bu bitki təravətli şəkildə istehlak edildikdə həzmi asanlaşdırır, ürəkbulanmanı aradan qaldırır və immun sistemini gücləndirir. Qripal infeksiyalar və hərarətə qarşı da faydalı təsirləri ilə tanınır. Yerli əhali illərdir müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində bu bitkidən istifadə edir və son araşdırmalar bu ənənəvi biliklərin elmi əsaslarını ortaya qoyub.
Tələbat artır, qiymətlər dəyişir
Ərzincanda uzun illərdir dağlardan ışkın toplayıb satan yerli sakinlərdən biri, İsa Kurt bildirir ki, bu bitkiyə son dövrlərdə maraq əhəmiyyətli dərəcədə artıb. Təkcə Şərqi Anadolu bölgəsindən deyil, Türkiyənin qərb bölgələrindən də alıcılar gəlir. Tələbat artdıqca, satışlar da artır, amma yaxın vaxtlarda məhsul bolluğu səbəbilə qiymətlərin nisbətən aşağı düşəcəyi gözlənilir.
Sağlamlıq sirlərinin sərhədləri aşması
Bir vaxtlar yalnız dağ kəndlərinin təbii sərvəti olan ışkın, indi beynəlxalq tibb dairələrinin maraq göstərdiyi bir müalicə vasitəsinə çevrilib. Xərçəng müalicəsində potensialı ilə bağlı aparılan araşdırmalar bu bitkini sadəcə lokal deyil, qlobal bir sağlamlıq ümidinə çevirib. Hazırda yerli əhali ışkını daha intensiv şəkildə yığaraq həm iqtisadi, həm də tibbi baxımdan bu fürsətdən yararlanmağa çalışır./E-saglam.az