 |
|
|
Son illərdə elektron siqaretlərin istifadəsi, xüsusən gənc yaşda olanlar arasında əhəmiyyətli dərəcədə artıb və bu məhsulların sağlamlıq üçün təhlükələri getdikcə daha çox gündəmə gəlir.
Milli.az Türkiyə mətbuatına istinadən xəbər verir ki, elektron siqaretlərin istehsal edildiyi fabriklərin iş şəraiti və istehsal prosesləri isə sosial mediada geniş müzakirə olunmağa başlayıb. Son olaraq, Çinin Şenzhen şəhərində yerləşən bir elektron siqaret fabrikində çəkilən görüntülər viral oldu və bu görüntüləri izləyən çoxsaylı istifadəçi fikirlərinin dəyişdiyini bildirdi.
Görüntülərdə, işçilərin elektron siqaretləri özləri çəkərək test etmələri nümayiş etdirilib. Bu prosesdə, işçilər yüzlərlə elektron siqareti bir-birinin ardınca çəkərək sınaqdan keçiriblər. Sosial mediada yayılan bu videoya əsasən, işçilər gündə təxminən 7-8 min elektron siqaretin belə test edildiyini açıqlayıblar. Lakin, bu görüntülər yalnız işçi sağlamlığını deyil, son istifadəçilərin sağlamlığını da ciddi şəkildə təhlükə altına alır.
İşçilərin belə çətin iş şəraitində çalışması, həm də bu məhsulların son istifadəçiləri üçün təhlükə yaradır. Məsələn, işçilərdən birinin tükürək və ya nəfəs yolu ilə keçə biləcək xəstəliklərə yoluxması halında, bu siqaretlərin son istifadəçilərinə də təsir etməsi mümkündür. Bu, da elektron siqaretin həm işçi, həm də istifadəçi sağlamlığı baxımından nə qədər ciddi risklər yaratdığını bir daha gündəmə gətirir.
Elektron siqaretlərin daha təhlükəsiz olduğu barədəki inanc bu yeni məlumatlarla sarsılmaqda davam edir.
Sağlam qidalanmaya gəldikdə, bir çox insanlar dərhal toyuq və ya hinduşka ağlına gəlir.
TEREF xəbər verir ki, ördək ətində toyuq və hinduşka ətindən xeyli çox dəmir var. 100 qram ördəkdə təxminən 2,7 mq dəmir, hinduşka qaraciyərində isə təxminən 1,3 mq dəmir var.
Dəmir sağlam qan və güclü toxunulmazlıq üçün vacib elementdir, buna görə də ördək anemiyanın qarşısını almağa və ümumi bədən tonunu yaxşılaşdırmağa kömək edə bilər. Bir çox insanlar səhvən ördəyin yağlı bir məhsul olduğuna inanırlar. Əslində, yağın çox hissəsi dəri altında cəmləşib asanlıqla çıxarılır.
Ördək əti xüsusilə aktiv həyat tərzi keçirən insanlar üçün tövsiyə olunur. İdmançılar, fiziki işçilər və tez-tez yorğunluq hiss edənlər. Tərkibindəki yüksək dəmir və balanslaşdırılmış yağ tərkibi sayəsində ördək məşqdən sonra daha tez sağalmağa kömək edir və yüksək enerji səviyyəsini saxlayır. Dəmir çatışmazlığı anemiyası üçün də faydalıdır, vacib mikroelementlərin çatışmazlığını doldurmağa kömək edir. (News24.az)
Azərbaycanda bir sıra dərman vasitələrinin icbari tibbi sığortaya daxil edilməsi gözlənilir.
Bu barədə İcbari Tibbi Sığorta Agentliyindən məlumat verilib.
Qurumdan bildirilib ki, ambulator şəraitdə resept əsasında istifadə olunan dərman vasitələrinin mərhələli qaydada icbari tibbi sığorta ilə qarşılanması nəzərdə tutulub. Lakin 2025-ci ilin ikinci yarısından ürək-damar sistemi xəstəlikləri, növbəti illərdə isə həzm və tənəffüs sistemi xəstəlikləri üçün dərman vasitələrinin sığortaya daxil edilməsi planlaşdırılır.
Bununla yanaşı, ürək-damar, neyrocərrahiyyə, ümumi cərrahiyyə, uroloji, oftalmoloji, travmatoloji və laborator xidmətlərlə bağlı Xidmətlər Zərfinin genişləndirilməsi, yeni tibbi xidmətlərin əlavə edilməsi, mövcud xidmətlərin çeşidinin artırılması nəzərdə tutulub.
"Alkoqolun təhlükəsiz dozası yoxdur, lakin "nisbətən təhlükəsiz" dozalarını hesablamaq lazımdır".
Bu barədə rusiyalı psixiatr və narkoloq Ruslan İsayev Gazeta.ru-ya müsahibəsində danışıb.
O bildirib ki, əgər insan alkoqol içməyə qərar verərsə, bunu ən azından minimal zərərlə necə edəcəyini bilməlidir. İsayevin sözlərinə görə, alkoqolun standart dozasına - 10 qram təmiz etanola diqqət yetirmək lazımdır.
"Bu, təxminən 100 ml quru şərab (12%), 250 ml pivə (4-5%), 30 ml tünd alkoqollu içkidir (araq, viski, konyak - 40%). Gün ərzində kişi üçün iki standart dozanı və qadın üçün bir dozanı aşmamaq tövsiyə olunur. Üstəlik, bu, hər gün olmamalıdır. Lakin hətta belə miqdarlar da təhlükəsizliyə zəmanət vermir, bu, sadəcə daha az risk deməkdir. Yavaş-yavaş için, içməmişdən əvvəl və içdiyiniz zamanı qida qəbul edin, şirin və qazlı qarışıqlardan çəkinin, çünki onlar spirtin udulmasını sürətləndirir", - deyə həkim qeyd edib.
"Əvvəllər tətbiq olunan yanaşmada "nisbətən təhlükəsiz" dozaların hesablanmasına çalışılırdı. Məsələn, gündə 10 qram təmiz spirt (təxminən 100 ml şərab və ya 250 ml pivəyə bərabərdir) məqbul hesab olunurdu. Ancaq bu tövsiyələr bu cür dozaların zərərsiz olmasına deyil, sadəcə fəsad risklərinin bu zaman daha az olmasına əsaslanırdı. Hazırda bu yanaşma köhnəlmiş hesab olunur: çoxsaylı meta-analizlər göstərib ki, hətta alkoqolun minimal dozaları belə patoloji proseslərə gətirib çıxara bilər. Buna görə müasir tibbdə "təhlükəsiz" istifadə haqqında deyil, zərərin azaldılması haqqında danışırlar", - deyə Ruslan İsayev qeyd edib.
Yaddaşın gücləndirilməsində və beyin fəaliyyətinin yaxşılaşdırılmasında düzgün qidalanma mühüm rol oynayır. Mütəxəssislər bildirirlər ki, sağlam və balanslı qidalanma sayəsində güclü yaddaşa sahib olmaq mümkündür. Yaş artdıqca beyin funksiyalarında zəifləmələr baş verə bilər və bu zaman qida seçimi daha da əhəmiyyət kəsb edir.
"DogruXeber.az" elmi tədqiqatlarla təsdiqlənmiş, beyin gücünü artırmağa kömək edən 10 qidanı təqdim edir:
1. Yağlı balıqlar - Omeqa-3 yağ turşuları ilə zəngin olan bu balıqlar beyin hüceyrələrinin quruluşunu dəstəkləyir.
2. Avokado - Tərkibindəki faydalı yağlar və E vitamini sayəsində sinir sisteminə və qan dövranına müsbət təsir göstərir.
3. Tünd şokolad - Flavonoidlər və antioksidantlarla zəngindir, yaddaşı və diqqət qabiliyyətini gücləndirir.
4. Püstə - E vitamini və Omeqa-3 mənbəyi olaraq sinir hüceyrələrinin qorunmasına kömək edir.
5. Qaragilə - Antioksidantlar sayəsində beyin hüceyrələrini qocalmadan qoruyur.
6. İspanaq - Fol turşusu və dəmir ilə zəngindir, sinir sistemi fəaliyyətini dəstəkləyir.
7. Balqabaq toxumu - Sink, maqnezium və antioksidantlar sayəsində beyin funksiyalarına müsbət təsir edir.
8. Lobya - Enerji üçün lazım olan qlükozanı tədricən sərbəst buraxır və beyin üçün uzunmüddətli yanacaq mənbəyidir.
9. Yumurta - Xolin maddəsi ilə zəngindir, bu isə yaddaş və öyrənmə proseslərində mühüm rol oynayır.
10. Yaşıl çay - Kofein və L-teanin birləşməsi ilə həm diqqəti artırır, həm də sakitləşdirici təsir göstərir.
Şimal-Şərq Universitetinin (ABŞ) alimləri fiziki aktivliyin yaşa bağlı azalmasının təkcə əzələ kütləsinin və hərəkətliliyin itirilməsi ilə deyil, həm də beyin funksiyasının dəyişməsi ilə bağlı olduğunu irəli sürüblər.
"DogruXeber.az" xəbər verir ki, araşdırmanın nəticələri "Journal of Gerontology" (JGeront) jurnalında dərc olunub.
Elmi iş Kembric Yaşlanma və Nevrologiya Mərkəzinin apardığı araşdırmanın məlumatlarına əsaslanır. Burada 18 yaşdan 81 yaşa qədər könüllülər iştirak ediblər. Alimlər müəyyən ediblər ki, fiziki fəaliyyətdə kəskin azalma təxminən 49 yaşında başlayır. Bu, beynin diqqət və özünü idarə etməyə cavabdeh olan müəyyən bölgələrindəki dəyişikliklərlə üst-üstə düşür.
Araşdırmaların davam etdiyi qeyd olunub.
Yaz aylarında polen səviyyəsinin artması astma xəstələri üçün ciddi çətinliklər yaradır. Nəfəs darlığı, xırıltı, döş qəfəsində sıxılma və öskürək astmanın əsas simptomları arasında yer alır.
Milli.Az xəbər verir ki, Dünya Astma Günü öncəsi döş qəfəsi xəstəlikləri üzrə mütəxəssisi Prof. Dr. Hacer Kuzu Okur və Liv Hospitalın sinə xəstəlikləri üzrə mütəxəssisi dos. Dr. Ömər Aytən astmanın səbəbləri və qorunma yolları ilə bağlı mühüm məlumatlar veriblər.
Prof. Dr. Hacer Kuzu Okurun sözlərinə görə, astma bronx divarının şişməsi və daralması ilə nəticələnən tənəffüs yolu xəstəliyidir. "Ən əsas simptomlara nəfəs darlığı, fitə bənzər xırıltı, öskürək və yapışqan bəlğəm daxildir. Allergik hallarda burun axması, qaşınma, dəri səpgiləri və asqırma da müşahidə oluna bilər," - deyə mütəxəssis bildirir.
Tozcuqların, xüsusən ağac polenlərinin astmanı tətiklədiyini bildirən Okur əlavə edib: "Palıd, ağcaqayın, şam, qarağac, kül və ardıc kimi ağacların polenləri güclü allergen hesab olunur. Əgər bu mühitdən uzaq durmaq mümkün deyilsə, dərmanla nəzarət vacibdir."
Dos. Dr. Ömər Aytən isə 8 həftədən artıq davam edən öskürəyin astma əlaməti ola biləcəyinə diqqət çəkir. O, astmanın digər tənəffüs yolu xəstəlikləri - kəskin bronxit və bronxiolit ilə qarışdırıldığını, lakin astmanın xroniki və geri dönməz olduğunu vurğulayır.
Aytənin sözlərinə görə, böyük şəhərlərdə astma hallarının artmasının əsas səbəbləri hava çirkliliyi və kimyəvi maddələrə məruz qalmaqdır: "Kimyəvi maddələr, toz, yun, kəskin qoxular və siqaret tüstüsü astma tutmalarını tətikləyə bilər. HEPA filtrli tozsoranlardan istifadə, ətirsiz yuyucu vasitələr və fiber ədyallarla yaşamaq mühiti təmiz saxlamaq lazımdır."
Həkimlər astmanın nəzarət altına alınmamasının daha ciddi xəstəliklərə, o cümlədən xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyinə (KOAH) çevrilə biləcəyini də qeyd edirlər.
1859-cu ildə baş vermiş "Carrington hadisəsi" tarixdə qeydə alınan ən güclü Günəş fırtınası hesab olunur.
UNİAN xəbər verir ki, yeni elmi araşdırmalar bu fırtınanın gücünün əvvəllər düşünüləndən daha böyük olduğunu ortaya çıxarıb.
Əgər bu hadisə bu gün baş versəydi, müasir texnologiyalar və infrastruktur ciddi zərər görə bilərdi.
Günəş fırtınalarının təhlükəsi nə qədər realdır?
Yer kürəsi tarix boyu geomaqnit fırtınaları ilə qarşılaşıb. Lakin 1859-cu il sentyabrın 1-də baş vermiş "Carrington hadisəsi" indiyə qədər qeydə alınmış ən güclü Günəş fırtınası sayılır. Həmin gün Günəşdən Yerə yüksək enerjili plazma, elektrikləşmiş qaz və subatom hissəciklər çatan zaman, bu enerjinin gücü 10 milyard atom bombasına bərabər olub.
Teleqraf sistemləri sıradan çıxıb, operatorlar elektrik cərəyanı ilə zədələnib, bəzi avadanlıqlar alovlanıb. Hətta şimal işıqları o qədər parlaq idi ki, Küba və Havay adalarında belə müşahidə olunub - insanlar bu işıqda qəzet oxuya bilirdi.
Yeni araşdırmalar nələri üzə çıxardı?
2024-cü ildə alimlər müasir rəqəmsal metodlardan istifadə edərək, həmin dövrə aid maqnit sahəsi qeydlərini (maqnitogramları) analiz ediblər. Londonun Kral Rəsədxanasında və Kew müşahidə mərkəzində 1838-ci ildən bəri aparılan qeydlər göstərir ki, həmin fırtına zamanı maqnit sahəsindəki dəyişikliklər o qədər güclü olub ki, işıq şüası kağızdan kənara çıxıb və 12 saat ərzində qeydə alınmayıb.
Yeni analizlər nəticəsində məlum olub ki, Yer maqnit sahəsindəki dəyişikliklərin minimum sürəti dəqiqədə 500 nanotesla təşkil edib. Müqayisə üçün qeyd edək ki, "əsrin fırtınaları" adlanan hadisələrdə bu göstərici adətən 350-400 nanotesladır. Yəni, bu fakt "Carrington hadisəsi"nin fövqəladə gücünü bir daha sübut edir.
Nəticələr nəyi göstərir?
Alimlər qeyd edir ki, bu gün belə bir fırtına baş versəydi, yalnız teleqraf deyil, elektrik şəbəkələri, dəmir yolları, peyk və GPS sistemləri də ciddi zərər görərdi. Günəş fırtınalarının müasir cəmiyyətə vuracağı zərərin qarşısını almaq üçün daim monitorinq və qabaqlayıcı tədbirlər tələb olunur.
Əlavə məlumat:
Günəş fırtınaları atmosferdəki karbon balansına təsir edə bilər. Bəzi hallarda fırtına izləri ağacların illik halqalarında radiokarbon (14C) artımı ilə görünür. Bu tip hadisələr həm texnoloji, həm də ekoloji nəticələr doğura bilər.
May ayında Günəş fəallığının artması səbəbindən Yer kürəsində bir neçə maqnit qasırğası qeydə alınacaq.
Musavat.com xəbər verir ki, proqnozlara əsasən, bu hadisələr mayın müxtəlif günlərində müxtəlif şiddət səviyyələrində baş verəcək və xüsusilə həssas insanlar üçün sağlamlıqla bağlı bəzi narahatlıqlar doğura bilər.
Məlumata görə, bu ay ərzində aşağıdakı günlərdə maqnit qasırğaları gözlənilir:
4-5 may – orta səviyyəli maqnit aktivliyi (G1-G2 səviyyəsində)
11 may – aşağı səviyyəli dalğalanmalar
16-18 may – güclü maqnit qasırğası (G3 səviyyəsində)
23 may – yenidən orta güclü aktivlik
28-29 may – zəif maqnit dəyişiklikləri
G3 səviyyəsində maqnit qasırğaları bəzi bölgələrdə texnoloji sistemlərə və rabitəyə təsir göstərə, həmçinin ürək-damar xəstəliklərindən əziyyət çəkən insanlarda baş ağrısı, halsızlıq və yuxusuzluq kimi əlamətlərə səbəb ola bilər.
Kimlər ehtiyatlı olmalıdır?
Ürək-damar və təzyiq problemləri olanlar.
Xroniki baş ağrısı və miqren şikayətləri yaşayanlar.
Uşaqlar, yaşlı insanlar və hamilə qadınlar.
Sinir sistemi həssas olan şəxslər.
Tövsiyələr:
Bol su qəbul edin və düzgün qidalanmaya diqqət yetirin.
Fiziki və psixoloji yüklənmədən mümkün qədər uzaq durun.
Açıq havada gəzməyə çalışın, amma Günəş şüalarından qorunun.
Elektron cihazlardan istifadəyə fasilələr verin.
Lazım gələrsə, həkimlə məsləhətləşin.
Musavat.com
Prezidentliyinin 100 gününə heç bir ciddi siyasi uğur qazanmadan çatan Donald Tramp “qələbə portfelini” doldurmaq üçün qeyri-adi addım atıb – o, ABŞ-ı həm Birinci, həm də İkinci Dünya müharibələrinin əsas qalibi elan edib.
Musavat.com "haqqın.az"a istinadən xəbər verir ki, Tramp bu barədə sosial media platforması Truth Social-da yazıb və bildirib ki, 11 noyabrda qeyd olunan ABŞ Veteranlar Günü bundan sonra Birinci Dünya Müharibəsində Qələbə Günü, 8 mayda qeyd olunan Avropada Qələbə Günü isə İkinci Dünya Müharibəsində Qələbə Günü kimi tanınmalıdır. Hələlik rəsmi qərar verilməyib, amma prezidentin niyyəti açıq şəkildə bəyan olunub.
Tarixçilər isə bu iddianı tənqid edirlər. Çünki İkinci Dünya Müharibəsində qələbə bir çox ölkənin faşizmə qarşı birləşməsi ilə mümkün olmuşdu. ABŞ-ın bu müharibələrdə mühüm rolu inkar olunmasa da, o, hər iki müharibəyə gec qoşulmuşdu. Lakin Tramp kollektiv səyləri tanımaqdan imtina edərək deyib:
“Biz hər iki müharibəni qazandıq. Digər ölkələr nə hərbi güc, nə cəsarət, nə də komandanlıq baxımından bizimlə müqayisə edilə bilməz.” |
Bu tip yanaşmalar ABŞ-ın yaxın müttəfiqlərində belə narazılıq yaradır. Yaxın günlərdə ABŞ-ın vitse-prezidenti Cey Di Vens Avropa ölkələrinin Ukraynaya qoşun göndərmək ehtimalı ilə bağlı dedikləri ilə Britaniya ictimaiyyətini qəzəbləndirib. O, “30-40 ildir müharibə aparmayan təsadüfi ölkələrin 20 min əsgəri” ifadəsini işlədib. Halbuki Britaniya ordusu ABŞ-la birgə İraq və Əfqanıstanda döyüşlərdə iştirak edib və itkilər verib. Vens sonradan dediklərinin düzgün başa düşülmədiyini desə də, əslində, bu sözlər ABŞ rəhbərliyinin dünyaya, xüsusilə də müttəfiqlərinə qarşı təkəbbürlü münasibətini açıq göstərir.
Tramp və Putinin “qələbə mübahisəsi” – Stalinin mirası kimə çatacaq?
Ən maraqlısı isə odur ki, Tramp “qələbə mülkiyyətinə” iddia edərkən Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə eyni ritorikanı bölüşür. Putin də illərdir ki, Qələbə Gününü ölkə daxilində milli kimliyin əsas sütununa çevirib.
Əgər Stalin dövründə 9 May adi iş günü idisə, 1965-ci ildən – Brejnev dövründən başlayaraq bu tarix rəsmi bayram kimi qeyd olunmağa başladı. Lakin Putin bu günü təntənəli paradlar, hərbi nümayişlər və təhdid dolu ritorika ilə dolduraraq, onu Rusiya üçün “yenidən güc” simvoluna çevirib.
Məsələn, 2010-cu ildə Putin demişdi ki, “Rusiya Ukraynanın köməyi olmadan da qələbə qazanardı.” Bu günlərdə isə Peskov bildirib ki, “SSRİ ABŞ-ın lend-liz (kredit və icarə) dəstəyi olmasa da qalib gələrdi.” |
Bu cür açıqlamaları ciddi şəkildə müzakirə etmək tarixi məsuliyyətdən yayınmaq deməkdir. Amma Trampın da eyni istiqamətdə addımlar atması, ABŞ-ı “yeganə qalib” kimi təqdim etməsi onu Putinlə simvolik rəqabətə daxil edir.
“Qələbə kultu” – beynəlxalq simvola çevrilir
Bu yeni rəqabət siyasi və iqtisadi deyil, simvolik xarakter daşıyır – kim daha çox “babanın qələbəsinə” sahib çıxır?
Təsadüfi deyil ki, Tramp bu iddiaları səsləndirdiyi vaxt, ABŞ rəhbərliyi Putini beynəlxalq təcriddən çıxarmağa çalışır. Müttəfiqlərin xəbərdarlıqlarına baxmayaraq, Tramp Putinlə əməkdaşlığa açıq olduğunu bildirir. Bəlkə də bu səbəbdəndir ki, Serbiya prezidenti Vuçiç və Slovakiya baş naziri Fitsonun Moskva paradına gəlməmə ehtimalı barədə yayılan xəbərlər Trampın “qələbəyə monopoliyası” ilə əlaqələndirilir.
Bu iddialar rəsmi təsdiqini tapmayıb, amma tamamilə əsassız da deyil.
Məqalənin orijinalı bu linkdə: https://haqqin.az/news/347277
Toğrul İSMAYIL,
Musavat.com