Deyəsən heç kim bahalaşmadan narazı deyil. Cəmiyyətdə artıq qiymət artımına qarşı immunitet yaranıb. Rayonlarda mal və qoyun ətinin qiyməti 2-3 manat artırsa, yaxın günlərdə paytaxtda bu artım özünü göstərəcək. İndiyə qədər niyə rayonlarda mal və qoyun əti bahalaşmırdı? Region əhalisinin alıcılıq qabiliyyəti aşağıdır. Yerli saticilar çalışırdılar ki, qiyməti maksimum aşağı həddə saxlasınlar. Lakin bu bazardır. Paytaxtdan təlabat artdıqca, yerlərdə qiymət artır.
Rəsmilər qiymət artımının səbəbini bilir. Lakin açıqlamağa tələsmirlər.
Mal və qoyun ətinin qiymətinin artmasının həm yerli, həm də regionalkr şərtləri var.
Regional şərtlər ondan ibarətdir ki, Azərbaycan Ukraynadan, Rusiyadan və Gürcüstandan mal əti idxal edən ölkədir. Təkcə 2021-ci ildə idxal olunmuş 4 450 ton dondurulmuş mal ətinin 3 546 tonu və yaxud 79,7 %-i Ukraynadan gətirilib. Azərbaycana idxal olunan 23800 ton mal ətinin 14000 tonu ət çəkisi formasında, qalanları diri heyvan şəklində gətirilir. Ümumilikdə isə Azərbaycan 68 000 ton ətini xaricdən alır. Bu da 140 tona bərabər olan daxili təlabatın yarısı deməkdir.
Ölkə üzrə iri və xırda buynuzlu maldarlıq təsərrüfatlarında tədarük 2022-ci ildə ötən illə müqayisədə 30 faizə qədər azalıb.
Müqayisə üçün Gürcütsanda ət ixracatı 17 faiz artıb. Belarus, Moldavada da ixracat göstəriciləri yüksəkdir.
Və belə olan təqdirdə Azərbaycanda aqrar sektorun nə qədər gerilədiyini iddia etmək o qədər də çətin deyil. Ukraynadan idxalat zinciri qırılıb. aşağı düşüb. Eyni zamanda Rusiyadan idxal edilən ərzaq, qida məhsullarına tətbiq edilən gömrük rüsumları artırılıb.
Daxildə də mal və qoyun ətinin qiymətinin yüksəlməsini şərtlərndirən faktlar var. Fermer ilk növbədə istehlakçıdır və vətəndaşdır. Ərzaq, kommunal bütün istehlakçı xərcləri, müalicə, istirahət və sair bütün yaşam xərcləri bahalaşıb. Bundan başqa dizelin qiymətinin yüksək olması ilə yanaşı, sürtkü yağları, kənd təsərrüfatı üçün texnikaların ehtiyat hisslərinin qiyməti 40-50 faiz bahalaşıb. Bütün bunlar istehsalçı qismində fermelərin mal, qoyun, quş ətini bahalaşdırma səbəb olur. Bu təbii prosses isə davam edəcək. Çünki ətin qiymətinin bahalaşması ümumi infilyasiya göstəriciləri fonunda adekvat deyil.
Razi Abbasbəyli
Teref.az