 |
|
|
Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) məlumatına görə, 2022-ci ilin yanvar-iyul aylarında istehlak qiymətləri indeksi 2021-ci ilin yanvar-iyul aylarına nisbətən 113,0 faiz, o cümlədən ərzaq məhsulları, içkilər və tütün məmulatları üzrə 118,7 faiz, qeyri-ərzaq məhsulları üzrə 107,0 faiz, əhaliyə göstərilmiş ödənişli xidmətlər üzrə 110,1 faiz təşkil edib. Komitədən bildirilib ki, cari ilin iyul ayında istehlak qiymətləri indeksi əvvəlki aya nisbətən 100,5 faiz, əvvəlki ilin iyul ayına nisbətən 113,7 faiz həddində olub.
Qeyd edək ki, son aylar ərzaq məhsullarının qiymətlərində kəskin artım qeydə alınır. İlin əvvəlindən etibarən un, makaron məmumlatları, şəkər tozu və digər zəruri qida məhsullarının qiymətləri iki dəfəyə yaxın artıb. Bəzi ekspertlər son bahalaşmanı dünya miqyasında baş verən iqtisadi hadisələrlə əlaqələndirsə də, əks qənaətdə olanlar - məmur oliqarxiyası və inhisarçıların qiymət artımına rəvac verdiyini iddia edənlər də var. Dia.az-ın məlumatına görə, Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Məşhur Məmmədov AYNA-ya açıqlamasında deyib ki, qiymət artımları nəinki Azərbaycanda, bütün dünyada hiss olunmaqdadır: “Koronavirus pandemiyasından sonra dünyada ciddi dəyişikliklər baş verməyə başlayıb. Böyük güclər arasında baş verən qarşıdurmalar, qarşılıqlı iqtisadi çəkişmələr dünya miqyasında qiymətlərin artmasına səbəb olub. Misal üçün, un məmulatlarının qiymətlərinin bahalaşması Rusiyanın Ukraynaya qarşı hərbi təcavüzü ilə bağlıdır. Çünki dünyada ən böyük taxıl idxalçıları Rusiya və Ukraynadır. Rusiyanın Ukraynaya hərbi müdaxiləsi və şimal qonşumuza qarşı sanksiyalar səbəbindən dünyada taxıl böhranı hökm sürməkdədir”.
“Digər sahələrdə qeydə alınan bahalaşmanı da doğuran əsas səbəb budur. Norveç hökumətinin açıqlamasına görə, bu ölkədə son 10 ilin ən ağır inflyasiyası baş verir. İnkişaf etmiş, etməkdə olan, güclü, zəif - bir sözlə, bütün ölkələrdə inflyasiya və bahalaşma qeydə alınır”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
Deputatın fikrincə, Azərbaycan digər dövlətlərlə müqayisədə bu böhrandan da minimum itkilərlə çıxacaq: “Koronavirus pandemiyası, digər iqtisadi böhranlarda olduğu kimi, ölkəmiz bu sınaqdan da üzüağ çıxacaq. Digər dövlətlərlə müqayisə etsək, görərik ki, Azərbaycan hökumətinin həyata keçirdiyi məqsədyönlü tədbirlər bu iqtisadi böhrandan da minimum itkilərlə yayınmağımızı təmin edir. Cənab Prezident İlham Əliyevin sərəncamları ilə pensiyalar və məvaciblər artırılıb. Məhz elə bu səbəbdəndir ki, əhali bahalaşmanın ağır fəsadlarını hiss etmir”.
“Bəzən belə fikirlərə rast gəlirik ki, guya, bahalaşma daxili problemlərlə əlaqədardır. Bu, tamamilə əsassız və məntiqsiz bir yanaşmadır. Bu gün dünyada elə ölkə yoxdur ki, orada ikirəqəmli inflyasiya qeydə alınmasın. Bir daha söyləmək istəyirəm ki, bunu doğuran əsas səbəb dünya miqyasında iqtisadi böhranın hökm sürməsidir”, - deyə Məmmədov vurğulayıb.
İqtisadçı ekspert Nemət Əliyev isə baş verənləri təkcə dünyada yaşanan böhranla əlaqələndirmir. O, AYNA-ya şərhində söyləyib ki, DSK-nın açıqladığı hesabat reallığı əks etdirmir: “Azərbaycan hökuməti bəyan edir ki, inflyasiya 13 faiz həddindədir. Əslində isə bu məlumat həqiqətə uyğun deyil. Statistika Komitəsi sadəcə hesabat xatirinə hesabatlar hazırlayır. Onsuz da cəmiyyətin belə hesabatlara inamı və etimadı yoxdur. Çünki hər kəs bilir ki, bu açıqlanan rəqəmlər hansı məqsədlərə xidmət edir”.
“Bu ilin əvvəlindən etibarən 35-40 faiz bahalaşma qeydə alınıb. Hətta bəzi məhsullar var ki, onların qiymətlərində iki dəfəyə yaxın artım olub. Bunlar çox ciddi və təhlükəli rəqəmlərdir. Bunu görmək üçün marketlərdə və bazarlarda kiçik monitorinq aparmaq kifayətdir. Dükanlarda qiymətlər nəinki ay ərzində, bəzən saatbasaat dəyişir”, - deyə mütəxəssis qeyd edib.
Onun sözlərinə görə, orta məbləğ pensiya və orta əmək haqqının artırılması bahalaşmanın cüzi bir hissəsini kompensasiya edir: “Görünən odur ki, Dövlət Statistika Komitəsi və digər bu kimi qurumlar Azərbaycan hökumətindən daxil olan məsləhətlər əsasında rəqəmlər səsləndirir. Çünki bu rəqəmlərin reallıqla heç bir əlaqəsi yoxdur. Mənasız mexanizm tapıblar. Real inflyasiyanı ikiyə və ya üçə bölərək rəqəmlər açıqlayırlar”.
“Ən acınacaqlı məqam odur ki, hökumət bu bahalaşmanın qarşısını almaqda maraqlı görünmür. Məmur oliqarxiyası əksər sahələrə nüfuz edib. Qiymətlər “kartel üsulu” (inhisarçıların razılaşması) ilə müəyyən olunur. Heç olmasa, belə bir çətin şəraitdə insanların heysiyyatı ilə oynamasınlar, əhalini daha çıxılmaz duruma salmasınlar. Göründüyü kimi, heç bir məsuliyyət hiss etmirlər”, - deyə Əliyev bildirib.
Əlavə edib ki, cəmiyyəti Allahın ümidinə buraxmaq olmaz: “Elə ailələr var ki, yavan çörəyə möhtacdırlar. Heç olmasa, onları düşünün. Ənənəvi statistikalar, şişirdilmiş rəqəmlər çıxış yolu deyil. Hökumət təcili tədbirlər görməlidir”.