İran hökuməti 2024-cü ilin martına, fars təqvim ilinin sonuna kimi iki milyona yaxın qaçqını deportasiya etməyi planlaşdırır.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) məlumatlarına görə, İranda 4 milyon, İran mənbələrinə görə isə 8 milyon əfqan qaçqın var.

Əfqan qaçqınlarının əksəriyyəti regiondakı münaqişələr və ya iqtisadi səbəblərdən qonşu İrana sığınıb. Ortaq dillərinə görə əfqanlara İranda ucuz işçi qüvvəsi mənbəyi kimi xüsusilə tikinti və kənd təsərrüfatı kimi aşağı maaşlı sektorlarda üstünlük verilir. Lakin onların bir çoxunun İranda rəsmi yaşayış icazəsi yoxdur və qeyri-leqal işləyirlər.

Məsələ ilə bağlı açıqlama verən İran hüquq-mühafizə orqanlarının komandiri Əhməd Rza Rada hökumətin əfqan qaçqınları deportasiya etmək qərarına gəldiyini və İran şirkətlərində iş icazəsi olmayan əcnəbilərin işə götürülməsinin qanunsuz olduğunu bildirib.

Tehran əfqan qaçqınlarını deportasiya etmək qərarına gəlməklə ictimai reaksiyalara cavab verib. Çünki ölkədəki Əfqanıstan vətəndaşlarının sayının çox olması İranda son vaxtlar artan işsizlik səviyyəsinə görə qismən məsuliyyət daşıyır. Digər tərəfdən, Taliban Əfqanıstanda hakimiyyəti bərpa etdikdən sonra ölkəni tərk edərək qonşu İrana qaçanların sayı daha da artmağa başlayıb. Bu vəziyyət onsuz da çox olan qaçqınların sayını artırır, ölkədə əfqanlara münasibəti xeyli pisləşdirir.

Bununla belə, İŞİD-in Əfqanıstanda genişlənməsi ilə İranda törədilən terror aktları da əfqanlara qarşı qəzəbi artırıb. Xüsusilə sosial mediada əfqan qaçqınlara qarşı nifrət dolu şərhlər artır. Bundan başqa, bir çox şəhərlərdə əfqanların deportasiyası tələbi ilə kütləvi etiraz aksiyaları keçirilərkən, bir çox əfqan mühacir də fiziki hücumlara məruz qalır.

Digər tərəfdən, İran parlamenti şəhər və əyalətlərdə immiqrantların sayını məhdudlaşdıracaq yeni əcnəbilər qanununu müzakirə edir. Qanun layihəsinə görə, şəhər və əyalətlərdə immiqrantların sayı əhalinin 3 faizindən çox ola bilməz. Qanun qəbul olunarsa, deportasiyanın daha çox mühacirə təsir edəcəyi gözlənilir. BMT-nin məlumatına görə, ötən il İran təxminən 600 min əfqanı ölkəni tərk etməyə məcbur edib.

İran silahlı qüvvələri də bir müddət əvvəl Əfqanıstanla sərhəddə 70 kilometr uzunluğunda divar tikiləcəyini açıqlamışdı. Demək olar ki, min kilometrə yaxın olan sərhədin 70 kilometrliyində tikiləcək divarın qeyri-qanuni sərhəd keçidlərinin sayını azaldıb-azalmayacağı müzakirə mövzusudur.