 |
|
|
Son vaxtlar Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyat Agentliyinin (AYNA) qanunsuz parklanma siyasəti ilə bağlı ictimai narazılıqlar artmaqdadır.
Demokrat.az xəbər verir ki, bu narazılıqlar əsasən yaşayış binaları ərazisində pulsuz parklanma yerlərinin zəbt olunması, yüksək cərimələr və AYNA rəhbərliyinin sakinlərin razılığı olmadan qeyri-rəsmi formalarda ayrı-ayrı vəzifəli şəxslərin göstərişlərini həyata keçirməsi ilə bağlıdır.
Digər ciddi qanunsuzluq isə AYNA-nın insanları bezdirərək, onlardan topladığı vəsaitlərin ictimaiyyətə hesabatını verməməsi faktıdır.
Məsələ ilə bağlı Respublikaçı Alternativ (REAL) Partiyasının sədri, iqtisadçı Natiq Cəfərli Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyat Agentliyi tərəfindən ona tətbiq olunan cəriməyə sərt etirazını bildirib.
Partiya sədri qurumun fəaliyyətini kəskin tənqid edərək, topladığı vəsaitlərin şəffaflığına dair suallar qaldırıb.
İqtisadçı deyib ki, bu gün maşınını yalnız ofisinin qarşısında saxlayıb və həmin ərazi binaya məxsus olduğu üçün giriş şlaqbaum vasitəsilə mümkündür. Lakin buna baxmayaraq, AYNA tərəfindən cərimə olunub:
“İnsanları bezdirən, yığdığı vəsait haqqında ictimai məlumat verməyən, yığdığını kefi istəyən kimi xərcləyən, AYNA, sizdən indicə mesaj aldım. Bugünkü tarixdir, bu gün maşını heç yerdə saxlamamışam, evdən çıxıb ofisə gəlib, ofisin qarşısında maşını park etmişəm. Ofisin qarşısı binaya aiddir, şlaqbaumla daxil olmaq olur və maşın 7 saatdır ofisin qarşısındadır. Yaxşı, siz bu cəriməni haranızdan uydurub çıxardınız?”.
Partiya sədri həmçinin çağrı mərkəzinə zəng etdiyini, lakin 4 dəqiqə gözlətdikdən sonra telefonun qapatıldığını vurğulayıb.
O, bu məsələ ilə bağlı məhkəməyə müraciət edəcəyini də açıqlayıb:
“Sizi məhkəməyə verəcəyəm, yetər artıq, insanları zinhara gətirmisiniz!”.
Natiq Cəfərlinin AYNA-nın fəaliyyəti barədə iradlarına bir sıra ictimai şəxslər və ayrı-ayrı vətəndaşlar tərəfindən sosial media üzərindən çoxsaylı dəstək şərhləri verilib.
Jurnalist Mayıl Ağaxanov isə qeyd edib ki, AYNA-nın fəaliyyətsizliyi ictimai nəqliyyatı iflic edib:
“Bu qurumun başı pul yığmağa qarışıb, ictimai nəqliyyata nəzarətin başını buraxıblar”.
Hərbi ekspert Üzeyir Cəfərov deyib ki, 20 milyon 15 min 120 manat pul qoparıblar sizdən-bizdən:
“BNA necə milyonları çırpışdırıb aradan çıxdısa, sabah bunlar da adlarını dəyişib mahiyyəti dəyişmədən yeni adla daha çox soyğunçuluq edəcəklər. Süni tıxaclardan kimlər neçə milyon qazanırlar, artıq hamı gözəl bilir. 30 günə yüz milyonlarla vəsait əldə olunur və o pul da rahatca bölünür "ağıllılar" arasında. Biz də saatlarla tıxaclarda deyinib əsəb xəstəsi oluruq. Necədir sizin üçün?“.
Yaranan problemlərin həlli üçün yeganə çıxış yolu olaraq vətəndaşlar AYNA-nı məhkəməyə verməyi təklif edirlər.
Baku TV-nin "Necə olmalıdır?" rubrikasının yeni buraxılışı yayımlanıb.
Bu dəfə paytaxtın Həsən Məcidov küçəsində piyadaların yaşadığı səki problemi barədə məlumat verilib.
Qeyd edilib ki, ərazidə piyadaların hərəkəti üçün səki demək olar ki, mövcud deyil.
"Küçədə səki yalnız kəsintili şəkildə bir neçə yerdə var. Yolun kənarında, hətta zibil yeşiklərinin önündə park edənlər isə şəraiti daha da çətinləşdirirlər. Həm də səkidə park edənlərə qarşı ciddi tədbir görülməlidir. Üstünlüyü avtoyuma və təmir məntəqələrinin təşkil etdiyi bu küçədə piyada təhlükəsizliyi tamamilə unudulub", - deyə əlavə edilib.
Şəki şəhər İcra Hakimiyyəti şəhərin yollarını əsaslı tmir etmək üçün tender keçirib. Tribunainfo.az xəbər verir ki, bu mqəsədlə “EUROLİNE” QSC ilə satınalma müqaviləsi imzalayıb.
Bu layihənin dəyəri 661 min 573 manat təşkil edəcək. Və Şəkidəki bir sıra yolların yenidən qurulmasını əhatə edəcək.
Bildirək ki, “Euroline” QSC bundan əvvəl “Şəki şəhərinin su təchizatı və kanalizasiya sisteminin yenidən qurulması”nı da həyata keçirib. 2021-ci ildə bu məqsədlə 22 milyon 828 min 327 manatlıq tenderi qazanıb.
Qəribədir ki, sözügedən şirkət sus sistemlərinin çəkilməsi sahəsində ixtisaslaşıb. İndiyə qədər gördüyü işlər də yalnız bununla bağlı olub. İndi Şəki İcra Hakimiyyəti su sistemləri quraşdıran şirkətə asfaltı necə çəkdirəsək, o maraqlıdır…
Qeyd edək ki, “EUROLİNE” şirkəti son bir ildə cəmi üç tenderə qatılıb. Onlardan biri yuxarıda qeyd etdiyimiz məsələdir. Digərləri isə Tikilməkdə olan Obyektlərin Müdriyyətinin keçirdiyi iki tender olub. Belə ki, şirkət bu qurumun Ucar rayonunun Qəzyan, Boyat, Bağban, Bərguşad, Yuxarı Şilyan və Qulabənd kəndlərinin əkin sahələrinin su təminatının yaxşılaşdırılması tədbirlərinə dair sifarişini həyata keçirib. Bu işlərin müqabilində isə 6 milyon 665 min 308 manat əldə edib.
İkinci tender isə Cəlilabad rayonunda əkin sahələrinin su təminatının yaxşılaşdırılması üçün sututarların təmir-bərpası (Hamarqışlaq, Sarıqaya, Privolnoye, Uzuntəpə-1, Uzuntəpə-2 və Ocaqlı sututarları) ilə bağlı olub. “EUROLİNE” bu sifarişi reallaşdırmaq üçün 2 milyon 292 min 460 manatlıq müqavilə bağlayıb.
Onu da bildirək ki, “Euroline” QSC 2023-cü ildə bir neçə böyük tenderlərin qalibi olub. Belə ki, Ədliyyə Nazirliyi şirkətlə 22 milyon manatlıq müqavilə bağlayıb. Müqavilədə Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin yeni inzibati binasının tikinti işlərinin satınalınması nəzərdə tutulur.
Xatırladaq ki, “EUROLİNE” şirkətinin ofisi hazırdaYasamal rayonu, Şəfaət Mehdiyev küçəsi 93 ünvanında yerləşir. Şirkət 1999-cü ildə dövlət qeydiyyatına alınıb, nizamnamə kapitalı 2200 manatdır. Qanuni təmsilçisi Muhammad Asifdir.
Qazaxın "Göyəzən" futbol klubunun fəaliyyət göstərdiyi Qazax Şəhər Stadionunun vəziyyəti heç də ürəkaçan deyil.
Belə ki, stadionu qazonu tamamilə bərbad vəziyyətdədir. Stadionun Oturacaqları qırılıb və divarları uçuq - sökükdür.
32gun.az xəbər verir ki l, bu barədə sosial şəbəkələrdə paylaşıblar.
Bildirilir ki, stadion və klubun nəzarəti iqtisadi elmlər namizədi, Azərbaycan Sahibkarlar Konfederasiyasının Prezidenti, iş adamı Məmməd Musayevin nəzarətindədir.
****
32gun.az xatırladır ki, Mətbuatdakı materiallarda Məmməd Musayevin "TuranBank ASC-nin əsl sahibi olduğu, oğlu Fuad Musayev isə banka xüsusi nəzarət etdiyi bildirilir.
Təhsil Tələbə Krediti Fondunun (TTKF) fəaliyyəti ilə bağlı həyata keçirilmiş səmərəlilik auditi nəticəsində qurumun kreditləşmə mexanizmlərində ciddi nöqsanlar və uyğunsuzluqlar müəyyən edilib.
Bu barədə Palatanın 2025-ci ilin I rübünə dair "Dövlət auditi" bülletenində bildirilir.
XALQ.AZ xəbər verir ki, sənədə əsasən, 2021-ci ildə təsdiqlənmiş qaydalarda sosial təhsil tələbə kreditlərinin verilməsi zaman rifah göstəricilərindən daha çox "kateqoriyalı yanaşma" tətbiq edildiyi üçün Fondun fəaliyyəti müəyyən olunmuş məqsədlərə uyğun olmayıb.
Bundan başqa, sosial kredit üçün ümumi orta müvəffəqiyyət göstəricisinin (ÜOMG) aşağı (51 bal) müəyyən olunması, bu kreditlərdən istifadə edən tələbələrin zəif təhsil nəticələri göstərməsinə şərait yaradıb. Halbuki standart kreditlərdə bu göstərici 71 bal olaraq müəyyən edilib.
Audit zamanı 2 ali təhsil müəssisəsi üzrə 32 tələbənin faktiki ÜOMG-sinin normadan aşağı olduğu halda standart kredit aldığı aşkarlanıb ki, bu da dövlət vəsaitlərinin qanunsuz istifadəsinə və hüquqi aktların tələblərinin pozulmasına səbəb olub.
Bundan başqa, bəzi hallarda tələb olunan sənədlər təqdim edilmədən, sadəcə ali məktəbin məsul şəxsinin portala daxil etdiyi məlumatlar əsasında kredit müraciətləri banka göndərilib. Hətta ləğv olunmuş kredit müraciətlərinin bir hissəsi üzrə bank tərəfindən rəsmi kredit rəsmiləşdirilib.
Hesabatda qeyd olunur ki, ölkədə ali təhsil müəssisələrinə SAT imtahanı ilə qəbul aparıldığı halda, bu yanaşma Fondun mexanizmlərində nəzərə alınmayıb və nəticədə həmin tələbələr ilk semestrdən standart kreditlərdən yararlana bilməyiblər.
Təhlil zamanı, həmçinin, bəzi hallarda 60 yaş və üzəri şəxslərə də təhsil krediti verildiyi müəyyən edilib. 13 halda belə kredit rəsmiləşdirilib ki, onlardan 3-ü artıq pensiya yaşında olan şəxslərdir. Bu isə kreditlərin gələcəkdə geri qaytarılması baxımından risk yaradır.
Fondun idarə olunmasında da struktur problemlərə yer verilib. Himayəçilik Şurasının strateji planları və illik fəaliyyət planlarını təsdiqləməməsi, kənar auditorun təyin olunmaması və müvəkkil bankın razılaşdırılmadan seçilməsi şəffaflıq və hesabatlılıq prinsiplərinin pozulmasına səbəb olub.
TTKF-nin vəsaitlərini artırmaq üçün nəzərdə tutulan investisiya cəlbi funksiyası da icra edilməyib.
Müraciətlərin təxminən 20 %-i üzrə kreditlərin verilməsi bir aydan çox vaxt aparıb ki, bu da əsasən ali məktəblərin və müvəkkil bankların məsul şəxslərinin fəaliyyətsizliyi ilə izah olunur.
XALQ.AZ xəbər verir ki, 2021-ci ildə Təhsil Tələbə Krediti Fondunun direktoru Araz Paşayev olub.
Xatırladaq ki,ötən il Araz Paşayev Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı Respublika Komitəsi sədri seçilib.
Aprelin 17-də Səhiyyə Nazirliyi plastik cərrahiyyə ixtisası üzrə praktik tibb fəaliyyəti göstərməyə icazəsi olan həkimlərin siyahısını açıqlayıb. Nazirlikdən bildirilib ki, tibb mütəxəssislərinin plastik cərrahiyyə ixtisası üzrə praktik tibb fəaliyyətinə icazə verən yeni hüquqi əsaslar olduğu halda sözügedən siyahı mütəmadi yeniləcək. Eyni zamanda, Səhiyyə Nazirliyindən bildirilib ki, Azərbaycan Respublikasının ərazisində plastik cərrahiyyə ixtisası üzrə praktik tibb fəaliyyətinə icazə verilən həkim-mütəxəssislərin siyahısında adları olmayan cərrahlar Tibb Universitetində aldıqları baza təhsilinə, yaxud rezidentura təhsilinə uyğun ixtisas üzrə işləyə bilərlər.
Lakin bir çox tanınmış plastik cərrahın adının həmin siyahıda yer almaması suallar yaradıb. Mütəxəssislər hansı əsasla siyahıya salınıb və siyahıdan kənarda qalıblar? Siyahıda adı olmayan həkimlərin fəaliyyəti qadağandırsa, imtina cavabı verilməyən həkimlər adlarının siyahıya salınması üçün nə etməlidirlər? Bu suallar hələ açıq qalıb.
TEREF-in məlumatına görə, adı siyahıda olmayan tanınmış plastik cərrah Dilqəm Məhərrəmov Oxu.Az-a açıqlamasında deyib ki, qərar həm onun, həm də plastik cərrahiyyə dərnəyinin digər üzvləri üçün gözlənilməz olub:
"Mən gözümü açandan plastik cərrahiyyə ilə məşğulam. Dünya Plastik Cərrahiyyə Cəmiyyətinin tanıdığı cərraham. Siyahıda adımın olmaması məni təəccübləndirdi. Daha sonra maraqlandıq, dedilər ki, bu, ilkin siyahıdır və araşdırmalar davam edir. Yəni siyahı yenilənəcək".
Həkim deyib ki, siyahıda təzadlı məqamlar var:
"Siyahı açıqlandıqdan sonra Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun Plastik Cərrahiyyə Şöbəsində çalışan dostum zəng etmişdi. Deyir ki, onun öyrətdiyi dörd rezidentin adı siyahıdadır, amma onun - müəllimin - adı yoxdur. Halbuki beş ildən bir Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunda sertifikasiyadan keçirik. Bu necə başa düşülməlidir?"
Dilqəm Məhərrəmov hazırda Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi akademik Mustafa Topçubaşov adına Elmi-Cərrahiyyə Mərkəzində baş elmi işçi və plastik cərrah kimi fəaliyyət göstərdiyini, beynəlxalq konfranslar təşkil etdiyini bildirib:
"Avropadan, ABŞ-dən hər il ölkəyə mənim adıma görə yüzlərlə insan gəlir. Belə bir halda mənim işimə, sadəcə, siyahı ilə qiymət verilməsi nə dərəcədə doğrudur, bilmirəm".
Həkim qeyd edib ki, sənədlərində uyğunsuzluq və ya fəaliyyətinə icazənin verilməməsi ilə bağlı ona hər hansı rəsmi bildiriş göndərilməyib:
"Biz heç gözləmirdik ki, bu məsələdə bizimlə bağlı problem yaransın".
Gəncə şəhərinin məişət tullantıları poliqonu on mindən çox sakini olan Cavadxan qəsəbəsinin tam yaxınlığında yerləşir. Yaşayış massivi ilə ərazini cəmi 100-150 metr məsafə ayırır. Qısa arayış verək ki, qəsəbə 1990-cı illərin sonunda salınıb. Məişət tullantıları poliqonu da həmin illərdə mövcud olub. İllər bir-birini əvəzlədikcə evlərin sayı da artıb. Paralel olaraq suni şəkildə məişət tullantıları poliqonunun da sahəsi genişləndirilib. Bu gün tullantıların daşındığı ərazi 100 hektardan çoxdur. Nəticədə Cavadxan qəsəbəsində evlər zibil poliqonunun bir addımlığındadır.
Sakinlərə poliqona girməmək üçün qadağa da qoyulub, yəni girişdə “Kənar şəxslərin girişi qadağandır” adlı lövhə vurulub.
Qəsəbənin içərisindən hər gün yüzlərlə məişət tullantıları daşıyan yük avtomobilləri keçir. Daşınan zibillərin əksəriyyəti isə küçələrə tökülür. Sakinlər üfunət iyindən qış aylarında belə qapı və pəncərələri bağlamaq məcbiriyyətində qalırlar.
Qəsəbə sakini Həsən Bayramov Teleqraf-ın yerli bürosuna bildirib ki, hazırkı vəziyyətdən qurtarmaq üçün əlacları evlərini satıb, ərazidən köçməkdir.
"Külək əsən zaman yandırılan tullantıların iyi gələndə, buradan köçüb getmək istəyirik. Çox dəhşətli mənzərədir. İcra Hakimiyyətinə müraciət etmişik. Baxan yoxdur. Sanki zibil poliqonunun heç kəsə aidiyyəti yoxdur, camaat bu zülmü çəkməlidir”.
Qəsəbənin digər sakini Rövşən İsmayılov mövcud durumdan narazılığını bildirir:
“Zibidaşıyan maşınlar qəsəbənin içərisi ilə hərərkət edirlər. Hər yer çox bərbad gündədir. Qapıları bağlayıb məcbur kondisioneri qoşuruq. Xəstəlikdir də. Uşağı çölə buraxa bilmirsən, nə edəcəyimizi də düşünə bilmirik".
Məişət tullantıları poliqonu Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyəti yanında Mənzil Kommunal Təsərrüfatı İstehsalat Birliyinin (MKTİB) balansındadır. Sakinlərin sözlərinə inansaq, aidiyyəti qurumlar da bu problemdən xəbərdardırlar.
Mövzu ilə bağlı MKTİB-dən Teleqraf-ın sorğusuna cavab olaraq bildirilib ki, indiki şərtlər altında qurumun görə biləcəyi heç bir tədbir yoxdur.
Sakinlər isə problemin tezliklə həll olunacağı ümidi ilə yaşayırlar.
Zərdab rayon Mərkəzi Xəstəxanasında 90 min manatı aşan yeyinti olub. Xəstəxananın su borcunun ödənişiylə bağlı problem ortaya çıxarkən, bunun da üstü açılıb. Tibbi Ərazi Bölmələrini İdarəetmə Birliyinin (TƏBİB) apardığı yoxlamaların nəticəsi Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə İdarəsinə göndərilib. Beləcə, xəstəxananın Maliyyə şöbəsinin hesabatlılıq bölməsinin müdiri Natiq Hüseynov cinayət məsuliyyətinə cəlb edilib.
Bölmə müdiri 2021-ci ilin fevralından xəstəxanada həmin vəzifədə çalışıb. Öncə dərman ehtiyatlarının hesabatını aparıb, ardından işçilərin maaşlarını hesablamağa başlayıb. Araşdırmalar zamanı üzə çıxıb ki, o, 2023-2024-cü illərdə həm özünün, həm də xəstəxananın bir sıra işçilərinin maaş kartlarına əlavə pullar köçürüb. Sonra isə həmin adamlara köçürmənin səhv olduğunu deyərək yazılan məbləğlərin geri qaytarılmasını istəyib. Pulları ya nağd şəkildə geri alıb, ya da onun kartına köçürüblər.
Cinayət işində toplam 91 min manatdan çox mənimsəmədən söhbət gedir
N.Hüseynov ifadə verərkən, özünü təqsirli bildiyini deyib. Bu işləri daha çox xəstəxana direktorlarına məxsus “Asan imza” vasitəsiylə gördüyünü, direktorların yeyintidən xəbəri olmadıqlarını da bildirib. Onlara, sadəcə, sistemə daxil olaraq əməliyyat gerçəkləşdirəcəyini söyləyib: “Bu işləri görəndə nə vaxtsa üstünün açılacağını bilirdim. Ehtiyacım vardı, ona görə elədim”.
Təqsirləndirilən şəxs 91 min 270 manatlıq ziyandan 5 min 600 manatını istintaq dövründə ödəyib. O, əməlindən peşman olduğunu, ziyanın qalan bölümünü ödəməyə maddi imkanının yetmədiyini deyib.
Yeyintinin üstü belə açılıb
Yeyintinin üstünün necə açılmasına gəlincə, xəstəxana rəhbərliyinə zəng gəlib, suya görə borcun ödənilmədiyi deyilib. Direktor borcun ödənilməməsinin səbəbini araşdırarkən, yeyintilər üzə çıxıb.
Keçmiş bölmə müdiri həm istintaq, həm də məhkəmə dövründə azadlıqda olub. O, bugünlərdə Şəki Ağır Cinayətlər Məhkəməsində hökm oxunarkən, məhkəmə zalındaca həbs edilib. Hökmə əsasən, külli miqdarda mənimsəmədə təqsirli bilindiyindən ona 6 il həbs cəzası kəsilib.
/AzadlıqRadiosu
İqtisadçı deyir ki, Hesablama Palatasının dövlət büdcəsindən daxil olan vəsaitləri bank depozitlərinə yönəldənlərlə bağlı hesabatını istintaq araşdırmalıdır
Hesablama Palatasının 2024-cü il fəaliyyəti haqqında hesabatına əsasən, Azərbaycanda bəzi publik hüquqi şəxslər dövlət büdcəsindən daxil olan vəsaitləri bank depozitlərinə yerləşdiriblər. Bu sənəd Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin müzakirəsinə təqdim edilib.
Auditlərlə müəyyən olunub ki, büdcə vəsaiti alanlar çox vaxt kifayət qədər planlaşdırma intizamı nümayiş etdirmirlər və öz maliyyə ehtiyaclarını düzgün qiymətləndirmirlər. Nəticədə il ərzində büdcənin maliyyələşdirilməsinin həcmlərinə dəfələrlə baxılıb, vahid büdcə uçotunun tələbləri pozulub. Çox vaxt ayrılmış büdcə vəsaitləri istifadə olunmadan hesablarda qalırdı. Konkret təyinatlı vəsaitlər ya büdcəyə gec qaytarılıb, ya da heç qaytarılmayıb. Dövlət satınalmalarının məzmununu müəyyən edən tələblərin düzgün tərtib edilməməsi də qeydə alınıb ki, bu da büdcədən artıq olan vəsaitin müxtəlif şərtlərlə bank depozitlərində yerləşdirilməsinə səbəb olub.
Büdcədənkənar daxilolmaların xüsusi çəkisinin artmasına baxmayaraq, publik hüquqi şəxslərin büdcədən maliyyələşmədən asılılığı qalmaqdadır. Xüsusən də əməkhaqqı, mükafat kimi xərclər bu gəlirlər hesabına ödənilməyib. Hazırda hesabat Hesablama Palatasının rəsmi saytında yerləşdirilmədiyindən qanun pozuntularına yol vermiş konkret qurumlar göstərilmir.
Qeyd etmək lazımdır ki, büdcə vəsaitlərinin əmanət şəklində banklarda yerləşdirilməsinə müstəsna olaraq Maliyyə Nazirliyinə icazə verilir. Belə ki, aprelin 11-də nazirlik tərəfindən ilk depozit hərracı keçirilib, onun çərçivəsində 1 milyard manat məbləğində vahid xəzinə hesabının sərbəst qalığı dörd sistem əhəmiyyətli bankda üç aylıq depozitə yerləşdirilib. Lakin yoxlamaların göstərdiyi kimi, bir sıra publik hüquqi şəxslər hələ rəsmi hərracdan əvvəl belə praktikaya əl atıblar. Qurum büdcədən ehtiyac duyduğundan çox vəsait alıb və faiz gəliri alaraq banklara yerləşdiriblər.
Qanuna görə, publik hüquqi şəxslərin pullu və ya pulsuz xidmət göstərmək, kommersiya fəaliyyəti ilə məşğul olmaq və gəlir əldə etmək hüququ var. Bu cür fəaliyyətlər xərclərin optimallaşdırılması strategiyasının elementi kimi qəbul edilir. Bununla belə, artıq vəsaitlərin depozitlərə yerləşdirilməsi praktikası mahiyyət etibarı ilə büdcə resurslarından məqsədyönlü istifadə edilmədən gəlir əldə etmək mexanizminə çevrilib.
Yeri gəlmişkən, ötən il Hesablama Palatası Bakı Dövlət Universitetində həyata keçirdiyi nəzarət tədbirləri nəticəsində nöqsanlar aşkar etmişdi. Qurumdan bildirilmişdi ki, universitetin xərcləri əsasən sosial xarakterli olub. Bu xərclərin ödənilməsi zamanı bir neçə halda nöqsanlara yol verilib, bu, gəlir vergisinin düzgün hesablanaraq tutulmaması, habelə mükafatların məbləğinin, eləcə də istifadə edilməmiş məzuniyyət günlərinə görə artıq hesablanması hallarını əhatə edib və 13.3 min manat təşkil edib. Hesablama Palatası BDU-da xeyli başqa nöqsanları da aşkarlamışdı ki, biz hələ də o nöqsanların aradan qaldırıldığını görmürük.
Qeyd edək ki, dövlət vəsaitlərinin bank depozitlərinə yerləşdirilməsi məsələsinə dünya ölkələrində müxtəlif yanaşmalar mövcuddur. Əsas fərqləndirici cəhətlərdən biri dövlət vəsaitlərinin idarə olunmasında şəffaflıq, nəzarət mexanizmləri və hüquqi çərçivənin möhkəmliyidir. Misal üçün, Almaniyada dövlət vəsaitlərinin məqsədindən kənar istifadəsi cinayət məsuliyyəti daşıyır. Hesablama Palatası (Bundesrechnungshof) məsələni parlamentə bildirir, araşdırma başladılır. Məsul şəxslərə qarşı xidmətdən çıxarılma, maliyyə sanksiyası, qəsdən və ya səhlənkarlıqla pozuntu varsa, cinayət işi açılır. Böyük Britaniyada da National Audit Office (NAO) və Parliament Public Accounts Committee tərəfindən araşdırmalar aparılır. Hər hansı publik qurum qanun pozuntusuna yol verərsə, parlament qarşısında izahat verməyə çağırılır, məsul şəxslər işdən uzaqlaşdırılır, cinayət halı varsa, prokurorluq orqanları işə qarışır, büdcə vəsaitləri dərhal geri tələb olunur. Türkiyə Sayıştay (Hesablama Məhkəməsi) illik auditlər aparır. 5018 saylı qanunun pozulması hallarında qanunsuz hərəkət edən vəzifəli şəxslər barəsində inzibati araşdırma və cəzalandırma tədbirləri görülür, geri qaytarılmalı vəsaitlərin tam bərpası tələb olunur, zəruri hallarda cinayət işi açılır və məhkəməyə verilir.
Bəs Azərbaycanda bu sahədə vəziyyət necədir?
Natiq Cəfərli
İqtisadçı Natiq Cəfərli mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a fikrini bölüşüb: “Ümumiyyətlə, Hesablama Palatasının aşkara çıxardığı qanunsuzluqlarla bağlı, büdcə vəsaitinin qeyri-rasional xərcləmələri ilə bağlı daha ciddi addımların atılmasına ehtiyac var. Təəssüf ki, Hesablama Palatası hər il müəyyən qanun pozuntularının tapılmasını aşkarlayır və elan edir, amma bununla bağlı addım ata bilmir. Bir çox ölkələrdə Hesablama Palatası kimi qurumlar mövcuddur, bir çox ölkələrdə də bu qurumun verdiyi rəy istintaq araşdırmalarının aparılması üçün mütləq əsas yaradır. Bizdə belə birbaşa bağlantı yoxdur. İstintaq orqanları əsas götürərək işə başlaya bilərlər. Amma qanunvericilikdə birbaşa belə bağlantı nəzərdə tutulmayıb. Ola bilər ki, yaxın zamanlarda bunun qanuna salınması mütləq hal alsın. Çünki istər büdcə xərcləmələri ilə bağlı yeyintilər olsun, korrupsiya əməlləri olsun, qeyri-məqsədli istifadə olsun, depozitə yatırmaqla əlavə vəsait olsun, fərqi yoxdur. Qanunda nəzərdə tutulmayan qaydalarla bağlı hansısa bir pozuntunu Hesablama Palatası aşkarlayırsa, qanunda belə bağlantı qurmaq, iki cümlə ilə bunu qanuna salmaq lazımdır ki, mütləq bu rəy istintaq orqanları üçün araşdırma başlamağa əsas yaratsın. İstintaq orqanlarının verdiyi qərara görə yox, Hesablama Palatasının artıq rəyi istintaq əməllərinin açılmasına bir göstəriş olmalıdır. Bu olsa, o zaman büdcə xərcləmələri ilə bağlı ortaya çıxan neqativ halların cəzalandırılması mexanizmi də yaranar. İndi təəssüf ki, cəzalandırma mexanizmi çox azdır”.
Afaq MİRAYİQ,
“Yeni Müsavat”