 |
|
|
51 il əvvəl rus yazıçısı Aleksandr Soljenitsının "Arxipelaq qulaq" romanı ilk dəfə işıq üzü gördü. 1937-1938-ci illərdə SSRİ lideri İsofi Stalinin həyata keçirdiyi kütləvi terror və repressiya illərinə, islah-əmək düşərgələrində cəza çəkən məhbusların taleyinə işıq salan əsər yazıçıya dünya şöhrəti qazandırdı, həm də SSRİ-dən sürgün edilməsi ilə nəticləndi.
"Arxipelaq Qulaq" əsərinin yazılmasına səbəb olan hadisə barədə yazını təqdim edirik.
İkinci Dünya Müharibəsinin iştırakçısı olan Aleksandr Soljenitsın müharibə illərində ictimai-siyasi məsələlərlə fəal maraqlanır və dostları ilə yazışmalarda İosif Stalinə eyham vuran "Xaç atası"nı pisləyirdi. 1945-ci ilin fevralında o həbs olundu və islah-əmək düşərgələrindən birində həbs cəzasına məhkum edildi. Soljenitsın 1953-cü ilin fevralına qədər həbsdə qaldı. Bir vaxtlar ideoloji kommunist-leninist, azadlığa çıxandan sonra isə o, ideoloji anti-kommunist oldu. Bu da onun bütün sonrakı yaradıcılığında öz əksini tapdı. Lakin onun azadlığa çıxma vaxtı Stalinə pərəstişin pislənməsi ilə üst-üstə düşdüyü üçün reabilitasiya olunmuş Soljenitsın fəal şəkildə nəşr olunmağa başladı. O hətta yeni Sovet lideri, Stalinə pərəstişi pisləmiş Nikita Xruşşovdan tərif də aldı. "İvan Denisoviçin həyatında bir gün" əsəri xüsusi uğur qazandı. Soljenitsının hekayələri bədii məziyyətləri və vətəndaş cəsarəti ilə o dövrün əsərləri fonunda kəskin şəkildə seçilir və zaman keçdikcə o, sovet repressiyalarını və təqiblərə məruz qalanların faciələrini təhlil edən böyük bir əsər yazmağa başlayır.
.jpg)
"Arxipelaq Qulaq" romanı 1958-ci ildən 1968-ci ilə qədər 257 məhbusun məktubları, xatirələri, canlı söhbətləri və müəllifin şəxsi təcrübəsi əsasında bədii tədqiqat eksperimenti kimi yazılmışdı. Məşhur inancın əksinə olaraq, 1970-ci ildə Soljenitsına Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı verməsinin o vaxta qədər nəşr olunmamış "Arxipelaq Qulaq" əsəri ilə heç bir əlaqəsi yox idi, ancaq yazıçının yaradıcılığında əsas əsəri məhz bu tədqiqat romanı idi. "Arxipelaq Qulas" yalnız Parisdə (sonra isə digər Avropa ölkələrində) nəşr olundu, nəşrdən əvvəl yazıçı ilə KQB (onun sözlərinə görə) arasında qeyri-rəsmi danışıqlar aparıldı və əsər çap olunduqdan sonra yazıçı ictimai qınaqla və Mərkəzi Siyasi Bürosun iclasının nəticələri ilə üzləşdi. "KQB" sədri Yuri Andropovun Soljenitsının ölkədən çıxarılmasının lehinə təklif verdiyi iclasda digər Siyasi Büro üzvləri əvvəlcə Soljenitsının həbs edilməsi və sürgünə göndərilməsinə səs versələr də, lakin sonda Andropovun qərarını dəstəkləyərək fevralın 12-də Soljenitsının vətənə xəyanətdə ittiham edilərək həbs edilməsi, Sovet vətəndaşlığından məhrum edilməsi və növbəti gün, fevralın 13-də SSRİ-dən sürgün edilərək, təyyarə ilə Almaniyaya göndərilməsinə qərar verdi.
.jpg)
Sovet hakimiyyətinin qəzəbləndirən əsas səbəb Soljenitsının "Arxipelaq Qulaq" romanında düşərgə administrasiyasının qeyri-insaniliyini, gülünc əsaslarla məhkum edilmiş insanların ölümünü və sui-istifadə hallarının, işgənclərin təfərrüatlı və parlaq şəkildə təsvir etməsi, məhkum olunanlara, o cümlədən Qırmızı ordunun keçmiş hərbçilərinə tam rəğbətini bildirməsi idi. Yazıçı xaricdə olarkən dəfələrlə Sovet İttifaqındakı rejimin qeyri-insanliyini dilə gətirdi, lakin bir qədər gözlənilməz alternativ təklif etdi: avtoritar milli Rusiya dövlətinin qurulmasını. O bu fikrə görə çox tənqid olundu, bəziləri onu rus millətçiliyində, digərləri isə romanda qeyri-real, şişirdilmiş səhnələr təsvir etməkdə, əsərin dilinin primitiv olmasında, hətta Qərbin qarayaxma kampaniyasında iştirak etməkdə ittiham etdi. SSRİ-də isə Aleksandr Soljenitsının bütün nəşr olunan əsərləri məhv edildi.
.jpg)
"Yenidənqurma" dövründən sonra Soljenitsının kitabları SSRİ-də nəşr olunmağa başladı və o, özü nəinki Rusiyanın gələcəyinin əsas ideoloji memarlarından biri kimi meydana çıxdı, həm də müxtəlif siyasi mövzularda çıxış edərək bu nüfuzunu gücləndirdi. Vaxt keçdikcə o, Rusiyaya köçdü, "Qulaq arxipelaqı" romanı məktəb dərsliklərinin bir hissəsi oldu. Hətta, Rusiya lideri Vladimir Putin yazıçı haqqında özünün ideoloji mentoru kimi danışdı. Lakin Soljenitsının ideyaları və yaradıcılığı ilə bağlı qiymətləndirmələr hələ də son dərəcə qütbləşmiş durumdadır və yekdil fikir mövcud deyil. /Lent.az
Türk Akademisi, Moğolistan’daki Nomgon Vadisi’nde yer alan Nomgon-2 Anıt Grubu’nun Göktürk dönemine ait olduğunu onayladı. Yazıtın alt kısmındaki Göktürk metni, hasar nedeniyle okunamazken, Çin yazıları kısmen çözülebilmiş. İlteriş Kutlug Kağan’ın, İkinci Türk Kağanlığı’nın kurucusunun onuruna inşa edilen bu anıt, “Türk” adının geçtiği en eski yazıt olarak kabul ediliyor.
Türk Akademisi, Moğolistan’daki Nomgon-2 Anıt Grubu’nun Göktürk dönemine ait olduğunu duyurdu. Bu yazıt, “Türk” adının ilk kez geçtiği ve Göktürk döneminin en eski yazılı eseri olarak kabul ediliyor.
2019’dan Bu Yana Yapılan Arkeolojik Kazılar
Türk Akademisi’nin Kazakistan’ın başkenti Astana’da bulunan merkezinden yapılan açıklamada, Akademi’nin 2019 yılından itibaren, Moğolistan Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü ile iş birliği içinde Moğolistan’ın Arhangai bölgesindeki Nomgon Vadisi’nde arkeolojik kazılar yaptığı belirtildi.
Açıklamada, bu kazılar sırasında 2022 yılında İlteriş Kutlug Kağan’a ait anıt ve yazıtın keşfedildiği hatırlatıldı. “Bu yazıtın çözülmesinde, Göktürk alfabesiyle yazılmış 12 satırlık bir metin (‘Kutlug Kağan Türk… Tanrı oğlu …’) ve Sogdian alfabesiyle yazılmış 6 satırlık bir metin (‘Kutlug Kağan…’) bulunmuştur. Bu bulgular, anıtın bir Kağan onuruna inşa edildiğine dair bilimsel kanıtlar sunmaktadır” denildi.
Çin Yazısının Yazıtta Bulunması
Bir diğer açıklamada ise, 2023 yılında keşfedilen yazıtın alt kısmının artık çözümlendiği belirtilerek, bu kısmın toplamda 15 satır olduğu ifade edildi. Ancak, yazıtın alt kısmındaki Göktürk metninin önemli ölçüde hasar görmüş ve okunamaz hale geldiği tespit edildi. Yazıtın arkasındaki Çin hiyerogliflerinin ise kısmen korunduğu belirtildi. Çin metni, yukarıdan aşağıya doğru yazılmış ve satırlar sağdan sola sıralanmıştır. Üçüncü ile sekizinci satırlar arasında kısmi çözümleme yapılmıştır. Okunabilen satırlar ise şu şekildedir:
Yazıttan Kısmi Olarak Çözümlenen Çin Satırları Şunlardır:
• 3: ……sol……bitigtaş anıt….
• 4: …….Türk büyük/bogda/….Kutlug…..
• 5: ……tören……seçilmiş…….benzer …..
• 6: ……..asker……sorumak……
• 7: ……doldurmak yok olmak.. ilave etmek….iş…ev….
• 8: ……vafat etmek……
“İlteriş Kutlug Kağan’a Saygı Olarak İnşa Edildi”
Açıklamada, yazıtın dördüncü satırında yer alan “Türk” kelimesi ve “Kutlug” unvanının keşfinin özel olarak vurgulandığı belirtilmiştir. Şöyle denilmiştir:
“Türk Akademisi ve Moğolistan Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü, Nomgon-2 Anıt Grubu’nun Göktürk dönemine ait olduğunu ve büyük olasılıkla İkinci Türk Kağanlığı’nın kurucusu İlteriş Kutlug Kağan (682–692) onuruna inşa edildiğini doğrulamakla mutlu olduklarını duyurur.”
Moğol ve Türk Arkeologlarının Ortak Çalışması
Bir açıklamada, İç Moğolistan Üniversitesi uzmanlarının yazıttaki Çin metninin çözülmesine dahil oldukları belirtilmiştir. Ayrıca, Türk Akademisi’nin Moğolistan Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü ile iş birliği yaparak Nomgon Vadisi’ndeki ortak arkeolojik kazılarına devam edeceği açıklanmıştır.
“Türk” Adının Geçtiği En Eski Yazıt
7. yüzyıla tarihlenen ve İlteriş Kutlug Kağan’a, Bilge Kağan ve Kül Tigin’in babasına ait olduğu düşünülen yazıt, “Türk” adının ilk kez geçtiği Göktürk dönemine ait en eski yazılı eser olarak kabul edilmektedir.
Arkeoloji Türkiye
TEREF
Kitab oxumaq hər bir insanın mənəvi dünyasını zənginləşdirir, təfəkkürün inkişafına müsbət təsir göstərir. Uşaq yaşlarından başlayaraq kitabla bir bağ qurmaq yaradıcı potensialın üzə çıxmasında mühüm rol oynayır, bədii təxəyyülün formalaşmasına kömək edir, mənəvi dünya ilə körpü yaradır. Bəs cəmiyyətimizdə kitaba maraq necədir? Oxucular ehtiyac duyduqları kitabları tapa bilirlərmi? Ölkəmizdə uşaqların yaşına uyğun ədəbiyyat nümunələri lazımi qədərdirmi?
“Uşaq ədəbiyyatını yaratmaq üçün uşaq psixologiyasını bilmək vacibdir”
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) sədr müavini, Azərbaycan Mətbuat Şurasının sədri, “525-ci qəzet”in baş redaktoru Rəşad Məcidin sözlərinə görə, uşaqların dünyagörüşünün formalaşmasında, milli mentalitetin, mədəniyyətimizin formalaşmasında uşaq ədəbiyyatının böyük rolu var.
AYB-nin sədr müavinin fikrincə, kənardan asan görünsə də, əslində, uşaq ədəbiyyatı nümunələrini yaratmaq çətindir və bunun üçün xüsusi istedadın olması, uşaq psixologiyasını bilmək vacibdir: “Hesab etmirəm ki, uşaq ədəbiyyatına tələbat azdır. Bu gün valideynlər övladlarına daha keyfiyyətli uşaq ədəbiyyatı nümunələri almaq istəyirlər. Kifayət qədər uşaq şairləri, yazıçılarımız var, Yazıçılar Birliyində uşaq ədəbiyyatı bölməsi də fəaliyyət göstərir. Lakin onların kitabları əvvəlki kimi geniş yayılmır. Arzulayaq ki, daha keyfiyyətli uşaq ədəbiyyatı nümunələri yazılsın”.
Rəşad Məcid əlavə olaraq bildirib ki, 14 fevral – Beynəlxalq Kitab Bağışlama Günü ilə əlaqədar Azərbaycan Turizm Universitetinin bir qrup tələbəsi Yazıçılar Birliyində olub. O, təxminən 30 tələbəyə özünün və digər yazıçıların kitablarını bağışlayıb: “Tələbələrə kitabın güc mənbəyi, insan həyatında oynadığı roldan bəhs etdim. Düşünürəm ki, gənclərin həyatında bu gün unudulmaz olacaq. Beynəlxalq Kitab Bağışlanma Günündə onlara verdiyim kitablar yaddaşlarında həkk olacaq”.
“Kitab oxuyan adamların sayı artarsa, kitaba münasibət də yaxşılığa doğru dəyişəcək”
Yazıçı Aqşin Yenisey hesab edir ki, müasir dünyada kitaba münasibəti mənəvi ehtiyacdan çox iqtisadi ehtiyac formalaşdırır. Rifahını kitab üzərində qurmuş cəmiyyət daha çox oxumağa maraq göstərir: “Bizdə bu iş könüllülük prinsipinə əsaslanır, çünki kitabın iqtisadi faydalılığı ya azdır, ya da heç yoxdur. Ona görə də bir çox hallarda valideynlər övladlarına uşaqlıqdan kitab oxutmağa həvəsli olmurlar. Cəmiyyətdə kitab oxuyan adamların sayı artarsa, kitaba münasibət də yaxşılığa doğru dəyişəcək”.
Onun sözlərinə görə, kiçik yaşlarından uşağa kitabın məqsəd deyil, vasitə olduğunu hiss etdirir, ondan elm deyil, diplom tələb edirik: “Diplom bizim üçün sosial təminat vəsiqəsidir. Uşaq ədəbiyyatı intellektual həzzin formalaşdırılması üçün yazılır. Bu intellektual həzz qədim dövrlərdə uşaqların mənəviyyatını formalaşdırmaq üçün lazım idi, müasir dövrdə isə daha çox rifahını təmin etmək üçün gərəklidir. Yəni uşaqda kitab oxumaq vərdişi olmalıdır ki, biliyini çörəyə çevirə bilsin. Yazılan uşaq ədəbiyyatı da bu ehtiyacı ödəmək üçündür. Əlavə olaraq, didaktik mətnlərə olan ehtiyacı şifahi yolla da qarşılamaq mümkündür”.
Aqşin Yenisey uşaq ədəbiyyatına maraq, onların oxunub-oxunmaması məsələsində ailənin mental düşüncəsinin də mühüm rol oynadığını düşünür.
“Yazarların maraqlarının artırılması üçün təkliflər irəli sürülməlidir”
Yazıçı, jurnalist Mirmehdi Ağaoğlu da vurğulayıb ki, ədəbiyyat uşaqların tərbiyəsi, düzgün istiqamətləndirilməsi, faydalı bir insan kimi yetişməsi baxımından vacibdir:
“Onlar oxuduqları kitablar vasitəsilə kiçik yaşlarından ədəbiyyatı sevməyə başlayırlar. Azərbaycanda uşaq yazarları var, kitabları da çap olunur. Təəssüf ki, bu sahəyə nə nəşriyyatlar, nə də ayrı-ayrı qurumlar tərəfindən xüsusi bir qayğı yoxdur. Buna diqqət artırılmalıdır ki, yazarlar, xüsusilə uşaq ədəbiyyatı ilə məşğul olan qələm adamları daha keyfiyyətli, məhsuldar işlər ortaya qoysunlar. Müşahidə edirəm ki, ərsəyə gələn uşaq ədəbiyyatı nümunələri müəlliflərin daha çox şəxsi təşəbbüslərinin nəticəsi olaraq ortaya çıxır. Biz yaxşı ədəbi, məhsuldar əsərlərin ərsəyə gəlməsini istəyiriksə, dövlətin müxtəlif qurumları da bu prosesə qayğı ilə yanaşmalı, təşəbbüslər irəli sürməlidir. Bununla bağlı uşaq yazarlarına təkliflərin verildiyini, bu əsərlərin təbliğ edildiyini görmürəm. Uşaq ədəbiyyatı yazmaq üçün xüsusi bir ovqata, əhvala köklənmək lazımdır. Mən özüm uşaq hekayələri yazmıram, amma sifariş olarsa və qonorar məni qane edərsə, buna cəhd edərəm”.
Onun sözlərinə görə, nəşriyyatların fəaliyyəti, kitab çapı ilə bağlı bəzi problemlərin olduğu məlumdur: “Kitabların mərkəzdən kənar olan bölgələrə çatdırılması çox çətin başa gəlir. Hansısa ucqar kənddə yaşayan uşağın bunu əldə etməsi üçün imkanlar yaradılmalıdır. Yazarların uşaq ədəbiyyatı yaratmağa maraqlarının olması və artırılması üçün nəşriyyatlar, müəyyən qurumlar da təkliflər irəli sürməlidir”.
Sn. Prof. Dr. Zeki Cemal Arda beyin Kırşehir Ahi Evran Üniversitesindeki dekanlığı sırasında 2006 yılında katıldığım bir sempozyumda, Ahi Evran ile Nasreddin Hoca’nın aynı kişi olduğunu söylediğim zaman sempozyuma katılan bazı öğretim görevlileri şaşkınlıkla beni izlemişti.
Ahi Evran yani Nasreddin Hocanın kadılık yaptığı ilk yer olan Kayseri’de ilk defa sanayi bölgesini kurduğunu, kısaca tüm zanaatkarları bir bölgede topladığını ve bu nedenle Kayseri’de ki Türk boylarının ve Türkmenlerin ticarette öne geçmelerinin yolunu açan ilk kişi olduğunu, daha sonra Kırşehir ve Nevşehir bölgesine yerleştiğini, ilk Ahi teşkilatını kurduğunu ayrıca eşi Fatma Hanımın da Bacıyan-i Rum teşkilatını kurarak kadınları organize ettiğini söylediğim zaman bir tuhaf karşılanmıştım.
Gerek Ahi teşkilatları gerek Bacıyan-i Rum’un sadece bir ticaret organizasyonu değil bir askeri organizasyon olduğunu ve Bacıyan-i Rum’un Moğol işgalinde askeri alanda etkin bir görev aldığını ve savaşçı kadınlar eğittiğini anlattığımda sempozyumu izleyen kişilerin şaşkınlığını hala unutamam.
Çünkü onlar için Nasreddin Hoca halkı fıkraları ile güldüren bir halk adamı idi.
Ama bu günden sonra gerek Murat Bardakçı gerekse Prof. Dr. Mikail Bayram’ın çalışmaları ile Nasreddin Hoca ve Ahi Evren’in ayni kişi olduğunu okuyan kesimler öğrenmeye başladı.
Anadolu Selçukluları’nın en zor dönemi Moğol işgali ile Moğolların onayladığı ve atadığı valilerin Selçuklu Devletini dinlemediği bu dönemde Ahi Evran yani Nasreddin Hoca’nın Moğollara karşı direnişi ve ayni dönemde bir Moğol destekleyicisi olan Fars kökenli olup asla Türk kimliği taşımayan Mevlana ile savaşırken yanında Mevlana’nın oğlu Aladdin Çelebi’nin olması…
Her ikisinin Mevlana’ya ve Moğol zulmüne karşı beraberce savaştıkları halde Mevlana’nın talebesi ve müridi olan ve Mevlana tarafından gönderilen Moğol hizmetkarı Caca, Nureddin’in ordusu karşısında mağlubiyeti tadarken gerek Nasreddin Hoca mahlasıyla Ahi Evran, gerekse onunla birlikte savaşan Mevlana’nın oğlu Aladdin Çelebi şehit edilmiştir.
Ahi Evran’ın mezarı bilinmemektedir.
Uydurma Nasreddin Hoca mezarına da kimse inanmasın.
Mevlana, kendi oğlu Aladdin Çelebi’nin cenaze namazının kılınmasına bile izin vermemiş ve onu ‘Bari’ saymıştır.
Bu eylemi ile Mevlana bir Moğol destekleyicisi ve Türkmen düşmanı olduğunu oğlunun cenazesinde bile ispat etmiştir.
Nasreddin Hoca ve Ahi Evran’ın aynı kişi olduğu iki önemli kitap incelendiğinde açıkça görülür. Nasreddin Hoca’nın Latife-i Giyasiye, Ahi Evra’nın Letafeye Hikmet adli eserleri, Son senelerde bu konuda Prof. Dr. Mikail Bayram’ın ve Murat Bardakçı’nın araştırmaları, Nasreddin Hocanın Ahi Evran olduğu konusunda değerli çalışmalardır.
Biz Türkler çok enteresan algılamaları olan bir toplumuz. Yenilenin değil her zaman gücünü ispatlayanın yanında olmuş, onu alkışlamış ki bu zat bizimle ayni kökten gelmese bile, mağlup olanı unutmamış ama onu da farklı olarak yaşattığımız açıkça görülmekte.
Bunun en iyi örneği Fars Mevlana ve Türk oğlu Türk Nasreddin Hocaya dönüşen fıkralarla andığımız gerçek kimliğini silikleştirdiğimiz Ahi Evran Yazımı Nasreddin Hoca’dan (Ahi Evran) bir fıkra ile bitirmek isterim.
Bir gün biri Hocaya onun kaç yaşında olduğunu sorar; Hoca, 40 yaşında olduğunu söyler.
Ayni kişi ile senelere sonra tekrar Hoca karşılaşır ve Hocaya, “Maşallah Hocaya! Hala dinç görünüyorsun.
Kaç yaşındasın?” diye sorar.
Hoca kırk diye cevap verir.
Adam, “Hocam olmaz ama seneler önce bana kırk yaşındayım dedin Şimdi ise hala kırk yaşındayım diyorsun” deyince; hocanın cevabı hazırdır:
“ER ADAM VERDİĞİ SÖZDEN DÖNMEZ! der. Verdiği sözden dönmeyen toplum en iyi toplumdur…
H. Mirgül GRİFFE
TEREF
Rusiyanın xalq artisti Oleq Menşikova xərçəng diaqnozu qoyulub.
Bu barədə cümə axşamı, fevralın 13-də “Mash” teleqram kanalı məlumat yayıb.
Bildirilib ki, hazırda sənətçi xüsusi terapiya keçir.
Dünyəvi müşahidəçilər son vaxtlar Menşikovun arıq və keçəl olmasına diqqət çəkiblər. Onlar sənətçinin ağır xəstə olduğunu güman edirdilər. Teleqram kanalı xəbər verir ki, Menşikov məclisə keçəlliyini gizlədən papaq və bol paltarda da çıxıb.
Xalq artisti Əli Nur aktyor Cavidan Novruzun teatrdan qovulmasını tələb edib.
Musavat.com xəbər verir ki, o, C. Novruzun ünvanına qalmaqallı sözlər deyib.
Əli Nur “Künc-bucaq” layihəsində qeyd edib ki, Cavidanın teatrdan uzaqlaşdırılması üçün Mədəniyyət Nazirliyinə müraciət edəcək:
"Cavidan, teatra gələn gənc intriqaçı aktyorlar qovulub. Sən dünənki uşaq oturub teatrı tənqid edirsən? Mənim oğlum gedib şəhid oldu, sən isə gizləndin. Hikmət Rəhimov deyir, bu teatrı saymıram. Onu şişirtmişdilər, baş rol verirdilər. Ziya Ağa, Hikmət Rəhimov, Cavidan virusdur. Mədəniyyət nazirinin qarşısına məsələni qoyacam, o, taetrdan getməlidir. Hazırda əlimdə yeni rolun məşqi var. Bitsin, nazirliyə gedəcəm. Bu viruslar haradan gəlib teatra düşüblər? Sənin kimi iki virus var idi (Hikmət Rəhimov və Ziya Ağa - red.), qovulmalı idi, amma ərizəsi ilə çıxdı. Atan teatrda aktyorların çoxu ilə düşmən idi. Utanmırsan, atanın çalışdığı yeri təhqir edirsən? Cavidan Novruz, sən teatrdan getməlisən".
Musavat.com
Fevralın 12-də M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında görkəmli müğənni, bəstəkar, Xalq artisti Polad Bülbüloğlunun 80 illik yubileyinə həsr olunan konsert keçirilib.
Musavat.com xəbər verir ki, gecədə dirijor Murtuza Bülbülün rəhbərliyi, Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinin müşayiəti ilə solistlər – Xalq artisti Samir Cəfərov (tenor), Əməkdar artisti Ramil Qasımov (tenor) və Dmitri Sitkovetski (violin, Böyük Britaniya) dinləyicilər qarşısında çıxış ediblər.
Proqramda Azərbaycan xalq mahnıları “Bəri bax”, “Qara tellər”, “Xumar oldum”, “Noleydi” (səs və simfonik orkestr üçün işləyəni P.Bülbüloğlu), Polad Bülbüloğlunun “Konsert valsı”, “Məhəbbət və Ölüm” baletindən süita (“Meydanda bayram", “Ölüm dairəsi”, “Yaralı əsgərin gəlişi”, “Qara Məlikin faciəsi”, “Final”), simfonik rəqslər (“Qızların rəqsi”, “Şərq rəqsi”, “Yallı” – ilk ifa), violin və simfonik orkestr üçün konsert (“Agitato”, “Allegro”, “Lento”, “Vivo”) və “Rapsodiya” əsərləri səsləndirilib.
Yubilyar bəstəkarın da izlədiyi konsert proqramı alqışlarla qarşılanıb.
-4.jpg)
-4.jpg)
-4.jpg)
-4.jpg)
-3.jpg)
-4.jpg)
-4.jpg)
-5.jpg)
-5.jpg)
-5.jpg)
İncəsənət tarixçiləri Pablo Pikassonun rəsminin 125 illik sirrini açıblar. AzPost xarici mətbuata istinadla xəbər verir ki, Pablo Pikassonun heykəltəraş dostunu təsvir edən rəsmini tədqiq edən sənət tarixçiləri gözlənilmədən şəklin altında nəyin gizləndiyini üzə çıxarıblar. Məlum olub ki, kətan üzərində sirli qadın obrazı var.
Ehtimal olunur ki, Pikasso 1901-ci ildə onun üzərinə heykəltəraş dostu Mateu Fernandez de Sotonun mavi və yaşıl çalarlarda masa arxasında əyləşmiş şəklini çəkərkən əvvəlcədən çəkdiyi qadının portreti itib.
Bununla belə, təxminən 125 il sonra Londondakı Courtauld İncəsənət İnstitutu sərgidən əvvəl infraqırmızı və rentgen şüalarından istifadə edərək rəsm əsərlərini araşdırıb və orijinal portretin konturlarını üzə çıxarıb.
Courtauld Gallery-nin direktor müavini Barnaby Rayt, təsvirin infraqırmızı kamera ilə skan edilməsi üçün mozaikaya bənzər bir üsuldan istifadə edərək, qadının portretinin sözün əsl mənasında parça-parça ortaya çıxdığını ifadə edib.
Mütəxəssislər səthin altında nəsə gizləndiyinə əmin idilər. Çünki fırça vuruşlarının bəziləri Pikassonun dostunun bitmiş portreti ilə heç bir əlaqəsi yox idi.
Qadının şəxsiyyəti hələ müəyyən edilməyib, baxmayaraq ki, o, 1901-ci ildə Parisdə çəkdiyi Pikassonun bir neçə başqa qadın portretlərinə bənzəyir. O, vaxtilə Fransa paytaxtında dəbdə olan eyni xarakterik şinon saç düzümünə malikdir.
Rayt qeyd etdi ki, o, “əbədi anonim qala bilər”. Lakin ekspertlər əsərin qəhrəmanının müəyyənləşdirilməsi üzərində artıq işə başlayıblar.
Xatırladaq ki, Pikasso 1901-ci ildə Parisə gələndə onun cəmi 19 yaşı var idi. Lakin o, artıq öz personajlarını təsvir etmək üçün yeni üsullar tapırdı. Barnaby Rayt qeyd edir ki, bu əvvəlki portretdən imtina edib onun üzərində rəsm çəkməklə Pikasso, yəqin ki, nəinki mövzusunu dəyişdi, həm də üslubunu dəyişdi, məşhur Mavi Dövr rəsm üslubunu inkişaf etdirdi.
Mavi Dövrdə Pikasso əvvəlki impressionist üslubundan uzaqlaşaraq personajlarını təsvir etmək üçün daha tünd rənglərdən istifadə edib. Bu dəyişiklik qismən onun yaxın dostu Karlos Kasagemasın intiharından sonra baş verib.
X-şüaları göstərir ki, Pikasso bu kətanı bəlkə də üç-dörd dəfə yenidən işləyib.
Xalq şairi Ramiz Rövşənə ağır itki üz verib.
Tribunainfo.az xəbər verir ki, şairin bacısı Rəna xanım vəfat edib.
Onun ölüm səbəbi açıqlanmayıb.
Amerikalı Tarihçi Carter Vaughn Findley 'DÜNYA TARİHİNDE TÜRKLER' adıyla Türkçe'ye de çevrilen THE TURKS IN WORLD HISTORY (Oxford Univ. Press, 2004) adlı çalışmasında, Türklerin tarihini Sakalardan başlayarak günümüze kadar getirmiş.
Carter Findley'in bu çalışması 300 sayfa içinde 'Türkler'in Tarihi'ni derli toplu güzel anlatan bir tarih kitabıdır.
Bu çalışma Türkler'in, Sakalar'ın tarihini 20 bin yıl kadar geriye götürmektedir ve Dünya'nın en zengin kültürü olduğunu ortaya koymaktadır.
Türk tarihi Osmanlı tarihi veyahut İslamiyet'e geçmemizden sonrası ile sınırlı değildir.
Çeşitli medya