Heydər Əliyev Fondu jurnalist Azər Rəşidoğlunun müalicəsini öz üzərinə götürüb.
Bu barədə jurnalist özünün sosial media hesabında bildirib.

O, yaxın günlərdə Türkiyəyə müalicəyə aparılacağını qeyd edib.

Azər Rəşidoğlu Prezident İlham Əliyevə, Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevaya və Heydər Əliyev Fonduna təşəkkür edib.

Qeyd edək ki, jurnalist Azər Rəşidoğlu bir müddət əvvəl Milli Onkologiya Mərkəzində əməliyyat olunub.

Qızdırma zamanı bəzi qidalar bədəni daha da zəiflədir və həzmini çətinləşdirir. Bu dövrdə bədənin enerji ehtiyacı çox olsa da, ağır və yağlı qidalardan uzaq durmaq lazımdır. Yüksək yağlı, qızarmış və ədviyyatlı qidalar orqanizmə əlavə yük gətirərək, bərpa prosesini ləngidə bilər. Həkim Natalia Mixaylovna bildirir ki, qızdırma zamanı şəkərli və asidik qidalar da istehlak edilməməlidir. "Çünki bu qidalar bədəni daha da yorur və immuniteti zəiflədir. Şirniyyatlar və fast food növləri bu dövrdə tövsiyə edilmir. Bunun əvəzinə, yüngül, təbii və vitaminlərlə zəngin qidalar qəbul edilməlidir".Həkim deyir ki, meyvə və tərəvəzlər, xüsusilə C vitamini tərkibli olanlar bədənə faydalıdır. "Ayrıca, qızdırma zamanı bol su içmək də çox vacibdir. Bu dövrü daha asan keçirmək üçün, mülayim və tez həzm olunan qidalar seçilməlidir. Yüngül şorbalar və bulyonlar da yaxşı seçimdir. Həmçinin, qızdırma zamanı həddindən artıq tuzlu və tünd içkilərdən də qaçınmaq məsləhətdir" - deyə həkim qeyd edib.

Bəzən mağazalarda, səyyar ticarətdə, kiçik marketlərdə üçü on manata satılan “kənd toyuğu” adı ilə satılan toyuqlar qarşımıza çıxır. Əti kənd toyuğu kimi sarıya çalan bu toyuqların mənşəyi bilinməsə də, çox zaman istehlakçılar “ən azından bilirik toyuq ətidir” deyib, bu toyuqlara üstünlük verirlər.

Açıq şəraitdə satılan toyuqlar hardan gətirilir ki, bu qədər ucuz satılır?

"Ucuz"luğu ilə müştərini cəlb edən "kənd" toyuqları sağlamlıq üçün təhlükəlidirmi?

“Azad İstehlakçılar” Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov Bizimyol.info xəbər portalına açıqlamasında bildirib ki, toyuğun yetişdirilməsi çərçivəsində üç cür toyuq olur: “Tam azad toyuqlar, yəni onlar səhər buraxılır, istədiyi kimi dənlənir və onlara arpa, buğda, yem verilir. Yarı-azad toyuqlar bunlar da hava altında olurlar. Onların qalmaq üçün yerləri üstü örtülü olur, gəzmək üçün hasarın içində açıq havada olurlar. Əksər hallarda broiler yemi, arpa, buğda ilə qidalanırlar. Bir də tam qapalı toyuqlar var. Bunlar broyler toyuqlardır tam qapalı şəraitdə saxlanılırlar. Broyler toyuqların içərisində növlərdən biri yumurtalıq toyuqlardır. Yumurtalıq toyuqlar uzun illər yumurta verirlər, sonra yumurtadan tamam kəsilirlər. Bundan sonra onlar artıq yaşlanmış toyuqlar olur. Onların ətləri də həddindən artıq bərk olur, amma təhlükəli olmur. Adətən belə toyuqların ətləri kolbasa-sosiska istehsalına gedir. Lakin bəzən bu toyuqları kəsib bazara çıxarırlar”.

Eyyub Hüseynov qeyd edib ki, onlarda olan məlumatlara görə, həmin yumurtadan kəsilmiş toyuqlar da broylerlərdən çıxarılıb, “kənd toyuğu” adı altında satılır.

“Bizdə olan məlumatlar belədir. Eləcə də bu cür toyuqların Ukraynadan gətirilməsi barədə fikirlər də var. Yəni yumurtalıq toyuqların artıq əti bərkiyib. Onlar kənd toyuğuna bənzəyir və bu cür üçü 10 manata satılan toyuqlar var. Bunlar ciddi marketlərdə satılmır. Maşının arxasında, baqaj yerində, metro çıxışlarında, küçə ticarətində və ara marketlərdə satılır”-deyə Eyyub Hüseynov əlavə edib.

Ekspert təəssüflə bildirib ki, Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi bu sahəni hələ əhatə edə bilmir. Eyyub Hüseynov uyğun şəraitdə saxlanılmayan bu cür toyuqlardan insanların uzaq olmasını tövsiyyə edir.

“İnsan ömrünün 1/3-i yuxuda keçir. Buna görə də yuxu, sağlam həyatın əsas təməl daşlarından biri hesab edilir”.

TEREF “CNN Türk”ə istinadən xəbər verir ki, bunu professor, Dr. Asiyə Kanbay deyib.

Onun sözlərinə görə, fiziki, zehni və emosional sağlamlığın balansda qalması normal yuxu ilə birbaşa bağlıdır. Keyfiyyətli yuxu immun sistemini gücləndirir və bir çox xəstəliklərin riskini azaldır.

Sinə xəstəlikləri üzrə mütəxəssis Asiyə Kanbay qeyd edib ki, bu gün yuxu sağlamlığı tez-tez diqqətdən kənarda qalır. Halbuki, sürətli həyat tərzinə baxmayaraq, həm fiziki, həm də psixi sağlamlıq üçün yuxunun böyük əhəmiyyəti var:

“Daha yaxşı yuxu vərdişləri qazanaraq daha sağlam bir həyat sürmək mümkündür. Səhiyyə işçilərinin yuxu sağlamlığına önəm verməsi, ictimai sağlamlığın qorunması və xəstəliklərin qarşısının alınması baxımından əhəmiyyətlidir. Yuxu pozğunluqlarının erkən və düzgün diaqnozu effektiv müalicə planının hazırlanmasında mühüm rol oynayır. Bu səbəbdən təkcə yuxu pozğunluqları üzrə mütəxəssislər deyil, bütün tibb sahələri bu məsələdə yüksək məlumatlı olmalıdır ki, cəmiyyətin daha geniş təbəqələrinə çata bilsin”.

Həkimlər yuxu sağlamlığını diqqətdə saxlamalıdır

Asiyə Kanbay səhiyyə mütəxəssislərinin xəstələrin yuxu vərdişlərinə də xüsusi diqqət yetirməli olduğunu vurğulayıb:

“Həkimlər, xəstələrin siqaret çəkmə və qidalanma vərdişlərini dəyərləndirdikləri kimi, yuxu rejimlərini və yuxu problemlərini də araşdırmalı və lazım gəldikdə onları yuxu tibb mütəxəssislərinə yönləndirməlidirlər. Xüsusilə, xəstəxana şəraitində, palatalarda və reanimasiya bölmələrində yatan xəstələrin keyfiyyətli yuxu almaları üçün səs, işıq və gecə müalicəsi kimi düzəldilə bilən faktorların tənzimlənməsi vacibdir”.

Keyfiyyətli yuxu üçün nələrə diqqət etməli?

Yuxu rejimini nizamlamağın mümkün yollarından danışan Asiyə Kanbay bildirib ki, hər gün gec saatlardan əvvəl eyni vaxtda yatmağa və səhərlər erkən oyanmağa diqqət yetirməklə yuxunun keyfiyyətini artırmaq mümkündür:

“Yuxu mühiti nə qədər qaranlıq, səssiz və ideal temperaturda olarsa, yuxunun keyfiyyəti də bir o qədər yüksələr”.

Bundan əlavə, Asiyə Kanbay yatmazdan əvvəl telefon, planşet və ya kompüter kimi elektron cihazların istifadəsini azaltmağın yuxuya müsbət təsir edəcəyini vurğulayıb:

“Bu cihazlardan yayılan mavi işıqdan qorunmaq sağlam yuxu üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır. Əks halda, mavi işığa məruz qalmaq, yuxu hormonu kimi tanınan melatoninin istehsalını azaldaraq yuxuya getməni çətinləşdirir və yuxunun keyfiyyətini aşağı salır”.

Stresin idarə olunması və sağlam yuxu

Stresin idarə olunmasının da yuxu sağlamlığında əhəmiyyətli olduğunu vurğulayan professor meditasiya, yoga və dərin nəfəsalma texnikalarının gündəlik həyata daxil edilməsinin stresin azalmasına və yuxu keyfiyyətinin yüksəlməsinə kömək edə biləcəyini bildirib.

Yuxu rejimini qorumaq üçün digər vacib məqamlar isə bunlardır:

* Yatmazdan əvvəl ağır qidalardan, kofein və alkoqoldan uzaq durmaq
* Mədənin dolu olmamasına diqqət etmək
* Gün ərzində müntəzəm fiziki aktivliklə məşğul olmaq (lakin yatmazdan əvvəl ağır idmandan çəkinmək)
* Yuxu pozğunluqlarının müalicəsində multidisiplinar yanaşma

“Yuxu pozğunluqlarının müalicəsində multidisiplinar yanaşma ən doğru üsuldur”, deyə Asiyə Kanbay bildirib. O, yuxu problemləri ilə məşğul olan mütəxəssislərin psixoloqlar, stomatoloqlar və kardioloqlarla əməkdaşlıq etməsinin xəstələrin daha geniş və effektiv müalicə almasına imkan verəcəyini qeyd edib.

“Bu addımlar, səhiyyə işçilərinin yuxu pozğunluqlarını daha effektiv idarə etməsinə kömək edəcək. Yuxu problemlərinin düzgün müalicəsi, ümumi sağlamlığı və həyat keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırır”, deyə həkim yekunlaşdırıb.

Qaynarinfo

Suda həll olunan vitaminlər bədənin düzgün işləməsi üçün vacibdir. Bu vitaminlər bədəndə yığılmadığı üçün müntəzəm olaraq qida vasitəsilə alınmalıdır. Foodinfo.az xəbər verir ki, C vitamini, immun sistemini gücləndirir və antioksidan xüsusiyyətlərə malikdir.B vitaminləri, xüsusən B12 və folat, sinir sistemi və beyin funksiyalarını dəstəkləyir. Yuxarı səviyyədə C vitamini qəbul edildikdə, bədən onu çıxarır, buna görə bu vitaminin səviyyəsi tez-tez yenilənir. Bu vitaminlər orqanizm tərəfindən tez udulur və asanlıqla ifraz olunur.Suda həll olunan vitaminlərin çatışmazlığı bəzi xəstəliklərə səbəb ola bilər, buna görə balanslı qidalanma vacibdir. Folatın çatışmazlığı hamiləlik dövründə uşağın inkişafına mənfi təsir göstərə bilər. Həmçinin, C vitamini dərmanlarla qarşılıqlı təsir göstərərək bəzi yan təsirlərə yol aça bilər.Müntəzəm olaraq suda həll olunan vitaminlərin qəbul edilməsi sağlamlığı qorumağa kömək edir.

Soyuqdəymə zamanı bəzi içkilər, bədəninizi rahatlatmağa və simptomları yüngülləşdirməyə kömək edə bilər. Foodinfo.az xəbər verir ki, bu içkilərdən bəziləri bunlardır:
Zəncəfil çayı: Zəncəfil, təbii iltihab əleyhinə xüsusiyyətlərə malikdir və boğaz ağrısını azaldır. Həmçinin, zəncəfilin qarışığı ilə hazırlanmış çay, bədəninizi istiləndirərək, soyuqdəymə zamanı sizi rahatlatmağa kömək edir.
Limonlu bal içkisi:
Limon, C vitamini ilə zəngin olub immun sistemini gücləndirir. Bal isə təbii antibakterial xüsusiyyətlərə malikdir və boğazın rahatlanmasına kömək edir. Limon və bal qarışığı ilə isti su içmək boğaz ağrılarını azaldır.
Adaçayı çayı:
Adaçayı, boğaz ağrılarına yaxşı təsir edir və həmçinin iltihabı azaldır. Soyuqdəymə zamanı adaçayı çayı içmək rahatlamağa kömək edə bilər.
Təzə meyvə şirələri (xüsusilə portağal və ananas):
Portağal və ananas C vitamini ilə zəngindir, bu da immun sistemini gücləndirir və soyuqdəymə simptomlarını yüngülləşdirə bilər.
İsti su:
Bəsit bir içki olsa da, isti su boğazı yumuşaldır, burun tıxanmasını açır və bədəni hidratlaşdırır, soyuqdəymə zamanı çox faydalıdır.
Quşburnu çayı: Quşburnu, yüksək C vitamini məzmunu ilə tanınır və immun sistemini gücləndirir. Soyuqdəymə və qripə qarşı çox faydalıdır.Bu içkilər soyuqdəymə simptomlarını yüngülləşdirə bilər, ancaq ciddi bir xəstəlik halında mütləq həkimə müraciət etmək lazımdır.

Təbii quruluşu, zəngin qida dəyəri və təravətləndirici dadı ilə kakos suyu əslində bir çox fərqli sahədə istifadə edilə bilər. Əsrlərdir tropik bölgələrdə istehlak edilən və susuzluğun qarşısını almaqdan dəri baxımına qədər müxtəlif faydalar təqdim edə bilən bu möcüzəvi maye xüsusilə son illərdə bütün dünyada populyarlıq qazanıb.Foodinfo.az xəbər verir ki, kakos suyu yüksək kalium tərkibi, aşağı kalorili dəyəri və nəmləndirici təsiri ilə tanınır. Lakin bu qidalandırıcı mayeni yalnız içki kimi qəbul etmək onun istifadə sahələrini məhdudlaşdırır. Çünki o, yemək reseptlərindən tutmuş gözəllik tətbiqlərinə, məşqdən sonrakı bərpadan tropik ləzzətlərin yaradılmasına qədər bir çox fərqli sahədə yaradıcı şəkildə istifadə edilə bilər.Həddindən artıq susuzlaşmanın qarşısını almaq üçün məşqdən sonra kokos suyu da istehlak edə bilərsiniz. Kalium və maqneziumla da zəngin olan bu içki əzələ kramplarını azaltmağa və cari enerji səviyyələrini saxlamağa və artırmağa kömək edir.Dərinizi nəmləndirmək üçün də kokos suyundan istifadə edə bilərsiniz. Nəmləndirici tərkib hissəsi kimi saç maskalarına da əlavə edə bilərsiniz.Limon suyu, zəncəfil və bir stəkan kakos suyu ilə hazırlanmış qarışığı mütəmadi olaraq müəyyən fasilələrlə istehlak edərək immunitet sisteminizi dəstəkləyə və bədəninizi zərərli toksinlərdən təmizləyə bilərsiniz.Həm vizual, həm də dadını artırmaq üçün kokos suyunu buz qablarında dondurub içkilərinizə əlavə edə bilərsiniz. Həmçinin evdə dondurma hazırlayırsınızsa, kokos suyundan istifadə etməlisiniz.Kakos suyu aşağı kalorili quruluşuna görə bir çox diyetoloq tərəfindən tövsiyə edilir.

Azərbaycanda satılan bəzi qrip dərmanlarında, preparatlarda, qrip tozlarında (paraşok) narkotik vasitə və psixiotrop maddələrin olması barədə məlumat var.
Ajans.az xəbər verir ki, hətta, bir sıra iş yerlərində narkotik testi zamanı narkotik aludəçisi olmayan şəxslərdə analizlər müsbət çıxıb. Bu isə həmin şəxslərin işlərini itirməsi ilə nəticələnib. Araşdırmadan sonra məlum olub ki, bu şəxslər narkoman deyil və qrip dərmanlarından istifadə ediblər. Məsələ ilə bağlı Səhiyyə Nazirliyinin Analitik Ekspertiza Mərkəzi sorğu ünvanladıq.

Sorğumuza cavab olaraq bildirdilər ki, bəzi qrip dərmanlarının tərkibində narkotik vasitə və psixiotrop maddələr var.

Hazırda Azərbaycan Respublikasının ərazisində 19 ticarət adı ilə belə mürəkkəb tərkibli dərman vasitələri dövlət qeydiyyatına alınıb, bunlardan on ikisi həkim resepti əsasında buraxılır.

19 dərmanın 6-sı qrip və soyuqdəymə əleyhinə istifadə olunur. Tərkiblərində narkotik vasitə olan kodein (codeine) mövcuddur və qanunvericiliyə görə nəzarətdə saxlanılmır. Dərmanlar bunlardır: Kaffetin, Paraferin, Pentalgin®-N, Kodelak®, Piralgin Neo, Kodefrin. Bunlardan ilk ikisi reseptsiz, qalanları reseptlə buraxılır.

Ajans.az-ın sorğusuna cavabda bildirilir ki, ümumiyyətlə ölkə ərazisinə dünyanın qabaqcıl dərman istehsalçıları tərəfindən idxal olunan bəzi mürəkkəb dərman vasitələrinin tərkibində kompleks müalicənin aparılması məqsədilə müəyyən faiz nisbətində narkotik vasitələr və psixotrop maddələr mövcuddur:

‘’Buna misal olaraq, tərkibində narkotik vasitə kodein və psixotrop maddə fenobarbital olan mürəkkəb tərkibli dərman vasitələrini göstərmək olar. Kodein tibdə əsasən ağrıkəsici (analgetik) və öskürək əleyhinə (antitussiv), fenobarbital isə antikonvulsant (qıcolma əleyhinə), sedativ (sakitləşdirici) və yuxugətirici dərman kimi istifadə olunur.

Məlumat üçün bildiririk ki, tərkibində kodein olan dərman vasitələri 1961-ci il tarixli "Narkotik vasitələr haqqında" Beynəlxalq Konvensiyanın 3-cü siyahısına daxil edilib. Onların qanuni tibbi istifadəsi, miqdarı, sui-istifadə edilmə ehtimalı və həmin maddələrin asanlıqla bərpa oluna bilməyəcəyi (dərman vasitələrinin tərkibindən çıxarılması) səbəbindən, həmin Konvensiya ilə nəzərdə tutulan bəzi nəzarət tədbirlərindən azad edilib.

Həmçinin, “Azərbaycan Respublikasının ərazisində dövriyyəsi qadağan edilmiş, məhdudlaşdırılmış və nəzarət edilən narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin, habelə Azərbaycan Respublikasının ərazisində idxalına, ixracına, tranzit nəql edilməsinə və istehsalına lisenziya tələb olunan prekursorların siyahılarının təsdiq edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2005-ci il 28 iyun tarixli 960-IIQ saylı Qanununa görə, kodein ölkə ərazisində dövriyyəsi məhdudlaşdırılmış narkotik vasitələrin, fenobarbital isə dövriyyəsinə nəzarət edilən psixotrop maddələrin siyahısına daxil edilib, lakin başqa mürəkkəb tərkibli dərman preparatlarının tərkibində nəzarət tədbirlərindən azad edilib.

Əlavə olaraq diqqətinizə çatdırmaq istərdik ki, 01.01.2024-cü il tarixindən etibarən ölkə ərazisində "Elektron Resept" sisteminə keçid başlanılıb. Elektron reseptin üstünlüklərindən biri sistem üzərindən xəstəyə dərman vasitəsi təyin olunmamışdan əvvəl diaqnozun təyin olunmasıdır. Həmçinin, pasiyent üçün tərtib olunan elektron resept özündə resepti yazan həkim və pasiyentə dair məlumatları daşıyır. Vətəndaş elektron resept vasitəsilə aptekdən dərman vasitəsini əldə etdikdə, sistem üzərindən həmin reseptin aktivlik statusu itir. Bu, bir reseptlə bir neçə aptekdən təkrar olaraq eyni dərman vasitəsinin əldə edilməsinin qarşısını almaqla yanaşı, dərman vasitələri üzərində nəzarətin həyata keçirilməsində əhəmiyyətli rol oynayır.

Qeyd edək ki, məlumatda göstərilən "Coumadin" adlı məhsul mövcud qanunvericiliyə uyğun olaraq dərman vasitəsi kimi dövlət qeydiyyatına alınmayıb və dərman vasitələrinin dövlət reyestrinə daxil edilməyib.
Nəzərinizə çatdırırıq ki, məqalədə qeyd olunan dövlət qeydiyyatına alınmayan həmin məhsulun ölkəyə qeyri-qanuni idxalı və satışının təşkilinin araşdırılması istiqamətində tərəfimizdən keçirilən plan üzrə (növbəti) və plandankənar (növbədənkənar) yoxlamalar zamanı mövcud qanunvericiliyin tələblərinə uyğun lazımi tədbirlər görüləcəkdir’’.

Ümumiyyətlə, özəl tibb müəssisələrində və aptek təşkilatlarında baş verən qanun pozuntularına rast gəldikdə, vətəndaşlar AEM-in "bir pəncərə" sistemi, "qaynar xətt"i (012 596 07 12), aem@pharma.az elektron ünvanı və ya pharma.az saytının MÜRACİƏT bölməsi vasitəsi ilə bizə müraciət edə bilər. Bu halda araşdırılma aparılır və lazım gələrsə, plandankənar yoxlama aparılması barədə qərar qəbul edilir.

Frensis Krik İnstitutundan olan Britaniya alimləri tez-tez qan verənlərin sümük iliyinin kök hüceyrələrində yeni, xərçəngli olmayan hüceyrələrin əmələ gəlməsinə kömək edən spesifik genetik dəyişikliklərlə üzləşdiyini aşkar ediblər.

32gun.az bildirir ki, tədqiqatın nəticələri Blood elmi jurnalında dərc olunub.

Yaşlandıqca sümük iliyinin kök hüceyrələrində mutasiyalar toplanır ki, bu da klonların – genetik quruluşu dəyişdirilmiş hüceyrə qruplarının yaranmasına səbəb ola bilər. Bu klonların bəziləri lösemi kimi qan xərçənginə səbəb ola bilər.

Ancaq onilliklər ərzində ildə üç dəfə qan verən tez-tez qan verən donorlarda, əksinə, sağlam hüceyrələrin yenilənməsinə kömək edən mutasiyalar olur.

Tədqiqatçılar 40 il ərzində 120 dəfədən çox qan verən 200-dən çox tez-tez donordan alınan qan nümunələrini təhlil etdilər və onları beş dəfədən az qan verən qeyri-müntəzəm donorların nümunələri ilə müqayisə etdilər. Hər iki qrup oxşar səviyyələrdə klonal müxtəliflik göstərdi, lakin tez-tez donorların qan hüceyrələrinin tərkibi fərqli idi.

Alimlər mutasiyaların tez-tez leykemiya ilə əlaqəli olduğu DNMT3A geninə xüsusi diqqət yetirdilər. Tez-tez donorlarda bu gendə mutasiyalar preleukemik dəyişikliklərlə əlaqəli olmayan bölgələrdə baş verib.

Laboratoriya təcrübələri təsdiq etdi ki, bu cür mutasiyalar hüceyrələrə qan itkisi stresinə daha yaxşı cavab verir və xərçəngə çevrilmədən qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalını təşviq edir.

Tədqiqatçılar, həmçinin siçanlar üzərində təcrübələr apararaq, onları müxtəlif növ mutasiyaları olan insan kök hüceyrələri ilə köçürdülər. Tez-tez donorlar üçün xarakterik olan mutasiyaları olan hüceyrələr stress altında uğurla qırmızı qan hüceyrələri istehsal edir, leykemik mutasiyalar isə ağ qan hüceyrələrinin artmasına səbəb olur və bu, xərçəngin inkişaf riskini göstərir.

Tədqiqat qan donorluğunun təkcə başqalarına kömək aktı kimi deyil, həm də donorların özlərində sağlam qan hüceyrələrinin yenilənməsini təşviq edən potensial amil kimi vacibliyini vurğulayıb.