 |
|
|
Pakistanın Şeffild Universiteti və COMSATS Universitetinin alimləri təsadüfən saç tökülməsinə qarşı inqilabi bir müalicə üsulu kəşf ediblər.
TEREF e-saglam.az-a istinadən xəbər verir ki, araşdırmalar zamanı istifadə edilən bir şəkər molekulunun saçların yenidən çıxmasına kömək etdiyi aşkarlandı.
Şəkər molekulu və təsadüfi kəşf
Araşdırma, DNT-nin əsas quruluş elementlərindən biri olan deoksiriboza adlı şəkər molekulu üzərində cəmləşmişdi. Bu molekul siçanlarda yaraların sağalmasını sürətləndirmək üçün istifadə edilərkən, təsadüfən ətrafdakı tüklərin sürətlə böyüdüyü müşahidə edilib. Alimlər bu tapıntını saç tökülməsinə qarşı müalicə olaraq sınaqdan keçirməyə qərar verdilər.
Təcrübələrin nəticələri
Testosterona bağlı saç tökülməsi olan siçanlara hər gün dezoksiriboza tərkibli gel tətbiq edilib. Bir neçə həftə ərzində müalicə olunan bölgələrdə qalın və uzun tüklərin böyüdüyü müşahidə edildi. Bu təsir saç köklərinə qan axınını artıran mexanizmlə əlaqələndirildi.
Mövcud müalicələrə alternativ
Dezoksiriboza geli saç tökülməsinin ümumi müalicəsi olan minoksidilə oxşar təsir göstərib. Lakin iki üsulun birlikdə istifadəsi əlavə fayda vermədi. Bu gel, xüsusilə irsi saç tökülməsi kimi hallarda yeni bir ümid yarada bilər.
İnsanlarda istifadə perspektivləri
FDA tərəfindən təsdiqlənmiş mövcud müalicələr hər kəsdə təsirli olmur və bəzi yan təsirlərə səbəb olur. Yeni geli insanlarda test etmək planlaşdırılır və yalnız saç tökülməsində deyil, kimyaterapiya sonrası qaş və kirpiklərin bərpasında da tətbiq edilə biləcəyi düşünülür.
Nəticə
Araşdırma nəticələri hələ də tam təsdiqlənməsə də, alimlər ümidverici nəticələr əldə ediblər. Şeffild Universitetindən MacNeil, bu metodun gələcəkdə geniş istifadə imkanlarına işarə edərək əlavə tədqiqatlara ehtiyac olduğunu vurğulayıb.
Bu inqilabi üsul saç tökülməsinə qarşı mübarizədə yeni bir dövrün başlanğıcı ola bilər.
Bu il də sərfəli qiymətləri ilə abunəçilərinə ən yaxın olan mobil operator “Nar” və Milli İnternet Mükafatı “Netty” internetin Azərbaycan seqmentində həyata keçirilən rəqəmsal təşəbbüsləri mükafatlandırdı. Elm, maliyyə, innovasiya, səhiyyə, turizm, kimi geniş spektri əhatə edən müsabiqədə 200-dən çox layihə 9 nominasiya və 27 alt nominasiya üzrə qeydiyyatdan keçmişdi.
Finalçılar həm “Netty” ekspertlərinin, həm də internet istifadəçilərinin onlayn səsverməsi əsasında müəyyən edildi. Mükafata namizədlərin və ekspertlərin, eləcə də tanınmış simaların iştirak etdiyi mükafatanlandırma mərasimində 21 qalib layihə bəlli oldu. Qalib layihələr haqqında ətraflı məlumatı netty.az səhifəsindən öyrənə bilərsiniz.
Qeyd edək ki, hər il “Nar”-ın baş tərəfdaşlığı ilə keçirilən “NETTY” Milli İnternet Mükafatı 20 ildir ki, internetin Azərbaycan seqmentində həyata keçirilən müxtəlif layihələri tanıdır və mükafatlandırır. “Netty” mükafatı ilə tərəfdaşlıq “Nar”ın Korporativ Sosial Məsuliyyət strategiyasının təhsil və maarif istiqamətinə uyğun olaraq həyata keçirilir. “Nar”ın KSM layihələri haqqında daha ətraflı nar.az səhifəsindən öyrənə bilərsiniz.
Hazırda 2,2 milyon abunəçiyə yüksək keyfiyyətli rabitə xidmətləri göstərən “Nar” son 5 ildə Müştəri Loyallığı İndeksinə görə ölkədə lider mobil operatordur. Mobil operator müştəriyönümlülük strategiyasına sadiq qalaraq sərfəli qiymət qarşılığında üstün xidmət təqdim edir.
Google Maps cinayət işini həll etdi: Cəsədi daşıyan şübhəlinin şəkli xəritələrdə tutuldu!
Google Street View-dən bir görüntü İspaniyanın şimalındakı Tajueko şəhərində qətl hadisəsinin açılmasında kritik ipucu verdi. Polis deyir ki, proqram bir kişinin avtomobilinin baqajına böyük ağ plastik torba qoyduğu anı qeydə alıb və bu, qurbanın cəsədinin yerindən tərpəndiyi an olduğunu göstərir.
İnformasiya Kommunikasiya Texnologiyaları Agentliyinin (İKTA) “E-Şikayət” sisteminə daxil olan müraciətlərin sayı və onun icra müddətini özündə əks etdirən abunəçilərin internet xidmətlərindən istifadəsi üzrə şikayət indeksi və şikayətlərin ortalama cavablandırılma müddəti dərc edilib.
Yeniavaz.com xəbər verir ki, bu barədə İKTA-dan məlumat verilib.
Təqdim edilən şikayət indeksi və şikayətlərin ortalama cavablandırılma müddəti 2024-cü ilin iyul-sentyabr ayları üzrə olmaqla, bazar payının 90%-ni təşkil edən şirkətlərə daxil olmuş müraciətlər əsasında formalaşıb.
17 şirkət üzrə dərc edilən siyahıda şikayət indeksi ən yüksək olan provayderlər "Enginet" MMC (6.78), "Selnet" MMC ( 3.4), "GSP" MMC (2.89), "Eurosel" MMC (2.27), "Az-Evro Tel" MMC (2.07) olub.
Ortalama cavablandırma müddətinin çox olmasına görə isə, ilk beşlikdə ardıcıl olaraq "Azqtel" MMC (21 gün), "Az-Evro Tel" 16 gün), "Uninet" (14 gün), "Aztelekom" MMC (13), "Rahat Telekom" (10 gün) qərarlaşıb.
Qeyd edək ki, bu il dekabrın 1-nə olan məlumata görə, “E-Şikayət”ə edilən müraciətlərin sayı 3700-ü ötüb. Onların 92,6%-i ilkin müraciət mərhələsində icra edilib, 5,7% civarında olan müraciətlər subyektlər tərəfindən icra mərhələsindədir. Yalnız müraciətlərin 1,7%-lik hissəsi vətəndaşların ilk icradan narazı qalması səbəbindən tənzimləyici qurumun araşdırmasındadır.
“Hətta mənim adımdan belə bu kimi videolar hazırlayıblar”.
Bunu Yenicag.az-a açıqlamasında media savadlılığı ilə bağlı fikirlərini bölüşən Əməkdar jurnalist Elçin Şıxılı deyib.
Onun sözlərinə görə, hazırkı informasiya bolluğu zamanında xaos qaçılmazdır.
“Belə olan halda, yalan xəbərlərin yayılması üçün əlverişli zəmin yaranır. Nəticədə isə yalan xəbərin doğru xəbərdən ayırd edilməsi məsələsi gündəmə gəlir. Burada media savadlılığı məsələsi özünü göstərir. Yəni oxucu, dinləyici, yaxud izləyici təməl məlumatlarla aldığı informasiyanı düzgün təhlil etməyi bacarmalıdır”.
“Ən aşağı tədrisdən dərəcəsindən başlayaraq fakultativ kurs tətbiq olunmalıdır. Ümumi yanaşdıqda isə jurnalistlərin savadlı olması vacib faktordur. Çünki bilərəkdən, yaxud bilməyərəkdən yalan xəbərin yayıcıları məhz elə jurnalistlərdir. Düzgün xəbərlər dərc edilməlidir ki, sonra cəmiyyətin yalan və doğru xəbəri ayıra bilməsi problemini yaşamayaq”, – deyə o, əlavə edib.
“Problem yalnız ölkəmiz üçün deyil, ümumilikdə qlobal xarakter daşıyır. Media savadlılığı sahəsində görülən tədbirlər təqdirəlayiqdir. Lakin burada əsas hədəf auditoriyası kimi gənclər götürülməlidir. “DeepFake” adlı qavram yalan xəbər sahəsində pis nümunə kimi geniş yayılmaqdadır. Hətta bunun sayəsində ölkə prezidentlərinin videolarını istənilən formada hazırlamaq mümkündür. Ağıllı insanlar belə aldatmaqlara inanmır və məsələnin nə yerdə olduğunu həmən dəqiqə anlayır. Hətta mənim adımdan belə bu kimi videolar hazırlayıblar”, – deyə o bildirib.
Google, süni intellekt texnologiyasındakı yeniliklərə daha birini əlavə etdi.
Şirkətin yeni təqdim etdiyi “Whisk” adlı alət istifadəçilərə sadəcə fotoları yükləməklə AI tərəfindən yaradılmış birləşmiş şəkillər əldə etməyə imkan yaradır. Maraqlısı odur ki, istifadəçilər istədikləri nəticəni təsvir etmək üçün heç bir mətn də yazmırlar.
Musavat.com CNN-in məlumatına istinadən bildirir ki, “Whisk” aləti yüklənən şəkilləri təhlil edir, onları bir-biri ilə uyğunlaşdırır və avtomatik olaraq yaradıcı vizual nəticələr təqdim edir. Bu xüsusiyyət, xüsusilə dizaynerlər, yaradıcı sahələrdə çalışanlar və sosial media istifadəçiləri üçün böyük potensiala malikdir.
Google-un bu yeni addımı süni intellektin gündəlik həyatımızdakı rolunu daha da artırır və vizual yaradılış prosesini asanlaşdırır. Hazırda sınaq mərhələsində olan alətin yaxın gələcəkdə geniş istifadəçi kütləsinə təqdim olunacağı gözlənilir.
Mənbə: https://edition.cnn.com/2024/12/17/business/google-ai
Musavat.com
Saatda 3000 km sürətlə hərəkət edən qatarlar yuxu kimi görünə bilər, lakin dünyanın ən zəngin adamı İlon Mask bunun yuxu olmadığını deyir. Layihənin dəyəri 20 milyon dollardır.
Sherg.az xarici mediaya sitinadən xəbər verir ki, Amerikalı milyarder İlon Mask İngiltərə ilə Nyu-Yorku birləşdirəcək dünyanın ilk meqa tunelini planlaşdırır.
Britaniyanı ABŞ ilə birləşdirəcək hipersəsli sualtı tunel qatarların saatda 3000 mil sürətlə hərəkət etməsinə imkan verəcək. Lakin London və Nyu-Yorku birləşdirən trans-Atlantik qatar arzusu yüksək qiymətə malikdir. Təxminən 20 milyon dollar.
“Transatlantik tunel” ideyası bir müddətdir ki, mövcuddur. Texnologiyanın son nailiyyətləri bunun mümkün ola biləcəyini göstərir. Mask bu konsepsiyanı vakuum borusu texnologiyası ilə həyata keçirə biləcəyini söyləyib.
Multimilyonçu bu konsepsiyanı 2013-cü ildə bir kitabda təqdim edib və eyni zamanda bu sahənin müdafiəçisi olub, tələbə yarışmaları təşkil edib və tunel texnologiyasına diqqət yetirən The Boring Company-ni qurub.
Qatarlar tunelin içərisində heç bir hava müqaviməti ilə qarşılaşmayacaq. Nəzəri cəhətdən o, adi qatarlardan qat-qat yüksək sürətə hərəkət edəcək. Quruluşdan keçən kapsullar nəzəri olaraq saatda 3000 mildən çox sürətə çata bilirdilər. Bu baş verərsə, iki böyük ölkə arasında səyahət cəmi bir saat çəkəcək.
Bu texnologiyanın sınaqları Hindistan və Çində davam edir və onun ölkə daxilində yüksək sürətli dəmir yolu sistemlərinə inteqrasiyası planlaşdırılır. Transatlantik Tuneli uçmaqdan daha sürətli və ekoloji cəhətdən təmiz olardı.
Tunellə bağlı təkliflər qeyri-müəyyən olaraq qalır. Bəziləri okean dibinin altında bir marşrut təklif edir, digərləri isə okean dibinə bərkidilmiş kabellərlə yerində saxlanılan payalara və ya üzən boruya üstünlük verirlər.
Suyun yalnızca 100°C’de kaynadığını mı düşünüyordunuz? Peki ya suyun 10°C’de veya 230°C’de de kaynayabileceğini söylesek? Hadi bu ilginç bilimsel olgunun derinliklerine inelim!
Kaynama Noktasını Ne Belirler?
Bir sıvının kaynama noktası, buhar basıncının dış atmosfer basıncına eşitlendiği sıcaklıktır. Deniz seviyesinde atmosfer basıncı 101,3 kPa’dır (1 atm) ve bu şartlarda su 100°C’de kaynar. Ancak bu sabit bir durum değildir; dış basınçtaki değişimler, kaynama sıcaklığını önemli ölçüde etkiler:
1. Düşük Basınç = Daha Düşük Kaynama Noktası (yüksek rakımlı bölgeler veya vakum ortamları gibi).
2. Yüksek Basınç = Daha Yüksek Kaynama Noktası (yeraltı veya basınçlı kaplarda olduğu gibi).
Yüksek Rakım ve Kaynama Noktası
Yeryüzünden 27 km yukarıda, atmosfer basıncı büyük ölçüde azalır ve yaklaşık 0,5 kPa’ya kadar düşer. Bu durumda suyun, çevresindeki atmosfer basıncını eşitlemek için çok daha az ısı enerjisine ihtiyacı olur ve su 10°C veya daha düşük sıcaklıklarda kaynar. Bu, şu gibi durumları açıklar:
• Yüksek rakımlı bölgelerde yemek pişirmenin zor olması: Su, daha düşük sıcaklıkta kaynar ve yiyeceklerin tam pişmesini engeller.
• Havacılık ve uzay ortamlarında sıvıların, basıncın aşırı düşmesi nedeniyle oda sıcaklıklarında bile kaynaması.
Gerçek Dünya Uygulamaları:
Bu prensip, vakum distilasyonu gibi endüstriyel süreçlerde kullanılır. Örneğin, petrol ürünleri gibi yüksek kaynama noktalı maddeler, düşük basınç uygulayarak daha düşük sıcaklıklarda ayrıştırılabilir.
Yüksek Basınç ve Kaynama Noktası
Yeryüzünün 300 metre altına indiğinizde, üzerinizdeki kaya ve toprak ağırlığı nedeniyle hidrostatik basınç önemli ölçüde artar. Bu derinlikte, basınç 3 MPa (megapaskal) veya daha fazla olabilir ve suyun kaynaması için gereken sıcaklık yaklaşık 230°C’ye çıkar.
Jeotermal ve Endüstriyel Önemi:
• Jeotermal Sistemler: Yeraltında sıkışan su, yüksek basınç nedeniyle 100°C’nin çok üzerinde sıcaklıklarda sıvı olarak kalır. Yüzeye çıktığında basınç düşer ve su aniden buharlaşarak gayzerler veya sıcak su kaynakları oluşturur.
• Santraller: Özellikle basınçlı su reaktörleri gibi enerji santrallerinde suyun 200°C üzerinde sıvı halde tutulması, verimli ısı transferi için kritik önem taşır.
Daha Geniş Çıkarımlar: Mühendislik ve Uzay Fiziği
1. Basınç-Sıcaklık İlişkisi: Bu fenomen, basınçlı kaplar, uçaklar ve uzay sistemleri tasarımında kritik bir rol oynar. Örneğin, uzayın vakumunda sıvılar düşük sıcaklıklarda bile kaynar ve bu durum, uzay araçlarının soğutma sistemlerini etkiler.
2. Atmosfer Fiziği: Kaynama noktası değişimleri, atmosferik bilim insanlarının, troposfer-stratosfer sınırı gibi aşırı çevrelerde basınç ve sıcaklık etkileşimlerini modellemesine yardımcı olur.
3. Enerji Sistemleri: Basınç altında kaynama noktasını yükseltme prensibi, buhar türbinleri ve kimyasal süreçlerde verimliliği artırmada hayati öneme sahiptir.
Görsel Betimleme:
1. Basınç ve Kaynama Noktası Grafiği: x ekseni: Basınç, y ekseni: Kaynama sıcaklığı.
2. Dünya’nın Kesit Diyagramı:
• Rakım arttıkça düşen basınç ve kaynama noktası.
• Derinlik arttıkça artan basınç ve kaynama sıcaklığı.
Özet
Suyun kaynama noktası 100°C’de sabit değil, dış basınç tarafından şekillenen dinamik bir özelliktir. Örneğin, 27 km yükseklikte su 10°C’de kaynayabilirken, 300 metre derinlikte yüksek basınç nedeniyle su 230°C’de kaynar. Bu prensipler, atmosfer fiziği, jeotermal bilimler ve endüstriyel mühendislikte hayati bir yere sahiptir ve basınç, sıcaklık ve faz değişimleri arasındaki karmaşık ilişkiyi yansıtır.
Sorular Üzerine Düşünün…
1. Deneysel Meydan Okuma:
Suyun 10°C’de kaynadığı bir ortamda (27 km yüksekte), aynı yükseklikte bir basınçlı kap içinde kaynama noktası nasıl değişir? Bunu test etmek için bir vakum odası kullanarak nasıl bir deney tasarlardınız?
2. Bilimsel Sorgulama:
Yüksek basınca sahip jeotermal sistemlerde su, 100°C’nin üzerinde sıvı halde kalır. Bu sistemde basıncı kademeli olarak azaltırsak buhar oluşumu ve enerji üretimi nasıl etkilenir? Bu prensip, jeotermal enerji santrallerini optimize etmek için kullanılabilir mi?
3. İleri Keşif:
Basınç ve kaynama noktası arasındaki ilişki göz önüne alındığında, suyun kaynama davranışı Mars veya Venüs gibi farklı atmosferlere sahip gezegenlerde nasıl değişir? Bu gezegen koşullarını simüle etmek için hangi deneysel düzenekleri önerirdiniz?
Hashtagler:
FizikEğlencelidir, Bilim, KaynamaNoktası, Bilimsel Keşifler
sıkı hayranlar
Bir qrup alim otaq temperaturu və normal təzyiq şəraitində əsl almaz istehsal etməyin yolunu tapıb. Bu inqilabi üsul laboratoriya şəraitində almaz istehsalını sadələşdirir, effektivliyini artırır və prosesi daha əlçatan edir. Ənənəvi almaz istehsal üsulları olduqca mürəkkəb və baha başa gəldiyi halda, bu yeni metod elm dünyasında böyük bir dönüş nöqtəsi hesab edilir.
Qaynarinfo bu barədə Earth.com-a istinadən xəbər verir.
Təbii almazların yaranması
Təbii almazlar Yerin dərinliyində, 140-240 kilometr məsafədə, 1.100-1.300 dərəcə temperatur və yüksək təzyiq şəraitində formalaşır. Bu ekstremal şəraitdə karbon atomları xüsusi kristal strukturlarla bağlanır. Almazların Yer səthinə çıxması isə vulkanik partlayışlar nəticəsində baş verir. Bu proses zamanı almazlar aşağı təzyiqli səth şəraitində qorunur və müasir dövrdə əsasən vulkanik xətlərdə və ya eroziya ilə çay yataqlarına daşınmış vəziyyətdə aşkarlanır.
Ənənəvi və yeni üsullar
Laboratoriya şəraitində bu ekstremal təbii şərtləri təqlid etmək üçün əvvəllər yüksək təzyiq və yüksək temperatur (HPHT) metodu istifadə edilirdi. Bu üsul karbonu metal ərintilərində həll edib kristallaşdıraraq almaz yaratmaq üçün istifadə olunur. Lakin bu proses həm zaman alır, həm də istehsal olunan almazların ölçüsü məhdud qalır.
Yeni üsul isə bu çətinlikləri aradan qaldırmağı bacarıb. Metodun əsasında qalium və silikon qarışığından istifadə dayanır. Alimlər qaliumun qrafen istehsal etmək qabiliyyətini kəşf ediblər - qrafen isə almazın yaxın karbon formasıdır. Bu xüsusiyyət, qaliumu almaz istehsalında da effektiv edir.
Yeni texnika ilə qalium və silikon qarışığı təxminən 9,5 litrlik bir qabda elektriklə qızdırılır və bu şəraitdə karbon kristallaşaraq almaz halına gəlir. İlk almazlar cəmi 15 dəqiqə ərzində yaranmağa başlayır və iki saatdan bir qədər artıq müddətdə daha mükəmməl almaz təbəqəsi əmələ gəlir.
Texnoloji və sənaye istifadəsi
Bu üsulla istehsal olunan almazlar HPHT metodundan əldə edilənlərlə müqayisədə yüzminlərlə dəfə daha kiçikdir. Buna görə hazırda zinət əşyalarının hazırlanması üçün yararlı deyillər. Lakin bu xırda almazlar texnologiyada, məsələn, qazma ucluqları, kəsmə və cilalama kimi sənaye sahələrində istifadə edilə bilər. Bundan əlavə, aşağı təzyiq tələb edən bu metod almaz istehsalını daha böyük miqyasda mümkün edərək, gələcəkdə ticari tətbiqlər üçün böyük potensial yaradır.
Böyük bir yeniliyin başlanğıcı
Amerikalı fiziki kimyaçı və nanoelm tədqiqatçısı Rodni Ruoffa görə, bu texnologiyanın ticari təsirləri bir neçə il ərzində daha aydın olacaq. Elmi və sənaye sahəsində böyük maraq doğuran bu kəşf, almaz istehsalında yeni bir dövrün başlanğıcını bildirir. Bu yenilik, süni almaz istehsalının üsullarını və istifadəsini kökündən dəyişərək yeni texnologiyaların və sənaye sahələrinin yaranmasına səbəb ola bilər.
Ürəyin yalnız beyin tərəfindən idarə olunduğu fikri elm adamları tərəfindən edilən təəccüblü kəşflə dəyişir. İsveçin Karolinska İnstitutunun və ABŞ-ın Kolumbiya Universitetinin alimləri ürəyin öz sinir sisteminə malik olduğunu aşkar ediblər. "Mini beyin" adlanan müstəqil sinir sistemi ürəyin ritmini tənzimləyir.
Uzun illər ürəyin beyinə bağlı avtonom sinir sistemi vasitəsilə idarə olunduğu düşünülürdü.
Ancaq araşdırmalar göstərdi ki, ürək divarındakı bu sinir şəbəkəsi düşünüldüyündən çox daha mürəkkəb bir quruluşa malikdir və ritm tənzimlənməsində müstəqil rol oynayır.
Karolinska İnstitutundan dos. Dr. Konstantinos Ampatzis "Beyin nəfəs alma və ya hərəkət kimi ritmik funksiyaları tənzimlədiyi kimi, bu kiçik beyin ürək döyüntüsünü idarə etməkdə mühüm rol oynayır" deyib.
Tədqiqat ürəkdə müxtəlif funksiyaları olan bir neçə növ neyron müəyyən edib. Bunlardan biri ürəyin təbii stimulyatoru kimi fəaliyyət göstərən bir qrup neyrondur. Bu kəşf ürək ritminin necə idarə olunduğuna dair mövcud baxışları dəyişdirir və yeni klinik üfüqlər açır.
Tədqiqat insan ürəyinə oxşar ritmlərə və funksiyalara malik zebra balığı üzərində aparılıb. Tədqiqatçılar təkhüceyrəli RNT ardıcıllığı, anatomik tədqiqatlar və elektrofizioloji üsullardan istifadə edərək, ürəkdəki neyronların quruluşunu, təşkilini və funksiyasını xəritələşdiriblər.
Dr. Ampatzis "Biz məşq, stress və ya xəstəlik kimi müxtəlif şəraitlərdə ürəyin neyron şəbəkəsi ilə beyin arasındakı qarşılıqlı əlaqəni araşdırmağa davam edəcəyik" deyib. O ürəyin neyron şəbəkəsindəki pozğunluqların müxtəlif ürək xəstəliklərinə necə kömək etdiyini araşdıraraq yeni müalicə hədəflərini müəyyənləşdirməyi hədəflədiklərini də vurğulayıb.
Mənbə: ScitechDaily